بحران آب میراث دولت تدبیر از خشکسالی تا سیل / غلفت از برنامه ششم توسعه منابع آبی ایران را نصف کرد

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سبلان ما ایران به تنهایی حدود 34 درصد از تمام مصرف آب در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص می‌دهد و 60 درصد از نیاز ایران به آب هم از سفره‌های آب زیرزمینی تامین می‌شود. تکان‌دهنده‌تر اینکه میزان برداشت از این منابع آب زیرزمینی در ایران، 3 برابر سریع‌تر از میزان بازیابی این منابع است.

ایران حدود 90 درصد از منابع آبی خود را برای کشاورزی مصرف می‌کند و این در حالی است که مناطقی که به دلیل اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی با خطر فرونشست روبه‌رو شده‌اند نیز حدود 71 درصد از جمعیت کشور را در خود جای می‌دهند و 70 درصد از تقاضای آب در ایران هم به همین مناطق مربوط می‌شود.

از اوایل دهه 90 در کشور، مطالعات صورت پذیرفته توسط کارشناسان کشور از حدی شدن شرایط اقلیمی خبر می داد. به عبارت دیگر بر اساس مطالعات صورت گرفته، دوره بازگشت پدیده های طبیعی نظیر خشکسالی و سیل در کشور به عنوان دو روی سکه بحران آب کوتاه شده و شاهد سیلاب ها و خشکسالی های پیاپی در این شرایط هستیم.

در شرایطی که بسیاری از کارشناسان بر مسئله تعدد سیلاب و خشکسالی پیاپی در کشور هشدار دادند اما وزارت نیروی دولت تدبیر و امید نه تنها توجهی به هشدار کارشناسان نداشت بلکه از ابتدایی ترین فعالیت ها نظیر استقرار سیستم های پایش آورد روزانه رودخانه ها و هشدار سیلاب و خشکسالی نیز امتناع نمود.

عملکرد ضعیف دولت در نوین سازی آبیاری و تحقق برنامه ششم توسعه

برنامه ششم توسعه برای سال‌های 1396 تا 1400 تدوین شده یعنی در حدود سه سال از سال‌های برنامه ششم گذشته و فقط دو سال فرصت باقی مانده تا بتوان به اهداف برنامه ششم دست یافت. در حال حاضر بودجه سال 1399 در مجلس در حال بررسی و در نهایت تصویب است که قرار است در مسیر اهداف برنامه ششم ارقام آن تنظیم و تصویب شود.

فصول مربوط به بخش آب در لایحه بودجه سال 1399 شامل فصل منابع آب (از امور اقتصادی) و فصل آب و فاضلاب (از امور مسکن، عمران شهری و روستایی) است. مجموع اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای این دو فصل 74 هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به سال قبل (73 هزار میلیارد ریال مصوب سال 1398) 8/ 1 درصد افزایش یافته است. این ارقام جاری است؛ اگر نرخ تورم سال 1398 را در نظر بگیریم، یعنی درصد تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده کل کشور در آبان ماه 98 نسبت به اسفندماه 97 در حدود 15 درصد تورم داشته که به احتمال زیاد تا آخر سال میزان تورم افزایش خواهد یافت. حال با این رشد 8/ 1درصدی که کمتر از نرخ تورم موجود است (یعنی کاهش قدرت مالی دولت) دولت خواهد توانست به نحو مطلوب به وظایف قانونی خود در برنامه ششم توسعه در «بخش آب» عمل کند؟ این سوال مطرح است که با این رقم بودجه چند درصد از سیاست‌های برنامه توسعه در «بخش آب» عملیاتی شده و کدام سیاست‌ها؟ اگر ابزاری برای رصد و پایش و ارزیابی ارقام بودجه با سیاست‌های برنامه توسعه کشور ارائه نشود، پس از پایان سال مالی بودجه کشور، نمی‌توان ارزیابی دقیقی از دستیابی به اهداف برنامه توسعه در قالب قانون بودجه کشور داشت.

