قمار چین در خاورمیانه؟
پکن خود را به عنوان جایگزینی برای ایالات متحده معرفی می کند، اما اینکه چگونه این استراتژی در درازمدت علیه قدرت سیاسی و نظامی آمریکا عمل خواهد کرد، نامشخص است. به گزارش روزنامه صبح چین جنوبی، تعهدات چین در خاورمیانه در دهه گذشته، به ویژه پس از بهار عربی و در بحبوحه خروج ایالات متحده از منطقه، افزایش یافته است. به طور سنتی، پکن برای ایجاد روابط متوازن با همه طرف ها و در عین حال اجتناب...
گدالیا افترمن، رئیس برنامه سیاست آسیایی در موسسه دیپلماسی بین‌المللی «آبا ابن» در دانشگاه رایشمن در اسرائیل برای این روزنامه نوشت:«با این حال، با تقویت جایگاه جهانی چین، این کشور رویکرد فعال تری اتخاذ کرده و خود را به عنوان جایگزینی بالقوه برای ایالات متحده قرار داده است.» همزمان، رقابت ابرقدرت ها به منطقه سرایت کرده است. با افزایش فشار دولت بایدن بر چین در آسیا و اقیانوسیه، پکن با فعال شدن بیشتر در خاورمیانه واکنش نشان داد. این پویایی به ویژه از زمان آغاز جنگ غزه در 7 اکتبر گذشته مشهود بوده است. ابتکار کمربند و جاده که در سال 2013 راه‌اندازی شد، مشارکت منطقه ای چین را به طور قابل توجهی افزایش داد و از سال 2016 پکن را به سرمایه‌گذار خارجی اصلی در خاورمیانه تبدیل کرد.
چین در پروژه های زیرساختی، ابتکارات شهرهای هوشمند، هاب های نوآوری و شبکه های تلفن همراه 5G نه تنها در عربستان سعودی و امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) بلکه در قطر، ایران و اسرائیل نیز فعالیت هایش را گسترش داده است. رهبران خاورمیانه که به طور فزاینده ای از سیاست های ایالات متحده از جمله حمله به عراق در سال 2003، بهار عربی، خروج از افغانستان، توقف توافق هسته ای با ایران و جنگ غزه ناامید شده اند، به چین به عنوان شریک قابل اعتمادتری برای پروژه های زیرساختی و فناوری نگاه می کنند.
به ویژه برای کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس، رابطه با چین اکنون از اهمیت راهبردی برخوردار است. این را می توان در تجارت چین با بلوک شش عضوی مشاهده کرد که میزان آن از 10 میلیارد دلار در سال 2000 به 230 میلیارد دلار در سال 2021 افزایش یافت. توانایی چین برای ارائه زیرساخت‌ها، فناوری و تجارت بدون مطالبات سیاسی یا حقوق بشری بسیار جذاب است.
علاوه بر این، در سال های اخیر، افزایش قدرت فناوری چین در سراسر منطقه، به ویژه در خلیج‌فارس مشهود بوده است. امارات متحده عربی و عربستان سعودی، به ویژه، از طریق «جاده ابریشم دیجیتالی» با پیشرفت های فناوری چین همسو می شوند و آرزو دارند در فناوری و نوآوری به رهبران جهانی تبدیل شوند. چین همچنین با اسرائیل، یکی دیگر از متحدان کلیدی ایالات متحده، همکاری کرده است. تجارت دوجانبه در سال 2022 به رکورد 21 میلیارد دلار آمریکا رسید و شرکت‌های چینی در دهه گذشته در حدود 500 قرارداد سرمایه‌گذاری با اسرائیل، عمدتا در بخش فناوری، مشغول بوده اند.
اما تصورات در حال تحول ایالات متحده از چین باعث شده است تا واشنگتن به اسرائیل فشار بیاورد تا تعاملات خود را با این کشور محدود کند. در پاسخ، اسرائیل یک کمیته مشورتی سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد کرد و پیشنهاد چین برای یک پروژه زیرساختی حساس به امنیت را رد کرد.
