اصولگرایان و معضل کاندیداهای پوششی رئیسی / شروع پرقدرت لاریجانی / بزرگترین مانع پیروزی جهانگیری چیست؟/ چشم انداز مبهم و غیرقابل پیش‌بینی انتخابات
هر روز اخبار فراوانی در رسانه ها منتشر می شود که دنبال کردن آنها حتی برای آنان که اهل مطالعه اخبار هستند کار را دشوار می‌کند. بسته خبری - تحلیلی الف با رصد اخبار و رویدادهای مهم، همچنین تحلیل های صورت گرفته در این زمینه مخاطبان خود را از مهمترین وقایع روز آگاه می‌کند.
آخرین آمار کرونا در ایران
بنابر اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت از دیروز تا امروز (25 اردیبهشت 1400) و براساس معیارهای قطعی تشخیصی، 7723 هزار بیمار جدید مبتلا به کووید19 در کشور شناسایی شد که 1282 نفر از آنان بستری شدند.
مجموع بیماران کووید19 در کشور به دو میلیون و 739 هزار و 875 نفر رسید.
متاسفانه در طول 24 ساعت گذشته، 200 بیمار کووید19 جان خود را از دست دادند و مجموع جانباختگان این بیماری به 76 هزار و 633 نفر رسید.
در حال حاضرسه شهر کشور در وضعیت قرمز، 262 شهر در وضعیت نارنجی و 183 شهر در وضعیت زرد قرار دارند.
***
شروع پرقدرت لاریجانی و پاسخهای تند دیگران
روز پایانی ثبت نام نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری با ترافیک عجیب چهره های سیاسی برای ثبت نام همراه بود. تعداد زیادی از چهره های سیاسی آخرین روز را برای ثبت نام انتخاب کردند. طبیعتا نگاهها در این روز به نامهای مشهورتر جلب شد: رئیسی، لاریجانی و جهانگیری.
علی لاریجانی در ساعات اولیه صبح ثبت نام کرد و نطقی حساب‌شده پس از ثبت‌نام قرائت کرد. لاریجانی در این نطق تلاش کرد هم با دولت کنونی فاصله گذاری کند، هم با اصولگرایان. لاریجانی در نطق خود گفت: «باید بگویم بدلیل پیچیدگی موضوع و چند بعدی بودن آن ساده لوحی است که فکر شود با چند اقدام نمایشی پوپولیستی، مساله قابل حل است و یا کلید جادویی وجود دارد و یا با سوپرمن‌بازی و داغ و درفش می توان به راه حل رسید.»
به نظر می رسد نطقه کانونی توجه به، تلاش برای تعریف خود در قطب مقابل رئیسی و نامزدهای نظامی بود. آنجا که در نطق خود بیان داشت: «حوزه اقتصاد، نه پادگان است و نه دادگاه که با تشر و دستور اداره شود.» چه اینکه پس از ثبت نام لاریجانی تعدادی از فعالان سیاسی اصولگرا واکنش تندی به وی نشان دادند.
لاریجانی پس از ثبت نام با انتشار توییتی، حساب شخصی خود را افتتاح کرد. اما آنچه در این توییت مورد توجه قرار گرفت هشتگی بود که لاریجانی استفاده کرد: «#نه_کلید_نه_چکش». نطق لاریجانی و توییت او شروع پرقدرتی برای وی به شمار می‌آید. این شروع میتواند جریان انقلابی را علیه او بشوراند کما اینکه بلافاصله دیدگاه او با واکنش تند محسن رضایی، سعید محمد و هواداران رییسی مواجه شد.
