جشنواره تئاتر فجر 2 میزبان ویژه دارد / توضیحات «آستانه» در خصوص اتفاقات تئائر شهر
دبیر جشنواره تئاتر فجر با اشاره به اینکه امسال بخشی از نمایش ها در استانها برگزار می‌شود، گفت: شهرهای یزد و رشت، امسال میزبان برخی از اجراهای صحنه‌ای و خیابانی هستند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دوشنبه 11 بهمن ماه در حاشیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، نشست مطبوعاتی با حضور حسین مسافر آستانه (دبیر جشنواره)، اتابک نادری (دبیر اجرایی)، مهران فاطمی (استاندار یزد) و وحید لک مدیر روابط عمومی این جشنواره برگزار شد.
آغاز برگزاری فجر استانی در استان یزد
در ابتدای نشست، فاطمی استاندار یزد با اشاره به افتتاح این جشنواره در استان یزد و ضمن تبریک چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی گفت:«استان یزد افتخار دارد میزبانی این دوره از جشنواره را بر عهده بگیرد. این اتفاق فرخنده‌ای است که اتفاقات فرهنگی و هنری از پایتخت به مراکز شهرهای دیگر منتقل شود و زمینه رشد فرهنگی و شکوفایی استعدادها که در دیگر استانها وجود دارد نیز فراهم شود. ان‌شاالله این اقدام به عنوان الگویی مبارک در سال‌های آینده در دیگر استانها به وقوع بپیوندد. ما در استان یزد اعلام کرده‌ایم که فرهنگ، هنر و محیط زیست در صدر الویت های توسعه استان قرار دارند؛ چرا که اینها مسائل اساسی و مهم هستند. ما برنامه ریزی هایی کرده‌ایم که به لحاظ شکلی و محتوایی شاهد رخ دادن اتفاقی متفاوت با سال‌های پیش باشیم.»
حسین مسافرآستانه دبیر جشنواره تئاتر فجر ادامه داد: «پیش از این ما در دوره سی و هفتم برای آخرین بار شاهد برگزاری فجر استانی بوده‌ایم. به این معنا که تعدادی از کارهای پذیرفته‌شده در جشنواره به استانها اعزام می‌شدند و اجراهایی را برای دیگر استانها داشتند. این کار می‌تواند فجر را در گستره تئاتر کشور تعمیم دهد؛ چرا که امکان حضور همه در تهران نیست و اگر امکان حضور در تهران هم باشد، ممکن است امکان حضور در سالن وجود نداشته باشد و برای همین تعمیم جشنواره به استانها ضرورت است.»
او در خصوص استان هایی که در این بخش با جشنواره همکاری خواهند داشت افزود: «امسال جشنواره استانی به لطف مشارکت استان یزد، به این بخش از کشورمان خواهد رفت و تعدادی از اجراهای صحنه‌ای و تعدادی از اجراهای خیابانی در حین برگزاری جشنواره در شهر یزد اجرا خواهد شد. همچنین تعدادی از اجراها بنا به درخواست استانداری گیلان در شهر رشت روی صحنه خواهد رفت. امیدوارم در دوره‌های بعدی این جشنواره گستره بیشتری را به خود اختصاص دهد.»
دبیر جشنواره تئاتر فجر همچنین در خصوص علت عدم مشارکت استان‌های دیگر درفجرهای استانی این دوره توضیح داد: «برای مشارکت استانها در بخش فجر استانی جشنواره از خیلی وقت پیش اقدام کردیم اما با توجه به شرایط کشور، کمتر استانی اعلام آمادگی کرد. با مناطق آزاد هم گفت‌وگوهایی داشتیم که دستخوش تغییرات سیاسی و مدیریتی شد و تفاهم‌نامه‌ها و توافق‌ها دچار تغییر شد؛ برای همین فعلا به این دو استان بسنده کردیم.»
آغاز فاز اول پروژه تاریخ شفاهی در تلویزیون تئاتر ایران
حسین مسافرآستانه در توضیح فعالیت های مربوط به دبیرخانه گفت: «چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در 10 بخش برگزار می‌شود؛ شش بخش اجرایی و چهار بخش دیگر که بخش‌هایی غیر اجرایی هستند.»
