بحث داغ کارشناسان درکلاب هاوس‌خبرآنلاین درباره"ادامه مذاکرات وین"
در کلاب هاوس دیشب خبرآنلاین با موضوع"ادامه مذاکرات وین؛ وقت کشی می کنیم یا فرصت می خریم؟" صاحب نظران و اساتید حاضر درباره موضوع مهم چشم انداز و مسائل مربوط به مذاکرات پیش روی وین به اظهار نظر پرداختند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شروع مجدد مذاکرات هسته ای در هفته های اخیر در دولت سیزدهم پس از توقف چند ماهه بار دیگر مورد توجه تمامی محافل قرار گرفته است و همگان منتظرند ببیند دور جدید گفتگوها در چه فضایی پیش خواهد رفت. با توجه به دور قبلی مذاکرات و تلاشی که همه تیم های برای اعلام نظرات خود دارند به نظر می رسد که سیر طبیعی گفتگوها باید به سمت تعامل و درک متقابل کشورها به پیش رود لذا کشورهای حاضر در مذاکرات می کوشند تا روایت خود را به افکار عمومی ارائه دهند لذا شاید گذر زمان بتواند به این سوال پاسخ دهد که این مذاکرات کی به نتیجه مطلوب خواهد رسید، به بیان دیگر صرف اعلام آغاز مذکرات نمی تواند متغیر مهمی برای طرفین باشد بلکه نزدیک شدن دیدگاههای طرفین و حل مشکلات هدف نهایی است به همین جهت این موضوع مهم در کلاب هاوس شب گذشته خبرانلاین مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مهمانان مدعو درباره دلایل و زمینه های این موضوع یعنی" ادامه مذاکرات وین؛ وقت کشی می کنیم یا فرصت می خریم؟" به اظهار نظر پرداختند.
حسن لاسجردی عضو شورای سردبیری خبرگزاری خبرآنلاین مذاکرات هسته ای بار دیگر مورد توجه جامعه قرار گرفته است. در دو دور اخیر هم طرفین تلاش کردند نکات جدیدی را به مذاکرات قبلی اضافه کنند ولی چند سوال در اینباره مطرح است که ذهن مخاطبان را مشغول کرده است که اهم سوالات به شرح زیر است: - مبنای مذاکرات این دوره تیم ایران و 4+1 چیست؟ آیا مذاکرات 6 دور آقای عراقچی مبناست یا مسایل جدید و رویکردهای دولت سیزدهم هم در مذاکرات مطرح است؟ - دو طرحی که در مذاکرات از جانب ایران اعلام شده چه نکاتی علاوه بر مباحث قبلی دارد؟ از این طریق می توان خواسته های دولت جدید را دریافت؟ - تعداد نفرات مذاکره کننده و تیم 40 نفره ایران نشان دهنده جدی بودن ایران است یا باید گفت هیاتی با تخصص های مختلف با اهداف خاص در وین حضور یافتند؟ حرفها یا اظهارنظرهای مختلفی از تیمهای دوطرف بیان می شود. آقای باقری رویکردی کاملا خوشبینانه را مطرح می کند ولی مذاکره کنندگان دیگر بویژه آمریکاییها بر خلاف نگاه او نقطه نظراتی داشتند. روسها حرکت میانه ای داشتند و قول دادن دور آینده دور آخر است. مذاکرات امروز چقدر تحت تاثیر فضای داخلی ایران است؟ برخی اصولگرایان درباره مذاکرات منتقد هستند. آیا تیم مذاکره کننده تحت تاثیر فضای داخلی ایران قرار می گیرد یا منافع ملی را در نظر دارد؟ این سوالاتی است که برای مردم مطرح شده است و امید است بتوانیم در این نشست به این سوالات مهم پاسخ مفید و موثر داشته باشیم.
*س_دیپلماتهای غربی، گفتند مبنای کار پیش نویس ژوئن به اضافه اصلاحات جزئی است_س*دیاکو حسینی تحلیلگر روابط بین الملل سوالات مهمی است جزییاتی زیادی دارد. شروع گفتگوهای دور هفتم مقارن با تغییردولت در ایران شد و به نظر می رسید طرف ایرانی تلاش برای گرفتن حداکثری امتیازها با تغییر موضع تلاش می کند. با دو پیشنهاد ارائه شده ایران درباره مسایل هسته ای و تحریمها، به آزمایش گذاشته شد که واکنشها منفی بود. غرب و ایران واکنش خوبی نشان ندادند. غرب می گوید ایران 90 درصد از پیش نویس ژوئن را تغییر داده که از نظرشان غیرقابل قبول است. در دور اخیر به نظر می رسید فضا مثبت تر است. در گفتگوهای دیپلماتهای غربی، گفتند مبنای کار پیش نویس ژوئن به اضافه اصلاحات جزئی است. نگاه اولیه ای که دولت جدید در دور هفتم با مطالبات سختگیرانه و حداکثری اتخاذ کرد، با امکانات عملی ما سازگار نبود. شما زمانی می توانید از این راهبرد استفاده کنید که بتوانید استقامت کرده و ریسک شکست گفتگوها را بپذیرید و این باور را هم در طرف مقابل ایجاد کنید. به محض اینکه در گفتگوها اخبار منفی بیرون آمد، واکنشهای بازار در ایران منفی بود و نرخ ارز بالا رفت. دولت هم نمی توانست به این شکل ادامه بدهد. طبیعتا این آسیب پذیری ایران را بالا می برد و موضع ایران را تضعیف کرد. برای همین در دور اخیر، اخبار ایران خوشبینانه تر شد و حتی با اخبار طرف غرب هم سازگار نبود. آقای جیک سالیوان دیروز گفت مذاکرات خوب پیش نمی رود و ضمن تایید مقداری پیشرفت، تردید کرد آمریکا به برجام بازگردد.
تناقضی که در موضع اولیه و دور اخیر دیدیم، نقص ما و خطای محاسباتی ما بود. غرب اعلام کرد 90 درصد متن ایران تغییر کرده و دور بعد اعلام شد مبنا متن ژوئن است و فقط اصلاحات جزئی داریم این نشان می دهد ایران به شدت کوتاه آمده و این انعطاف ناگهانی و تزلزل برای مذاکرات حرفه ای اصلا صحیح نیست. ممکن است ما به سمت توافق برویم. گفتند 80 درصد متن قطعی شده است. در دور ششم هم گفتند این مقدار قطعی است. هنوز مذاکره درباره موارد کلیدی شروع نشده است. این 80 درصد همانی است که در دور ششم نهایی شده است. مطالبه اصلی دولت سیزدهم در گفتگوهای اخیر به چند محور تقسیم می شود. دولت بر اساس شعاری که همه تحریمها باید لغو شود روی کار آمده ولی بهیچ وجه شرایط این وعده محقق نیست. دوم درخواست تضمین کرده آمریکا از برجام خارج نشود. شواهد می گوید برای این هم مقدمات فراهم نیست. سوم درباره خسارت ایران است. چشم اندازی درباره این موضوع هم نداریم. در ارتباط با مطالباتی که در دولت اعلام شده و آنچه در مذاکرات می بینیم سنخیتی وجود ندارد مگر آنکه بخشهای ماجرا کاملا اعلام نشده است. این وضعیت کلی است که در آن هستیم.