در لایحه بودجه سال 1399، مبلغ 350 میلیون یورو از منابع صندوق توسعه ملی به طرح‌های بخش آب و آب و فاضلاب، برای طرح‌های آبیاری تحت فشار و نوین حدود 150 میلیون یورو، طرح‌های آب‌رسانی روستایی و عشایری و توسعه شبکه‌های آن معادل 150 میلیون یورو و پایداری و ارتقای کیفی آب شرب شهرهای پرتنش نیز 50 میلیون یورو در نظر گرفته شده است. این سوال پیش می‌آید که رقم مورد نظر با توجه به اینکه فقط یک سال بعد از بودجه سال 1399 فرصت برای دستیابی به اهداف برنامه ششم هست، توانایی دستیابی به اهداف برنامه را دارد؟ به‌خصوص شهرها و روستاهایی که تنش آبی دارند و به صفر برسند.

خاوازی وزیر جهاد کشاورزی اردیبهشت 1400 گفت: در سال 92 مجموع سیستم های نوین آبیاری که در داخل کشور داشتیم صرفنظر از کیفیت آنها که با سیستم های امروز بسیار متفاوت است، یک میلیون و 290 هزار هکتار در تمام بخش کشاورزی بود که امروز به 2 میلیون 472 هزار هکتار رسیده که عدد بسیار قابل توجهی است.

این در حالی است میزان بودجه های اختصاص یافته در طول هشت دولت روحانی با دولت های قبل قابل مقایسه نبوده و صندوق توسعه ملی نیز عملا در اختیار این دولت بوده است.

تنها 35 درصد برنامه ششم توسعه اجرا شده است

گزارش عملکرد قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در بازه زمانی 1396 تا پایان شهریور 1399 توسط دیوان محاسبات کشور ارائه شد.

بررسی نمونه 77 درصد احکام برنامه ششم توسعه با توجه به پاسخگویی دستگاه ها و آمار در دسترس، از اول سال 1396 لغایت پایان شهریور ماه 1399 حاکی از آن است که تنها 35 درصد احکام این برنامه کامل تحقق پیدا کرده است و در 65 درصد احکام، اهداف قانون گذار بصورت 100 درصد محقق نشده است.

این گزارش نشان دهنده این است که دولت روحانی حتی پایبند برنامه پنج‌ساله ششم توسعه خودش هم پایبند نبود و معلوم نیست چه بر سر بودجه نجات آبخوان‌ها آمد.

کاهش 50 درصدی ذخیره آبی سدها

در حالی با کاهش 49 درصدی ذخیره آبی سدها و کم آبی در بیشتر نقاط کشور مواجه هستیم که در سال‌های اخیر سیلاب‌ها نیز آسیب‌ها و خسارات جدی به کشور وارد کرده و مهار نشده است، به نظر می‌رسد ناتوانی در مدیریت منابع آبی، مهم‌ترین علت وقع این بحران است.

بر اساس آخرین آمار رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران، تا تاریخ 25 تیر امسال، مجموع ذخیره آب در سدهای کشور به 24 میلیارد و 950 میلیون مترمکعب رسید؛ از ابتدای سال آبی جاری تا 25 تیر امسال، در مجموع 27 میلیارد و 560 میلیون مترمکعب آب وارد مخازن سدهای کشور شده، در حالی که در مدت مشابه سال آبی گذشته میزان ورودی آب به مخازن سدهای کشور 52 میلیارد و 300 میلیون مترمکعب بوده است.

حدود نیمی از استان‌های کشور در معرض خشکسالی با دوره بازگشت کمتر از 5 سال هستند. استان هرمزگان با بحرانی‌ترین وضعیت خشکسالی دوره بازگشت کمی بیش از 30 سال را تجربه می‌کند. استان‌های خراسان رضوی با حدود 13، کرمان و چهارمحال و بختیاری با 12 و فارس با 11 سال در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند.