روزنامه شرق درباره احتمال دوقطبی رئیسی - لاریجانی نوشت: «در‌حالی‌که تصور می‌شد با آمدن رئیسی و بلامحل‌شدن حضور دیگر چهره‌های اصولگرا در انتخابات ریاست‌جمهوری، زمین بازی انتخابات به 24 سال قبل یعنی پیش از دوم خرداد بازگردد و یک‌قطبی شود اما خبر حضور علی لاریجانی به عرصه این گمانه را کمی دچار تزلزل کرده است. اینکه با آمدن رئیس سابق مجلس به گود انتخابات ممکن است دوباره زمین بازی دوقطبی شود. البته قرارگرفتن چهره‌ای مانند علی لاریجانی در برابر ابراهیم رئیسی برای دوقطبی‌شدن فضای انتخابات شاید شرط لازم تلقی شود اما قطعا شرط کافی نیست. این به شروط تعیین‌کننده دیگری مانند اجماع بدنه حامی و جریان سیاسی هم نیاز دارد...
تنها تفاوت لاریجانی و رئیسی در این است که رئیس سابق مجلس فعلا و تا این لحظه حمایت شش‌دانگ هیچ جریانی را پشت سرش ندارد اما رئیس قوه قضائیه نه‌تنها این حمایت کامل را دارد بلکه اصولگرایان برای آمدنش هم لحظه‌شماری و هم اصرار کرده‌اند. اصلاح‌طلب‌ها تا اینجا اعلام کرده‌اند که دیگر از نامزد نیابتی به‌ویژه لاریجانی حمایت نخواهند کرد؛ چراکه تجربه آنها از انتخابات 92 و 96 و بازخورد ایده نامزد نیابتی تقریبا شکست خورده است. آنها الان به این نتیجه رسیده‌اند که بدنه اجتماعی‌شان در‌حال‌حاضر حتی به یک نامزد اصلاح‌طلب هم به‌سختی ممکن است رأی دهد؛ چه برسد به یک نامزد غیراصلاح‌طلب. این همان پاشنه آشیل علی لاریجانی هم هست.»
احمد زیدآبادی، تحلیگر سیاسی اصلاح‌طلب در کانال تلگرام خود نوشت: «در میان کسانی که تا کنون برای شرکت در رقابت انتخاباتی ثبت نام کرده‌اند، به نظرم تا اینجای کار، علی لاریجانی با انرژی و اعتماد به نفس و توپ پرتری نسبت به دیگران وارد صحنه شده است.
گرچه به دلیل عملکرد فاجعه‌بار و به شدت امنیتی لاریجانی در صدا و سیما و نوع اشتهار خانوادگی و موضع بین‌الجناحی سال‌های اخیرش، در نگاه نخست نمی‌توان شانسی برای دستیابی او به کرسی ریاست جمهوری قائل شد، اما به دلایل گوناگون ممکن است او یکی از شگفتی‌سازان انتخابات شود.
لاریجانی هر چه باشد، خالی از هوش سیاسی نیست. زبان رسا و نکته‌پران و حاضرجوابی دارد، در جعل اصطلاحات خاص با استعداد است و در سال‌های اخیر، نگاه واقع بینانه‌تری نسبت به عموم اصولگرایان به شرایط ایران پیدا کرده است.
بنابراین، بعید می‌دانم سید ابراهیم رئیسی از پس زبان او برآید بخصوص اینکه نوع نگاه رئیس قوه قضائیه به مسائل بین‌المللی و اقتصادی در برابر نگاه لاریجانی شعارگونه به نظر می‌رسد. بر این مبنا اگر لاریجانی از مجال و آزادی لازم برای مجادله با رقیب خود برخوردار باشد، قادر است رأی آن بخش از توده اصطلاحا خاکستری شهرستانها را که معمولا تحت هر شرایطی در انتخابات شرکت می‌کند و تیم رئیسی هم چشم به جذب آراء آنها دوخته است، به سمت خود متمایل کند.
از طرف دیگر، لاریجانی در بین طیف وسیعی از اصلاح‌طلبان همچنان مغضوب است اما اگر مثلا اسحاق جهانگیری به صورت کاندیدای اختصاصی اصلاح‌طلبان در آید و نتواند در نظرسنجیها موقعیت مناسبی کسب کند، به احتمال زیاد وسوسه حمایت از لاریجانی در بین برخی از احزاب اصلاح‌طلب بخصوص بروکرات‌ها و تکنوکرات‌های آنان زنده خواهد شد.»
بیشتر بخوانید: علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری 1400 ثبت نام کرد + بیانیه اعلام حضور
سیدابراهیم رئیسی هم بالاخره انتظار اصولگرایان را پایان داد و در انتخابات ثبت نام کرد. رئیسی در بیانیه ای که منتشر کرد حاصل جمعی از همه انتقادات به وضع دولت را بیان کرد اما بیش از همه چیز مبارزه با فساد را مورد توجه قرار داد. طبیعتا حضور رئیسی که در نظرسنجیها رتبه خوبی دارد، به خودی خود برای بخش هایی از مردم جذابیت دارد چه اینکه کارنامه ملموس و نزدیکی دارد و نیاز زیادی به تبلیغ ندارد.
یکی از حاشیه هایی از همین روز نخست گریبان رئیسی را گرفت فعالیت مجدد وی در توییتر و تلگرام بود. آخرین پستی که در کانال رئیسی منتشر شده بود مربوط به فروردین 97 و پیش از فیلترینگ تلگرام بود اما امروز این کانال مجددا فعالیت خود را آغاز کرد.
بخشی از فعالان رسانه ای از این مسئله انتقاد کردند که چرا قاضی القضات فرمان یک مقام قضایی برای فیلترینگ را دور زده و در این محیط فعالیت دارد.
بیشتر بخوانید:
رییسی: به صورت مستقل به صحنه آمده‌ام
اصولگرایان و معضل کاندیداهای پوششی رئیسی
نکته جالبی که در روز آخر جلب توجه کرد حضور پرتعداد چهره های سیاسی اصولگرا بود. عموم اصولگرایان پیش از این بیان داشته بودند که در صورت حضور رئیسی نامزد نمی شوند و به نفع او کنار می روند. با وجود این، علیرضا زاکانی و سعید جلیلی و محسن رضایی در روز آخر ثبت نام کردند.
مشخص نیست هدف ایشان از ثبت نام در انتخابات حضور واقعی و رقابت جدی در انتخابات است یا صرفا برای کمک به رئیسی در مناظرات و به عنوان نامزد پوششی در انتخابات حاضر شده اند. درباره جلیلی و رضایی شاید واقعا نیت به رقابت داشته باشند هرچند در نهایت اگر رئیسی در نظرسنجیها جلوتر بو به نفع او کنار بروند.
اما درباره زاکانی گمانه زنی فعالان فضای مجازی این است که اساسا زاکانی برای کمک به رئیسی در مناظرات و با تمرکز بر موضوع مبارزه با فساد وارد انتخابات شده است. اگر چنین باشد باید به اصولگرایان یادآوری کرد که ایشان در اسل 96 به درستی به نامزدی پوششی جهانگیری انتقاد می کردند.
منطق ایشان در آن زمان این بود که نامزدهای انتخابات حقیقتا باید اراده به رئیس جمهور شدن داشته باشند و حضور کمکی و پوششی توهین به مردم و تلف کردن وقت ایشان است. البته همانگونه که گفتیم شاید یک نامزد اراده برای رقابت واقعی داشته باشد و بخواهد رئیس جمهور شود اما شرایط انتخابات را به گونه ای تشخیص دهد که به نفع یک نامزد دیگر انصراف دهد. این با نامزدی پوششی و کمکی وتفاوت است.
انتقاد اصولگرایان از جهانگیری در سال 96 درست بود و اصولگرایان باید مراقبت کنند تا همان کار غلط را تکرار نکنند.