*س_فضای مذاکرات از منظر اطلاع رسانی غیرشفاف است، روایتها در تعارض و تضاد است_س*هادی اعلمی کارشناس روابط بین الملل فضای مذاکرات از منظر اطلاع رسانی غیرشفاف است. روایتها در تعارض و تضاد است. این را اکثر کارشناسان مطرح می کنند. هیچ شواهدی از مذاکرات نداریم. نمایندگان جمهوری اسلامی خوشبینی را القا می کنند. روایتها در داخل مطرح است. فرض ایجاد جنگ را برخی مطرح کرده اند. سالیوان گفته مذاکرات به خوبی پیش نمی رود و از وفاق بین چین و روسیه و اروپا حرف زده است. شاید این هم لفاظی باشد ولی به نظر می رسد اختلاف نظر است. یک نکته ایده آلیستی را نماینده جمهوری اسلامی می گوید که طرف مقابل اگر دیدگاه های منطقی ما را بپذیرد در کوتاه مدت می توان به توافق برسیم. اگر قرار بود با اگرها به نتیجه برسیم تا حالا رسیده بودیم. علاقمندم برجام 2015 احیا شود ولی توسعه غنی سازی، همکاری ناکافی با آژانس، ادبیات موجود در کشور، من را به این نتیجه می رساند که مذاکرات شکست می خورد و شاهد تشدید تنش ها خواهیم بود. آرزوی ما نتیجه رسیدن مذاکرات است ولی شواهد این را نمی گوید. نسل جدید سانتریفیوژها به حدی به مسایل داخلی گره خورده که به نظر می رسد دورنمای روشنی نداریم. تحلیل محتوای اظهارات آقایان را در چند ماه اخیر ببینید. برخی مساله وقت کشی را با ظهور مرتبط می کنند. مقامات این را می گویند. بحث افول ایالات متحده را مطرح می کنند و بی اعتمادی را بیان می کنند. علی رغم همه این بحثها حتی اگر به یک توافق موقت برسیم یا برجام 2015 به نتیجه برسد، به لحاظ روابط جمهوری اسلامی و غرب از انقلاب 57 تاکنون در بحران بوده، هیچیک به نتیجه نمی رسد. دورنمای خوبی را نمی بینم. بحران در روابط ایران و غرب نتیجه تضاد فلسفی گسترده در دوطرف ماجراست. تا زمانی این تضاد حل نشود، حتی با وجود حل موقت مسایل، مشکلات را خواهیم داشت. جمهوری خواهان همان مسایل 12 گانه پمپئو را مطرح می کنند. شاید با دموکراتها به توافق برسیم ولی دموکراتها هم در دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ممکن است بازنده شوند. دو راه حل داریم. یکی مسایل را بنیادی در مذاکرات جامع با ایالات متحده حل کنیم. یا رویکرد گفتمانی صلح با مردم، منطقه و جهان را بپذیریم تا بتوانیم از بن بست خارج شویم. هر تحلیلی درباره اینکه روابط با غرب ایجاد کنیم که درازمدت باشد، نشدنی است تا زمانی که این تضاد فلسفی بین جمهوری اسلامی و غرب به خصوص آمریکا حل و فصل نشود. ما قادر نیستیم مسایل سیاست خارجی را از سیاست داخلی جدا بدانیم. اینها کنش مستقیمی با هم دارند. امیدواریم روزی گفتمان صلح را از درون تساهل در اسلام آموزش دهیم. بدون حل و فصل تضاد فلسفی قادر به حل مسایل با غرب نیستیم. درباره مذاکرات در دور هشتم هم خوشبین نیستم.
*س_خوشبین هستم این مذاکرات نتیجه می دهد چون هر دوطرف می خواهند به نتیجه برسند_س*حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین الملل دلیل تعارضی که بین موضعگیری ایران و طرف مقابل می بینیم فضای رسانه ای است که ایجاب می کند دوطرف در این مرحله، تحت تاثیر فضاسازی رسانه ای باشند که از سوی اروپا، روسیه، آمریکا و ایران دنبال شد. اینها همدیگر را ارزیابی می کنند. برای همین حرفی برای گفتن ندارند. نگاه دولت آقای رییسی این است که کلا توافقات گذشته را زیر سوال می برد و اذعان دارد هر توافقی که به دست می آید در چهارچوب برجام خواهد بود. چون اگر قرار است درباره خارج از برجام مذاکره شود، پس باید درباره همه مسایل خارج از برجام را مطرح کنیم که هم مذاکرات را طولانی می کند و توافق را از دسترس خارج می کند. بهترین راه این است که هر توافقی قرار است طراحی شود در چهارچوب برجام و نه چیزی کمتر و نه چیزی بیشتر باشد. رویکرد آقای باقری به عنوان مدیر تیم مذاکره کننده، انتقاد نسبت به توافقات 6 دور قبل است. نمی خواهد حرف منفی بزند چون در بازار اثر می گذارد. کسی معیشت مردم را به مذاکرات گره نمی زند. باور عمومی این است که مذاکرات روی بازار ایران تاثیر دارد. صادرات و واردات ایران ناچار به ارتباط با اقتصاد دنیاست و چون می خواهد ارتباط بگیرد، نتیجه مذاکرات هم مهم است. بنابراین انتظار برای بازار را کسی خلق نمی کند. این واقعیت بازار ایران است. آقای باقری این را به خوبی درک کرد برای همین در صحبتها مثبت حرف می زند تا اثر منفی روی بازار نگذارد. طرف مقابل که حرفهای خوب نمی زند. او هم خواسته های حداکثری اش را اعلام می کند و می گوید بین خواسته ها و آنچه مطرح شده فاصله دارد. به عنوان یک تحلیلگر، باید اطلاعات داشته باشیم که ابهام سیاست ابهام را دنبال می کنند. البته حق هم دارند. در ادوار قبل می گفتند چرا مطالب را به مردم نمی گویید؟ هر چه می گفتیم نمی شود مذاکره را که نمی شود در بین مردم اعلام کرد. ضرورت مذاکره این است که تا به نتیجه نرسیده اند نمی توان مفاد را مطرح کرد. همچنان خواسته در بین مردم مطرح بود. در این فضا حداقل می توانستند دو سند ایران را منتشر می کردند. سند اول انتظار ما برای لغو تحریمها و سند دوم، برنامه ایران برای بازگشت به وضعیت اردیبهشت 98. این اسناد منتشر نشده و به نظر می رسد زود است بگوییم مذاکرات به نتیجه نمی رسد. هر دوطرف می خواهند به نتیجه برسند. البته نتیجه مورد نظر دوطرف بسیار فاصله دارد. باید گفتگوها انجام شود تا نظرات به همدیگر نزدیک شود. طرف آمریکا درباره خواسته هایش هیچ انعطافی نشان نداده و طرف ایران هم شعارهایش را تکرار می کند. این که انتظار داشته باشیم کل تحریمها لغو شود نشدنی است. برای مطرح کردن خواسته حداکثری تا رسیدن به لغو تحریمهای برجامی شاید رویکرد تاکتیکی باشد. ولی نباید در مردم انتظار ایجاد کرد که کل تحریمها یکجا لغو می شود و بعد راستی آزمایی می کنیم و تضمین می گیریم. اینها از نظر مطرح کردن خواسته خوب است ولی واقع بینانه نیست. روی زمین زمانی می توان تحریمها را پایان داد که در داخل اقدام کنیم تا تحریمها کم اثر شوند. در صحنه مذاکراتی که می بینیم، باید مشخص شود تا کی می خواهیم ادامه دهیم. آنچه برنامه ریزی دولت را نشان می دهد یا دورنمای افرادی که می خواهند تصمیم بگیرند، پیش بینی ادامه روند است. اگر چه اتفاقی بیفتد ما به نتیجه رسیده ایم یا نرسیده ایم یا اشتباه کرده ایم و باید از مسیر برگردیم. اینها سوالات بسیار مهمی است. بالاخره واقعا چه اتفاقی باید بیفتد که ما به جمع بندی برسیم این مسیر ما را به نتیجه نمی رساند. باید فکر دیگری کرد و راههای دیگری را آزمون کرد. دیپلماسی بن بست ندارد منتهی به شرطی که اراده و انعطاف داشته باشیم. خوشبین هستم این مذاکرات نتیجه می دهد چون هر دوطرف می خواهند به نتیجه برسند. این که گفتند در دور بعدی به توافق می رسیم خیلی خوشبینانه است. چند ماهی مذاکره در پیش داریم تا دیدگاه ها به همدیگر نزدیک شود.
