تلاش ویژه قوه قضاییه در بازاجتماعی کردن زندانیان در سال گذشته

دستگاه قضایی کشور در سال 1403، در ادامه فعالیت‌های گذشته و در راستای اجرای دستورات رئیس قوه قضاییه در زمینه بازاجتماعی کردن زندانیان اقدامات مهمی انجام داده است.

به گزارش خبرگزاری مهر، زندان باید بستری برای اصلاح مجرم باشد و اشتغال یکی از بهترین روش‌ها برای اصلاح مجرمان زندانی است. «بازاجتماعی شدن»، جامعه‌پذیری و سازگاری مجدد زندانیان با جامعه، یکی از راهکارهای اصلی پیشگیری از تکرار جرم، است که عمدتاً بر روی چالش‌های خاص مجرمان از جمله بیکاری و سو مصرف مواد تمرکز دارد.

در همین راستا ایجاد اشتغال، توانمندسازی و حرفه‌آموزی به زندانیان یکی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از تکرار جرم و راهی برای اصلاح مجرم است. بنابراین آموزش یک حرفه و اشتغال در طول مدت حبس، علاوه بر آنکه می‌تواند برای زندانی زمینه اشتغال زندانی در روزهای پس از زندان را فراهم کند و معیشت خانواده او را نیز تا حد زیادی تأمین کند می‌تواند در پیشگیری از ارتکاب مجدد جرم از سوی محکوم نیز بسیار مؤثر باشد.

به همین دلیل است که «توسعه اشتغال زندانیان»، از اهمیت ویژه‌ای در سیستم قضائی کشور برخوردار است و در سند تحول و تعالی قوه قضائیه (ابلاغی 1403) که به عنوان یک نقشه راه برای دستگاه قضائی کشور است، نیز به این موضوع به صورت ویژه پرداخته شده است. سند تحول قضائی به موضوع «فقدان زمینه مناسب برای اشتغال پایدار زندانیان» به عنوان یک چالش و مانع برای اصلاح مجرمان نگاه کرده است و برای رفع این مشکل هفت راهکار اجرایی تحت راهبرد «توسعه اشتغال برای زندانیان» در نظر گرفته است.

تأکید رئیس قوه قضائیه بر ایجاد اشتغال و بازاجتماعی کردن زندانیان

حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در پیام نوروزی ابتدای سال 1403، «تقویت امرِ بازاجتماعی کردن» مجرمان و زندانیان را از جمله موضوعاتی عنوان کرد که از اولویت‌های قوه قضائیه در سال جاری خواهد بود.

همچنین رئیس عدلیه طی سخنانی در نشست با جمعی از خیرین (5 خرداد 1403)، ضمن تبیین و تشریح عوامل دخیل در بازاجتماعی شدن زندانیان، گفت: باید بسترهای بازگشت زندانیان به آغوش جامعه را فراهم آوریم و در این مسیر، وظیفه و مسئولیت اصلی برعهده ما در دستگاه قضائی است.

قاضی‌القضات در این نشست به پژوهشگاه قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها دستور داد سازوکار و بسته مطالعاتی - پژوهشی جامعی را در باب علل و عوامل زندان رفتن افراد و راهکارهای بازاجتماعی شدن و اصلاح زندانیان تدوین کنند.

در همین راستا قوه قضائیه در سال 1403، اقدامات بسیاری در زمینه فراهم کردن زمینه اشتغال زندانیان با همکاری سازمان زندان‌ها و بنیاد تعاون زندان‌ها در سراسر کشور انجام داده است که در این گزارش برخی از مهمترین اقدامات انجام شده در یک سال گذشته بیان می‌شود.

اقدامات قوه قضائیه در ایجاد اشتغال برای زندانیان طی یک سال گذشته

دستگاه قضا، طی یک سال گذشته و در ادامه روند سال‌های گذشته، اقدامات بسیار مهمی در زمینه اشتغال زندانیان و بازاجتماعی کردن آنها انجام داده است. برخی از مهمترین این اقدامات به شرح زیر است:

افتتاح سایت مونتاژ و تولید موتورسیکلت به‌منظور اشتغال زندانیان رأی باز در شیراز

در راستای اجرای سند تحول قوه قضائیه در حوزه زندان‌ها و فراهم‌سازی زمینه اشتغال زندانیان رأی باز بزرگترین سایت مونتاژ و تولید موتورسیکلت به منظور اشتغال زندانیان از اواخر اسفندماه 1403 آغاز به کار کرد.

در فاز اول این پروژه زمینه اشتغال به کار 40 زندانی با حقوق و مزایا برابر قانون اداره کار فراهم شد با این اقدام، زندانیان بخشی مهمی از نیازهای مالی خود و خانواده‌شان را تأمین می‌کنند.

در این کارخانه بزرگ با مساحت 3000 متر مربع سایت کارگاهی، خط یک تولید راه‌اندازی شده که روزانه بیش از 85 دستگاه و در سال افزون بر 22 هزار و 500 دستگاه موتورسیکلت را تولید خواهد کرد.