دبیر جشنواره تئاتر فجر درباره بخش های غیر اجرایی توضیح داد: «بخش های غیر اجرایی شامل مسابقه و نمایشگاه عکس، مسابقه و نمایشگاه پوستر، مسابقه نمایشنامه نویسی و نمایشگاه اسناد چهل دوره جشنواره تئاتر فجر است. نگاه جشنواره در بخش پژوهش پرداختن به خود جشنواره در سه بخش بوده است؛ یکی برگزاری نمایشگاه اسناد چهل ساله جشنواره تئاتر فجر است. بخشی از نمایشگاه اسناد به صورت فیزیکی و بخش عمده آن از طریق فضای مجازی ارائه خواهد شد. بخش دوم، فاز اول پروژه تاریخ شفاهی جشنواره تئاتر فجر است. مشکل ما این است که با تاریخ صرفا در پس خاطرات ذهنی افراد روبه‌رو هستیم و فاز اول پروژه تاریخ شفاهی جشنواره به همین دلیل آغاز شده است. بخش سوم، ترجمه و انتشار کتاب راهنمای جشنواره های بین المللی شامل مجموعه مقالاتی از انتشارات دانشگاه کمبریج است.»
وی در توضیح کتاب راهنمای جشنواره های بین المللی ادامه داد:«این اثر کتاب معتبری است. برای من جذاب بود که بدانم به شکل رسمی استاندارهای کلی که در دنیا به آن رسیده‌اند چیست و این کتاب نشان‌دهنده این اطلاعات است و فکر می‌کنم می‌توان از آن در جشنواره تئاتر فجر بهره‌مند شد.»
استفاده از ظرفیت 100 درصدی سالن ها تا پخش از پلتفرم های مجازی
آستانه با اشاره به افزایش افزایش همه گیری کرونا گفت: «با توجه به شروع سویه اومیکرون، امکان هرگونه تغییر و خللی در برنامه ی جشنواره وجود دارد. با وجود آمادگی ما برای برگزاری جشنواره با ظرفیت 100 درصدی، به ما اعلام کردند این ظرفیت به 30 درصد کاهش یافته است. ما برای مواجهه با این اتفاق، 3 برنامه در پیش گرفته ایم. اول اینکه تمامی آثار به صورت زنده و با ظرفیت 100 درصدی سالن ها اجرا شوند که در حال حاضر ممکن نیست. دوم اینکه با رعایت دستورالعمل ها و با ظرفیت 30 درصدی سالن ها به اجرا بپردازند و سوم اینکه به صورت کامل از فضای مجازی شاهد اجرای نمایش ها باشیم که امیدوارم مجبور به برگزاری رویداد صرفا در فضای مجازی نباشیم. پخش از پلتفرم های مختلف باید به صورت یک برنامه نهادینه در جشنواره های مهم کشوری قرار بگیرد.»
دبیر جشنواره تئاتر فجر در ادامه در پاسخ به سوالی درباره سی درصد ظرفیت سالن‌های تئاتر و علت تفاوت آن با فیلم فجر، گفت: «از آنجایی که سینما قبل از اعلام ستاد کرونا، پیش فروش 65 تا 70 درصد سالن‌هایش را آغاز کرده بود، تعهداتی از پیش داده بودند. قطعا محدودیت ظرفیت سی درصدی ما را دچار مشکل می‌کند و برای همین مساله «فروش» بلیت را حداقل در سالن‌های کوچک منتفی کردیم. امیدوارم با فروکش کردن فراگیری کرونا، بتوانیم از ظرفیت 50 یا حتی 100 درصدی سالن‌ها استفاده کنیم.»
در بخش ملل تاکید بر کشور های حوزه ی ایران است
وی با اشاره به شش بخش اجرایی چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اعلام کرد: «6 بخش اجرایی شامل نمایش‌های صحنه‌ای رقابتی و غیررقابتی، خیابانی رقابتی و غیررقابتی، دیگرگونه‌های اجرایی، رادیو تئاتر و تئاتر ملل است. بخش رادیو تئاتر شامل 12 نمایش است که در روزهای جشنواره در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان، برگزار خواهد شد.»