*س_اراده توافق در تیم ما وجود دارد ولی استعداد توافق خوب نداریم_س*امیر پسنده پور کارشناس روابط بین الملل به اندازه ای در اطلاع رسانی تیم مذاکره کننده ما ضعیف عمل کرده که جای هرگونه گمانه زنی را باز گذاشته است. سردرگمی تحلیلی را که مواجهیم، بر اثر اطلاع رسانی نادرست است. هیچ تنویری را برای افکار عمومی قائل نیستند. دفع الوقت قطعا انجام گرفته و 5 ماه تعلل برای شروع مذاکره و این که طرف مقابل دور بعدی را شانس آخر قلمداد کرده، نشان می دهد ما از زمان استفاده نکردیم. این را در کنار رفتار هسته ای خود قرار دهیم تا شاید راهبردهای امنیتی تر و کلان تر در ذهن ما متبادر شود. امروز مذاکرات تمام شده موضوعی توی ذوق می زند، اختلاف شدید طرفین از ماحصل گفتگوهاست. آمریکاییها از ناامیدی در مذاکرات حرف می زند و طرف ایرانی از خوب بودن روند مذاکرات. تعریف خوب از دیدگاه دوطرف متفاوت است. طرف ایرانی شاید پافشاری بر مواضع را خوب تلقی می کنند و عدم انعطاف را پیروزی تلقی می کنند یا از عدم مفاهمه حرف می زنند. این که ما ایالات متحده را برای تنبیه از میز مذاکره حذف کردیم، به شدت خودمان را محروم و تنبیه می کنیم. نمونه بارزش، عدم مفاهمه در مدل مذاکره است. این فاصله بسیار خطرناک است و در دور آینده هیچ معجزه ای را رقم نمی زند تا این شکاف پر شود. سابقه مذاکرات برجام با آن تیم را داریم که زمان زیادی برد. آیا در یک دور کوتاه می توان به نتیجه نهایی رسید؟ خیر. ای کاش با توسل به هر فرد صاحب اختیار، مجوز مذاکره مستقیم اخذ شود چرا که اگر در دور بعد مذاکرات به صورت نیابتی انجام شود، آنچه امروز شاهدش هستیم یعنی مواضع تند اروپا و آمریکا ادامه دارد که سد راه توافق است. قبلا شاهد بودیم فرانسه سنگ اندازی کرد. شکاف بین ایران و ایالات متحده باقی می ماند که سم مهلک برای نتیجه است. بگذاریم گفتگو سلاح و کلید بازکردن قفلها باشد. از مذاکره نترسیم. مذاکره با سازش یکی نیست اساسا سازش امر مذمومی نیست. بی اعتمادی در نظام بین الملل بدیهی است ولی اینکه نسبت به گفتگو با آمریکا اینقدر حساسیم، به خودمان آسیب می زنیم. باید بعد اطلاع رسانی را تقویت کنیم و مجوز برای مذاکره مستقیم بگیریم. اراده توافق در تیم ما وجود دارد ولی استعداد توافق خوب نداریم. این نقد فنی است. تیم ما دارای توان لازم برای مذاکره مطلوب نیست. ای کاش در کنار اخذ مجوز برای مذاکره با آمریکا در فکر ترمیم این ضعف باشیم.
*س_ایران ناچار به توافق است و برای رسیدن به توافق باید با آمریکا توافق کند_س*قاسم محبعلی تحلیلگر سیاسی مذاکرات مساله ای ملی است و تا حد زیادی به سرنوشت آینده کشور و تک تک مردم گره خورده و همه آرزو داریم مذاکرات بر اساس منافع ملی ما، به نتیجه برسد و ایران از این گرداب خارج شود. باید توجه داشت ایران با چه کسانی مذاکره می کند؟ ایران بر اساس پیوستن به NPT تعهداتی دارد که اصلش صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران است. در ازای آن حق داریم از محاسن و امتیازات فناوری هسته ای استفاده کنیم. دوم 6 قطعنامه الزام آور بر اساس فصل 7 منشور سازمان ملل متحد دریافت کردیم که مسایلی را به ما تحریم کرد که الزام آور است ولی در مذاکراتی بین ما و 5 عضو دایم شورای امنیت در 2015 انجام شد، تکالیفی برای ایران مشخص شد که در نهایت با برجام، به مصالحه رسیدیم. در بحث امنیت بین الملل که شورای امنیت مسئول آن است، آمریکا تعیین کننده است و بقیه تاثیرپذیری از او دارند. در شورای امنیت شاید 5 عضو دارای اختلافات زیادی باشند ولی سر دو موضوع اجماع همیشه وجود دارد. اول درباره موجودیت و امنیت اسراییل است و دوم اینکه خارج از این 5 عضو، کشوری به سلاح هسته ای دست پیدا نکند. درباره حقوق بشر در برمه و سوریه اتفاق نظر ندارند ولی درباره مسایل هسته ای ایران توافق وجود دارد. در حقیقت با اجماع آنها در مقابل هسته ای شدن ایران مواجهیم. تکالیفی است که در برجام پذیرفتیم. هر چند برجام توافقی داوطلبانه است ولی تکالیفی را ما پذیرفته ایم. این تعهدات در راستای اجرای آن 6 قطعنامه است. خروج از برجام ما را به شورای امنیت برمی گرداند و باعث احیای 6 قطعنامه شورای امنیت می شود. درباره تغییر شرایط باید گفت ما در 2015 وارد توافق برجام شدیم و شرایطمان متفاوت بود. برجام برنامه 8 ساله توافق شده بود و امروز تنها 1.5 سال از آن باقی مانده. هم شرایط ایران و هم آمریکا و منطقه متفاوت است. هر توافقی طبیعتا تابع شرایط موجود است و تغییر شرایط می تواند آن را تغییر دهد. حتی اگر آمریکا و ایران به برجام 2015 هم برگردند و تحریمهای هسته ای لغو شود، بیش از یک و نیم سال شاهد آن توافق نخواهیم بود و باز در 2023 به شورای امنیت می رویم و طبیعتا ما باید باز هم شاهد قطعنامه های جدید باشیم. چون عمر برجام پایان می یابد باید دید نیازمند توافق جدید هستیم یا همان ادامه می یابد. مذاکرات دستورالعمل سیاسی است. مانند مصالحی برای ساخت ساختمانی داریم. نقش معمار بسیار مهم است. اگر این را دست آدم ناوارد بسپاریم بنای غیرمسکونی به ما تحویل می دهد. تیم مذاکراتی ما نه تجربه دیپلماتیک کاملی دارد و نه اینکه به مسایل حقوق بین الملل و خلع سلاح آشناست. اشتباه این تیم که باعث پیچیدگی شد، ارائه دو سند حداکثری بود که هم مذاکرات را به بن بست کشاند و دست خود را برای طرف مقابل رو کرد و انتظارات ایران را آنها می دانند و سعی می کنند انتظارات ایران را کاهش دهند. ایران از دور اخیر مجبور به تعدیل موضع شد که این تعدیلات ادامه خواهد داشت. آیا این تعدیلات به توافق منجر می شود؟ من خوشبین نیستم. ایران ناچار به توافق است و برای رسیدن به توافق باید با آمریکا توافق کند چون دیگران تعیین کننده نهایی نیستند. در 2015 با توافق ظریف و کری، توافق نهایی شد.
