منظور: اعتقاد عملی به اصول حکمرمانی اقتصادی نداریم / یوسفی: ایران در بازار کشورهای منقطه نقشی ندارد

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اختتامیه فصل اول سلسله نشست‌های تخصصی علاج پیرامون مسائل اقتصادی کشور به همت بسیج دانشجویی دانشگاه الزهرا و خبرگزاری دانشجو با حضور داوود منظور، عضو هیئت علمی دانشگده اقتصاد دانشگاه امام صادق و کارشناس اقتصادی، رسول یوسفی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین و کارشناس اقتصادی و رضا موسائی، دبیر دفتر مطالعات راهبردی و رونق تولید دانشگاه امام صادق و از کارشناسان اقتصادی برگزار شد.

داوود منظور، عضو هیئت علمی دانشگده اقتصاد دانشگاه امام صادق و کارشناس اقتصادی در این ابتدای این نشست بیان کرد: ما در سال 99، 4/1 شغل در اقتصاد را از دست دادیم. طی هشت سال گذشته در مجموع ما یک میلیون شغل ایجاد کرده‌ایم و این در صورتی است که هر سال حدود پانصدهزار ورودی به بازار کار داریم. صرفنظر از عواملی که این وضعیت را ایجاد کرده است، وضعیت رضایت بخش نیست و بسیار نگران کننده می‌باشد. در این فرصت زمانی باید کارهایی انجام شود تا جمعیت بیکار شده به کار بازگردند. البته در اقتصاد بیکار شدن مهم نیست و بیکار ماندن مهم است. به عبارتی حوزه بیکاری باید شناور باشد و دائما در حال تغییر باشد. سیاست‌های حمایتی که باید برای این قضیه درنظر گرفته شود، وجود ندارد. خیلی‌ها شرایط بیمه بیکاری را هم ندارند امام همان بیمه هم کمک کننده است.

وی در ادامه افزود: اگر فضای تولید کشور را به سمت مولدبودن و بهبود فضای کسب و کار ببریم، می‌توانیم برای فضای کسب و کار فکری بکنیم. شغل در تولید ایجاد می‌شود. اگر ما به دنبال این هستیم که فضای اشتغال را افزایش دهیم، باید فضای تولید را رونق ببخشیم. تأکید‌های مکرر مقام معظم رهبری در طی سالیان گذشته نیز ناظر به همین مسئله است. در هشت سال گذشته، سالانه میزان مشارکت‌گذاری در اقتصاد منفی بوده است و هر سال چهار درصد کاهش پیدا کرده است. در دو سال گذشته مقدار تشکیل سرمایه کمتر از استهلاک دارایی‌های ما بوده است. به عبارتی بعد از جنگ تحمیلی شاهد این هستیم که سرمایه اقتصاد در حال کوچک شدن است. تولید ناخالص داخلی ما از سال 91 تا سال 98 نه تنها افزایش پیدا نکرده است، لکه کاهش پیدا کرده است. اگر بخواهیم همین ریل را در اقتصاد ادامه دهیم، بعید است که بتوانیم اصلاحی را در این زمینه رقم بزنیم.

منظور با اشاره به سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در دنیا، بیان کرد: در دنیا سیاست‌گذاری‌های حمایت از تولید و رونق تولید کاملا تعریف شده است و باید اراده کنیم اقتصاد و تولید را بر اساس علم آن اداره کنیم. ما خلأ دانشی نداریم و اقتصاددان‌های زیادی در دولت و مجلس داریم. ما اقتصاد را بر اساس باورها و معیارها و اهداف دیگری اداره می‌کنیم. در کنار ما کشور افغانستان، توانست نرخ تورم سه درصد را مدیریت کرد. در سال گذشته تورم ما 2/36 درصد بود و امسال نیز با توجه به بودجه بسته شده، تورم زییر چهل درصد نخواهد بود. عدم اعتقاد عملی به اصول حکمرمانی اقتصادی باعث این مسائل شده است.

بانک مرکزی استقلال ندارد

کارشناس اقتصادی اظهار کرد: در دنیا پذیرفته شده است که بانک مرکزی باید استقلال داشته باشد و اصل استقلال بانک مرکزی یکی از اصول مهم حکمرانی اقتصادی است. آیا بانک مرکزی ما این استقلال را دارد؟ به نظر می‌رسد بانک مرکزی ما بیشتر از اینکه تنظیم‌گر بخش پولی ما باشد. هیچ چیز ناشناخته‌ای وجود ندارد و ما باید بپذیریم حکمرانی اقتصادی بر اساس یک اصول علمی پیش رود و به دانشجویان آموزش داده می‌شود.

