حمایت فرانسه از صدام به گواهی تاریخ

به گزارش ایسنا، در 5 اکتبر 1978 والری ژیسکاردستن رئیس جمهور فرانسه پس از آن که برای رعایت جانب احتیاط، چراغ سبز را از شاه دریافت کرد، اعطای پناهندگی سیاسی آیت الله خمینی را که از عراق اخراج شده بود، پذیرفت. دولت فرانسه که توجه خود را روی به رسمیت شناختن حقوق مشروع مردم فلسطین متمرکز ساخته بود، مخالفت سختی با تبلیغات دینی میهمان وزین خود نکرد و با توجه به وضعیت رو به وخامت در ایران، سرعت اجرای طرح را کم کرد.

با گذشت این حوادث، فرانسه در خلال اجلاس گوادولوپ (5 ژانویه 1979) برای پشتیبانی از آیت‌الله خمینی به متحدین آمریکایی و آلمانی خود پیوست. در اول فوریه 1979، آیت‌الله خمینی سوار بر یک فروند هواپیمای ایرفرانس پیروزمندانه به تهران بازگشت تا قدرت را در دست بگیرد.

لغو قرارداد همکاری هسته‌ای ایران و فرانسه

در 9 آوریل 1979، دولت اسلامی جدید، قرارداد همکاری هسته‌ای فرانسه را لغو کرد، پرداخت‌های در حال جریان را به حال تعلیق درآورد و خواهان پس دادن وام یک میلیارد دلاری به «اورودیف» که توسط شاه اختصاص داده شده بود، شد.

پاریس، پس دادن وام یک میلیارد دلاری را قاطعانه رد کرد و با این موضوع که ایران بتواند از سهام اورودیف خارج شود نیز، مخالفت ورزید. تهران، فرانسه را به تقلب متهم کرد. از دیدگاه پاریس، ایران شریک تجاری ضعیفی نبود. این آغاز یک دعوای قضایی طولانی بین فرانسه و ایران بود که منجر به سردی روابط بین دو کشور و واکنش‌های سنگین درباره امنیت فرانسه و شهروندانش شد.

روابط دوجانبه بین ایران و فرانسه با دستگیری «انیس نقاش»(تبعه لبنان) در 18 ژوئیه 1980 پیچیده‌تر شد. او فرماندهی یک گروه چریکی ایرانی را برای برنامه قتل شاپور بختیار که در نویی (1) پناهنده شده بود، برعهده داشت. پنج ایرانی وحشت زده پیش از آنکه دستگیر شوند، یک عابر و یک پلیس را به قتل رسانده بودند. آنها به 20 سال زندان محکوم شدند و تهران بی وقفه خواهان آزادی آنان بود.

میتران؛ حامی صدام

به قدرت رسیدن یک دولت سوسیالیست در ماه می 1981، کمکی به بهبود اوضاع نکرد. در حالی که تهران بی وقفه از حمایت فرانسه از عراق انتقاد می‌کرد، رئیس جمهور جدید، فرانسوا میتران، در 25 می طی پیامی به صدام حسین از حمایت فرانسه به او اطمینان داد. او آشکار اعلا کرد: «مایل به دیدن شکست عراق نیست، و آماده است موازنه را بین ایران و اعراب برقرار سازد.»

در مواجهه با واقعیت موجود، دولت سوسیالیست شاهد لابی سنگین صنایع بود که با چنگ و دندان از اتحاد با عراق دفاع می‌کردند. این اتحاد به عنوان یک بال مهم، مطلوب حزب سوسیالست بود که شاهد مدلی از مدرنیته، ترقی و لائیسیته در عراق، در برابر محافظه کاری سلاطین نفتی و تاریک اندیشان انقلاب اسلامی (ادعای نویسنده کتاب) ایرانیان بود.

همچنین ژان پیر شونمان، وزیر کشور از ایجاد انجمن پارلمانی فرانسه و عراق اطمینان داد. پیر ژوکس، رئیس گروه نمایندگان سوسیالیست در مجلس ملی، اظهارات جانب دارانه خود از رژیم عراق را افزایش داد. کلود شسون وزیر اموز خارجه، تاکید کرد که «عراق تنها سدی است که قادر است مانع سیل اسلامی که منطقه را بی‌ثبات و رژیم‌های میانه رو عرب را جارو خواهد کرد، بشود.»