*س_یاد آقای ولایتی در سال 92 می افتم که می گفت مذاکره کلاس فلسفه نیست_س*مهسا جزینی خبرنگار بعد از دور اخیر اشاره کردم غرب ابراز یاس از مذاکره می کرد و طرف ایران خوشبین بود. امروز همان فاصله را داریم گویی هیچ گفتگویی صورت نمی گیرد. یاد آقای ولایتی در سال 92 می افتم که می گفت مذاکره کلاس فلسفه نیست. اینقدر فاصله زیاد است که انسان درمیماند آنها مذاکره می کنند یا هر کس بیانیه خود را می خواند. ایران گفته ما درخواستی نداشتیم و از اول گفتیم بعد از پیش نویس استراحت کنیم. طرف مقابل می گوید ایران درخواستهای زیادی دارد. زمانی گفتگو می شود و دوطرف دچار سوءبرداشت هستند که برداشتشان را اصلاح می کنند. ولی الان احساس می شود هیچ برداشتی نبوده و اصلاحی هم صورت نمی گیرد. هر کس حرف خود را می زند و می رود و مخاطب گیج می ماند که چه اتفاقی افتاده است.
*س_ایران می خواهد به هر صورتی که شده به توافق پیروزمندانه برسد_س*حسام واعظ زاده متخصص روابط بین الملل سوالاتی که مطرح شد بسیار مهم و اساسی است. اگر تیم مذاکره کننده به این سوالات جواب بدهد پیشرفت خوبی برای توافق است. ایران به دنبال وقتکشی و فرصت سوزی است یا در مذاکرات جدی است؟ حضور گسترده ایران در مذاکرات نشانه جدی بودن است. منتهی باید جدی بودن را دوباره تعریف کنیم. ایران می خواهد به هر صورتی که شده به توافق پیروزمندانه برسد که به دولت قبل بگوید شما نتوانستید از منافع ملی دفاع کنید و ما توانستیم. مساله برجام با مسایل سیاسی داخلی گره خورده است. از دولت فعلی می شنویم اجازه داده نمی شود سرنوشت اقتصاد به برجام گره بخورد ولی در عمل چنین است و اقدامی برای حل سریع این مساله صورت نگرفته است. دولت جدید با تیم مذاکرات خود گمانه زنی کرد، نه اینکه مذاکره کند. دو طرف به ویژه در چندهفته قبل بیانیه خوانی کردند و وارد چالش مذاکراتی نشد. بخش خبری و رسانه ای تیم ایران بسیار بد عمل کرد. همه نگاهها به مذاکرات است برنامه های خبری صدا و سیما به راحتی از کنار مساله می گذرند. همه چیز را نمی خواهیم به مسایل خارجی گره بزنیم. بازار و افکار عمومی همچنان به مذاکرات نگاه دارد و مشخص است با مواضعی که تیم ایران و طرفهای مقابل می گیرند نشان می دهد چقدر این گفتگوها بازار را متلاطم می کند. به نظرم هیچ چاره ای نداریم. تیم ایران در دو جلسه اخیر با واقعیات آشنا می شود و مجبور است از کارتهای خود استفاده کند ولی با زمان و روش نامناسب اینکار را می کند. این نشان دهنده بی تجربگی تیم مذاکره کننده است. مذاکره فن بسیار مشکل است و خروارها تجربه جهانی نیاز دارد. تیم مذاکره کننده بضاعتی ندارد ولی تیم قبلی به مسایل متوجه بود. تیم قبلی با تیم کنونی قابل مقایسه نیست. امیدواریم تیم فعلی به نتیجه برسد ولی با دورنمای فعلی بین 6 ماه تا یکسال مذاکرات ادامه می یابد مگر اینکه از سوی یکی از طرفین عقب نشینی و امتیازدهی غیرقابل پیش بینی انجام شود. خاطر جمعی مسئولان نسبت به مردم دارند و فکر می کنند آرامش است. این برداشت نادرستی از وضعیت موجود است. آقایان در جلسات خود به این نتیجه می رسند خیلی جای چانه زنی و معطل کردن در مذاکرات دارند. این برداشت نادرست از وضعیت داخلی ایران است. سیاست داخلی ما به شدت با سیاست خارجی گره خورده و در جهان نداریم سیاستهای داخلی و خارجی یک کشوراینقدر به هم گره خورده باشد. باید حساسیتها را کم کرد. این نیازمند یک تیم کاردان است. آقای باقری در روزهای اول وقتی از اتومبیل پیاده می شد اصلا برای خبرنگاران لبخند نمی زد و وارد هتل می شد. در یکی دو روز اخیر نگاه می کند و دست تکان می دهد. این نشان می دهد کم کم باقری کنی دارد با مذاکره و دیپلماسی آشنا می شود. این کورسوی امید را زنده می کند. نصب دوربینها در کرج گام مثبت ایران بود. گام بعدی این است که آمریکا در قالب تیم 5+1 وارد مذاکره شود. گام سوم هم توقف غنی سازی 60 درصد است که البته به معنی نابودکردن توان علمی و تحقیقاتی ایران نیست. این سه گام را اگر بردارد می تواند وارد مذاکرات جدی شود. این که منتظر باشیم تحریمها راآمریکا بردارد، بر اساس مصاحبه رسمی تلویزیونی آقای صفری، اعلام شد 3 میلیارد دلار از پولهای ایران آزاد شده که مشخص نیست از کدام کشور است. قطعا مسایلی در پشت پرده است.
خبرآنلاین مطرح شد؛ ایران می خواهد به توافق پیروزمندانه برسد / ما آرام آرام وارد مذاکره با آمریکا می شویم" height="416" src="https://media.khabaronline.ir/d/2021/11/30/4/5632588.jpg" width="700" />
*س_دیوار بلند بی اعتمادی بین ایران و آمریکا با این مذاکرات کوتاه نمی شود _س*علی بیگدلی تحلیلگر امور بین الملل اولین مشکل ما نداشتن راهبرد در سیاست خارجی است. تصمیم گیری ما آنی است و نگاهمان درونی و این به ما لطمه زده است. تیم ما بسیار ضعیف است. نه زبان مذاکرات را می شناسد و نه تجربه دارد. مذاکره کننده ما درگیر محدودیت مذاکره است. در دو دوره اخیر ایران تقاضای توقف مذاکرات را کرده تا بتواند با مقامات خود مسایل را در میان بگذارد. هیچ یک از کشورها این تقاضا را نداشته اند که نشانه ضعف ما است. نگاه درونی ایران باعث شده در سطح بالایی از انتظارات قدم به مذاکره بگذارد که به نتیجه نرسید چون این نگاه درونی روی فن دیپلماسی ضعیف ما سایه انداخته و همه دنیا را از دیدگاه شورای عالی امنیت ملی می بینیم. این کار اشتباهی است و راه صحیح این است که سطح انتظارات را کاهش دهیم و دیپلماسی نرم را پیش بگیریم. ما در 3 موقعیت با مشکل مواجهیم. در فضای بین المللی، منطقه ای وداخلی. اگر چه حلقه های تهدید علیه ما تنگتر می شود ولی نباید تهدیدات را سرسری گرفت. مشکلات داخلی بسیار اهمیت دارد. معیشت مردم و اقتصاد فلج شده است. آقای قالیباف به عنوان رییس یک قوه می گوید کشتی اقتصاد به گل نشسته است. این کشتی به گل نشسته به این دیپلماسی هرگز از گل بیرون نمی آید. هر روز با شورش های اجتماعی روبروییم. مشکلات ما با آمریکا در یک جلسه حل نمی شود. از طرفی مذاکرات نمی تواند ادامه یابد. ایران باید آخرین تصمیمات خود را بگیرد. برای اینکه بتوانیم تلطیفی در روابطمان مقدمتا با آمریکا به وجود بیاید، باید آمریکا تحریمهای ذیل برجام را بردارد که اقتصاد ما آرامش بگیرد و بتوانیم نفت صادر کنیم و شبکه بانکی ما باز شود. اگرچه باز شدن شبکه بانکی نیاز به تصویب FATF دارد و بانک های جهانی تمایلی با همکاری با ما ندارند ولی می تواند فضا را بهبود بخشیده و موقعیت نسبی بهتری را به وجود بیاورد. ما هم باید غنی سازی 60 درصدی را متوقف کنیم و روی 20 درصد باقی بمانیم. همچنین بازدید از دوربین سایتهای غنی سازی را برای آژآنس فراهم کنیم. دیوار بلند بی اعتمادی بین ایران و آمریکا با این مذاکرات کوتاه نمی شود. با این دیپلماسی امکان رسیدن به هدف مطلوب مهیا نیست.
