«ایران استوار، 44 سال افتخار» | کدام نابغه نظامی راه 20 ساله را در 2 سال طی کرد؟

خبرگزاری فارس 1401/11/13 - 18:36 مشاهده در مرجع

گروه سیاسی خبرگزاری فارس: انقلاب اسلامی ملت ایران یک اتفاق شگرف و یک معجزه کم‌نظیر در تاریخ جهان است. اتفاقی که به نظر بسیاری از سیاستمداران بزرگ جهان یک رخداد بزرگ بود؛ به نحوی که بخش عمده‌ای از آن‌ها حتی فکر نمی‌کردند چنین رویدادی سرنوشت‌سازی رخ دهد.

عظمت پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) به حدی بود که خود ایشان از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان انفجار نور یاد کردند. انقلابی که با همه آنچه تا روز پیروزی انقلاب اسلامی از آن با واژه انقلاب یاد می‌شد، تفاوت‌های اساسی داشت.

یکی از کارهای مهم انقلاب اسلامی دادن فرصت به جوانان نخبه‌ای بود که در دوران حکومت ستمشاهی فرصتی برای ظهور و بروز نداشتند ولی با این اتفاق توانستند وارد عرصه شده و توانایی‌های خود را به نمایش بگذارند. چهره‌هایی که هر کدام از آن‌ها یک نقطه عطف در تاریخ ایران اسلامی ایجاد کردند.

گروه سیاسی خبرگزاری فارس به مناسبت فرارسیدن چهل و چهارمین فجر انقلاب اسلامی قصد دارد چهره‌های شاخص و موثر کشورمان در حوزه نظامی را که پس از انقلاب درخشیدند را معرفی کند.

اولین گزارش از این مجموعه به معرفی سرلشکر شهید «حسن باقری» نابغه اطلاعات و بنیانگذار واحد اطلاعات در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اختصاص دارد.

جوان نخبه‌ای که در 28 ماه استراتژیست بزرگ جنگ شد

در میان افراد شاخص و نخبگان سال‌های انقلاب و دفاع مقدس، شخصیت شهید حسن باقری (غلامحسین افشردی) به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین این افراد مطرح است.

وی که در سن 24 سالگی وارد عرصه جنگ شد، تنها ظرف مدت 28 ماه توانست به استراتژیست بزرگ جنگ تبدیل شده و واحد اطلاعات رزمی در سپاه و جنگ را پایه‌گذاری کند. توانمندی حسن باقری تا جایی بود که به او لغب نابغه دفاع را داده‌اند.

نخبگی شهید حسن باقری به حدی بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب در وصف او گفتند:«شهید حسن باقری بلاشک یک طراح جنگی است، هر کس منکر این معنا باشد اطلاع ندارد. این جوان 20 و چند ساله یک طراح جنگ است. این مسیر حرکت از سرباز صفر به یک استراتژیست نظامی یک مسیر بیست تا بیست و پنج ساله است، این جوان ظرف 2 سال این حرکت را انجام داده است که نکته بسیار مهمی است.»

غلامحسین افشردی در 25 اسفند 1334 در نزدیکی میدان خراسان تهران زاده شد. وی دوره دبستان را در مدرسه مترجم الدوله و دوره متوسطه را در دبیرستان مروی به پایان رساند معنوی باعث شد که او در آن ایام عضو فعال و مؤثر هیأت نوباوگان محبان‌الحسین (ع) گردد.

فعالیت‌های غلامحسین برای پیروزی انقلاب اسلامی

غلامحسین در سال 1354 پس از اخذ دیپلم ریاضی، در رشته دامپروری دانشکده کشاورزی شهر ارومیه تحصیلات عالی خودش را آغاز کرد. در این ایام علاوه بر مطالعه منظم و انسجام یافته در زمینه مسائل اسلامی، با سخنرانی در جمع دانشجویان و برقراری کلاس هایی در زمینه اصول عقاید برای دانش‌آموزان مدارس، فعالیت مذهبی خود را دنبال می کرد و بارها با بعضی از اساتید غرب زده، به بحث می‌نشست.

