درگذشتگان 1401 در عرصه زبان و ادبیات فارسی
در سال 1401 همانند سال‌های گذشته تعدادی از نویسندگان و شاعران در حوزه زبان فارسی را از دست دادیم که در این گزارش به آن‌ها اشاره شده است.
سال 1401 سال از دست‌دادن چهره‌های مطرحی در حوزه ادب و فرهنگ این سرزمین بود، سالی که چهره‌هایی همچون هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، محمدعلی اسلامی ندوشن، یدالله رویایی، رضا براهنی، احمد مهدوی دامغانی، مفتون امینی، احمد گلشیری، عباس معروفی، ناصر تکمیل‌همایون، ابوالفضل خطیبی، جواد طباطبایی و عبدالله انوار از دنیا رفتند.
در سال 1401 همانند سال‌های گذشته تعدادی از نویسندگان و شاعران و مترجمان در حوزه زبان فارسی را از دست دادیم و فرشته مرگ این‌بار بر تعداد قابل توجهی از بزرگان فرهنگ و ادبیات معاصر دست گذاشت. به رسم هر سال یادی می‌کنیم از آنان که در سال 1401 نقاب خاک را بر چهره کشیدند و از دنیا رفتند.
پنج روز از سال 1401 نگذشته بود که خبر آمد رضا براهنی، نویسنده، شاعر و منتقد ادبی، متولد 21 آذر سال 1314 در تبریز در کانادا از دنیا رفته است.
«خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟»، «اسماعیل»، «راز‌های سرزمین من»، «آزاده خانم و نویسنده‌اش»، «روزگار دوزخی آقای ایاز»، «طلا در مس» و «کیمیا و خاک» از جمله آثار رضا براهنی در حوزه شعر، رمان و نقد ادبی هستند. او همچنین سال‌ها کارگاه نویسندگی داشت و به خاطر مواضع تند و تیز و انتقادی‌اش معروف و پرحاشیه بود.
علی رضاقلی، جامعه‌شناس و پژوهشگر، متولد سال 1326 در شمیران بود که هشتم فروردین‌ماه درگذشت.
از او کتاب‌های «جامعه‌شناسی خودکامگی» و «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» منتشر شده است. همچنین گردآوری و تنظیم درس‌گفتار‌های کلاس روش‌شناسی علوم انسانیِ عبدالکریم سروش و چاپ کتاب «درس‌هایی در فلسفه علم الاجتماع» در کارنامه رضاقلی دیده می‌شود.
یارمحمد اسدپور، شاعر موج ناب سال 1330 در مسجدسلیمان متولد شد و 13 فروردین‌ماه از دنیا رفت.
از آثار او می‌توان به مجموعه شعر‌های «بر سینه سنگ‌ها و بر سنگ‌ها نام‌ها»، «مکاشفه در باغ سوکیاس» و «گلو تاریک از صدای دنیاست» اشاره کرد.
اصغر عسگری خانقاه، انسان‌شناس، سال 1317 در خلخال متولد شد و 15 فروردین‌ماه امسال درگذشت.
کتاب‌های «ایرانیان ترکمن؛ پژوهشی در مردم‌شناسی و جمعیت‌شناسی»، «انسان‌شناسی عمومی» «شرق‌شناسی (شرقی که آفریده غرب است)»، «فرهنگ مردم‌شناسی (فرانسه، انگلیسی، فارسی)» و «مردم‌شناسی روستای قاسم‌آباد گیلان» از این استاد دانشگاه منتشر شده‌است.
محمدحسن مرتجا، متولد سال 1343 در سیرجان بود و 18 فروردین‌ماه از دنیا رفت.
از او مجموعه‌های شعر «دفتر سروده‌ها»، «اجرای جهنمی از مثله مثله‌ها»، «و بیدار می‌بینم»، «اتاقی که لزوما مرکز جهان نیست» و «روبه‌رو در سه پرده» به جای مانده است.
عباس مسعود ریخته‌گر، شاعر و فرزند حبیب‌الله ریخته‌گر متولد 1341 بود و 19 فروردین‌ماه درگذشت.
او مجموعه شعر «به ریاضت رگ» را منتشر کرده بود و دو اثر دیگر در حوزه شعر کلاسیک با عنوان‌های «راه رفتن روی جنوب» و «مرگ چیز تازه‌ایست» را در دست انتشار داشت.