فراتر از حوزه اقتصادی، به نظر می رسد برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی در پکن در ماه مارس سال گذشته نقطه عطفی در گسترش موقعیت چین در منطقه بوده است. این تحول، همراه با جنگ غزه، بحث ها را در مورد نفوذ و نقش رو به رشد سیاسی چین در خاورمیانه دوباره شعله‌ور کرد.
به رغم تلاش های چین برای قرار دادن خود به عنوان یک میانجی منطقه ای، واکنش اولیه این کشور به حمله حماس سکوت بود. پکن که تنها چند ماه قبل، خود را به عنوان میانجی در مناقشه معرفی کرده بود، از جانبداری از اسرائیل خودداری کرد که منجر به ناامیدی و خشم اسرائیل شد. با پیشرفت درگیری، پکن رویکردی یک‌جانبه اتخاذ کرده است و از اسرائیل و ایالات متحده انتقاد می کند. برای چین، مناقشه کمتر به فلسطینی ها یا اسرائیلی ها مربوط می شود و بیشتر به جایگاه این کشور در منطقه، منافع در برابر کشورهای عربی و ایران و موضعش در قبال آمریکا مربوط می‌شود. هدف چین بی‌اعتبار ساختن ایالات متحده در خاورمیانه و جهان در حال توسعه و در عین حال حمایت اعراب و مسلمانان از سیاست های خود در سین کیانگ است.
استراتژی چین در طول جنگ غزه نخست همسویی با منافع جهان عرب و دیگری متمایز کردن خود از ایالات متحده و بی‌اعتبار کردن آن بوده است. این کشور فعالیت دیپلماتیک خود را برای همسویی با بازیگران منطقه ای مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی، مصر و سایر کشورهای جنوب جهانی و بریکس افزایش داده است. در واقع، تثبیت خود به عنوان رهبر جنوب جهانی در میان پنج قدرت دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل، یکی دیگر از اهداف این وضعیت توسط چین است. این موضوع اخیرا زمانی که مقامات ارشد عرب برای شرکت در مجمع همکاری چین و کشورهای عربی از پکن بازدید کردند، به نمایش گذاشته شد. این پویایی برای اسرائیل، چالش جدیدی ایجاد می کند، زیرا نیاز به مدیریت روابط پیچیده تر با چین نه تنها در تل آویو بلکه به طور فزاینده ای در ابوظبی و ریاض دارد.
8ماه پس از شروع جنگ غزه، تغییر روشن و حساب شده چین به سمت اتخاذ موضع قاطعانه تر در حمایت از فلسطین، نشان دهنده اولویت ها و منافع استراتژیک ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی این کشور در خاورمیانه است که در آن اسرائیل اهمیت کمتری پیدا کرده است. کسانی که در پکن هستند احتمالا از نتیجه رویکرد چین تا کنون راضی هستند.
اما آینده خیلی مشخص نیست. در حالی که مانورهای استراتژیک چین در خاورمیانه از زمان آغاز جنگ غزه حمایت عمومی را به دست آورده و نفوذ آمریکا در منطقه را به چالش کشیده است، تأثیر طولانی مدت آن نامشخص است. پویایی پیچیده منطقه و قدرت سیاسی و نظامی ایالات متحده نشان می دهد در حالی که قدرت اقتصادی چین رشد خواهد کرد، نفوذ سیاسی آن ممکن است محدود باقی بماند.
گفته می شود، با توجه به حضور رو به رشد چین، نفوذ اقتصادی چین ممکن است برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود به هزینه ایالات متحده و با حداقل هزینه کافی باشد. با تکامل چشم انداز ژئوپلیتیک و اهمیت بیشتر خاورمیانه در سطح جهانی، جاه طلبی های چین و واکنش های آمریکا به شکل دهی منطقه و فراتر از آن ادامه خواهد یافت.
--> اخبار مرتبط