داوود منظور در ادامه تأکید کرد: اولین کاری که دولت آینده باید انجام دهد، برگرداندن ثبات به اقتصاد و کنترل نااطمینانی‌ها در این حوزه است که این مسئله سرمایه‌گذاری و نوآوری در تولید را حذف می‌کند و باید جلوی آن گرفته شود. منشأ تورم سیاست‌های پولی است. اگر خلق پول توسط بانک مرکزی و بانک‌های خصوصی، که به یک معضل تبدیل شده است، کنترل شود، ما می‌توانیم این مسئله را حل کنیم. انضباط پولی منجر به کاهش تورم می‌شود. ما در دوره آقای خاتمی و برخی دوره‌های دولت احمدی نژاد و روحانی تورم خوبی و مدیریت‌شده‌ای داشتیم.

بانک مرکزی در مقابل دولت مقاومت نمی‌کند

وی در ادامه گفت: نظام پولی ما قرار است به عنوان تثبیت کننده برای ناکارآمدی‌های بخش‌های دیگر اقتصاد عمل کند. باید تصمیم بگیریم که خیلی از کارها رو انجام ندهیم، آنوقت اقتصاد خود به خود ثبات خواهد رسید. اگر بانک مرکزی در مقابل دولت و کسری بودجه و ارز بلوکه شده مقاومت کند، مطمئنا تورم کنترل خواهد شد. باید دانست که در فضای سرمایه‌گذاری، ثبات اقتصادی شکل خواهد گرفت‌. با این شرایط بی‌ثباتی کدام سرمایه‌گذاری ریسک می‌کند و وارد میدان می‌شود. ما ریسک را کم بکنیم، سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند. مشکل بازار ارز این هست که میزان تقاضای ارز از ظرفیت‌های تأمین ارزمان بسیار بیشتر است. بخش بزرگ بازار ارز ما تقاضا برای واردات است.

کارشناس اقتصادی بیان کرد: قرار بر این بود که تجارت خارجی را به منابع ارزی متصل کنیم. ما یک تجربه موفق به نام پرتال بومی ارزی داشتیم که بهم زدیم. اینکه دائما سازمان‌دهی‌های ما در حال تغییر است، همه را مبهوت کرده است و برنامه‌ریزی‌ها را بهم ریخته است. باید سامانه‌های ما بهم وصل شود و ارتباط داشته باشند تا سرمایه‌گذاران ما بتوانند به راحتی به این حیطه ورود پیدا کنند.

منظور با تأکید بروجود سازوکارهای غلط مجوزدهی در کشور گفت: یک مسئله‌ی جدی در مقوله تولید، فضای کسب و کار است. این سیستم مجوزهای توی در تو ما که همه دچار تعارض منافع است، در دنیا برچیده شده است و هر حوزه کاری، ضوابط آن تعیین شده است. چقدر ما فارق‌التحصیل وکالت داریم که وارد بازار کار نشده‌اند. ما باید به سمت سهولت کسب و کار و کاهش مجوزها برویم. باید مقررات اضافی حذف و مقررات به صورت کلی تنظیم شود. متاسفانه عمده مشکل کشور ما، تعارضات منافع است‌. افرادی مسائل کشور را در دست دارند که ذی‌نفع هستند تا مسائل را پیچیده کنند. استفاده از ظرفیت‌های بومی به معنای نفی تجربه کشورهای دیگر دنیا نیست. اقتصاد مقاومتی یر مبنای اصول علمی اقتصاد تدوین شده‌است.

وی در پایان اضافه کرد: چرا باید برای کالاهای غیراساسی نظام ارزی کشور و اقتصاد را متزلزل بکنیم؟ متأسفانه استفاده از ابزارهای نادرست برای اهداف درست، یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ماست. دولت بعدی به هرنحوی که شده است باید اولویت خود را تک‌نرخی کردن ارز قرار دهد و به سمت شفافیت بیشتر در اقتصاد و بازار ارز برود. آنچه بیشتر از همه اقتصاد را ضربه می‌زند، عدم شفافیت، تعارض منافع‌ها و ویژه‌خواری‌ها است که همه این فسادها مردم را بی‌انگیزه کرده است. برای امید دادن نیز باید فساد را برطرف کنیم. ارز چندنرخی یعنی فساد و باید این مسئله را از بین ببریم.

با وجود حضور فیزیکی ما در کشورهای منطقه، بازارهای کشورهای منطقه در دست کشورهای دیگر است

رسول یوسفی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین و کارشناس اقتصادی بیان کرد: مسئله‌ای که باید بدان توجه کرد، مسئله ناکارآمدی‌ای است که این دولت در فضای اقتصادی کشور انداخته است. علاوه براینکه راهکارهایی را تبیین می‌کنیم باید گفت که این اقدامات بعضا مغرضانه است. اخیرا هم با توجه به اینکه بارها گفته شده است که باید تحریم‌ها برداشته شود اما باز هم قضیه به نحوی دیگر رقم می‌خورد. می دانند که میخواهند که این موج را بیاورند و در فضای انتخابات از آن بهره ببرند.

