سنگ‌اندازی عجیب در مسیر توسعه صنعت کلیدی کشور!/ وقتی در "اوضاع وخیم ارزی" خود را از درآمد نجومی "گردشگری سلامت" محروم کردیم!

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ یکی از حوزه‌های مهم گردشگری که کشور ما با توجه به پیشرفت‌ها و دستاوردهای پزشکی و بهداشتی، در آن دارای ظرفیت‌های بسیار است، حوزه "گردشگری سلامت" است.

با وجود ظرفیتهای بسیار بالای کشورمان در گردشگری سلامت و فرصت بسیار طلایی برای کسب درآمد سرشار ارزی از این ناحیه، متاسفانه به دلیل مشکلات ساختاری و بروکراسی شدید و ناکارآمد در حوزه گردشگری و نظام سلامت کشورمان و همچنین به دلیل سنگ‌اندازیهای پیدا و پنهان برخی دستگاهها و وزارتخانه‌ها در مسیر فعالان این حوزه، عدم هماهنگی بخشهای درگیر با حوزه گردشگری سلامت مانند وزارت میراث فرهنگی، وزارت اطلاعات، وزارت بهداشت و وزارت امورخارجه، شاهد وضعیت بسیار بغرنجی در این بخش از صنعت حیاتی گردشگری کشورمان هستیم.

به همین بهانه و برای بررسی مشکلات حوزه گردشگری سلامت در کشورمان، در تسنیم میزبان "محمد نصری" مدیرعامل استارت‌اپ و شرکت دانش‌بنیان "آریا مدتور" بودیم که در ادامه مشروح بخش نخست این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:

تسنیم: در ابتدا یک معرفی اجمالی از فعالیت‌های این استارت‌اپ بفرمایید؟

ما یک شرکت فعال در حوزه گردشگری سلامت هستیم که یک پلتفرم آنلاین بوده و کار اصلی آن معرفی بیماران خارجی به مراکز درمانی، پزشکان و بیمارستان‌های ایران است و نزدیک به 4 سال فعالیت مستقیم در حوزه "مدیکال‌توریسم" و گردشگری سلامت داشتیم اما به صورت رسمی کار خود را در سال 1396 آغاز کردیم و تا امروز بیش از 90کشور جهان، مشتری استارتاپ ما بوده‌اند و در سایت ما نیز از بیش از 6 سایت پشتیبانی می‌شود.

در طول دو سال گذشته با توجه به همه‌گیر شدن ویروس کرونا و به دنبال آن ممنوعیت صدور ویزا، آریامدتور از معدود گروه‌هایی بود که توانست در این شرایط بغرنج همچنان به کار و فعالیت خود ادامه دهد!

باتوجه به گستردگی و پتانسیل بازار گردشگری سلامت در ایران، رقبای ما شرکت‌های داخلی نیستند بلکه رقبای ما معمولا کشورهای همسایه نظیر هند و ترکیه هستند.

400 ویدیو با محوریت بیمارانی از کشورهای مختلف اعم از کشورهای همسایه، شناخته شده و حتی کشورهای کمتر شناخته شده که در ایران درمان شده‌اند، توسط شرکت ما تولید شده است؛ در این ویدئو‌ها، افراد از تجربیات خود در سفر به ایران برای درمان خود صحبت کرده‌اند که علاوه بر جذب گردشگر و باور‌پذیری، از طریق امکان ارسال لینک تجربه توسط کاربران به هم‌وطنان خود که قصد درمان در ایران را دارند را سبب از بین بردن تبلیغات منفی درباره ایران نیز می‌شود؛ این ویدیوها در فضای مجازی وایرال شده و سبب می‌شود که ظرفیت‌های گردشگری و درمانی ایران نیز شناخته شود.

با توجه به رویه کار ما و علیرغم آنکه عمده فعالیت‌های ما به صورت آنلاین و در بستر فضای مجازی صورت می‌پذیرد، در برهه‌ای نیز اقداماتی با هدف تبلیغات و بازاریابی و انجام مارکتینگ در بیمارستان‌ها در شهر بصره و حتی عمان و همچنین در مرز آذربایجان با ایران و شمال ایران در تاجیکستان با تعبیه کانکس و یا ایجاد شعبه در پاساژها و بیمارستان‌ها به صورت آفلاین انجام دادیم.

