سبزترین بورس پس از جنگ

علی عبدالمحمدی: بورس تهران در معاملات روز شنبه، توانست پس از دوره فرسایشی و رکودی، بار دیگر رنگ سبز را تجربه کند؛ رنگی که مدت‌هاست در ذهن فعالان بازار به خاطره ای دور تبدیل شده بود. شاخص کل که پس از بازگشایی بازار در پی آتش بس جنگ 12 روزه تنها یک روز صعودی را پشت سر گذاشته بود، در روز گذشته، دومین روز صعودی خود در دوران بعد از جنگ را تجربه کرد. همزمان، شاخص هم وزن نیز پس از ثبت یک رکورد تاریخی در افت متوالی، سرانجام از مسیر نزولی خارج شد و در مدار صعودی قرار گرفت؛ اتفاقی که امیدواری هایی هرچند شکننده را در میان معامله گران پدید آورده است.

بازار از لنز آمار

بر اساس داده های پایانی معاملات، شاخص کل بورس تهران روز گذشته، افزایش 1.52 درصدی را به ثبت رساند، این در حالی است که شاخص هم وزن که نمایی دقیق تر از عملکرد کلی بازار را نشان می‌دهد، پس از 14 روز پیاپی افت، موفق شد وارد محدوده مثبت شود و با رشد 0.34 درصدی همراه شود. چنین رکوردی‌(14 روز معاملاتی منفی) در تاریخ معاملات بورس تهران برای شاخص هم وزن بی سابقه است و خود نشانگر میزان فشار فروش و ناامیدی در میان فعالان بازار در هفته های اخیر بوده است.

در فرابورس نیز شاخص کل این بازار رشد 0.38 درصدی را ثبت کرد. رشد دیروز بازار، با خروج 201 میلیارد تومانی سرمایه حقیقی ها از بازار همراه بود و ارزش معاملات خرد بازار نیز به رقم 6 هزار و 524 میلیارد تومان رسید؛ عددی که در قیاس با میانگین ماه های گذشته، همچنان سطحی پایین تلقی می‌شود و نشان از ضعف جریان نقدینگی در بازار دارد.

 دلایل بازگشت موقت بازار به فاز صعودی

اگرچه بازگشت شاخص ها به مدار مثبت، از نظر روانی برای بازار دارای اهمیت است؛ اما تحلیل ریشه های این تغییر مسیر کوتاه مدت ضروری است. دو عامل عمده در تغییر جهت بازار دیروز نقش ایفا کردند؛ افت سنگین قیمت ها طی دو هفته معاملاتی گذشته و فروکش نسبی تنش های سیاسی و افزایش احتمال آغاز مذاکرات؛ مهم‌ترین عوامل تقویت تقاضا در معاملات روز گذشته بورس تهران بودند.

در بازه دو هفته ای اخیر، شاخص کل بورس تهران افت 11.64 درصدی را تجربه کرده و با سرعتی بالا کانال های حمایتی مختلف را از دست داده است. این سقوط سنگین، قیمت بسیاری از سهم ها را به سطوح ارزنده ای رسانده است؛ سطوحی که به باور برخی معامله گران، فاصله معناداری با ارزش ذاتی شرکت‌ها دارد و به همین دلیل برای ورود مجدد برخی سرمایه گذاران جذاب شده است.

از سوی دیگر، اخبار مربوط به کاهش سطح تنش ها و احتمال از سرگیری مذاکرات، هرچند به صورت غیررسمی، تا حدی بر فضای بازار اثرگذار بوده و موجب تقویت تقاضا در برخی نمادها شده است. با این حال، بازار همچنان نشانه های روشنی از تغییر روند پایدار ارائه نمی‌دهد. خروج سرمایه حقیقی و ارزش پایین معاملات در بازار از جمله نشانه هایی هستند که بر شکنندگی رشد بازار دلالت دارند. در واقع، بازار سرمایه ایران بیش از آنکه در جست‌وجوی اخبار کوتاه مدت سیاسی یا حمایتی باشد، به دنبال تغییرات بنیادی و پایدار در سیاست‌های اقتصادی و شرایط کلان کشور است.

بازگشت بازدهی سالانه بورس به محدوده منفی 

با وجود صعود روز گذشته، شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تاکنون افت 1.2 درصدی را ثبت کرده است. این در حالی است که بازار سهام در اواخر اردیبهشت ماه موفق شده بود تا سطح 3 میلیون و 252 هزار واحدی پیشروی کند و بازدهی 20درصدی را نسبت به ابتدای سال به نمایش بگذارد. اما این رشد نه تنها پایدار نماند، بلکه با آغاز روند نزولی شدید و از دست رفتن پی درپی کانال ها، عملا بازدهی بازار به محدوده منفی بازگشت.

این اتفاق بیانگر آن است که رشدهای مقطعی بازار، در صورت نبود پشتوانه های بنیادی و استراتژی مشخص، صرفا موج هایی گذرا هستند که در ادامه توسط موج های پرقدرت تر فروش خنثی یا معکوس می‌شوند. «دنیای اقتصاد» بارها در گزارش‌های پیشین خود تاکید کرده بود که حمایت صرف از تابلوی معاملات و تزریق مقطعی منابع، نمی‌تواند راهکاری بلندمدت و موثر برای نجات بورس باشد.

آنچه بازار سرمایه به آن نیاز دارد؛ سیاست‌هایی مشخص، بلندمدت و شفاف است که بر بنیان های اقتصادی تکیه داشته باشد. برنامه ریزی برای کاهش ریسک های سیستماتیک، تسهیل ورود سرمایه گذاران نهادی، رفع موانع حقوقی و قانونی، اصلاح نرخ بهره و سیاست ارزی، افزایش شفافیت در صورت های مالی شرکت‌ها و ارائه چشم انداز روشن از اقتصاد کشور از جمله مواردی است که می‌تواند موتورهای رشد پایدار بورس را روشن کند.

 بلاتکلیفی در سایر بازارهای دارایی

وضعیت رکودی و بی رمق، تنها مختص بازار سهام نیست. بررسی روند بازارهای طلا، ارز و سکه نیز نشان می‌دهد که آنها نیز درگیر نوعی ایستایی و انتظار هستند. عدم شکل گیری روند پرشتاب در این بازارها، نشانگر آن است که سرمایه گذاران در کلیت بازار دارایی، ترجیح می‌دهند تا زمان روشن شدن تکلیف برخی متغیرهای کلیدی صبر پیشه کنند. موضوعاتی نظیر نتیجه مذاکرات احتمالی، تحولات سیاست خارجی، وضعیت نرخ ارز و مسیر آتی تورم، همگی عواملی هستند که می‌توانند تعیین کننده جهت آینده بازارها باشند.

 نقطه چرخش یا توقفی موقت؟

رشد شاخص ها در معاملات دیروز، اگرچه نقطه امیدی برای معامله گران محسوب می‌شود، اما هنوز نشانه ای از تغییر فاز کلی بازار به چشم نمی خورد. بورس تهران برای خروج از وضعیت فرسایشی کنونی، نیازمند اصلاحات ساختاری، حمایت های اصولی و کاهش ریسک های سیستماتیک است. در غیر این صورت، هر صعودی می‌تواند مقدمه ای برای ریزشی دیگر باشد. اکنون چشم فعالان بازار به متغیرهای کلان اقتصادی و سیگنال های سیاستگذار دوخته شده است؛ چرا که تنها در صورت تغییر در بنیادهای محیطی، بازار سرمایه می‌تواند بار دیگر نقش موتور رشد اقتصاد را ایفا کند.

تاب آوری بورس متزلزل