وی در ادامه افزود: ما الان در فضایی هستیم که مردم باید تصمیم بگیرند و یک ماه بیشتر فرصت نیست. همه جریان‌ها تصمیم دارند که از این ظرفیت به وجود آمده استفاده کنند و به صندلی ریاست جمهوری برسند. وضعیت ما از حوزه‌ی آسیب به تهدید رسیده است و فرصت برای مسئولین محدود شده است. دولت بعدی با هر گرایشی زمان زیادی ندارد. تمام بررسی‌ها نشان می‌دهد که که مردم از این وضعیت نابسمانی‌ها عصبانی هستند و زمان زیادی برای اصلاح وجود ندارند.

یوسفی تأکید کرد: تمام کاندیداها باید بدانند که صبر مردم برای اصلاح روند موجود طولانی نخواهد بود. ما هیچ وقت در دوران انتخابات شاهد این نبودیم که باز هم افزایش قیمت و گرانی ببینیم. این عملا ظرفیت را کم می‌کند و سایه تحریم را نیز باید به این مسئله اضافه کنیم. همچنین جنگ رسانه‌ای حول و حوش این موضوعات وجود دارد و مسائل امنیتی نیز وجود دارد.

کارشناس اقتصادی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب نیز بارها از کلیدواژه امید استفاده کردند و همین چراغ راه خواهد بود. مردم دنبال فردی هستند که برای موضوع گرانی و اشتغال برنامه داشته باشد. تلاش این آقایونی که دوباره برای ثبت نام آمده‌اند، این است که مطالبات را می‌دانند و باز هم می‌خواهند سطح دعوا را عوض کنند و ملت را سرگرم مسائل غیرواقعی کنند.

طرح شکست‌خورده حل مسائل از طریق نگاه به غرب

رسول یوسفی، با اشاره به مسئله صادرات به کشورهای همسایه و بی‌توجهی به آن در چندسال اخیر گفت: رهبری بارها خواسته‌اند از موارد مثبت حضور ما در منطقه و سوریه گفته شود؛ اما توجهی نشده است. الان بازارهای سوریه و عراق در دست دیگر کشورهاست و ما صادراتی نداریم. به کشورهای همسایه، هیچ توجهی نداریم. ریشه این مسئله به گذشته بازمی‌گردد. همیشه دو نگاه برای حل مسائل در کشور مطرح بود. یک نگاه توجه به غرب است که می‌گوید مشکل خود را به دنیا و سازمان‌های بین‌الملل حل بکنی تا بعد از آن توسط آنان مشکلات حل شود. نگاه دیگر این بود که با توجه به ظرفیت‌های که در درون کشور وجود دارد، بتوانیم مشکلات کشور را حل کنیم. در انتخابات سال 92 این دو نگاه به عینه مشاهده شد.

وی در پایان بیان کرد: سال 92 با بحث مذاکره با کدخدا این مسئله را جلو بردند و در سال 96 نیز دوباره آن را مطرح کردند تا مسائل از بیرون حل شود. متاسفانه این نگاه به انتخابات امروز ما نیز سایه انداخته است و برای بردن نگاه مردم به سمت مذاکره مجدد، دوباره این مسائل را مطرح می‌کنند و منافع خود را در پی آن دارند. کلا راهکار دیگه‌ای برای حل مسائل کشور جز با غرب و شرق بستن، ندارند. اگر قرار است که مشکلات حل شود، نیازمند به جهت‌دهی و بسترسازی مناسب دارد. انتخاب فردی که ظرفیت این اصلاحات را انجام دهد، در بازه کوتاه مدت اتفاق میفتد و باید بسیار دقت و توجه شود.

وجود رانت و لابی در فضای مجوزدهی به کارگاه‌های تولیدی

رضا موسائی، دبیر دفتر مطالعات راهبردی و رونق تولید دانشگاه امام صادق، بیان کرد: بخشی از تولید ما وابسته به صنایع کوچک و متوسط است. این صنایع ارزش افزوده‌ی بیشتری نسبت به صنایع دیگر ما دارند؛ اما بخش اعظمی از اشتغال ما مدیون این صنایع هست. زمانی که ما به عملکرد دولت در این زمینه نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که عملکرد مطلوبی در این زمینه نداشته‌اند.

وی در ادامه تأکید کرد: به عنوان مثال در حوزه پوشاک، اگر کسی قصد تشکیل کارگاه تولیدی داشته باشد و نیاز به مجوز داشته باشد، به او مجوز نمی‌دهند و باید با رانت و یا لابی این مشکل را حل کند. در حوزه گلخانه و کشاورزی نیز این مسائل وجود دارد و معلوم نیست وزارت صمت مسئول است یا وزرات کشاورزی.

وی در پایان گفت: در حوزه صنایع بزرگتر مانند صنایع خودرو نیز اشتباهات زیادی رخ داده است و دولت همچنان بر این روند پافشاری می‌کند و به درستی مدیریت انجام نمی‌شود و سودآوری لازم در این صنایع وجود ندارد. اقتصاد ما با مشکلات زیادی روبه رو است و ما نباید انتظار داشته باشیم که دولت بعد بتواند یک تحول یک شبه‌ای رقم بزند. ما از دولت بعد انتظار داریم که آن نیت و اراده لازم را برای حل مشکلات مردم داشته باشد.