بازگشت لاریجانی به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی؛ اصلاحاتی در پیش است؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بالاخره خبرهای درگوشی و شنیده‌ها، تایید شد و علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شد؛ او نخستین سیاستمدار جمهوری اسلامی است که برای دومین بار بر صندلی دبیری شورای عالی امنیت ملی تکیه می‌زند. سیاستمداری که دکتری فلسفه دارد و الان هم استاد فلسفه دانشگاه تهران است.

علی لاریجانی دهه 60 خود را در بخش نظامیِ نظام گذراند؛ در اوان جوانی وارد سپاه پاسداران شد و در زمان جنگ معاون پارلمانی وزارت سپاه بود و از سال 1368 هم جانشین ستاد مشترک سپاه پاسداران.

اما با کنار رفتن محمد خاتمی از وزارت ارشاد، هاشمی رفسنجانی، لاریجانی را برای این وزارتخانه به مجلس معرفی کرد؛ مجلس هم به پیشنهاد هاشمی نه نگفت.

بهمن ماه 1372 لاریجانی با حکم رهبر انقلاب برای 10 سال تصدی سازمان صدا و سیما را بر عهده گرفت؛ 10 سالی که بیشترین انتقادات به عملکرد لاریجانی به آن دوران بازمی‌گردد. بخش عمده‌ای از این دوران، همزمان شد با دو دولت محمد خاتمی و مجلس ششم.

سال 1383 جای خود را به عزت الله ضرغامی داد و اسب خود را برای ریاست جمهوری نهم زین کرد؛ اما اقبال صندوق‌های رای با لاریجانی نبود.

با روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد و استعفای حسن روحانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی، لاریجانی این سمت را عهده‌دار شد؛ از همان زمان که روحانی استعفا داد و از شعام بیرون رفت، او به عنوان نماینده رهبری در این شورا نیز سمت داشت. از تابستان 84 تا پاییز 86 او مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب بود؛ لاریجانی که روزگاری توافق زمان روحانی را به «دادن در و گرفتن آبنبات» تشبیه کرده بود، با واقعیات جاری دنیای سیاست بیشتر آشنا شد.

همان زمان را می‌توان نقطه عطفی در تفکر و رویکرد سیاسی لاریجانی محسوب کرد؛ دورانی که با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای یک توافق، به توافق رسیده بود اما اظهارات احمدی نژاد در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه روز قدس، همه‌ی رشته‌های لاریجانی را پنبه کرد؛ و اینگونه شد که لاریجانی از دبیری شعام استعفا داد و سعید جلیلی جایگزین او شد. اما با اینکه جلیلی دبیر شعام شد، تا حدود یک سال بعدش بدون حق رای و تنها به عنوان دبیر در جلسات شورا حاضر بود؛ تا وقتی که لاریجانی به عنوان رئیس مجلس عضو حقوقی شعام شد و جای یکی از دو نماینده رهبری در شورا برای جلیلی باز شد و او در مرداد 87 نماینده رهبری در شعام نیز شد.

لاریجانی 12 سال عضو حقوقی شورا بود؛ تا وقتی که دیگر نامزد مجلس نشد و عملا از شعام کنار رفت. عملکرد لاریجانی در 12 سال ریاست بر مجلس، زمینه ساز حملات تند و تیزی از سوی اصولگرایان شد؛ فردی که تا آن زمان خودش از شاخص‌های آن اردوگاه محسوب می‌شد، حالا مورد تهاجم شدید همان‌ها قرار گرفت و مغضوب آنها شد. بیشترین حملات علیه او نیز به تصویب برجام در مجلس اصولگرای نهم بازمی‌گردد.

او در انتخابات ریاست جمهوری 1400 نامزد شد؛ اما هر از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد؛ اقدامی عجیب که شورای نگهبان حتی پس از تذکر رهبری نیز حاضر به اصلاح آن نشد. عجیب‌تر از رد صلاحیت 1400، رد صلاحیت او در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری 1403 بود. اقدامی که باز هم تعجب فضای سیاسی را به همراه داشت.

با روی کار آمدن دولت پزشکیان گمانه‌زنی‌های زیادی درباره احتمال معاونت اول او شد؛ اما درست از آب در نیامد. پس از آن محتمل‌ترین گزینه، دبیری شورای عالی امنیت ملی بود که باز هم به سرنوشت گمانه‌زنی‌های قبلی دچار شد.

پس از تحولات عمیقی که در منطقه خاورمیانه پیش آمد، از جمله ترور رهبران مقاومت مانند اسماعیل هنیه، سید حسن نصرالله و... و در منگنه قرار گرفتن بشار اسد از سوی مخالفان، لاریجانی به ایفای نقش در عرصه دیپلماسی پرداخت؛ این بار با نقش «مشاور رهبر انقلاب»؛ نقشی که رهبری پس از کنار رفتن لاریجانی از مجلس به او داد.

سفر به لبنان، سوریه و آخرین بار مسکو، مهمترین سفرهای دیپلماتیک لاریجانی بودند که نشاندهنده تحرکی تازه و تعریف نقشی جدید برای او در مجموعه نظام بود.

حالا پس از 12 روز نبرد میان ایران و اسرائیل، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی یک خانه‌تکانی اساسی کرده است؛ علی‌اکبر احمدیان که از زمان رئیسی دبیر شعام بود و در این یک سال حکم جدیدی هم از پزشکیان نداشت، باید ترک دبیرخانه کند تا لاریجانی به همانجایی برگردد که همین روزها در سال 84 به آنجا رفته بود.

ناظران حضور لاریجانی در دبیرخانه شعام خصوصا پس از جنگ 12 روزه را نشانه‌ای از تغییر رویکرد نظام در عرصه‌ها مختلف دارد؛ با توجه به اینکه لاریجانی در دهه اخیر به اعتدالگرایان نزدیک شده است، او مورد کینه طیف تندروی اصولگرایان قرار گرفته است؛ و بعضا حتی طیف میانه‌روی آنها. رویکردهایی که برخی انتظار دارند در آنها تغییری ایجاد شود، فقط در عرصه دفاعی نیست؛ لاریجانی با توجه به سابقه حضور در مذاکرات، احتمالا نقش پررنگی در مذاکرات هسته‌ای به خصوص پس از جنگ اخیر ایفا خواهد کرد. از سوی دیگر با توجه به رویکردهای اجتماعی و سیاسی میانه‌ای لاریجانی، گمان می‌رود که در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، دیپلماسی و نظامی و دفاعی تغییرات و به بیان بهتر، اصلاحاتی صورت گیرد؛ باید منتظر ماند و دید؛ البته اگر کینه‌ها بگذارند.