اقتصاددانان ایرانی چه چیزی روی میز مذاکرات می گذارند؟

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، از سال 1382 فعالیت‌های هسته‌ای ایران توسط شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد توجه قرار گرفت و بر این اساس، مذاکرات هسته‌ای ایران آغاز شد. در این سال‌ها، اعضای مختلفی در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران حضور یافته اند.

اولین دوره این مذاکرات به دولت دوم سید محمد خاتمی بر می‌گردد که حسن روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، مسئول پیگیری روند مذاکرات شد. او در اواخر مهرماه سال 1382، حسین موسویان معاون خود در شورای عالی امنیت ملی را به عنوان مذاکره کننده ارشد انتخاب کرد.

محمدجواد ظریف، سیروس ناصری، امیرحسین زمانی‌نیا، غلامعلی خوشرو، محمود سریع القلم، علی اکبر صالحی و ناصر هادیان نیز سایر اعضای این تیم بودند که از مهر 1382 تا مرداد 1384 مسئولیت مذاکرات هسته‌ای را به عهده داشت.

در نتیجه مذاکرات این تیم در اولین دوره مذاکرات هسته ای، بیانیه سعدآباد صادر و توافق نامه‌های بروکسل و پاریس امضا شد که در نهایت، به توافق با سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان به منظور تعلیق داوطلبانه غنی سازی ختم شد.

این تعلیق، در اردیبهشت ماه 1384 شکسته شد، زیرا فعالان سیاسی داخلی عقیده داشتند که در اثر تعلیق داوطلبانه غنی سازی، اثر مثبت اقتصادی خاصی دیده نشده است؛ همین موضوع سبب شد تا طرف‌های خارجی خواهان مذاکرات مجدد با ایران شوند.

سرانجام با روی کار آمدن دولت نهم به ریاست محمود احمدی نژاد، دومین تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران با مسئولیت علی لاریجانی از مرداد 1384 کار خود را آغاز کرد. او جواد وعیدی را که در آن زمان معاون بین الملل شورای عالی امنیت ملی بود، به عنوان مذاکره کننده ارشد انتخاب کرد. محمد سعیدی و سید علی حسینی تاش، سایر اعضای این تیم بودند.

در این دوره، علاوه بر کشور‌های اروپایی اشاره شده، چین و روسیه نیز به کشور‌های طرف مذاکره اضافه شدند و در نتیجه این مذاکرات، پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده شد. در نهایت، قطعنامه‌های 1696، 1737 و 1747 علیه برنامه هسته‌ای ایران صادر شد که با بروز برخی اختلافات، دومین تیم مذاکره کننده هسته‌ای در مهرماه سال 1386 به کار خود پایان داد.

سومین دوره این مذاکرات از مهر سال 1386 با مسئولیت سعید جلیلی آغاز شد و او، علی باقری کنی را به عنوان مذاکره کننده ارشد تیم ایران انتخاب کرد. علی اصغر سلطانیه، سید عباس عراقچی و مهدی محمدی، سایر اعضای این تیم بودند.

این دوره از مذاکرات تا تا شهریور 1392 یعنی نزدیک به 6 سال ادامه یافت که در این سال‌ها، آمریکا به طرف‌های مذاکره اضافه و گروه 1+5 تشکیل شد. در نتیجه این مذاکرات، چهار قطعنامه 1803، 1835، 1887 و 1929 توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، علیه ایران صادر شد.

با شروع دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی، محمدجواد ظریف که در دور اول مذاکرات هسته ای نیز همراه حسن روحانی بود، مسئول دور چهارم این مذاکرات شد. او سید عباس عراقچی را به عنوان مذاکره‌کننده ارشد انتخاب کرد. مجید تخت روانچی، حمید بعیدی نژاد و لعیا جنیدی، سایر اعضای این تیم بودند.

15 شهریور سال 1392 مذاکرات تیم ظریف با گروه 1+5 آغاز و در نهایت، این مذاکرات منجر به امضای توافق جامع اقدام مشترک یا برجام، در تاریخ 23 تیرماه 1394 شد. این توافق در 18 اردیبهشت 1397 با خروج یک طرفه آمریکا، با چالش‌های جدیدی همراه شد که همچنان ادامه دارد.

نکته جالب توجه در اسامی حاضر طی تمام این دوره‌های مذاکراتی که مستقیما روی اقتصاد کشور تاثیرگذار بوده، این است که اغلب مذاکره کنندگان ایرانی، فاقد سابقه فعالیت یا تحصیلات مرتبط با اقتصاد و افرادی صرفا سیاسی هستند.

دوره اعضای تیم ایران نتیجه مذاکره

دوره اول

(مهر 1382 تا مرداد 1384)

دولت دوم سید محمد خاتمی

نام سابقه فعالیت اقتصادی حسین موسویان - محمدجواد ظریف - سیروس ناصری بازرگان صنعت نفت امیرحسین زمانی‌نیا - غلامعلی خوشرو - محمود سریع القلم استاد اقتصاد در ایتالیا علی اکبر صالحی - ناصر هادیان - تعلیق داوطلبانه غنی سازی

دوره دوم

(مرداد 1384 تا مهر 1386)

علی لاریجانی - جواد وعیدی - محمد سعیدی مدیرعاملی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران سیدعلی حسینی تاش -

صدور قطعنامه‌های 1696، 1737 و 1747 شورای امنیت سازمان ملل

دوره سوم

(مهر 1386 تا شهریور 1392)

سعید جلیلی - علی باقری کنی تدریس اقتصاد علی اصغر سلطانیه - سید عباس عراقچی - مهدی محمدی -

صدور قطعنامه‌های 1803، 1835، 1887 و 1929 شورای امنیت سازمان ملل

دوره چهارم

(شهریور 1392 تا

تیر 1400)

محمدجواد ظریف - سید عباس عراقچی - مجید تخت روانچی کارشناس ارشد اقتصاد سیاسی حمید بعیدی نژاد - لعیا جنیدی امضای برجام و خروج آمریکا از آن

اکنون با روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی، علی باقری کنی که در دولت محمود احمدی نژاد حدود شش سال مذاکره کننده ارشد تیم ایران بود، مجددا در این جایگاه قرار گرفته است.

از ساعت 16:30 روز گذشته، هشتم آذرماه به وقت تهران، پنجمین دوره از این مذاکرات آغاز شد و مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، رضا نجفی معاون امور حقوقی و بین‌المللی، ابراهیم شیبانی رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی، علی فکری معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل سازمان سرمایه گذاری، احمد اسدزاده سرپرست معاونت بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت و غلامرضا پناهی عضو هیئت عامل و معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مذاکره کنندگانی هستند که علی باقری مذاکره کننده ارشد کشورمان را در وین همراهی می‌کنند.

نکته جالب توجه، در این تیم، اقتصادی بودن اغلب اعضای آن است و حال، چشم مردم به عملکرد آن هاست.

نام سابقه فعالیت اقتصادی مسئولیت فعلی مهدی صفری مدیرعاملی شرکت توسعه اعتماد مبین در صنعت مخابرت معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه رضا نجفی - معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ابراهیم شیبانی اقتصاددان و رئیس کل پیشین بانک مرکزی ایران در سال 1382 رئیس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی علی فکری رایزنی اقتصادی در وزارت امور خارجه معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل سازمان سرمایه گذاری، کمک‌های اقتصادی و فنی ایران احمد اسدزاده کارشناس نفت و انرژی سرپرست معاونت بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت غلامرضا پناهی اقتصاددان عضو هیئت عامل و معاون امور ارزی و بین‌الملل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران