10 توقیفی سال 1401

نرگس کیانی: به آن‌چه در سال 1401 بر تئاتر و تئاتری‌ها گذشت نمی‌توان بدون در نظر گرفتن اتفاقات 25 شهریور به این سو نگریست. اتفاقاتی که از جمله آن‌ها می‌توان به توقیف موقت یا دائم 10 نمایش؛ «خونین‌زار»، «آن سوی آینه»، «رابینسون کروزو»، «مخاطب»، «دختران بابا آنتون»، «شب شک»، «و چند داستان دیگر»، «حکم»، «بازی بزرگ» و «درهم تنیدگی» اشاره کرد. توقیف‌هایی که برای برخی از آن‌ها دلیلی اعلام نشد و دلیل توقیف برخی دیگرشان بی‌پایه‌واساس بود.

20 فروردین بود که نسیم ادبی، بازیگر مونولوگ «خونین‌زار» از توقف اجرای این اثر نمایشی تا اطلاع ثانوی خبر داد. این نمایش دو روز توقیف بود تا این که سهراب حسینی، کارگردان آن ضمن اعلام خبر رفع توقیف گفت نمی‌داند چه کسی «خونین‌زار» را توقیف کرده است. رفع توقیف اما دیری نپایید و بعد از یک اجرا، بار دیگر مُهر توقیف بر پیشانی این نمایش نشست. دومین توقیفی سال 1401، «آن سوی آینه» بود. بازتولید نمایش «آن سوی آینه» براساس نمایشنامه‌ای از فلوریان زلر به کارگردانی علی سرابی با بازی پژمان جمشیدی، ریما رامین‌فر، مارال بنی‌آدم و علی سرابی از فروردین 1401 روی صحنه تالار وحدت رفت. سالن اجرای این نمایش از همان روزهای ابتدای اجرا پر بود تا این که علی سرابی، چهارم اردیبهشت با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش از بسته شدن سایت بلیت‌فروشی آن به دستور اداره‌کل هنرهای نمایشی خبر داد. ششم اردیبهشت بود که خبر آمد گروه اجرایی با پشت سر گذاشتن یک بازبینی دیگر بار دیگر روی صحنه رفته است. به این ترتیب اجرای «آن سوی آینه» به دلیل آن‌چه لزوم انجام پاره‌ای از اصلاحات خوانده شد، به مدت یک شب متوقف شد.

«رابینسون کروزو» به کارگردانی علیرضا کوشک‌جلالی 25 اردیبهشت 1401 بعد از یک شب اجرا در قم متوقف شد. این نمایش پیش از این، در سال 98 به مدت 28 شب در قم اجرا شده بود. بعد از فروکش کردن کرونا کوشک‌جلالی، کارگردان مقیم آلمان که بار دیگر به ایران آمده بود، تصمیم گرفت این نمایش را مجددا روی صحنه ببرد. به همین دلیل اردیبهشت‌ماه بار دیگر تن به بازبینی داد و 4 مورد اصلاحیه از سوی شورای نظارت و ارزشیابی قم دریافت کرد. بعد از این که اولین اجرای «رابینسون کروزو» روی صحنه رفت، ناگهان اعلام شد که این نمایش از سوی مدیرکل ارشاد استان قم توقیف شده است. مدیرکل ارشاد قم دستور داد این نمایش به دلیل حجاب تماشاگران و نیز رنگ یک چتر که او معتقد بود نماد هم‌جنس‌گرایی است توقیف شود.

چهارمین توقیفی سال 1401 «مخاطب»؛ نمایشی براساس نمایشنامه «مولف» نوشته تیم کراوچ با دراماتورژی جابر رمضانی و کیوان سررشته و کارگردانی جابر رمضانی بود. هیاهوی به پا شده پیرامون «مخاطب»، بیش از «خونین‌زار»، «آن سوی آینه» و «رابینسون کروزو» بود و برایش چنین تیتر زدند: «نمایش «مخاطب» به دلیل محتوای هنجارشکنانه توقیف شد.» «مخاطب» که 11 خردادماه از سوی شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی توقیف شده بود، 16 خرداد رفع توقیف شد. توقیف پنجم 28 خرداد 1401 رخ داد. علت توقیف نمایش «دختران بابا آنتون» به نویسندگی سعید محسنی و کارگردانی مریم صادقی، تیزری بود که با حضور بازیگران زن این نمایش در بهشت زهرا ضبط شد. تیزری که سازمان بهشت زهرا آن را توهین آشکار به مقدسات و باورهای جامعه اسلامی دانست و محکومش کرد. بعد هم روابط‌عمومی اداره‌کل هنرهای نمایشی اعلام کرد: «مهم‌ترین علت توقیف، طی نکردن روال قانونی کسب مجوز برای تیزر این نمایش بوده که سبب صدور بیانیه، شکایت و پیگیری رسمی مسئولین سازمان بهشت حضرت زهرا شده است.» پس از گذشت چند ساعت از انتشار بیانیه سازمان بهشت زهرا کارگردان نمایش با انتشار بیانیه‌ای عذرخواهی کرد. او نوشت: «قطعا قصد ما توهین به هیچ‌کسی نبوده و شاید از سر ناآگاهی این سوتفاهم به وجود آمده است.» بعد از این ماجرا و برگزاری جلسات گفت‌وگو در اداره‌کل هنرهای نمایشی که خروجی آن برای رسانه‌ها نامعلوم ماند، صفحه فروش بلیت این نمایش بی‌سروصدا باز شد.