*س_ما آرام آرام وارد مذاکره با آمریکا می شویم و پیغام و پسغام و چانه زنی چندلایه جواب نمی دهد_س*فیاض زاهد تحلیلگر امور سیاسی وقتی حکومت به هر شکلی می خواهد فرد مورد نظر خود را در انتخابات به قدرت برساند، با حداقل شناخت ما از سیاست در تعارض است. درک درستی از منافع ملی نداریم و مساله هسته ای را تبدیل به رقابت جناحی کردیم. آقای باقری و دوستانش در تیم مذاکره فعلی، قابل مقایسه با تیم مذاکراتی جواد ظریف و دوستانش نیستند. ظریف یکی از بهترین مذاکره کننده بینابینی در جهان است. او استاد مذاکرات چندگانه و cross line است. تیمی که آمده تردید نکنید به همان دستاوردها ناچار است برسد مگر آنکه امتیازات بیشتری را از دست بدهد. بازگشت ایران نشانه خوبی است. تیم ایران در معرض تصمیماتی قرار گرفته که برای نیل به آنها نیاز به دستور در تهران دارند. تکلیف برای غرب روشن است و ایران باید تصمیم بگیرد قدم بعدی را چطور بردارد. در دور اول تیم ایران تلاش کرد پلت فورم خود را روی میز بگذارد که شکست خورد. تهران تصمیم گرفت مذاکرات به 15 ژوئن برگردد. در دور آینده تکلیف تیم ایران روشن شده و مشخص شده که با موضوعات باید چطور برخورد کنند. اگر رقبای ایران با تکیه بر مفاهیم امنیتی و حقوقی مذاکره می کنند، تیم ایران هم رقابت داخلی دارد و هم مذاکره بین المللی. وقتی از اسم برجام استفاده نمی کنند، باید به نتیجه ای برسند که بگویند نتیجه ما با دولت روحانی متفاوت است. از سوی دیگر باید از دستاوردهای ایران در مقابل غرب دفاع کنند که این کار را برای ایران بسیار سختتر می کند. از سوی دیگر باید نشان دهند انتظارات ایدئولوژیک محقق شده و این کار را سختتر می کند. به نظر می رسد ما آرام آرام وارد مذاکره با آمریکا می شویم و پیغام و پسغام و چانه زنی چندلایه جواب نمی دهد و باید تصمیمات صریح بگیریم. این فارغ از آنکه چه کسی برنده ماجراست برای ما مهم نیست. مهم این است که فشار از دوش اقتصاد ایران برداشته شود و به نظر می رسد ایران آماده این نرمش است چون ایران اجازه داده در سایت کرج به دوربینها دسترسی ایجاد شود. دولت رییسی مجبور است تکلیف این ماجرا را روشن کند.
*س_در دوسه هفته گذشته در بین اصولگرایان که قویا مخالف برجام هستند گونه ای دودستگی ایجاد شده است_س*کورش احمدی تحلیلگر بین الملل دیروز مذاکرات دور هفتم تمام شد و تقریبا مشخص شد چه گذشته و چه چیزی مبنای مذاکرات است. در پایان مذاکرات ادوار قبل دو متن درباره تحریم و برنامه هسته ای ایران تهیه شد. اروپایی صحبت می کردند که 80 درصد این متن مورد توافق است و 20 درصد اختلاف را باید حل کرد. در ابتدای دور اخیر، تیم آقای باقری اعلام کرد دو مجموعه پیشنهاد آماده کرده که اصلاحیه هایی بر پیش نویسهای قبلی بوده است. همان موقع گفتم از اساس کار اشتباه است. وقتی پیش نویس وجود دارد، می توان روی آن کار کرد و ادامه اش داد و مادامی که همه نکات نهایی نشده، هر طرف می تواند روی توافقات قبلی برگردد و ملاحظاتی را مطرح کرد. تیم ایران می توانست پیش نویس قبلی را جلوی خود بگذارد و هرجا ملاحظه ای داشت، مطرح می کرد و حتی با توافق قبلی مخالفت کند. این کار را نکردند و گفتند دو مجموعه پیشنهاد دارند و تمامی ملاحظات و اصلاحیه های خود را در دو مجموعه به طرف مقابل دادند و او را شوکه کردند. این کار ضرورتی نداشت و می شد اجتناب کرد. این کار باعث شد طرف مقابل چیزهایی بیان کندکه روی بازار ارز داخلی اثر گذاشت. دیروز مشخص شد پیشنهادهای ایران مورد به مورد، ذیل پیش نویس گذشته است. الان پس از 3 هفته به دو متنی رسیدیم که در بیانیه سه کشور اروپایی، بیان شد به پیشرفت تکنیکی رسیدیم. یعنی مبنای مذاکراتی تهیه شده و موارد توافق و اختلافی مشخص شده است. این روزها صرف رسیدن به این مرحله شده است. در صورتی که ایران می توانست روز اول اینها را ارائه کند. راه دوم کار کردن روی بندهای پیش نویس قبلی بود و ایران اصلاحیه های موردنظر خود را مطرح می کرد بدون اینکه مجموعه شوک آوری به طرف مقابل بدهد. این مرحله 3 هفته طول کشیده و بی اعتمادی بین طرفین بیشتر شده. این متنی است که قرار است روی آن کار شود. خوشبختانه تیم مذاکراتی کارشناسان مبرز و مسلطی دارد. در سطح کارشناسی، بخش عمده تیم قبلی حضور دارد ولی در سطح عالی تیم، نفرات از دولت جدید هستند و تجربه دیپلماتیک محدودی دارند و مذاکره بسیار برای آنها دشوار است. اگرچه این کار را سختتر می کند ولی عامل تعیین کننده نیست چون امر سیاسی تعیین کننده است. در دوسه هفته گذشته در بین اصولگرایان که قویا مخالف برجام هستند گونه ای دودستگی ایجاد شده است. اظهاراتی از کسانی مانند حجت الاسلام ذوالنوری، باهنر و پورمحمدی داشتیم که می گویند گفتگوها باید به نتیجه برسد. در مقابل برخی آقایان سخت مخالفند. اختلاف کیهان و روزنامه جوان درباره توافق راجع به مجتمع تسا در کرج را دیدیم. کیهان انتقاد کرد، روزنامه جوان برخورد مثبت کرد. الان در داخل با تصویری اینچنینی مواجهیم که مثبت است. درباره «تسا» نکته مهمی است. توافق تسا زیرمجموعه پادمان نیست و ایران ملزم به دادن دسترسی به آژانس نیست. دوربینها در چهارچوب برجام نصب شده بود. دادن دسترسی به دوربینهای تسا به این معنی که علاقه به احیای برجام وجود دارد.