حسین مسافرآستانه به بخش ملل اشاره کرد و توضیح داد: «با توجه به شرایط کنونی تئاتر در دنیا تاکیدمان را روی کشورهای منطقه و همسایه‌های ایران گذاشتیم. با توجه به وضعیت کنونی تئاتر در کشورهای اروپایی و صاحب تئاتر که بسیاری از آنها تولیدی نداشته‌اند، این فرصت مغتنم بود و مراوده با کشورهای حوزه ایران که با آنها اشتراکات فرهنگی داریم را غنیمت شمردیم. بین کشورهای منطقه نگاه ویژه تری به رابطه ایران و تاجیکستان داشتیم که علاوه بر فرهنگ، در تمدن، اسطوره ها و زبان نیز اشتراکاتی داریم.»
دبیر جشنواره تئاتر فجر در مورد نمایش‌های حاضر در بخش بین المللی نیز گفت: «در بخش ملل نمایش‌هایی از الجزایر، دو نمایش از عراق (یک اثر مشترک بین ایران و عراق و دیگری نمایشی از عراق)، دو نمایش مشترک بین ایران و افغانستان، دو نمایش از آذربایجان و یک نمایش از بلغارستان خواهیم داشت که نکته جالب توجه در مورد آن مضمونش است که به شاهنامه می‌پردازد. نمایشی هم از تاجیکستان اجرا می‌شود که درباره فردوسی است. از ایتالیا و ارمنستان نیز نمایش‌هایی خواهیم داشت.»
حسین مسافرآستانه با تاکید بر اینکه نه در بررسی و نه در انتخاب آثار موضوع خاصی در نظر گرفته نشده بود؛ گفت:«109 نمایش روی صحنه هستند که 19 اثر به مضامین مرتبط با مقاومت و شهید سلیمانی و مدافعان سلامت، مقاومت‌های ضد استعماری و... می‌پردازند. 9 نمایش با موضوع مسایل خانواده و 2 اثر مرتبط با مشکلات مواد مخدر هستند.»
افزایش بودجه نسبت به سال گذشته قابل توجه نیست
وی همچنین در رابطه با بودجه جشنواره اظهار داشت: «سال گذشته بودجه جشنواره 5 میلیارد و 200 میلیون تومان بود. در برآورد بودجه امسال هم تلاش کردیم تنها افزایش بودجه‌ای را لحاظ کنیم که نصیب هنرمندان شود، چون سال سختی را در تولید تئاتر گذراندند. برای امسال 9 میلیارد و 200 میلیون تومان را پیشنهاد داده بودیم که مصوب هم شده و بخشی از آن اختصاص یافته است که مقداری از کمک هزینه گروه‌ها را از آن پرداخت خواهیم کرد. هرچند که همین بودجه هم حداقلی است و امیدوارم نگاه بازتری نسبت به جشنواره شکل بگیرد و بر اساس اهمیت آن، بودجه اختصاص پیدا کند.»
مخالفت با تعیین حریم تئاتر شهر؛ از روی غرض یا ناآگاهی
مسافرآستانه در پاسخ به سوالی درباره اتفاقات اخیر و فضای ناامن اطراف تئاتر شهر توضیح داد: «در مورد فضای تئاتر شهر همه ما نگران این وضعیت بوده و هستیم. عده‌ای علم مخالفت برداشته‌اند که «می‌خواهند حصار بکشند و محدود کنند و...» این نگاه‌ها اگر مغرضانه نباشد، ناآگاهانه است. اینجا محل فعالیت بی در و پیکر و محل عبور و مرور افرادی شده است که تناسبی با موضوع آن مکان ندارند و باید توسط مسئولین رسیدگی شود. ما از شهرداری منطقه 11 قول مساعد گرفته‌ایم که در برگزاری جشنواره، امنیت این منطقه را فراهم کند.»