بزرگترین مانع پیروزی جهانگیری چیست؟
اما اسحاق جهانگیری آنچنان که از او انتظار می رفت پرقدرت ظاهر نشد. نطقی که تقریبا تکرار سخنان چندماهه اخیر وی بود. شاید تنها نکته حاشیه ای جهانگیری در روز ثبت نام، بغض او بود هنگامی که از سختیهای مردم صحبت می کرد.
به نظر می‌رسد اسحاق جهانگیری به دلیل انتشابی که به دولت کنونی دارد راه آسانی در انتخابات ندارد. شاید بزرگترین مانع او در این رقابت، همین مسئله باشد. دولت کنونی در میان مردم اصلا محبوب نیست و طبیعتا معاون اول این دولت نیز از این مسئله در امان نیست. رای منفی بسار بالای جهانگیری در نظرسنجیهای کنونی هم گویای این مسئله است.
احمد مازنی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده سابق مجلس با اشاره به همین مسئله در آرمان ملی نوشت: «آنطور که آقای جهانگیری اظهار می‌کنند، نقش تعیین‌کننده‌ای در دولت نداشته و محدودیت داشتند. با این حال پاشنه‌آشیل آقای جهانگیری 8 سال معاونت اول دولت کنونی است. بیش از آنکه ایشان بخواهند برنامه خود و افق پیش رو را مطرح کنند، باید از گذشته دفاع کرده یا آن را توجیه کنند.
هرچند ایشان از آسیب‌های دولت اعتدالی ضربه دیدند اما از منافع آن نیز بهره‌مند شدند. بالاخره 8 سال مقام دوم دولت در اختیار آقای جهانگیری قرار داشت... مشکل سابقه عملکرد دولت در کارنامه آقای جهانگیری وجود خواهد داشت، اما به هر حال باید دید خود ایشان با چه ادبیاتی وارد عرصه خواهند شد.»
در کنار این نامهای مشهور نباید از برخی چهره های غافل شد که ممکن است در فرایند انتخابات بتوانند بیش از بقیه در جلب رای مردم موفق باشند. افرادی مانند ضرغامی و پزشکیان به دلیل برخی ویژگیهای خاص شاید در مسیر انتخابات، پیش بین ها را تغییر دهند.
تجربه انتخابات های مختلف ریاست جمهوری نشان داده است اتفاقا چهره هایی پیروز می شوند که در ابتدای انتخابات کسی روی برد آنها قمار نمی کرده است و کمتر شناخته شده بودند. هم خاتمی این ویژگی را داشت هم احمدی‌نژاد و هم روحانی. به همین جهت نباید از کنار نامزدهای کمترشناخته شده به راحتی گذشت.
در انتها بد نیست از نیامده ها هم یادی کنیم. محمدرضا عارف، محمدباقر قالیباف و علی اکبر صالحی مشهورترین چهره هایی که گمان می رفت در انتخابات ثبت نام کنند اما در نهایت عطای ریاست جمهوری را به لقای آن بخشیدند. قالیباف که از چندماه پیش اعلام کرده بود در صورت حضور رئیسی ثبت نام نمی کند و در نهایت هم به گفته خویش پایبند ماند.
محمدرضا عارف هم در روز آخر با انتشار بیانیه ای از حضور در انتخابات انصراف داد. عارف در این بیانیه گفت «که بر اساس وضعیت حاکم بر کارزار انتخابات و نیز شرایطی که جریان اصلاحات با آن رو به رو است، به این نتیجه رسیدم که حضورم در این شرایط، قطعا بر پیچیدگی انتخابات می افزاید و رقابت های درونی جریان اصلاح طلبی را به سمت واگرایی سوق خواهد داد.»
علی اکبر صالحی هم که در روزهای اخیر زمزمه حضورش شنیده می شد در بیانیه ای تاکید کرد: «با توجه به ثبت نام تعداد قابل توجهی از شخصیت های عالم، وارسته و برخوردار از تجارب ارزنده در خدمت رسانی شایسته به ایران عزیز و نظام اسلامی به این نتیجه رسیدم که حضور در این عرصه برای بنده، مقبول و ممدوح نیست.»