*س_ظریف در مقام مذاکره کننده، کارامدترین مذاکره کننده تاریخ معاصر است هر چند از نظر وزیر خارجه بودن ضعیفتر از متوسط بود_س*مجید تفرشی تاریخدان باید چند پیشفرض را بررسی کرد. بعد از 8 سال حمله به دولت قبل برای مذاکره و 6 سال حمله به برجام به عنوان متعفن و ننگین، در شرایطی قرار داریم که دولت جدید و تیم مذاکره کننده جدید که لزوما از دولت دستور نمی گیرد، به این نتیجه رسیده مذاکرات باید انجام شود و شعارهای قبلی که در قالب رقیب دولت مستقر بودند، را کنار گذاشتند. تیم مذاکره کننده دنبال شعارهای قبلی نیستند. این اشکالی ندارد. اینطور وانمود می کنند ما مانند دولت قبلی عجول نیستیم و بیشتر به منافع ملی و نظام متوجهیم و اعتبار توافق را می خواهند بگیرند. این هم اشکالی ندارد به شرط آنکه وقت کشی به فرصت سوزی منجر نشود. شرایط الان با سال 92 برابر نیست چه از نظر اعتماد ملی در ایران و کشورهای دیگر به مذاکرات و چه شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی. تیم آقای باقری به درس تجربه و سیلی روزگار و دستاوردهای دولتهای قبلی وقعی نگذاشت و سعی کرد از صفر شروع کند که لطمه برای ایران بود. بعد از یک دوره طولانی چندین ساله به دوران ماقبل توافق ژنو برگشتیم. این خبر خوبی نیست. خسارتی که ما می خوریم خیلی بیشتر از خسارتهایی است که طرف مقابل می خورد. تلاش برای اینکه عده ای بیایند و مذاکرات را فرسایشی کنند، خبر خوبی نیست. شاید لازم است دفع الوقت شود یا اجازه کامل را بگیرند.
خبرآنلاین مطرح شد؛ ظریف کارامدترین مذاکره کننده تاریخ معاصر است / ما به جای فرصت خریدن داریم وقت کشی می کنیم" height="537" src="https://media.khabaronline.ir/d/2021/09/27/4/5611428.jpg" width="800" /> هرقدر هم خوشبین به مذاکرات باشیم، واقعیت این است که تیم آقای ظریف و عراقچی و همکارانش از جمله تخت روانچی و بعیدی نژاد در تاریخ معاصر ایران از نظر هنر مذاکره بی نظیر بودند. ریز مذاکرات ترکمانچای و نظارت انگلیسی ها و مذاکرات ارزنه الروم را خواندم، تیم مذاکرات ظریف از عباس میرزا و امیرکبیر کم نداشت. او در مقام مذاکره کننده مهمترین و کارامدترین مذاکره کننده ایران در تاریخ معاصر است هر چند از نظر وزیر خارجه بودن ضعیفتر از متوسط بود. تیم فعلی ما قبل از انتخابات اول می گفت مذاکره یعنی فروختن کشور به غرب و بعد از پیروزی آقای رییسی گفتند ما مذاکره می کنیم و طرف غربی هر چه می گوییم باید بپذیرد. این نگاههای روی آسمان، تعدیل شده ولی تعدیل به کندی صورت گرفته. این یعنی زمان تلف شده و اتلاف زمان به ضرر ایران است. عقب انداختن توافق در شرایطی، بخشی از شگرد مذاکره است ولی به شرط آنکه زمان مشخص را از دست ندهیم. مانند مسابقه ورزشی است. شاید بتوان تیمی که وقت کشی می کند امتیاز از دست نمی دهد ولی وقتی از نقطه خاص بگذرد، خسارت غیرقابل جبران می خورد. تصور دیگری که قبل از دولت سیزدهم وجود داشت، این بود که زندگی در تحریم هم یک گزینه است. می توان با روسیه و چین معامله کرد و با چمدان پول آورد. این تصور هم در دولت کنونی، توخالی شد. به نظر نمی رسد در دولت جدید ولو با رجزخوانی کیهان، کسی باور داشته باشد اقتصاد ایران در تحریم در دراز مدت می تواند حیاتش را ادامه دهد. تصور می شود مذاکره کنندگان به بلوغ رسیده اند ولی این که بلوغشان در چه زمانی به بهره وری می رسد بدون استفاده از تجربه دیگران امر خطرناکی است. آقای باقری مصمم بر قرارداد است ولی بر این باورند که غرب مجبور به صلح با ایران است. این تصور خطرناک است و می تواند خانمان برانداز باشد. این توهم در مذاکرات دور آخر هم رفع شده است. اشکالی ندارد دوستان به دانش ظریف و عراقچی توجهی ندارند ولی به نظر می رسد ادامه این راه در مراحل پایانی خطرناک است و باید از دانش و تجربه تیم قبلی استفاده شود. غرب مدعی مخالفت با خروج آمریکا از برجام بودند ولی در عمل بر همان پایه امتیاز می خواهند. این هنر مذاکره است که کمترین امتیاز را بدهیم. تصورم این است که اسراییلی ها در دوران ترامپ از نظر تلاش برای انسداد مذاکرات دست بالا را ندارند. هر چند فعالند. سعودی ها و اماراتی ها مانند دوران برجام تلاش ندارند زیر میز بزنند. اینها می توان گذرا باشد. تصور می کنم ایران برای رسیدن به توافق باید تا حد محدودی دفع الوقت کند. اگر قرار باشد این ادامه یابد به حدی که طرف مقابل فکر کند دارد بازی می خورد، ممکن است همه چیز را از دست بدهد. هر دو طرف در عدم توافق ضرر می کنند ولی ضرر ایران چند برابر طرف مقابل خواهد بود.
*س_ما به جای فرصت خریدن داریم وقت کشی می کنیم، شرایط امروز ما مانند 2015 نیست_س*محمد مهاجری عضو شورای سردبیری خبرگزاری خبرآنلاین دیروز که مذاکرات تمام شد تروئیکای اروپا بیانیه داده که ایران خواستار توقف مذاکرات شده است. آقای باقری اعلام کرد ما آماده ادامه مذاکرات بودیم و آنها درخواست تعویق داشتند. من نوشتم آقا سر یک موضوع بسیار پیش پاافتاده به این کوچکی وقتی به تفاهم نمی رسیم و معلوم نیست کی راست می گوید و چه کسی دروغ می گوید و مساله ساده موضوع اختلاف است، درباره مسایل جدی برجام مانند هسته ای چطور توافق خواهید کرد؟ ما به جای فرصت خریدن داریم وقت کشی می کنیم. شرایط امروز ما مانند 2015 نیست. به لحاظ شرایط اقتصادی، سیاسی و مهمتر از آن، در سال 1392 و 96 که رییس جمهور وقت با شعار مذاکره آمد، حداقل 30 درصد رای او از رای آقای رییسی بالاتر بود و میزان مشارکت 70 درصدی را داشتیم. در سال 1400 با افت زیادی در انتخابات مواجه شدیم. مشارکت در انتخابات اخیر به زیر 50 درصد رسید. یعنی بخش عمده ای از جامعه ایرانی ناامید از صندوق رای هستند. وقتی به برجام رای دادند و این برجام تبدیل به ضد امنیت ملی و هزار توهین و تهمت به امضاکنندگانش شد، کسی امیدوار نیست. کسی نگوید به طرف مقابل گرا می دهید. اینها روشن است. گرا را کسی می دهد که می آید می گوید ما فلان وسیله تحریمی را میان اثاثیه خانه فلان سفیر گذاشتیم و آوردیم. حرف روزنامه نگاران گرا نیست. تیم مذاکره خیلی هم یکدست نیست. این که آقای صفری که نفر دوم مذاکره بود از روزهای اول وین را ترک کرد و به تهران آمد نشان می دهد خلل در تیم وجود دارد و به اندازه روزهای اول استحکام ندارد. همانطور که سرمربی تیمها معمولا در لحظات بحرانی که می بینند تیمشان عقب است از افرادی که در پستهای مختلف بازی می کنند ولی روی نیمکت نشسته اند، آنها را وارد زمین می کنند، به نظر می رسد مجددا باید تیم نفس تازه کند و لازم است افرادی به تیم اضافه شوند که وضعیت فعلی تا حد قابل اعتنایی ترمیم شود. بزرگترین ایرادی که در مورد تیم دارم، نابسامانی و آشفتگی و بلاتکلیفی رسانه ای این تیم است. این که یک نفر داشته باشید که گاهی توییت بنویسد خیلی فرق دارد با این که سامانه رسانه ای داشته باشید که بتواند با سامانه های قدرتمند غربی رقابت کند. نمی دانم راس هرم تیم با بدنه کارشناسی چقدر ارتباط دارند. اگر قاعده این باشد که تیم 40نفره یا به بیان کیهان 12 نفره، تقویت شوند، باید تقویت شود. باید سرتیم آقای باقری بماند و خوب نیست عوض شود. قطعا مشاوران بهتری باید در تیم حاضر شوند.