توقیف «شب شک» به کارگردانی امیرحسین بریمانی و تهیه‌کنندگی نوید محمدزاده در روز پنجم تیر این تصور را به وجود آورد که این اتفاق تبعات ناشی از بوسه نوید محمدزاده و فرشته حسینی در جشنواره فیلم کن بوده است. هرچند روابط‌عمومی اداره‌کل هنرهای نمایشی ضمن رد این خبر اعلام کرد: «عدم کسب مجوز تمدید و تبلیغ نمایش، همچنین پخش بدون مجوز تبلیغات نمایش در بسترهای مختلف فضای مجازی، موجب بسته شدن موقت سایت فروش بلیت نمایش «شب شک» از طرف اداره‌کل هنرهای نمایشی شده است.» فروش بلیت نمایش «شب شک» پس از 26 اجرا در تالار مولوی و 40 اجرا در پردیس تئاتر شهرزاد، پس از اولین اجرا در دور جدید، توقیف شد. هنوز جامعه تئاتری در گیرودار توقف اجرای نمایش «شب شک» بود که خبری دیگر این بار از کرمانشاه نشان داد دامنه تعطیلی تئاتر به دیگر استان‌ها هم کشیده شده است. زهرا طیوری، کارگردان تئاتر که قصد داشت نمایش «و چند داستان دیگر» نوشته پیام لاریان را در کرمانشاه روی صحنه ببرد، اعلام کرد که از سوی شورای نظارت و ارزشیابی به گروه اجرایی اعلام شده که اجرای نمایش‌شان منتفی است. این در حالی بود که به گفته این کارگردان، این نمایش تمام مراحل کسب مجوز را طی کرده بود.

نمایش «حکم» با عنوان روایت مستند خاطرات مسعود حکم‌آبادی، روزنامه‌نگار و تهیه‌کننده تئاتر از زندان، از 20 مرداد، در تماشاخانه خورشید مشهد روی صحنه رفت. این نمایش به نویسندگی سهند خیرآبادی، کارگردانی پویا غازی و تهیه‌کنندگی مجتبی شفیعی روایتگر خاطرات مستند و واقعی مسعود حکم‌آبادی بود که مدتی را در زندان وکیل‌آباد مشهد به عنوان دوران محکومیت گذراند. شامگاه 26 مرداد بود که خبر آمد از اجرای نمایش «حکم» جلوگیری به عمل آمده است. علت توقیف این نمایش مغایرت آن‌چه در اجرا روی صحنه رفته با چیزی که بازبینی شده بود، اعلام شد.

دیگر توقیفی سال 1401 «بازی بزرگ» به نویسندگی و کارگردانی زهره بهروزی‌نیا بود. «بازی بزرگ» که داستان تعدادی زن زندانیِ راهی جشنواره تئاتر زندانیان را روایت می‌کرد در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه بود که 14 شهریور توقیف شد. اجرای این نمایش ناتمام ماند بی آن که دلیل توقیفش به صورت رسمی اعلام شود. دهمین توقیفی سال گذشته «درهم‌تنیدگی» به نویسندگی و کارگردانی احسان گودرزی با بازی گودرزی و همسرش خاطره حکیمی بود که می‌خواست از 17 تا 24 شهریور در شیراز روی صحنه برود. این نمایش خرداد و تیر به مدت 42 شب در سالن شماره 2 پردیس تئاتر شهرزاد در تهران روی صحنه رفته بود. پس از اعلام خبر توقیف «درهم تنیدگی» در شیراز کارگردان این نمایش در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد که با وجود داشتن مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر شیراز و با این که سایت فروش بلیت این نمایش باز شده بود، تنها چند ساعت بعد از گشایش سایت، بلیت‌فروشی متوقف شد، بدون اینکه دلیلی عنوان شود.

متن کامل این گزارش را در از زندانی‌شدن تا متهم‌شدن به «عادی‌سازی» بخوانید.

259259