کشور ما دچار سوء مدیریت مصرف است

علی اصغر عنابستانی نماینده مردم در مجلس یازدهم گفت: کشور ما در مدار خشکسالی قرار دارد, با سوء مدیریت ها به سمت تنش و بحران بی آبی سوق داده می شود.

وی ادامه داد: در کشور ما مدیریت مصرف دچار رها شدگی در تمام حوزه‌های مصرفی از بخش صنعت گرفته تا کشاورزی و آب شرب است و همین موضوع حلقه گمشده بی آبی برای کشور است در حال حاضر کشور ما بیش از اندازه استانداردهای مصرفی دنیا, مصرف آب دارد؛ به فرض مثال مصرف آب در شهر اصفهان دو برابر سرانه مصرف کشور است که بارها عنوان شده است, باید مدیریت مصرف به درستی صورت پذیرد. از کشاورزی سنتی گرفته تا مصارف نادرست اگر آمایش سرزمینی درستی در کشاورزی صورت می‌گرفت و مردم باور می‌کردند آب هست اما بسیار کم است بدون شک دچار مشکلات متعدد خشکسالی نبودیم و حتی در حوزه صنعت که حدود 10 الی 15 درصد از مصرف آب کشور را به خود اختصاص می‌دهد، باید بپذیریم ساختاری برای مدیریت آب صنعتی نداریم. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته برای صنایع آب بری مثل فولاد, سیستم‌هایی به کار می‌برند که بیش از 85 درصد آب مصرفی را باز می‌گردانند.

سوء مدیریت در حوزه آب استان مشهود است / آب منطقه‌ای؛ بی‌برنامه و سردرگم

صدیف بدری در گفتگو با خبرنگار سبلان ما اظار داشت: مشکل آب در استان اردبیل، چه در بخش شرب و چه در بخش کشاورزی، یک مشکل جدی است و در سال‌های اخیر هشدارهای لازم به صورت مکرر در این خصوص داده شده است.

وی افزود: اقدامات لازم از اخذ مصوبات گرفته تا جذب اعتبارات، در سطح کلان در دستور کار نمایندگان استان در دو دوره اخیر بوده و فرصت‌های مناسبی برای رفع مشکل آب اردبیل و پیشگیری از تبدیل آن به بحران ایجاد شده است.

نمانیده مردم اردبیل نیر نمین و سرعین با انتقاد از عملکرد نامناسب مدیران حوزه آب استان اظهار داشت: علی‌رغم تذکرات مکرر داده شده به مدیران آبی استان، کماکان سوء مدیریت در این حوزه مشهود است و آب منطقه‌ای اردبیل بی‌برنامه و سردرگم عمل می‌کند.

عدم توجه به مدیریت آب بحران خوزستان را آفرید

علی نیکزاد در گفتگو با خبرنگار سبلان ما اظهار داشت: اگر امکانات کشور عادلانه توزیع می‌شد و سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های متخلف به‌صورت متوازن اتفاق می‌افتاد و به‌طور شایسته به فرامین مقام معظم رهبری در زمینه اقتصاد مقاومتی توجه می‌شد، امروز خوزستان عزیز و ولایتمدار دچار مشکلات نبود.

وی افزود: مجلس از سال گذشته و پیش از این‌که مشکلات آب در خوزستان بحرانی شود به موضوع ورود داشت و در نخستین روزهای فعالیت مجلس عده‌ای از نمایندگان به غیزانیه سفر کردند و در جلساتی که در مجلس برگزار کردیم تذکرات لازم را به مسئولین مربوطه داده و اعتباراتی تخصیص یافت اما متاسفانه در اثر بی‌توجهی به این موضوع، دچار مشکلات شدیم.

نائب رئیس مجلس گفت: عدم توجه دولت به شیوه های نوین مدیریت آب در باعث شد در تامین اب شرب مردم نیز دچار مشکل شویم که امیدواریم دولت آینده در حل این مشکلات همت کند.

انتهای پیام / م