*س_شاید ما با یک توافق موقت در دور بعدی مواجه شویم_س*حسن لاسجردی عضو شورای سردبیری خبرگزاری خبرآنلاین به نظر می رسد دوطرف تمایل دارند به توافق دست کم موقت برسند چون شرایط می طلبد توافق صورت گیرد و در صورت عدم توافق، سناریوهای دیگری مطرح می شود که خیلی مفید و جذاب نیست. گرچه شاید برخی عناصر تلاش دارند این فضا را بسازند. اگر فضای جامعه جهانی از منظر اقتصاد پساکرونا، وضعیت سرانه درامد ملی، در مجموع به سمت ثبات می رود و وقتی اقتصاد جهانی به سمت ثبات می رود، گزینه گفتگو و مذاکره روند ثبات را تقویت می کند نه چالش و جنگ. بازگشت تیمها به پایتختها نشان می دهد آنها برای سوالات مهمتری بازگشته اند و افراد حاضر در مذاکرات قدرت یا توان تصمیمگیری درباره آن را ندارند وآمده اند تصمیم بزرگتر را بگیرند. شاید ما با یک توافق موقت در دور بعدی مواجه شویم که زمینه تفاهم را فراهم می کند و دوطرف گامهای اولیه برای توافق بزرگتر را برمیدارند.
*س_آقای باقری مواردی را طرح کردند که عملا پلهای پشت سر را خراب می کرد_س*دیاکو حسینی تحلیلگر روابط بین الملل امیدواریم انتقادات ما به اصلاح در رویه مذاکرات منجر شود. به نظر می رسد تیم مذاکراتی امروز، به اندازه کافی حرفه ای نیست و شواهد قوی برای این استنباط هست. زمانی در کمپین های انتخاباتی می شود بدون محدودیت هر حرفی را زد، ولی وقتی لباس دیپلمات را می پوشید باید در ادبیات خود بسیار محتاط باشید. در زمانی که آقای باقری در مسئولیت بودند دیدیم مواردی را طرح کردند که عملا پلهای پشت سر را خراب می کرد. در حالی که دیپلمات نباید در مذاکره به نحوی قاطعانه صحبت کند که امکان مانور را از خود سلب کند. پیش نویس ارائه شده ایران چنان با قاطعیت از برخی موارد صحبت می کرد که هر نوع عقب روی از آنها نه تنها برای پرستیژ ایران بد است بلکه مذاکرات را سختتر می کند. شما در دور اول متنی را می دهید و در دور هفتم برداشت طرف غربی این است که 90 درصد با پیش نویس ژوئن تغییر کرده، وقتی در دور هشتم غرب می گوید با همان پیش نویس ژوئن کار می کنیم با تغییرات جزئی، آیا این نشان دهنده عقب نشینی طرف ایرانی است؟ بین تغییرات جزئی و 90 درصد تغییرات فرق بسیار است. موارد اصلی اختلاف هنوز بحث هم نشده و شما عقب نشینی کرده اید. برای طرف مقابل این تصور پیش می آید که با فشار به ایران می توان او را وادار به عقب نشینی کرد. دیپلمات حرفه ای اینطور با قاطعیت راه پشت سر خود را نمی بندد. نکته بعد درباره زمان است. اساسا زمان به نفع ایران نیست و زمان کلیدواژه طلایی است. توافقی که 6 ماه قبل می توانستیم بکنیم امروز نمی توانیم به دست بیاوریم و توافق امروز را 6 ماه بعد نمی توانیم داشته باشیم. اکثر کارشناسان اتفاق نظر دارند وضعیت ایران با گذر زمان تضعیف می شود و این اهرمهای چانه زنی ما را ضعیف می کند. برای همین باید تلاش کنیم هر چه زودتر به توافق دست پیدا کنیم. اگر برجام احیا شود، بدون تردید از 2015 به مراتب ضعیفتر خواهد شد و امتیازات کمتری برای ما دارد. منظور ضعف تیم مذاکره نیست، شرایط اقتصادی و سیاسی ما و شرایط آمریکا این اقتضا را دارد برجام نمی تواند همانطور مانند قبل اجرا شود. انتخابات آینده 2024 آمریکا و انتخابات کنگره را داریم که احتمال می رود وضعیت مشابه دوره ترامپ به میان بیاید. احیای برجام فرصتی برای تنفس ما است. به تعویق انداختن این فرصت به زیان ایران است. یکی از ضعفهای عمده ما دیپلماسی عمومی، است. این در دوره های قبل هم بود ولی در دوره کنونی به اوج رسیده است. در دوره آقای ظریف به خاطر ارتباط خوب او با مردم و آشنایی او با زبان انگلیسی و ادبیات غربی، می توانست با آنها رابطه بگیرد. این مهارتها امروز نیست. دیپلماسی عمومی ما به طور کامل در این دوره فشل است و این وضعیت باعث شده هر چه توسط دیگران بیان می شود، بیشتر پذیرایی شود. این مشکل را باید هر چه زودتر حل و فصل کنند. قضاوت درباره وضعیت ما در مذاکرات زود است. ساختار موجود خوب نیست. سال 92 توافق ژنو صورت گرفت و در راستای تقویت بدنه اجتماعی طرفدار دولت است. در توافق آینده چون شعارهای انتخاباتی مانند خسارت، تضمین و رفع تحریمها محقق نمی شود، بدنه طرفدار دولت ریزش می کند. این برای دولت دردناک است ولی شجاعت نیاز دارد که ضمن این آسیبها، منافع ملی را تامین کند. روزهای سختی در پیش است و آرزوی موفقیت برای دولت داریم.
*س_سابقه ندارد دنیا دیپلماتی را به مذاکره بفرستند که به زبان مسلط نیست_س*فیاض زاهد تحلیلگر امور سیاسی در راهبرد مذاکرات مهم است وقتی شما نشان می دهید با مطالبات گسترده وارد گفتگو می شوید و در اولین قدم مجبور به عدول از همه آنها می شوید، این پیام را به تیم مقابل می دهید که با کسانی گفتگو می کنند که درک درستی از سطح گفتگوها و ارزیابی دقیقی از موقعیت خود و حریف ندارند. این که اگر فشار را افزایش دهیم مجددا عقب نشینی می کنند. این نشان از کم تجربگی از فنون مذاکرات بین المللی است یا نشانه عدم تمرکز و نداشتن برنامه است. در یکی از سفرها مشاوره می دادم و دیدم 20 درخواست می خواهد مطرح شود. خصوصی گفتم اینها برای روزنامه خوب است ولی اعتبار شما را مخدوش می کند. شما روی 2 موضوع تمرکز کنید و اگراینها را حل کنید موفق خواهید بود. پیام بدی به تیم مقابل که متخصص در مذاکرات هستند دادیم. در خاطرات سفیر انگلیس در دوره سلطنت ناصرالدین شاه این است که هنگام شطرنج با وزیر ایرانی، اول مهره وزیرم را به قتلگاه می فرستم و وزیر ایرانی آنقدر سرمست پیروزی در شطرنج می شود که همه مسایل دربار را به من می گوید. کدام کشوری می آید حساسترین مذاکرات خود را به کسانی واگذار می کند که حتی در انجمنهای تربیتی خانه و مدرسه هم سابقه گفتگو ندارند. سطح مساله را همه حوزه ها از جمله حوزه بین المللی فروکاستیم. سابقه ندارد دنیا دیپلماتی را به مذاکره بفرستند که به زبان مسلط نیست. ما سطحی از زبان را بلدیم ولی فاقد اثرگذاری در مذاکرات هستیم. آنها از زمان قاجار درباره ایران و شرق میانه مطالعه می کنند. دیپلماتهای انگلیسی فارغ التحصیل مدارسی هستند که از زمان قاجار روی ایران کار کرده اند. همه سفرای قدرتمند انگلیسی تحصیل کرده نخبه و عموما آشنا به زبان کشور هدف هستند. این تجربه بشری است. به هیات دولت عربستان نگاه کنید. هیچکدام زیر هاروارد و آکسفورد تحصیل نکرده اند. در موضوعی به این اهمیت که سرنوشت کشور به آن بستگی دارد، بهترین فرزندانتان را اینطرف و آنطرف بفرستید و برایشان پرونده درست کنید. وسط مذاکره که نمی توانیم روحیه مردم را خراب کنیم. حرفمان را با صراحت و صداقت می زنیم ولی نمی توانیم تیم خودمان را تضعیف کنیم. امیدوارم دفع الوقت به این معنی باشد که بگویید حسن روحانی نتوانست و ما توانستیم. این خیلی خوب است. هر توافقی از وضعیت موجود بهتر است.