محمدزمان گلدسته، شاعر متولد آخرین روز شهریورماه 1354 در شهرستان گرگان بود که 24 فروردین درگذشت.
آثار او دو مجموعه شعر با عنوان‌های «گل صد برگ»، «روح و ریحان» و مجموعه سی‌دی تصویری «چاووش» است.
جلیل فخرایی، شاعر و روزنامه‌نگار متولد سال 1349 در مشهد بود که 30 فروردین‌ماه از دنیا رفت.
او شعر گفتن را از حدود سال 1368 آغاز کرد و در مقاطع زمانی مختلف با مجله‌های «آشنا» و «امیدانقلاب» و همچنین روزنامه‌های «شهرآرا» و «قدس» همکاری داشت.
محمدعلی اسلامی ندوشن ششم اردیبهشت در 97 سالگی بدرود حیات گفت. این نویسنده، شاعر، مترجم و چهره فرهنگی متولد سال 1304 در ندوشن یزد بود.
برخی از کتاب‌های محمدعلی اسلامی ندوشن عبارت‌اند از: «ماجرای پایان‌ناپذیر حافظ»، «چهار سخنگوی وجدان ایران»، «تأمل در حافظ»، «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، «داستان داستان‌ها»، «سرو سایه‌فکن»، «ایران و جهان از نگاه شاهنامه»، «نامه نامور»، «ایران را از یاد نبریم»، «به دنبال سایه همای»، «ذکر مناقب حقوق بشر در جهان سوم»، «سخن‌ها را بشنویم»، «ایران و تنهائیش»، «ایران چه حرفی برای گفتن دارد؟»، «مرزهای ناپیدا»، «شور زندگی» (وان گوگ)، «روزها» (سرگذشت - در چهار جلد)، «باغ سبز عشق»، «ابر زمانه و ابر زلف»، «افسانه افسون»، «دیدن دگر آموز»، «شنیدن دگر آموز»، «جام جهان‌بین» و «آوا‌ها و ایماها».
نرگس روان‌پور، استاد دانشگاه و پژوهشگر ادبیات فارسی هم در ششم اردیبهشت‌ماه در 83 سالگی از دنیا رفت. او متولد سال 1318 بود.
از فعالیت‌های پژوهشی او می‌توان به همکاری در تدوین مجموعه «گزیده ادب فارسی» به سرپرستی حسن انوری و جعفر شعار اشاره کرد. از این مجموعه، کتاب «گزیده تاریخ بیهقی» توسط او تدوین شد.
محمد آصف فکرت هروی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه افغانستانی که در سال 1325 در شهر هرات زاده شد، هفتم اردیبهشت‌ماه در 76 سالگی از دنیا رفت.
ازجمله کتاب‌های اوست: «کرسی‌نشینان کابل» (احوال دولتمردان افغانستان در روزگاران امیر امان‌الله خان)، ترجمه کتاب «افغانان» نوشته منت ستوارت، «لغات زبان گفتاری هرات»، «لندی» (ترانه‌های مردمی پشتو)، «فارسی هروی، زبان گفتاری هرات» و «عین الوقایع» (تاریخ افغانستان در سال‌های 1207 تا 1324.
غلامحسین رضانژاد متخلص به نوشین زاده 1313 در اراک در 28 اردیبهشت 1401 از دنیا رفت.
از جمله آثار و مکتوبات او می‌توان به کتاب‌های «اصول علم بلاغت در زبان فارسی»، «حکمت‌نامه یا شرح کبیر بر متن و شرح و حواشی منظومه حکمت ملاهادی سبزواری»، «حکیم سبزواری (زندگی، آثار و فلسفه)»، «تمهید المبانی»، «تفسیر کبیر بر سوره سبع المثانی»، «هدایه الامم»، «شرح فصوص‌الحکم ابن عربی» و «مجموعه حواشی و تعلیقات حکیم متأله مرحوم سیدابوالحسن رفیعی قزوینی بر 19 کتاب کلامی، فلسفی و حکمی حکمای متأخر و قدیم» اشاره کرد.
مهدی مداینی، مصحح متون کهن، متولد سال 1325 در بم بود که 13 خردادماه از دنیا رفت.
