سلام سالومه! واقعا خجالت نکشیدی؟

عصر ایران؛ مهرداد خدیر - توییت «سالومه سید‌نیا» مجری شبکه «من و تو» را که دیدم، تردید داشتم درباره آن بنویسم یا نه. اگر از کنار آن بگذریم با این همه وقاحت چه کنیم که یک فعال رسانه‌ای توییت بگذارد: «به نظر شما کی از همه خائن‌تر بوده: مصدق، محمد خاتمی، ظریف، کلا مثلا روشنفکرها» و اگر واکنش نشان دهیم این تصور درگیرد که قصد داریم ادبیات برخی رسانه‌های خاص داخلی را درباره این شبکه تکرار کنیم هر چند که با این توییت احساس می‌کنم پر هم بیراه نمی‌گویند.

از سوی دیگر شاید گفته شود که شخصیت قابل اعتنایی نیست و توییت را با توییت باید پاسخ داد نه یک نظرسنجی را با یک تحلیل سیاسی و او که صادق زیباکلام یا اردشیر زاهدی نیست که این همه توجه نشان دهیم. با این حال واقعیت این است که شماری از هم‌میهنان بیننده برنامه‌های اویند و نسل جدید که چندان از تاریخ گذشته آگاهی ندارند تاریخ را از آیینه همین شبکه می‌بینند. دو نکته اما سبب شد بر آن تردید فایق آیم و این نوشته را بنویسم تا از خانم سالومه صاف و پوست‌کنده وصریح و روشن بپرسم: خجالت نمی‌کشید؟! آن دو مورد هم این است: چون یک روزنامه خاص هم درباره مصدق و خاتمی و ظریف و روشن فکران همین نظر را دارد و کما بیش و دانسته یا ندانسته و عمدی یا سهوی آنها را به خیانت متهم می‌کند این نگرانی وجود ندارد که در راستای سیاست‌های آنان تفسیر شود تا خانم سالومه تصور یا القا کند با آنان نسبتی داریم که اتفاقا از خود او باید پرسید چرا سراغ همان چهره‌هایی رفته که از جانب آنان هم متهم می‌شوند؟! مورد دوم اما این است که امروز 13 اردیبهشت سالروز تشکیل دولت ملی دکتر محمد مصدق در سال 1330 است. پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در 29 اسفند 1329 جمال امامی به تعارف و نه از روی جدیت پیشنهاد کرد خود مصدق نخست وزیر شود و این قانون را اجرا کند و او هم پذیرفت و مجلس هم رأی داد و 13 اردیبهشت 1330 نخستین روز تشکیل دولت ملی به ریاست دکتر محمد مصدق و آغاز یکی از متفاوت ترین و متمایزترین دوره های تمام تاریخ ایران است. و اما چرا از خانم سالومه می پرسیم که خجالت نکشیدید؟!

1. بدترین صفت برای سیاست‌مداران «خائن» است. به همین خاطر معمولا با احتیاط و در موارد معدود این انگ به کار می رود. مثلا سال هاست که با جسارت گذشته به محمد علی فروغی انگ خیانت نمی زنند چرا که روشن شده می خواسته ایران بیش از آن در اشغال نماند و از شکل کشور اشغال شده درآید.

یا در فرانسه مانند گذشته به مارشال پتن نمی گویند خائن. حتی برخی تاریخ پژوهان معتقدند فتحعلیشاه قاجار هم چاره ای نداشت و همین که روسیه کل خاک ایران را به توبره نکشید باید خدا را شکر کنیم.