*س_امیدوارم دور هشتم باعث امید در رسیدن به توافق شود_س*هادی اعلمی کارشناس روابط بین الملل استادان علوم سیاسی و روابط بین الملل از باب نصیحت الملوک نکات مختلفی از جمله سازش و منافع ملی را برای سیاستمداران توضیح می دهند. تفاوت ساختار ایالات متحده را سالهاست می گویند ولی گوش شنوایی نیست. دور هشتم مذاکرات بسیار مهم است. ارزیابی های ما شفافتر خواهد شد. اگر در دور هشتم مذاکرات جمهوری اسلامی به نحوی به انجام امور تاکتیکی متوسل شود، فضا به سرعت حالت تنش تصاعدی می یابد. احتمالا طرفهای غربی اگر تصور کند جمهوری اسلامی وقت کشی می کند از مذاکرات خارج می شود. لایحه اختیارات دفاع ملی را دیدم که از تصمیم ایران برای غنی سازی 60 درصدی حرف زدند. جمهوری خواهان دنبال اجماع سازی علیه جمهوری اسلامی هستند. تصمیم 60 درصدی را در لایحه اختیارات ملی درج کردند. هر نوع توسعه اقتصادی و تمدن سازی به زعم آقایان، ارتباط مستقیم با انسجام داخلی و حل تنش در سطوح جهانی دارد. مردم سالها در سیاست خنثی با هزینه های دوران جنگ زندگی می کنند و این شایسته کشور نیست و به همه ساختارها آسیب زده. ما دوست داریم مذاکرات به نتیجه برسد و امیدوارم دور هشتم باعث امید در رسیدن به توافق شود.
*س_لازم است آمریکا را باعث و بانی وضعیت فعلی بدانیم_س*حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین الملل معتقدم به خوبی انتقادهایی را از هیات مذاکره کننده مطرح کردیم. جا دارد به طرف مقابل هم نگاه کنیم. طرف مقابل به ویژه آمریکا بود که از برجام خارج شد و باعث و بانی مشکلات شد. در خود آمریکا هم انتقادهای شدیدی از بازی ای که ترامپ از صهیونیستها خورد می شود. خوب است برای افکار عمومی داخل سیاستهای آمریکا و تصمیمات اشتباهش و انتظاراتی که الان وجود دارد که آنها انعطاف نشان دهند - ولو بگویند انعطاف نداریم - لازم است آمریکا را باعث و بانی وضعیت فعلی بدانیم. در مرحله بعد هم اروپا کاری نکرد. در این مرحله کوتاه آمدن آمریکا در برخی موارد، باعث می شود فضای مثبتی ایجاد شود تا به توافق رسید. آزاد کردن برخی دارایی های ایران به گونه ای مطرح می شود انگار امتیاز بزرگی است که آمریکا اجازه بدهد پول ما آزاد شود. شرمنده ام به روزی افتادیم که برای گرفتن پول خودمان اینقدر مشکل داریم. درباره کارهایی که آمریکا باید انجام بدهد هم باید صحبت کنیم. همه حرفها درست، این تیم از طرف ما آنجارفته. مانند تیم ملی فوتبال است که رفته مسابقه بدهد. حتما باید ضعفها را بگوییم ولی لازم است برای تقویت این تیم، پیشنهاد بدهیم. خوب است درباره راهکار در این شرایط نظر بدهیم. جا دارد راهکاری اگر داریم بگوییم. درباره رسانه آقای مهاجری توضیح داد. آقای دیاکو حسینی هم روی این موضوع تاکید کردند. تقویت تیم رسانه ای به ویژه با زبانهای خارجی پیشنهاد اساسی است. از نظر اجرایی، بحث توافق موقت باید باز شود که آیا شدنی است؟ آیا منظور همان توافق ژنو است که سرانجام به برجام رسید؟ پیشنهاد می کنم سیاست اقدام در برابر اقدام هم بازنگری شود. دوطرف به شدت به هم بی اعتمادند. دوطرف به صورت همزمان انجام دهند. اگر درست پیش رفت اقدام بعدی، این کمک به فضای مثبت می کند. طرف آمریکایی دارایی ایران را آزاد کند طرف ایرانی هم غنی سازی 60 درصدی را متوقف کند. بعد به مراحل بعدی برویم. این یک راهکاری است که حداقل به صورت موقت می توان در درون توافق موقت به آن رسید. درباره راهکارهای شدنی برای هیات مذاکره، ارائه طریق فرمایید شاید گوش شنوایی باشد.
*س_توافق موقت برای برون رفت از بن بست و آخرین راه حیات دیپلماتیک است_س*امیر پسنده پور کارشناس روابط بین الملل هیچ تیمی برای شکست برنامه ریزی نمی کند. تیمها در تحلیلها شکست می خورند. از جمله تحلیلی که تیم ما دارد و می گوید آمریکا نیاز به توافق دارد و توافق را کلید پیروزی دموکراتها در انتخابات آینده می دانند. این تحلیل بسیار اشتباه و قیاس مع الفارغ است. یک آدرس غلط را گروگانگیری دانشجویان و سقوط دولت کارتر مثال می زنند. این تحلیلهای غلط به صورت مکتوب در اختیار مذاکره کنندگان قرار می گیرد و مبتنی بر تخیل است. اشتیاق تیم مذاکره کننده هیچ تناسبی با استعداد آنها ندارد. نیاز به ترمیم تیم در سطح مذاکره کنندگان، کارشناسان و تصمیم گیرندگان دارند. اگر این کار را نکنند بعید است در فرصت کوتاه به نتیجه برسند. نباید به قدرت آمریکا نگاه کنیم و هدف ها را بالاتر قرار دهیم. هدفگذاری باید با شرایط اقتصادی و اجتماعی ما متناسب باشد. اگر وضعیت ناامیدی را درست کند، جریان سیاسی را پویاتر کند، این یک توافق خوب است و باید واقعگرایانه به سمت امتیازگرفتن برویم. تصور می کنم توافق موقت در صورت عدم دسترسی به توافق جامع، می تواند برای برون رفت از بن بست و آخرین راه حیات دیپلماتیک است. نباید این را از روی میز حذف کرد. درباره تیم رسانه ای، تنها نقصان دیپلماسی ما نیست. این آسیب جریان حاکمیتی است و حاکمان خلق الله را رعیت می دانند و لزومی برای توجیه آنها نمی بینند. اگر این مشکل حل نشود ممکن است به فاجعه اجتماعی ختم شود.
2323
کد خبر 1583903