توان اجرایی و مهندسی معطل ناتوانی در تامین مالی پروژه‌های ریلی
کارشناس اقتصاد حمل‌ونقل با اشاره به اهمیت توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی کشور، گفت: توان اجرایی و مهندسی معطل ناتوانی در تامین مالی پروژه های ریلی است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نیمه بهمن ماه سال جاری عباس خطیبی، معاون ساخت و راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در مصاحبه ای تلویزیونی اعلام کرد در ساخت و توسعه خطوط ریلی اولویت بندی انجام شده و سه اولویت مهم برای شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و تقل وجود دارد؛ توسعه کریدورشمال - جنوب، توسعه کریدور شرق - غرب و توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی.
وی افزود: در صورت تأمین منابع این امکان را داریم که سال آینده 1000 کیلومتر پروژه ریلی به مردم تقدیم کنیم. از سه روش فاینانس داخلی، فاینانس خارجی و تهاتر، پروژه راه آهن رشت - آستارا تأمین مالی می‌شود که در حال مذاکره برای نهایی کردن این ظرفیت‌ها هستیم. همچنین راه آهن گرگان - بجنورد - مشهد از ظرفیت‌های ماده 56، فاینانس و تسهیلات بانکی احداث می‌شود. فقط پروژه چابهار - زاهدان بود که از ظرفیت صندوق توسعه ملی ساخته شد و با پیشرفت 57 درصدی در حال احداث است. بدون تحقق منابع مالی امکان آغاز پروژه‌های ریلی وجود ندارد.
معاون شرکت ساخت و توسعه گفت: خط‌آهن 44 کیلومتری بستان آباد - تبریز اواخر امسال یا بهار سال آینده، خط‌آهن 158 کیلومتری زاهدان - خاش امسال، خط‌آهن همدان - سنندج سال آینده، راه آهن میانه - اردبیل به طول 165 کیلومتر شهریور سال آینده و راه آهن رشت - کاسپین نیمه نخست سال آینده افتتاح خواهد شد.
خطیبی بیان کرد: در سالهای قبل از انقلاب طول خطوط ریلی 4500 کیلومتر بود و و امروز به 14200 کیلومتر رسیده است. در تمامی سالهای پس از انقلاب مسیر خودکفایی صنعت ریلی را به تدریج طی کرده‌ایم و در زمان حاضر در ساخت پروژه‌های ریلی به خودکفایی 100 درصدی رسیده‌ایم و هیچ وابستگی چه از نظر مهندسی و چه از نظر تجهیزات به خارج از کشور نداریم.
در همین حال کارشناس اقتصادی با بیان این‌که مطابق با اهداف برنامه ششم توسعه که در سال پایانی آن قرار داریم، تا انتهای سال 1400 بنا بود که مجموع طول خطوط شبکه ریلی کشور از 25 هزار کیلومتر عبور کند به تسنیم گفت: علاوه بر این تمامی مراکز استان های کشور بایستی به شبکه ریلی متصل شود. آنچه امروز شاهد آن هستیم این است که طول شبکه ریلی کشور از 15 هزار کیلومتر تجاوز نمی کند و تعداد مراکز استان متصل به شبکه ریلی به 23 استان محدود شده است.
چالش تامین مالی است نه توان فنی و اجرایی
محمدجواد شاهجویی درباره دلایل عقب ماندگی از اهداف برنامه افزود: بدون شک آنچه باعث این میزان از عقب ماندگی در توسعه خطوط ریلی کشور شده است، نه کمبود دانش فنی در این حوزه است و نه نبود توان اجرایی. بحمدالله در سالهای گذشته توان مهندسی و اجرایی در حوزه توسعه خطوط و ابینه فنی ریلی مورد نیاز به جایی رسیده است که می توانیم ادعا کنیم به صورت کامل در این حوزه خودکفا شده ایم. با این حال، آنچه باعث شده است که نتوانیم به اهداف بالادستی و سیاست های ابلاغی در این حوزه دست بیابیم، عدم توانایی در تامین منابع مالی برای تکمیل و بهره برداری از پروژه های زیربنایی حوزه راه آهن است.
وی تاکید کرد: رویکرد ما برای تامین مالی پروژه های زیرساختی ریلی همواره رجوع به بودجه های عمرانی دولتی مصوب در بودجه سنواتی کشوری است. در واقع محدود کننده توسعه خطوط همین بودجه های دولتی اندک بوده اند و نه منابع طبیعی مورد نیاز یا توان فنی، اجرایی و مهندسی. آنچه باعث شده است در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صرفا بتوانیم به صورت میانگین سالی 200 کیلومتر به حجم شبکه ریلی بیافزاییم، کمبود اعتبارات مورد نیاز برای این پروژه‌ها بوده که همواره با استفاده از منابع دولتی پیش رفته اند. در سالهای اخیر نیز که دولت ها به واسطه شرایط نامطلوب اقتصادی ناشی از کاهش فروش نفت در تامین بودجه این پروژه ها با چالش مواجه بودند، شاهد این بودیم که پیشرفت این پروژه‌ها کُند و در بعضی موارد متوقف شده است.
سرمایه گذاری مردمی در قالب شرکت های سهامی عام پروژه محور
وی با بیان این‌که این یعنی توان موجود فنی، اجرایی و مهندسی کشور را معطل مسئله تامین مالی کرده ایم، اضافه کرد: این در حالی است که برای رفع چنین چالشی راهکارهای نوینی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. در کشور های توسعه یافته و همچنین کشورهای در حال توسعه، پروژه‌های زیربنایی عمرانی دیگر صرفا از طریق منابع دولتی تامین مالی نمی شوند و منابعی چون سرمایه گذاری های خارجی و استفاده از سرمایه های مردمی نیز به کمک تامین مالی این دست از پروژه ها می آید.
این کارشناس اقتصادی افزود: در شرایطی که دولت با کسری بودجه مواجه است و سرمایه گذاری خارجی تجربه مناسبی برای کشور ما به ارمغان نداشته، مهمترین، کاراترین و متناسب ترین راهکار تامین مالی پروژه های زیربنایی ملی که خود ضامن رشد و توسعه اقتصادی کشورند، استفاده از ظرفیت سرمایه های خصوصی و مردمی موجود در کشور است. در کشورهای پیشرفته با ابزارهایی چون تاسیس شرکت های سهامی عام پروژه محور چنین ظرفیت هایی مورد استفاده قرار می گیرند.
شاهجویی ادامه داد: بدون شک با ایجاد بستر مناسب سرمایه گذاری برای تعریف پروژه در قالب شرکت های سهامی عام پروژه محور، شاهد خواهیم بود که صرفا با بخش کوچکی از نقدینگی 4500 هزار میلیارد تومانی موجود در اقتصاد ایران، نه تنها تمامی پروژه های نیمه تمام ریلی تکمیل می گردند، بلکه به سرعت سایر پروژه های عمرانی کلان و راهبردی در مدار تکمیل و بهره برداری قرار خواهد گرفت و رشد و توسعه اقتصادی کشور شتاب می گیرد.