از این رو، وی به عنوان یک عنصر مذهبی و فعال حساسیت مسئولان دانشگاه را برانگیخته بود که در نهایت به دلیل این فعالیت ها پس از یک سال و نیم تحصیل، از دانشگاه اخراج شد.

غلامحسین در اسفندماه سال 1356 به خدمت سربازی اعزام شد و پس از طی دوره آموزشی در پادگان جلدیان نقده به ایلام منتقل شد.

در دوره کوتاه خدمت سربازی با توجه به آشنایی که با مسائل اسلامی داشت به ارشاد و هدایت فکری سربازان پرداخت و همزمان با علمای شهر ایلام از جمله آیت‌الله صدری (امام جمعه قبلی ایلام) ارتباط داشت و اخبار و مسائل پادگان را به او اطلاع می‌داد. به دنبال این فعالیت‌ها، تحت کنترل قرار گرفت و ضمن جداکردنش از جمع سربازان پادگان، او را به عنوان راننده یک افسر جزء به کار گرفتند.

همزمان با گسترش حرکت انقلابی و ازادی خواهی مردم و فرمان حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر فرار سربازان از پادگان ها، خدمت سربازی را رها کرد و به موج خروشان مردم پیوست و به صورت تمام وقت در پیشبرد اهداف انقلاب به فعالیت پرداخت.

با بازگشت امام خمینی (ره) به ایران، در فعالیت های کمیته استقبال حضور فعالی داشت و به دلیل برخورداری از آموزش نظامی، به همراه سایر اعضای خانواده و دوستانش در تصرف کلانتری 14 و پادگان ولی‌عصر (عج) «عشرت آباد سابق» در تهران نقش بارزی داشت.

دوران خبرنگاری غلامحسین و سفر 15 روزه به لبنان و اردن

غلامحسین تا خرداد 1358، در کمیته انقلاب اسلامی و برخی نهادهای دیگر فعالیت داشت و با انتشار روزنامه جمهوری اسلامی، همکاری فعال خود را با این روزنامه در زمینه‌های مختلف آغاز کرد. در این مدت بنا به دعوت جنبش امل لبنان، از طرف روزنامه به عنوان خبرنگار، سفر 15 روزه‌ای به لبنان و اردن انجام داد که طی این سفر، گزارش تحلیلی جامعی از اوضاع نابسامان مسلمانان در آن منطقه تهیه کرد.

او در خردادماه سال 1358 موفق به اخذ دیپلم ادبی شد. بعد از آن در امتحان ورودی دانشگاه شرکت کرد و با رتبه صد و چهارم در رشته حقوق قضایی دانشگاه تهران قبول شد.

وی در مدت حضور در محیط دانشگاه، نقش فعال و مؤثری در مقابله با توطئه‌های ضدانقلاب و گروهک ها داشت.

وقتی خبرنگار جنگ وارد سپاه شد

غلامحسین اوایل سال 1359 به عضویت سپاه در آمد. ابتدا در واحد اطلاعات مشغول به خدمت شد و در زمینه شناسایی و مقابله با گروهک های منحرف و وابسته، فعالیت خود را استمرار بخشید و در این واحد بود که نام مستعار به پیشنهاد محسن رضایی فرمانده وقت واحد اطلاعات سپاه نام «حسن باقری» برای او انتخاب شد.

تهاجم رژیم بعث عراق به مرزهای ایران و آغاز جنگ تحمیلی، نقطه عطفی در زندگی حسن بود. با احساس تکلیف با وجود اینکه با توجه به شرایط کارش و اتفاقاتی که در تهران در حال وقوع بود و می توانست در تهران بماند، پس از شروع جنگ در روز اول مهرماه سال 1359 راهی جبهه‌های جنوب شد و تا آخرین لحظه زندگی، در آنجا مانده و در بسیاری از صحنه‌های پیروز دفاع مقدس حضور فعال و تعیین کننده داشت.

