خسارت 3هزار میلیارد تومانی سالانه ریزگردها به اقتصاد کشور / راهکار مقابله با ریزگردها چیست؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ پدیده گردوغبار به عنوان یکی از چالش های زیست محیطی ایران در روزهای اخیر بسیاری از مناطق کشور را درگیر کرده است. طبق اعلام سازمان هواشناسی منشأ این گردوغبار کشور عراق و عربستان بوده و تا مرداد ادامه خواهد داشت. همچنین استان های آذربایجان غربی، کرمانشاه، مرکزی، البرز، زنجان، قم، تهران، ایلام، خوزستان، کرمانشاه و قزوین از استان های درگیر این پدیده در این روزها خواهند بود.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

البته به طور کلی علاوه بر منشأ خارجی داشتن پدیده ریزگرد در کشور، این پدیده منشأ داخلی نیز دارد که به اعتقاد برخی کارشناسان 60 درصد منشأ ریزگرد در کشور داخلی است. به گفته مسئولان برآوردها نشان می‌دهد به طور کلی بالغ بر57 درصد از جمعیت کشور تحت پوشش اثرات گرد و غبار قرار داشته و طی آینده‌ای نه چندان دور75 درصد از جمعیت کشور در سایر استان‌ها درگیر این چالش خواهند بود.

طبق بررسی ها، گردوغبار آثار سوء و پیامدهای منفی گوناگونی را به دنبال دارد که از جمله می توان به کاهش رشد و بازدهی محصولات کشاورزی، تشدید خسارات ناشی از بروز آفات و بیماری های گیاهی، افزایش تصادفات جاده ای به علت کاهش قدرت دید، لغو پروازها و خسارات مالی ناشی از آن، افزایش هزینه درمان، افزایش سرانه هزینه خانوار، افزایش مصرف آب برای شستشو، تعطیلی واحدهای صنعتی، خدماتی، آموزشی، آلودگی منابع آب، اختلال در سیستم های برق رسانی، افزایش فرسایش بناها و کاهش عمر مفید آنها و مشکلات روحی و روانی انسان بر اثر کاهش قدرت دید اشاره کرد.

به گفته رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ریزگردها و هجوم شن‌های روان سالانه سه هزار میلیارد تومان به سکونتگاه‌ها، زیرساخت‌ها و زمین‌های کشاورزی کشور خسارت وارد می‌کنند.

عربستان و عراق، کانون اصلی ریزگردها با منشأ خارجی

به گفته مسئولان، عربستان و عراق کانون اصلی ریزگردها با منشأ خارجی در کشور هستند؛ در این باره علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه در بحث آب زمانی که سال 90 وزرای محیط زیست کشورهای مختلف به ایران دعوت شدند، وزیر محیط زیست عربستان در این اجلاس شرکت نکرد، می گوید: ما کانون‌های داخلی و خارجی آلودگی هوا و ریزگرد را شناسایی کردیم و 270 میلیون هکتار از منشاء این ذرات را می‌شناسیم. بیشترین مقدار ریزگرد که از خارج مرزهای ما وارد ایران می‌شود، از شبه جزیره عربستان است که با ما همکاری نمی‌کند.

علاوه بر عربستان، ترکیه نیز از کشورهایی است که نقش مهمی در بروز پدیده ریزگرد در کشور دارد؛ در این باره رئیس سازمان محیط زیست معتقد است: پروژه گاپ ترکیه وضعیت آب ما را خطرناک تر از همیشه کرده، عراق نیز به این موضوع ورود نمی‌کند و ما تاوان این طرح‌ها را می‌دهیم، باید پذیرفت که ترکیه در حال مدیریت مساله آب منطقه است و برای حل این مشکلات باید دیپلماسی خارجی تقویت شود. در این راستا انجام همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای با هماهنگی وزارت امور خارجه و استفاده از ظرفیت کنوانسیون‌ها و نهادهای بین‌المللی، اقدام هایی است که در خصوص کنترل و مدیریت منشأهای فرامرزی گردوغبار باید انجام شود.

به گفته رئیس سازمان محیط زیست، بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به تهیه 2 برنامه عمل زیر منطقه‌ای شامل برنامه عمل زیر منطقه‌ای منطقه غرب آسیا و برنامه عمل زیر منطقه بخشی از آسیای میانه و غرب آسیا اقدام کرده که امید است بتوان با استفاده از این برنامه‌های عمل، اقدام‌های پیش‌بینی‌شده را با همکاری کشورهای منطقه اجرایی کرد.

راه مقابله با پدیده ریزگرد با منشأ داخلی چیست؟

درباره راهکار مقابله با پدیده ریزگرد با منشأ داخلی، نادرقلی ابراهیمی دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب خشکسالی فرسایش و محیط زیست معتقد است: در کشور حدود10 میلیون هکتار بیابان داریم و بیابان‌های خوزستان یکی از کانون‌های ریزگرد در کشور به شمار می‌روند؛ در این راستا، روش‌های "بیابان‌زدایی مردمی" از جمله روش هایی است که برای مقابله با پدیده گردوغبار ضرورت دارد با قوت پیگیری و اقدام شود.

یکی دیگر از اقدامات موثر برای مقابله با پدیده ریزگرد عملیات بیولوژیکی آبخیزداری و استفاده از پوشش گیاهی است؛ در این باره علی محمد طهماسبی دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است: تغییر کشاورزی سنتی و دیم کاری در مناطق خشک و بیابانی به کشت گیاهان مرتعی خصوصاً کشت گیاهان دارویی به عنوان یک راهکار مدیریت بحران گردوغبار در کشور است و این اقدام منجر به تثبیت کانون‌های گرد و غبار و تولید گیاهان دارویی به طور همزمان خواهد شدکه در راستای تحقق اهداف "اقتصاد مقاومتی " نیز خواهد بود.

مدیریت صحیح منابع آبی با عملیات آبخیزداری و آبخوانداری نیز از دیگر راهکارهای موثر مقابله با پدیده گردوغبار با منشأ داخلی است؛ در این باره دکتر ضیاءالدین شعاعی عضو عضو علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با اشاره به اینکه طوفان های گردوغبار پدیده ای جدید در عرصه های منابع طبیعی هستند که ممکن است اولین عامل تشدید آنها کاهش باران ها در دو دهه اخیر و عدم توجه به حقابه های پایین دست باشد، می گوید: کارآمدترین راهکار مقابله با ریزگرد، برنامه ریزی حوزه های آبخیز به منظور تعیین دقیق نیازهای آبی زیست محیطی و اولویت به تأمین حقابه تالاب ها و مناطقی که منشا گردوغبار هستند می باشد. ولی متاسفانه به دلیل برنامه ریزی های غلط در استحصال آب در سدهای بالادست حوزه، معمولا آب کافی جهت اجرای برنامه های پخش سیلاب و ایجاد پوشش گیاهی در این عرصه ها در دسترس نمی باشد. با توجه به وقوع این پدیده در پایین دست ها و کانون های بحرانی، اجرای عملیات آبخیزداری و پخش آب در عرصه های پایین دست با ایجاد شیار در زمین و رطوبت دار کردن زمین در فصول سیلابی و استفاده از این رطوبت در احیای پوشش گیاهی راهکاری موثر در کاهش این کانون های فعال است.