تصحیح داستان «رستم و سهراب» و «سیاوش» با همکاری مهدی قریب، تصحیح «هفت لشکر» همراه با مهران افشاری، تصحیح «ظفرنامه» حمدالله مستوفی که جلد اول آن را به تنهایی انجام داد و باقی مجلدات را با همکاری مهران افشاری دنبال کرد، تصحیح «دیوان عطار» و همچنین تصحیح «چهارده رساله در باب فتوت و اصناف» با همکاری مهران افشاری، از تلاش‌های مداینی برای تصحیح متون مهم ادبیات ایران است.
مسعود احمدی متولد دهم مرداد 1322 در کرمان، شاعر و ویراستار 23 خردادماه در 76 سالگی درگذشت.
کتاب‌های منتشرشده او چنین است: «24 ساعت» (منظومه برای کودکان)، «شبنم و گرگ و میش» (منظومه برای نوجوانان)، مجموعه شعر‌های «زنی بر درگاه»، «روز بارانی»، «برگریزان و گذرگاه»، «دونده خسته»، «قرار ملاقات»، «صبح در ساک»، «بر شیب تند عصر»، «برای بنفشه باید صبر کنی»، «دو سه ساعت عطر یاس»، و همچنین «حرف زیادی» (مجموعه مصاحبه‌های مطبوعاتی)، «دو زن» (گفتگو با آیدا سرکیسیان (شاملو) و اقبال اخوان (مشیری))، «دویدن در تنهایی» (گزیده‌ای دوزبانه) و «دیگر نبودم مرده بودم».
احمد مهدوی دامغانی، نویسنده و محقق متولد 13 شهریور 1305 در مشهد هم 27 خردادماه در آمریکا از دنیا رفت.
از آثار او به «از علی آموز اخلاص عمل»، «رساله درباره خضر»، «شاهدخت والاتبار شهربانو»، «در باغ روشنایی» «گزیده حدیقه الحقیقه»، «گزیده‌ای از شعر سعدی به زبان عربی»، «کشف الحقائق نَسَفی _ تحقیق و تحشیه»، «المَجدی فی أنساب الطالبیین» (تحقیق)، «نَسمهالسَحر بذکر من تشیَع و شعر» (تصحیح، تحقیق)، «دیوان خازن (عبدالله بن احمد خازن)» (تصحیح و تحقیق) و «الوحشیات (ابوتمام)» (تصحیح) می‌توان اشاره کرد.
کامبیز تشیعی، متولد 6 دی 1325 بود که اوایل تیرماه در 76سالگی در ایتالیا درگذشت.
مجموعه شعر‌های کامل او به زبان ایتالیایی با عنوان «Fin dietro al tempo» منتشر شده است. همچنین از آثار منتشرشده او در ایران می‌توان به مجموعه شعر‌های «درس‌های عاشقانه» که ترجمه شعرهایش توسط خود او از ایتالیایی به فارسی است، اشاره کرد.
مجتبی حبیبی رزی، داستان‌نویس، منتقد و خبرنگار، متولد 1339 بود که 12 تیرماه در 62 سالگی درگذشت.
از آثار او می‌توان به رمان «گذر از فصل‌ها»، مجموعه داستانی به نام «پاییز آرزوها»، مجموعه داستان «کتاب کابوس‌های روز»، و کتاب‌های «سینما و صهیونیسم»، «صهیونیسم در ادبیات جهان» و «سینمای بعد از انقلاب (بودن یا نبودن)» اشاره کرد.
حسن ذوالفقاری، استاد زبان و ادبیات فارسی، نویسنده و پژوهشگر ادبی متولد 1345 در دامغان بود که 17 تیرماه بر اثر ایست قلبی در 56 سالگی از دنیا رفت.
از آثار او می‌توان به «منظومه‌های عاشقانه ادب فارسی»، «فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی»، «داستان‌های امثال»، «سر دلبران»، «باور‌های عامیانه مردم ایران»، «ادبیات داستانی عامه»، «فرهنگنامه داستان‌های متون فارسی» و... اشاره کرد.
رمضانعلی شاکری، رئیس اسبق کتابخانه آستان قدس رضوی، 23 تیرماه در 98 سالگی از دنیا رفت.