موسس واحد اطلاعات و عملیات رزمی سپاه که بود؟

حسن باقری از ابتدای ورودش به منطقه جنوب (اهواز) در پایگاه منتظران شهادت (باشگاه گلف) به منظور دستیابی به اطلاعات مناسب از موقعیت دشمن، به جمع‌آوری نقشه‌ها و پیاده کردن وضعیت مناطق عملیاتی روی آنها، اقدام کرد و شخصاً به همراه عناصر اطلاعاتی، برای کسب اطلاع دقیق از دشمن، به شناسایی محورها و نقاط مورد نظر می‌پرداخت و در برخی از موارد نیز تا عقبه نیروهای دشمن برای ارزیابی توان و استعداد آنها، با شجاعت بی‌نظیری پیش می‌رفت.

در این مدت توانست با سازماندهی عناصر اطلاعاتی و برگزاری آموزش مختصری برای آن‌ها، واحد اطلاعات عملیات را در ستاد عملیات جنوب و در باشگاه گلف راه‌اندازی کند.

واحدهای اطلاعات عملیات که حسن باقری راه انداخت پس از گذشت حدود 3 ماه از شروع جنگ، در تمامی محورهای جنوب (از آبادان تا دزفول) با قدرت تمام مستقر شدند و نسبت به شناسایی و تعیین وضعیت دشمن و ارسال گزارش آن اقدام کردند. با این تلاش، اطلاعات چشم فرماندهی در میدان جنگ شد و یکی از ضعف‌های بزرگ (نداشتن اطلاع از وضعیت دشمن) برطرف شد.

حسن علاوه بر ارائه اطلاعات، توان و استعداد ذاتی بالایی در تحلیل اطلاعات دشمن داشت و اغلب حرکات احتمالی دشمن در آینده را پیش بینی می‌کرد و حتی به زمان و مکان آن هم اشاره می کرد. از اقدامات دیگر حسن باقری که در این دوره پایه‌ریزی شد، بایگانی اسناد جنگ، ترجمه اسناد و بخش شنود بی‌سیم های دشمن بود. از دیگر فعالیت‌های او طراحی گردان‌های رزمی و تعیین ترکیب سازمان نفرات و تجهیزات و ادوات رزمی و واحدهای پشتیبانی از رزم بود.

حسن باقری از فرماندهی محور جنوب تا عملیات بیت‌المقدس و فتح‌المبین

فرماندهی محور جنوب

حسن در دی ماه سال 1359 به عنوان یکی از معاونین ستاد عملیات جنوب انتخاب شد و در شکست محاصره سوسنگرد، فرماندهی عملیات امام مهدی (عج)، فتح، ارتفاعات الله‌اکبر و دهلاویه نقش به‌سزایی داشت و همه این نبردها در شرایطی اجرا می‌شد که عملیات منظم نیروهای خودی با مشکل مواجه شده بود و اغلب بدون نتیجه می‌ماند، همه تلاش رزمندگان این بود که ثابت کنند می‌توان دشمن را شکست داد.

با برکناری بنی‌صدر و با توجه به شرایط سیاسی آن زمان، در اجرای عملیات فرماندهی کل قوا شرکت داشت و پس از مجروح شدن سردار رحیم صفوی هدایت عملیات را به عهده گرفت و دراین عملیات به عنوان فرماندهی لایق و کاردان شناخته شد.

فرماندهی محور دارخوین درعملیات ثامن‌الائمه (ع)

حسن باقری که فرماندهی محور دارخوین را به عهده داشت، در عملیات شکست حصر آبادان در طرح‌ریزی، سازماندهی و کسب اخبار و اطلاعات دشمن نقش مؤثری داشت.

معاونت فرماندهی عملیات طریق‌القدس

در عملیات طریق‌القدس که برای اولین بار قرارگاه مشترک بین سپاه و ارتش تشکیل شد، حسن باقری به عنوان معاونت فرماندهی کل سپاه در قرارگاه فرماندهی عملیات مشترک حضور یافت و در شناسایی محورها و تحلیل و پیش‌بینی حرکتهای دشمن و پی‌گیری مسائل رزمی نقش مهمی را ایفا کرد.