چراکه به عنوان نمونه عمل قلب باز در کشور عمان چیزی حدود 50 هزار دلار تخمین زده می‌شود در حالی که این عمل چه بسا با کیفیت بسیار بالاتر با احتساب تمامی هزینه‌های سفر در ایران، حدود 8 هزار دلار برای بیمار تمام می‌شود که بسیار کمتر از 50 هزار دلار است!

تسنیم: آیا در طول این سالهای فعالیت خود در حوزه گردشگری سلامت، حمایت خاصی از دستگاهها و وزارتخانه‌های متولی مانند وزارت میراث فرهنگی دریافت کرده اید؟

بازاریابی در سطح بین‌المللی باید با اهتمام و حمایت دولت و در سطح کلان انجام شود و حکایت بازاریابی بخش خصوصی به تنهایی، حکایت داستان گنجشکی است که با منقار خود سعی در خاموش کردن آتش سوزی در جنگل را دارد!

به عنوان نمونه، چندی پیش تیم شرکت‌های دانش بنیان جهت افتتاح خانه نوآوری در روسیه در قالب کارگروهی به مسکو اعزام شد؛ بر همین اساس و در پی جلسه‌ای که با وزیر برگزار شده بود، ضمن تصویب بودجه‌ای سنگین مقرر شده بود که شبکه آی فیلم با زیرنویس روسی به جهت شناساندن ایران و ظرفیت‌های مربوطه در این کشور، راه اندازی شود.

در حالیکه از این خانه‌های خلاق که در کشورهای دیگر نظیر عراق، چین، کنیا نیز تشکیل شده عملا تاکنون خروجی قابل قبول و ملموسی مشاهده نشده است، در صورتی که این بودجه می‌توانست صرف رونق بازار گردشگری سلامت در کشور شود و به علاوه موجب ارزآوری و انتفاع مردم شود، چهره واقعی ایران را نیز به جهانیان معرفی کند.

هرچند باید در نظر داشت امروز درخواست ما از دولت در راستا ارتقای فعالیت خود در بازار گردشگری سلامت، اختصاص بودجه و یا حمایت مالی نیست بلکه ما خواستار این هستیم که در فرآیند و پروسه جذب بیمار از کشورهای دیگر، لااقل سنگ‌اندازی و ممانعت به عمل نیاورند!

از آذر ماه سال 99 و همزمان با باز شدن ویزای گردشگری سلامت و با توجه به ممنوعیت صدور هرگونه ویزا دیگر به جز ویزای گردشگری، عمده فعالان این صنعت و علی‌الخصوص آژانس‌داران اقدام به فروش ویزا گردشگری به مبلغ 200 تا 250 دلار به افغانی‌ها و عراقی‌هایی کردند!! که با هر نیتی به غیر از درمان قصد ورود به ایران را داشته و اجازه عبور از مرزهای ایران را نداشتند؛ در نهایت و به دنبال این اقدام، شهروندان افغانی که با اخذ ویزای گردشگری سلامت وارد کشور شدند، در کشور ماندگار شده و در واقع رسوب کردند!

به دنبال این اقدام، دولت برای برخورد با متخلفین به جای چاره جویی اصولی، صدور ویزا گردشگری را به 30 عدد در ماه کاهش داد یعنی با این اقدام متاسفانه تر و خشک با هم سوختند و در نهایت ما مجبور به از دست دادن بازار خود در افغانستان شدیم و ظرفیت جذب بیمار از این کشور با فرهنگ و زبان مشترک را به هند واگذار کردیم!

در اواخر سال 99 و در اقدامی دیگر، با صدور ابلاغیه توسط وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به جهت جلوگیری از فروش ویزا گردشگری سلامت، شرط پذیرش گردشگر سلامت را اخذ نامه از بیمارستان‌های دارای مجوز "آی پی دی" و بارگذاری آن بر روی پنل ویزا بیمار مبنی بر اینکه شخص در روزهای آینده در این بیمارستان بستری و درمان خواهد شد، اعلام کردند و این در حالی بود که بیمارستان وظیفه داشت نامه را به صورت رایگان در اختیار ما بگذارد!