***
چشم انداز مبهم و غیرقابل پیش‌بینی انتخابات
امروز روز پایانی ثبت نام انتخابات ریاست جمهوری بود. اهالی سیاست امید داشتند با پایان ثبت نام، تصویری حداقلی از میدان رقابت انتخابات نمایان شود اما این امید محقق نشد. علت اصلی این اتفاق در ثبت نام تعداد بسیار زیادی از فعالان سیاسی نهفته است. به جرئت می توان گفت در تاریخ جمهوری اسلامی هیچ گاه انتخابات ریاست جمهوری شاهد ثبت نام این تعداد از چهره های سیاسی نبوده است.
فقط در روز پایانی، اگر تعداد زیادی از فعالان سیاسی کم‌شهرت را فاکتور بگیریم، حجت‌الاسلام رئیسی، علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری، مسعود پزشکیان، محمد شریعتمداری، عبدالناصر همتی، سعید جلیلی، محسن رضایی، عباس آخوندی، علیرضا زاکانی، عزت‌الله ضرغامی، محسن هاشمی، مصطفی کواکبیان، سیدشمس الدین حسینی و زهرا شجاعی ثبت نام کردند.
به این نامها بایستی نام امیر نامی، سعید محمد، حسین دهقان، محمود احمدی نژاد، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محمد عباسی، رستم قاسمی، محمود صادقی، علی مطهری، سردار افشار و مصطفی تاجزاده را اضافه کنیم.
تکلیف اصلاح‌طلبان تا حدود زیادی مشخص است. همه نامزدهای اصلاح‌طلب با تاکید نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طبان در انتخابات شرکت کرده‌اند و 9 نفر از این نامزدها با ساز و کار این نهاد وارد انتخابات شده اند. جهانگیری، پزشکیان، شریعتمداری، تاجزاده، آخوندی، صادقی، کواکبیان، محسن هاشمی و زهرا شجاعی با نظر جبهه اصلاحات ثبت نام کرده اند و قرار است طی فرایندی به نامزد واحد برسند.
اما در این میان تکلیف نامزدهای اصلاح طلبی که خارج از این ساز و کار ثبت نام کرده اند مشخص نیست. مثلا عبدالناصر همتی، رئیس کنونی بانک مرکزی در فضای سیاسی به عنوان یک چهره اصلاح طلب شناخته می شود و حضور ناگهانی او صحنه انتخابات را پیچیده و نامعلوم می کند.
در اردوگاه اصولگرایان اما شرایط متفاوتی حاکم است. گمانه زنی رسانه ها و بیانات تشکیلات مختلف اصولگرایی حاکی از این بود که در صورت حضور رئیسی در انتخابات، همه اصولگرایان حول محور وی اجماع می‌کنند اما ثبت نام برخی از چهره های مطرح اصولگرا مثل جلیلی و رضایی در ساعات پایانی مهلت ثبت نام و پس از ثبت نام رئیسی نشاندهنده این است که برنامه اصولگرایان برای حضور در انتخابات واضح و مشخص نیست؛ شاید هم اساسا برنامه خاصی تدارک دیده نشده است.
برخی از افراد که در دایره اصولگرایی حضور دارند هم از ابتدا بیان داشتند مستقل در انتخابات حاضر شده و بنا ندارند به نفع کسی کنار بروند. ضرغامی در این دسته جای می گیرد. او تنها کسی بود که از جمعی از دستیاران جوانش رونمایی کرد و دربیانیه آتشینی که خواند به این پرسش پاسخ داد که چرل می‌آیم؟
اما ظاهرا در این انتخابات، ضلع سومی علاقه به اعلام حضور دارد. علی لاریجانی به‌خصوص با شروع پرقدرتی که داشت میتواند به عنوان چهره اصلی اعتدالگرایان در این انتخابات مطرح شود.