حسن باقری دراجرای مرحله اول این عملیات سه شبانه روز بیدار بود و در آماده‌سازی مرحله دوم عملیات، به دلیل خستگی مفرط، شب هنگام طی تصادفی بشدت مصدوم شد و به بیمارستان منتقل شد.

سرلشکر باقری برادر او در این باره می‌گوید:

در بیمارستان در لحظاتی که معلوم نبود زنده می‌ماند یا خیر و با اینکه به سختی سخن می‌گفت می‌پرسید: پل سابله کارش به کجا کشید؟

بشدت به فکر عملیات و نگران آن بود. با اینکه یک ماه دستور استراحت مطلق پزشکی به او داده بودند، پس از یک هفته، بیمارستان را ترک کرد و به ستاد عملیات جنوب بازگشت و با وجود آثار جراحت و سردرد شدید، به فعالیت خود ادامه می‌داد.

پس از عملیات موفق طریق القدس، دشمن بعثی دست به یک حمله در تنگه چزابه زد، شهید باقری با وجود ضعف جسمی، تلاش زیادی برای تثبیت این نقطه استراتیژیک و مهم به عمل آورد و با اسقامت عجیبی چندین شب متوالی و بدون لحظه ای استراحت، به هدایت عملیات پرداخت و حتی در یک مرحله، به عنوان فرمانده گردان وارد عمل شدو تپه ای را که 400 نفر از نیروهای دشمن روی آن مستقر بود و بر نیروهای خودی تسلط داشت به تصرف در آورد.

فرماندهی قرارگاه نصر در عملیات فتح‌المبین، بیت‌المقدس، رمضان

قبل از شروع عملیات فتح‌المبین، حسن باقری با تجزیه و تحلیل اطلاعات، تمام واحدهای اطلاعاتی را در راستای اهداف این عملیات توجیه و وظایف هر یک را مشخص کرد.

با توجه به وسعت منطقه عملیات، چهار قرارگاه برای کنترل و هدایت عملیات مشخص گردید.

جناح شمالی منطقه، حساسترین محور عملیات بود. به دلیل این اهمیت و حساسیت، شهید باقری به عنوان فرمانده قرارگاه نصر (قرارگاه مشترک ارتش و سپاه) در این جناح انتخاب شد. ضمن اینکه در قرارگاه مرکزی کربلا نیز در کنار فرماندهی کل عملیات (سردار محسن رضایی) به عنوان مشاور عملیات و مسئول اطلاعات، فعالیت بسیار مؤثری داشت.

در مرحله اول عملیات فتح‌المبین، قرارگاه نصر با موفقیت کامل به اهداف خود رسید و در مرحله دوم عملیات، با اصرار و تاکید شهید باقری تصرف ارتفاعات رادار (ابوصلبی‌خات) از محور قرارگاه نصر انجام پذیرفت که پس از موفقیت و استقرار نیروهای خودی، دلیل اصرار حسن باقری کشف شد.

بلافاصله پس از عملیات فتح‌المبین، آماده‌سازی عملیات بیت‌المقدس آغاز شد.

حسن باقری ضمن تلاش برای هماهنگی واحدهای اطلاعاتی در طرح‌ریزی عملیات نیز حضور داشت و می‌گفت: لزومی ندارد ما مستقیماً وارد شهر خرمشهر شویم، بلکه باید دشمن را دور بزنیم و عقبه او را ببندیم تا شهر خود به خود سقوط کند.

با اینکه نظرات دیگری هم برای چگونگی آزادی خرمشهر وجود داشت، اهمیت و تاکید او پس از فتح خرمشهر آشکار شد.

در این عملیات حسن باقری به عنوان فرماندهی قرارگاه نصر، در اجرای عملیات نقش مؤثری را ایفا کرد.