چه بسا این اقدام وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز رانت جدیدی را به وجود آورد که بیمارستانها با فروش نامه خود در مبالغی بین 50 تا 250 دلار، راه را برای سوداگران فروش ویزای گردشگری سلامت باز کرد و در نهایت دوباره با ورود افغانی‌ها و رسوب آنان در ایران مواجه شدیم!

قاعدتا بر اساس شروط اعلام شده، اگر نامه دریافتی از بیمارستان الف باشد، بیمار باید در همان بیمارستان مراحل درمانی خود را طی کند، در حالی که تحقق این امر در عمل چیزی کمتر از 10 درصد بود! چرا که بسیاری از گردشگران سلامت با هدف الکتیو یا درمان زیبایی به ایران رجوع می‌کنند و این در حالی است که در ایران بیمارستانی که به صورت تخصصی عمل زیبایی انجام دهد و آی پی دی داشته باشد، موجود نیست و معمولا کلینیک‌ها به صورت تخصصی اقدام به انجام عمل زیبایی می‌کنند.

به همین جهت ناچار به اخذ نامه‌ای در ازای پرداخت مبلغی به بیمارستان هستیم در حالی که شخص در نهایت در کلینیک مورد درمان قرار می‌گرفت و نه در بیمارستان صادرکننده نامه!

تسنیم: جایگاه گردشگری سلامت و میزان اهمیت آن در مقایسه با سایر حوزه های گردشگری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

گردشگری سلامت را باید معدنی از طلا تلقی کرد چرا که به صورت متوسط هر گردشگر سلامت با خود به اندازه‌ای در حدود 80 بشکه نفت ارزآوری دارد! در حالی‌که امروزه ایران علاوه بر آنکه با محدودیت و تحریم در صادرات نفت خود مواجه است، با این معضل نیز روبروست که همین پول اندک حاصل از صادرات و فروش نفت نیز بعضا بلوکه می‌شود اما ارز ورودی گردشگر سلامت به صورت مستقیم و در همان بدو ورود وی به جیب خود مردم می‌رود.

زنجیره تأمین گردشگر سلامت بخش زیادی از مشاغل را از لحظه صدور ویزا تا ورود آنان و اقامت و تا لحظه خروج تحت پوش قرار داده و تامین می‌کند؛ به گونه‌ای که اصطلاحا باید بگوییم پول گردشگر سلامت در چمدان است.

به جهت پایین آمدن ارزش ریال در ایران، در حال حاضر ما جز ارزان‌ترین کشور‌های در دنیا در حوزه گردشگری سلامت هستیم که این خود فرصت بزرگی برای جذب گردشگر در ایران محسوب می‌شود، برای مثال گردشگر سلامتی از انگلیس با هدف کاشت مو از طریق ما به ایران آمد، این گردشگر صرفا با درآمد خود از دو روز کاری خود به عنوان آرایشگر، وارد ایران شد و علاوه بر دریافت بهترین امکانات و خدمات پزشکی، حدود 5 چمدان خود را نیز از خرید پر کرد! و این به معنای اوج ارزان بودن سفر گردشگرن خارجی در ایران است.

از آنجایی که مجموعه فرآیندهای لازم برای پیشبرد فعالیت در گردشکری سلامت از اخذ مجوزها تا ورود و خروج توریست تحت نظارت 4 وزارتخانه اطلاعات، امور خارجه، بهداشت و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد و در واقع بالغ بر 10 مدعی دولتی متولی در این زمینه موجود است!!

متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که هر کدام از این نهادها با روی کارآمدن هر دولت جدیدی در حالی که اطلاعات چندانی در این حوزه ندارند و عملا تفاوتی بین مدیکال توریست (گردشگری سلامت) و هلث توریست (گردشگر تفریحی) قائل نیستند، ادعا می‌کنند که میخواهند اوضاع گردشگری سلامت را تغییر داده و سامان دهند!

ادامه دارد...