اشتغال بیش از 32 درصد زندانیان واجد شرایط در کشور

طبق گفته عباس منصوری معاون نظارت بر امور دادسراها و ضابطین دادستان کل کشور در تاریخ 11 بهمن ماه 1403، در حال حاضر به طور میانگین در سطح کشور بیش از 32 درصد زندانیان واجد شرایط به صورت رأی کار، کارگاهی یا نشسته مشغول به کار هستند، که بهترین عملکرد در ایجاد اشتغال برای زندانیان به ترتیب از آن استان‌های اردبیل، مرکزی و آذربایجان شرقی است، تا جایی که در نظارت‌های انجام گرفته، شاهد اشتغال بیش از 80 درصد زندانیان واجد شرایط اردبیل در مهرماه سال جاری بودیم.

وی اظهار کرد: با در نظر گرفتن شرایط هر استان، دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای از سوی سازمان زندان‌ها با همکاری سازمان فنی و حرفه‌ای برای زندانیان با توجه به علاقه‌مندی و استعداد آنان در عنوان رشته‌های شغلی متعدد، برگزار می‌شود.

راه‌اندازی 3 واحد تولیدی جدید در زندان‌های گرگان و گنبدکاووس

حیدر آسیابی رئیس کل دادگستری گلستان در بازدید از کارگاه تولیدی زندان گنبدکاووس (18 بهمن 1403) با اشاره به راه اندازی سه واحد تولیدی جدید در زندان‌های گرگان و گنبدکاووس برای اشتغال مددجویان گفت: هم اکنون یک هزار و 100 مددجو در کارگاه‌های تولیدی زندان‌های استان گلستان فعالیت می‌کنند.

وی افزود: با تکمیل فاز 2 کارخانه نساجی زندان گرگان و کارخانه‌های لبنیات و مفتول زندان گنبدکاووس تا ماه آینده، ظرفیت اشتغال به هزار و 500 مددجو خواهد رسید.

افتتاح 2 کارگاه با ظرفیت اشتغال 300 نفر از مددجویان در زندان اصفهان

احسانی مدیر کل حرفه‌آموزی و اشتغال سازمان زندان‌های کشور (31 مرداد 1403) از افتتاح دو کارگاه جدید، طراحی و تولید بردهای الکترونیکی در مجتمع ندامتگاهی و تولید میز و صندلی مسافرتی در اردوگاه کار درمانی در زندان اصفهان خبر داد و در این رابطه گفت: این دو کارگاه در راستای ایجاد اشتغال و برقراری درآمد پایدار برای زندانیان و حرفه آموزی جهت تداوم فعالیت پس از آزادی، با همکاری با بنیاد تعاون زندانیان استان به مجموعه اشتغال و حرفه آموزی زندان‌های اصفهان افزوده شد. با افتتاح این دو کارگاه امکان اشتغال برای 300 مددجو (مرد و زن) فراهم شد.

برخی دیگر از مهمترین مصادیق ایجاد اشتغال برای زندانیان در یک سال گذشته عبارتند از:

راه‌اندازی 9 کارگاه اشتغال‌زایی در زندان‌های استان سمنان

راه‌اندازی کارگاه اشتغال‌زایی در زندان مرکزی اراک با حضور رئیس سازمان زندان‌ها

اشتغال به کار هزار و 710 نفر از مددجویان استان لرستان در 5 ماهه نخست سال 1403

راه‌اندازی کارگاه مونتاژ خودکار در زندان بویین زهرا

راه‌اندازی 2 کارگاه خیاطی در زندان شهربابک

بافت 2 تخته فرش نفیس دستبافت در کارگاه تولیدی زندان مرکزی قزوین

ایجاد کارگاه‌های اشتغال در زندان با سرمایه‌گذاری کارآفرینان در استان ایلام

اقتتاح کارگاه خط تولید لامپ LED و سالن‌های تولید قارچ در اردوگاه کاردرمانی و حرفه‌آموزی همدان

فراهم شدن زمینه اشتغال 180 نفر از زندانیان در واحد تولیدی مارال صنعت

اشتغال 20 نفر از مددجویان در کارگاه پشم‌ریسی زندان مرکزی استان ایلام

فراهم شدن زمینه اشتغال 2 هزار زندانی در استان آذربایجان غربی در کارگاه‌های داخل زندان و 96 واحد تولیدی خارج از زندان

فراهم شدن زمینه اشتغال 10 مددجو در کارگاه فیلترسازی ندامتگاه مرکزی استان کرمان

صاحب شغل شدن 791 مددجوی زندان‌های استان قزوین در 6 ماهه نخست سال

ایجاد بستر کار و کسب درآمد برای 951 زندانی استان زنجان

اشتغال 30 مددجو با راه‌اندازی کارگاه مونتاژ لوستر در ندامتگاه مرکزی و کانون اصلاح و تربیت استان کرمان

راه‌اندازی کارگاه بزرگ تولید لباس کار در زندان بندرعباس

راه‌اندازی خط جدید تولید آب آشامیدنی توسط انجمن حمایت زندانیان

این موارد تنها بخشی از اقدامات انجام شده در زمینه ایجاد اشتغال برای زندانیان در راستای بازاجتماعی کردن زندانیان در یک سال گذشته بوده است و قطعاً این روند به صورت جدی‌تر نیز در سال‌های آتی ادامه خواهد داشت.