پس از دو مرحله عملیات موفقیت‌آمیز، در مرحله سوم عملیات، قرارگاه نصر با محاصره دشمن در ناحیه شلمچه، مزدوران بعثی را مستاصل و مضمحل کرد و شهر خرمشهر نیز آزاد شد.

پس از عملیات بسیار موفق بیت‌المقدس، طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات رمضان آغاز شد.

در این عملیات شهید باقری همچنان در مسئولیت قرارگاه نصر حضور داشت. در مرحله اول عملیات رمضان این قرارگاه نقش عمل کننده نداشت و به عنوان قرارگاه احتیاط پیش‌بینی شده بود، ولی با روحیاتی که شهید باقری داشت ضمن حضور در قرارگاه فتح و همکاری جدی و فعال با فرماندهی آن، در مراحل بعدی عملیات رمضان به علت پاتک های بسیار شدید و سنگین دشمن بعثی، قرارگاه نصر نقش بسیار مؤثری در دفع آن‌ها و حفظ مواضع خودی داشت تا جایی که شهید باقری جهت کنترل دقیق تر و تقویت روحیه رزمندگان، مقر تاکتیکی قرارگاه نصر را پشت خاکریزهای خط مقدم مستقر کرد و تا تثبیت شرایط، در همان جا حضور داشت.

فرماندهی قرارگاه کربلا و جانشین فرماندهی کل در قرارگاه های جنوب

پس از عملیات رمضان، حسن باقری از طرف فرماندهی کل سپاه به سمت فرماندهی قرارگاه کربلا و جانشین فرماندهی کل در قرارگاه های جنوب منصوب شد.

در شرایطی که طرح‌ریزی عملیات از منطقه جنوب به جبهه غرب منتقل شده بود، همزمان با اجرای عملیات مسلم ابن عقیل (ع)، حسن باقری در قرارگاه کربلا با شناسایی و پی‌گیری مستمر، عملیات محرم را طرح‌ریزی کرد و با کسب موافقت، نسبت به اجرای آن وارد عمل شد.

با توجه به کسب تجربیات و نتایج حاصله از موفقیتهای رزمی و نظامی، ساختار سازمان رزمی سپاه شکل گرفت و بر اثر لیاقت و شایستگی قابل توجه و در خور تحسین شهید باقری، ایشان به عنوان جانشین فرماندهی یگان زمینی سپاه منصوب شد.

نابغه اطلاعات جنگ چگونه به شهادت رسید؟

در نهم بهمن ماه 1361 در حالی که تعدادی از همرزمان و همسنگرانش به دیدار حضرت امام خمینی (ره) رفته بودند، او برای شناسایی و آماده‌سازی عملیات والفجر مقدماتی به همراه تعدادی از برادران سپاه در خطوط مقدم چنانه (منطقه فکه) در سنگر دیده‌بانی مورد هدف گلوله خمپاره دشمن بعثی قرار گرفت و همراه همسنگرانش شهیدان مجید بقایی، وزوائی و... به لقاءالله شتافت.

شهید باقری در همه مدت حضورش در جبهه‌های جنگ تنها یکبار، آن هم به مدت پنج روز برای ازدواج، از جنگ جدا شد و به جهت عشق به حضرت امام زمان (عج) نام نرگس را برای تنها فرزندش برگزید.

براساس یادداشت‌های روزانه ای که از اوبه جا مانده، در هر 24 ساعت 18 ساعت فعالیت می‌کرد و طی اجرای عملیات‌ها شب‌ها بیدار می‌ماند تا عملیات‌ها را به‌خوبی هدایت و فرماندهی کند. امام خمین (ره) پس از شهادت حسن باقری بروی عکس او نوشتند: «خداوند شهید شب‌زنده‌دار ما را با شهدای صدر اسلام محشور فرماید. اگرچه نمی‌توان با اندک اطلاعات به‌روی کاغذ، معرف شخصیت حسن باقری به‌عنوان یک نخبه، میراث معنوی و سرمایه‌ی ملی بود».

پایان پیام /