وقتی به مارشال پتن و فتحعلیشاه و فروغی نمی توان به سادگی انگ خیانت زد به مصدق می توان؟! یا می شود بفرمایند خیانت آقای ظریف چه بوده؟

مثل دلواپسان که معتقد نیستند چون فعالیت هسته ای را متوقف کرد زیرا من و تویی ها اصل جمهوری اسلامی را قبول ندارند چه رسد به قدرت اتمی آن را. البته می توان حدس زد که با خاتمی و ظریف از این نظر مشکل دارند که به اعتقاد آنان باعث دوام نظام شدند در حالی که اگر اصلاح طلبان نبودند پرونده میکونوس یا تحریم ها کار را تمام کرده بود هر چند که داریم می بینیم ترامپ چگونه کار مورد نظر آنان را تمام کرده است! پس وقاحت و بی شرمی اصلی در این توییت در اتهام خیانت است. نه به خاطر مصدق و خاتمی و ظریف و روشنفکران. نقد با اتهامی چنین سنگین فرسنگ ها تفاوت دارد. 2. این شبکه بیش از هر چهره سیاسی برای شاپور بختیار آخرین نخست وزیر رژیم گذشته تبلیغ کرده و هر سال به مناسبت های مختلف، تصویر مثبتی از او ترسیم می کند. اما اگر مصدق خائن بوده شاپور بختیار که یک عمر به مصدق بالیده و تصویر شاه را از دفتر خود در نخست وزیری برداشت و قاب عکس مصدق را بالای سر گذاشت، چه بوده است؟

او هم خائن بوده یا نه؟ اگر خائن بوده چرا این همه در ستایش او می‌گویند و برنامه می‌سازند و اگر نبوده چطور مصدقی را که ادعا می کرد پیشوای اوست می توانند خائن بخوانند؟ این پرسش را با منطق بختیارستایی «من و تو» مطرح می‌کنم. 3. شبکه «من و تو» به عنوان رسانه‌ای سلطنت طلب شناخته می‌شود. از این رو می‌توان به این مجری و سفارش دهندگان به او یادآور شد محمد رضا شاه در ماه‌های آخر سراغ چهره‌های مصدقی چون دکتر کریم سنجابی و دکتر غلامحسین صدیقی و مهندس مهدی بازرگان رفته بود. دو نفر اول به کاخ نیاوران دعوت شدند تا نخست وزیری را بپذیرند وقبول نکردند و گفتند دیر شده و وقت این کار همان تابستان 56 بود که هویدا را برکنار کرد اما به جای انتخابات آزاد و یک چهره ملی برای نخست وزیری جمشید آموزگار را نخست وزیر کرد که تکنوکراتی بود نه سیاستمدار. برای مهندس بازرگان هم تیمسار مقدم پیغام برد که اعلیحضرت به همان نتیجه‌ای رسیده‌اند که شما سال‌هاست می گویید. این که باید سلطنت کنند نه حکومت و بازرگان پاسخ داده بود: اعلیحضرت دیر به این نتیجه رسیده‌اند. این شبکه همچنین رضا پهلوی را تبلیغ می‌کند و می توان یادآور شد که سال‌ها پیش او در مصاحبه با فردی بنام «منوچهر بیبیان» به دکتر مصدق ادای احترام کرد و گفت برای او به عنوان یک رجل مشروطه‌خواه نمی تواند احترام قایل نباشد. خانم مجری هم طبعا به عنوان «خادم» نمی‌تواند نظر «مخدوم» را نادیده بگیرد. 4. دشمن‌ترین چهره در مقابل مصدق، سید ضیاءالدین طباطبایی بود. هم او اما در آخرین مصاحبه با صدرالدین الهی گفته است:

«فرق بسیار قایلم بین دکتر مصدق و قوام‌السلطنه. چون مصدق با شخص من دشمنی ندارد ولی قوام با شخص من دشمنی می‌ورزید. دکتر مصدق با تقوا زندگی کرده هر چند من این تقوا را به حال او مفید ولی به حال ملت ایران مضر می‌دانم اما هرگز نمی‌توانم بگویم که او را باید از یاد برد.»