در ادامه ی این موضوع، اتابک نادری، دبیر اجرایی جشنواره در مورد وضعیت نا به سامان تئاتر شهر گفت: «تئاتر شهر حریمی دارد که ملک تئاتر شهر است و متاسفانه برخی نمی‌خواهند بپذیرند. حریم تئاتر شهر نرده و حفاظ داشت و در سال‌های دهه 70، زمان مدیریت غلامحسین کرباسچی در شهرداری تهران، آن را با پارک ادغام کردند و پس از آن، مدیریت شهری روی این محوطه نظارت داشت. آن زمان که بنده در تئاتر شهر بودم با شهرداری صحبت کردم که اگر برنامه‌ای قرار است در آن‌جا اجرا شود با تئاتر شهر هماهنگ کند، در حالی که سابق بر آن شهرداری مقابل حوض صندلی می‌گذاشت و برنامه اجرا می‌کرد و هم اکنون نیز برخی از مدیران با برجسته کردن نظرات هنرمندانی که مخالف این حریم هستند، می‌گویند مگر می‌شود؛ دور مرکز فرهنگی را دیوار کشید؟! اگر واقعا اعتقاد به این موضوع وجود دارد چرا دیوارهای پردیس تئاتر خاوران برداشته نمی شود؟»
تاثیر مراسم افتتاحیه و اختتامیه است که می‌ماند
در ادامه حسین مسافرآستانه در مورد لزوم برگزاری مراسم افتتاحیه در فضای باز با توجه به هوای سرد گفت: «برگزاری مراسم افتتاحیه و اختتامیه برای هر رویدادی ضروری است. آن‌چه از خاطرات هر دوره باقی می‌ماند تاثیر همین مراسم‌هاست. اگر نبودِ شرایط، نبودِ بودجه، عدم برنامه‌ریزی، عدم وجود امکانات یا هر چیز دیگر باعث شده است، مراسم افتتاحیه نداشته باشیم، آن را باید نقد کرد و نه برگزاری اش را. امسال هم اگر مشارکت یزد را نداشتیم باید از خیر برگزاری افتتاحیه می گذشتیم. مراسم هم در فضای مسقف و پوشیده و وسیعی برگزار می شود. افتتاحیه ما نیز، صرفا زدن زنگ آغاز نیست و اعلام برگزیدگان سه بخش و تجلیل از پیشکسوتان را نیز شامل می‌شود.»
سایه ی جشنواره فیلم فجر بر تئاتر فجر
مسافرآستانه در مورد همزمانی جشنواره‌های تئاتر و فیلم فجر و تاثیر آن بر جشنواره تئاتر گفت: «فکر می‌کنم اولین بار در سال 1384 بود که این همزمانی اتفاق افتاد. اعتقاد من این است که همزمانی جشنواره فیلم و تئاتر هیچ ضربه‌ای به جشنواره تئاتر نمی‌زند و همان سال هم که انتقادات شدیدی شد، شاهد بودیم که سالن‌ها مملو از تماشاگر بودند و سینما و جذابیت‌های آن تاثیری بر تئاتر نگذاشته بود.»
من هیچ گروهی را به جشنواره دعوت نکردم
وی درباره بازبینی نظارتی مجدد نمایش‌هایی که یک بار تایید شده اند، گفت: «قانون این است که تمام آثاری که مجوز اجرا گرفته و روی صحنه رفته‌اند، برای اجرای مجدد در سالنی دیگر باید مجوز مجدد بگیرد اما این کار را ما تقبل کردیم و پروسه دریافت مجوز را طی کردیم. هیچ نمایشی نبود که به دلیل عدم دریافت مجوز آن را رد کرده باشیم؛ اگر هم نکاتی بوده با اعلام به گروه‌ها سعی کردیم آن را حل کنیم.»
دبیر جشنواره در پاسخ به سوالی درباره ناراحتی برخی هنرمندان و در پاسخ به انتقاد از ادبیات جوابیه به نمایندگان برخی رسانه ها گفت: «این احساس لطیف شماست که برخی تعابیر را به خودتان نسبت دادید. من هیچ وقت نگاهی از بالا به پایین به دانشجویان یا آدم‌ها نداشته‌ام. اگر از گروهی دعوت نکردم، به این دلیل بوده که طبق فراخوان بخشی به نام «مهمان دبیر» داشتم که سهمیه محدودی داشت اما با پنج برابر تقاضا در این بخش مواجه بودم و نیازی به دعوت نبود. می‌خواستم از کسانی که شرکت نکردند اما نمایش‌شان خوب است، دعوت کنم اما تعداد تقاضاها پنج برابر سهمیه بود. بنابراین ما از هیچ گروهی دعوت نکردیم.»