دولت فرانسه، لزوم حفاظت از منابع تامین انرژی و الزام اخلاقی در حمایت از تنها دولت مترقی منطقه (عراق) را مطرح می‌کرد که قادر است مانع تبلیغات دینی خطرناک انقلاب اسلامی (ایران) شود. چنین اظهاراتی منجر به مجازاتی از سوی روحانیون حاکم بر ایران می‌شد.

اوضاع از زمانی آشفته‌تر شد که دولت ایران به بهانه ورود درسرویس کارخانه هسته‌ای «تری کاستیم» حق 10 درصدی برداشت خود از اورانیوم غنی شده را طلب کرد و بار دیگر خواهان پس دادن وام اورودیف شد.

در پایان سپتامبر 1980، مانند هر بحرانی در خاورمیانه، صدای ناهنجاری در مقر جامعه اقتصادی اروپا (CFE) در بروکسل طنین انداز شد. «سیاست اروپایی امنیت و دفاع»، هنوز در دستور کار قرار نداشت و بازیگران اصلی اروپایی قادر به تدوین یک استراتژی مشترک که همه منافع سیاسی و تجاری اغلب متناقض آنان را در برگیرد، نبودند. تنها کاری که توانستند انجام دهند؛ تهیه یک بیانیه بیخاصیت بود که در آن اهمیت مرکزی آزادی کشتیرانی در خلیج فارس را یادآوری کردند. حقیقت آن است، که اروپایی‌ها به مراتب وابست‌تر از آمریکا نسبت به نفت صادر شده از شبه جزیره عربستان هستند.

وارد آمدن شوک نفتی به اروپا

همچنین این امر نیز حقیقت دارد که آنها نسبت به بی‌ثباتی این منطقه آسیب‌پذیر هستند و بسته شدن تنگه هرمز برای آنان چون کابوس است. اروپای تضعیف شده از شوک دوم نفتی، تحمل یک حمله دیگر با بالا رفتن بیش از حد قیمت مواد سوختی (هیدروکربون‌ها) را نداشت. برای همین اولویت آنها تأمین امنیت انرژی و حفظ روابط تجاری با سلاطین نفتی بود. از این رو، آنان ناگزیر از مدیریت کردن هم زمان ملک حسین و پادشاهان خلیج فارس بودند. به همین دلیل، رهبران اروپایی در کمال عصبانیت با تحمیل تحریم فروش سلاح به کشورهای منطقه از سوی سازمان ملل به مخالفت برخواستند.

نگرانی و ترس آنها از برگشت تحریم متقابل نفتی توسط این کشورها بودکه در خلال جنگ کیپور (جنگ رمضان 1973)، روی داد. از این گذشته، آنان می‌دانستند که خواهند توانست به فروش اقلام نظامی که بیشترین سودآوری را برای صنایع تسلیحاتیشان داشت، ادامه دهند. درآن دوره نخست از نظر وضعیت اقتصادی، رهبران اروپایی به شاخص‌های کلان اقتصادی چشم دوخته بودند.

وضعیت مارگارت تاچر نخست وزیر انگلستان اینگونه بود که مواجهه با یک بحران اجتماعی عمده، این اجازه را به او نمی‌داد تا سهم بازاری که بریتانیا با تلاش بی وقفه طی ده‌ها سال از بازار ایران بدست آورده بود را قربانی کند. حتی اگر او از رژیم تولد یافته از انقلاب اسلامی بالاترین انزجار را می‌داشت. به همین دلیل او موضعی بیطرفانه نسبت به طرفین درگیری اتخاذ و از حمایت هریک از آنان اجتناب کرد.

به علاوه، اولویت‌های سیاست خارجی وی اساسا مهار اتحاد جماهیر شوروی را نشانه گرفته بود. از این رو، به صورت نظامی در خلیج (فارس) مداخله نکرد و براین باور بود؛ مادامی که منافع بریتانیا مستقیما تهدید نشود، لندن دلیلی برای ورود به این درگیری نخواهد داشت.

پیر رازو (pierre Razoux)، یکی از پژوهشگران و نویسندگان فرانسوی است که در این زمینه دست به تحقیق و نگارش کتابی تحت عنوان «جنگ ایران و عراق» (La guerre Iran-Iraq) زده است.

«هیئت معارف جنگ شهید صیاد شیرازی» برای بهره گیری پژوهشگران داخلی، بخش‌هایی از نسخه اصلی کتاب را ترجمه کرده است. این ترجمه توسط سرهنگ ستاد علی سجادی از متن اصلی آن که به زبان فرانسه می‌باشد انجام شده است.

پی نوشت:

(1) یکی از حومه‌های بسیار لوکس و گرانقیمت پاریس.

انتهای پیام