وقتی هم که مصدق درگذشت سراسیمه نزد شاه رفت و از او خواست مجلس ترحیمی در مسجد مدرسه سپهسالار از طرف دولت برگزار شود و البته شاه نپذیرفت. وقتی سید ضیاء جرأت نمی‌کند اتهامی به مصدق وارد کند سالومه سیدنیا کیست و چگونه جرأت می‌کند؟ 5. مصدق نخست وزیر سال های 30 تا 32 و شاهزاده قاجار و نماینده مجلس شورای ملی اما چه شباهتی با سید محمد خاتمی یا محمد جواد ظریف و روشنفکران دارند که نام هایشان را کنار هم نمی آورد و به همه انگ خیانت می‌زند؟

جز این که مصدق با رأی مردم نماینده اول تهران در مجلس شورای ملی شد و خاتمی با مجموع 42 میلیون رأی دو بار رییس جمهوری ایران و جواد ظریف هم در زمره سیاست‌مداران محبوب به حساب می‌آید یا می‌آمد اما اگر ترامپ زیر برجام زده آیا ظریف مقصر است؟ خاتمی و ظریف را می‌گذاریم به حساب این که در چارچوب جمهوری اسلامی تعریف می‌شوند. روشنفکران را هم به حساب عقاید چپ یا سابقه ضدیت با سلطنت. مصدق که شازده قاجار و نخست وزیر مشروطه بوده دیگر چرا؟ خیانت او چه بوده؟ این که نفت را ملی کرده؟!

درباره برجام هم ترامپ از منظر آمریکا می گوید سرمان کلاه رفت. نکند درباره مصدق هم از منظر دولت انگلستان، قضاوت می‌کنند؟ آیا اقامت در لندن به این معنی است که مانند انگلیسی‌ها به قضایا نگاه کنند؟ یا دوست دارند مصداق طعنه‌های اخیر اردشیر زاهدی داماد شاه شناخته شوند؟ 6. 10 سال پیش و اوایل راه اندازی تلویزیون فارسی بی بی سی از مخاطبان خواستند 5 چهره برتر ایران در طول تاریخ را نام ببرند و توضیح دادند شخصیت های سیاسی یا علمی یا فرهنگی یا هنری که هر جای جهان بتوان از آنان نام برد و به عنوان یک ایرانی به آنها بالید.

جالب است که نام نادرشاه افشار هم بالا آمده بود اما یکی از داوران پرسید آیا در هند می توانید در ستایش نادر داد سخن دهید و انتظار داشته باشید هندی ها هم تأیید کنند؟ نام نادرشاه افشار با این استدلال حذف شد و در نهایت این 5 نفر باقی ماندند: زرتشت، ابوعلی سینا، کورش، فردوسی و مصدق. اتهامی چنین سخیف توهین به مردم انتخاب کننده هم هست. 7. این توییت را می‌توان به حساب خامی مجری یا تلاش برای دریافت دستمزد بیشتر از مدیران اسمی یا واقعی شبکه دانست و جدی نگرفت. اما به نظر می‌رسد قضیه به این سادگی ها نباشد و اصرار دارند با ترسیم یک دوگانه هر گزینه سوم اعم از ملی و اصلاحی و چپ را نفی و طرد و تخریب کنند هر چند درواقع آب به آسیای اقتدارگرایان داخلی می‌ریزند و به یکدست شدن بیشتر انجامیده است. 8. سالومه سیدنیا متولد سال 56 است و چند روز دیگر 43 ساله می‌شود و به این اعتبار هنوز پیر به حساب نمی‌آید اما اگر پشت این توییت را صحنه‌گردانان باتجربه تری بدانیم آن‌گاه این شعر مشهور استاد محمدرضا شفیعی کدکنی را می‌توان به یاد آورد که در کوچه باغ های نیشابور سروده است.

اگرچه مخاطب آن مانند شعر مشهور اخوان، الزاما مصدق نیست اما این خاطره را شنیده‌ایم که غروب 28 مرداد 1332 و وقتی خبر سقوط مصدق را شنید در همان خیابان و روی پلکانی چقدر گریسته است: تو در نماز عشق، چه خواندی که این شحنه‌های پیر از مرده‌ات، هنوز پرهیز می‌کنند؟