وی در ادامه در خصوص گلایه اصحاب رسانه افزود:«با کسانی که تناقضی را در مورد انتخاب داوران حس کرده بودند صحبت کردم و قانع شدند اما اینکه بعد از این گفتگوی محترمانه، جور دیگری مسأله را در فضای عمومی یا خصوصی مطرح می‌کنند، ترجیح می‌دهم، چیزی نگویم. من جواب مستقیم به ادعاهای نادرست در فضای عمومی نمی‌دهم؛ با همه این عزیزان صحبت داشتم و ماجرا تمام شده بود. چون معتقدم خیلی از مسائل درون خانواده را باید بین خودمان حل کنیم. خلاف این قضیه، اخلاق خوبی برای این قوم فرهیخته نیست. امیدوارم با دیالوگ رودرو با ویژگی تئاتر، بین خودمان مشکلات را حل کنیم.»
جوان ترین کارگردان دوره ی اول فجر، پیشکسوت این دوره است
اتابک نادری دبیر اجرایی جشنواره تئاتر فجر، در خصوص ارسال آثار گفت: «ما امسال به صورت آکادمیک وار انتخاب ها را انجام دادیم و ثبت نام‌ها هم مجازی و اینترنتی بود. همه دوستان فیلم‌های شان را با فرمتی که به آنها اعلام شد در تلویزیون تئاتر ایران بارگذاری کردند و پس از مرتب کردن اطلاعات به بازبین‌ها دسترسی داده شد و همین باعث شد گستره انتخاب‌گران جشنواره هم افزایش یابد.»
وی خاطرنشان کرد: «یکی از نکات جالب جشنواره امسال این است که جوان‌ترین کارگردان دوره اول تئاتر فجر در دوره چهلم به عنوان پیشکسوت حضور دارد؛ رضا صابری جوان‌ترین کارگردان دوره اول فجر به عنوان پیشکسوت در دوره چهلم حضور دارند.»
پوستر چهلمین دوره جشنواره تئاتر فجر؛ نماد پختگی است
مهدی دوایی، طراح پوستر چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و طراح لوگوی یزد در رابطه با پوستر طراحی شده برای جشنواره گفت: «نماد اصلی پوستر، چراغ بود که با توجه به کانسپت چهل سالگی انتخاب شد و تعبیری از چراغ عقل بود و دلالت بر پختگی داشت. لوگو تایپ جشنواره نیز اگرچه در سال‌های گذشته عموما به صورت کامپیوتری بود در این دوره توسط هنرمند خوشنویس، «احمد زیرک» نوشته شد.»
وی در پاسخ به پرسشی با مضمون انتخاب یکی از پوسترهایش به عنوان یکی از نامزدهای بخش مسابقه پوستر علی‌رغم حضورش در جشنواره به عنوان یکی از دست‌اندرکاران گفت: «بخش‌های مختلف در جشنواره تفکیک شده‌اند و ارتباطی بین مسئولیت من به عنوان طراح المان جشنواره با حضور در آن بخش که برآیند کار طراحان در جشنواره است وجود نداشت. من هیچ‌کدام از داوران را ندیدم و صحبتی هم بین ما رد و بدل نشد اما شاید از بیرون به گونه دیگری دیده شده است.»
مسافرآستانه دبیر جشنواره نیز در این‌باره افزود: «سال گذشته اتابک نادری بازیگر تئاتری بود که به جشنواره هم آمد و ما تعمدا حذفش کردیم تا شبهه ای پیش نیاید اما در نگاهی فرهنگی و از زاویه نقدی فرهنگی اینها نباید معیار باشد و نگاه کارشناسی در هر بخشی باید تعیین‌کننده باشد. من هم به شما حق می‌دهم اما نباید اینطور نگاه کنیم و اجازه دهیم نگاه کارشناسی وجود داشته باشد.»
حسین مسافرآستانه در انتهای این نشست خبری با یادی از دو کارگردان از دست رفته که آثارشان در این جشنواره حضور دارد، «ساشا کشوادی» خالق نمایش «اتاق» و «علی سلیمانی» که نمایش «خاموشان» او به صحنه می‌رود، خواستار قرائت فاتحه‌ای برای شادی روح این دو هنرمند فقید شد و یاد آن ها را گرامی داشت.