«سیاحت شرق یا زندگی‌نامه آقا نجفی قوچانی» (تصحیح)، «سیاحت غرب یا سرنوشت ارواح بعد از مرگ» (تصحیح)، «فهرست کتب خطی کتابخانه عمومی فرهنگ و هنر مشهد»، «گنج هزارساله کتابخانه مرکز آستان قدس رضوی، قبل و بعد از انقلاب»، «مطالعه‌ای در احوال و آثار عارف ربانی حیدر آقا طباح تهرانی متخلص به معجزه»، «مزاری در آغوش تاریخ»، «اترک‌نامه؛ تاریخ جامع قوچان»، «انقلاب اسلامی مردم مشهد از آغاز تا استقرار جمهوری اسلامی»، «تاریخچه کتابخانه عمومی فرهنگ و هنر مشهد در پنجاه سال»، «اصول مقدمات کتاب‌داری یا کتاب‌داری آسان»، «حیات الاسلام فی احوال آیت الملک العلام» و «ایران همیشه بهار» از کتاب‌های اوست.
مصطفی فرزانه، نویسنده و فیلم‌ساز، سال 1308 در تهران متولد شد و 27 تیرماه در 93 سالگی در شهر کن فرانسه از دنیا رفت. او بیشتر با کتاب «آشنایی با صادق هدایت» شناخته می‌شد.
از کتاب‌های دیگر فرزانه می‌توان به «چار درد»، «ماه گرفته»، «دندانها»، «خانه تبعید»، «بن بست: نامه‌های مرتضی کیوان»، «راست و دروغ»، «عنکبوت گویا»، «صادق هدایت در تار عنکبوت»، «زبان سرخ»، «قرنطینه» و... اشاره کرد. همچنین «مینیاتور‌های ایرانی»، «کورش کبیر»، «جزیره خارک»، «خاطرات پارسی» و... برخی فیلم‌های او هستند.
امیرحسین میرزائیان، مترجم ادبیات داستانی، متولد خرداد سال 1364 بود که اول مردادماه درگذشت.
از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «کتاب فرهنگنامه خواب و رویا به روش یونگ»، «زندگی مدفون»، «اودیسه»، «دیو و دلبر»، «گربه کلاه‌به‌سر»، «قصه‌های پریان»، «ملکه برفی»، «آن‌چه مردان درباره بارداری نمی‌دانند»، «ایزد بانوان»، «رئالیست‌ها در غرقاب عشق»، «کتاب کوچک شادمانی» و «اولین‌بار برای پدرها» اشاره کرد.
مرتضی رُهبانی، پژوهشگر، نویسنده و مترجم سال 1312 در تهران متولد شد و ششم مردادماه درگذشت.
از آثار او می‌توان به «سیاست عملی»، «فرهنگ شرق و غرب: تحلیل تاریخ از دیدگاه روان‌شناسی»، «فرهنگ شرق و چالش‌های فرهنگ شرق»، «فرهنگ غرب و چالش‌های آن»، «روحیه ایرانی؛ روحیه شرقی: نقد و بررسی کتاب سازگاری ایرانی مهندس بازرگان» و از ترجمه‌هایش به یوهانس گوتنبرگ / ماتیاس گِسکِه و فرهنگ اسلام در اروپا / زیگرید هونکه اشاره کرد.
احمد گلشیری، مترجم و برادر هوشنگ گلشیری متولد دهم اسفند سال 1315 نیز 10 مردادماه در 86 سالگی از دنیا رفت.
«ساعت شوم» نوشته گابریل گارسیا مارکز، «پدرو پارامو» نوشته خوان رولفو، «نفرین ابدی بر خواننده این برگ‌ها» نوشته مانوئل پوئیگ، «ناپدیدشدگان» نوشته آریل دورفمن، «از عشق و دیگر اهریمنان» نوشته گابریل گارسیا مارکز، «گرسنه» نوشته کنوت هامسون، «شکار انسان» نوشته خوزه ایبالدو ریبیرو، «دوئل» از آنتون چخوف، «سال‌های سگی» نوشته ماریو بارگاس یوسا، و «چه کسی پالومینو مالرو را کشت» نوشته ماریو بارگاس یوسا از جمله آثار اوست.
امیرهوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه)، چهره مطرح شعر معاصر متولد سال 1306 شمسی در رشت بود که 19 مردادماه در آلمان درگذشت.
ابتهاج از سال 1350 تا 1356 شمسی سرپرست برنامه «گل‌ها» در رادیو ایران و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود.
تعدادی از غزل‌ها، تصنیف‌ها و شعر‌های نیمایی او توسط خوانندگانی نظیر محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری، شهرام ناظری، حسین قوامی، محمد اصفهانی و علیرضا قربانی اجرا شده‌است.
تصنیف خاطره‌انگیز تو‌ای پری کجایی و تصنیف سپیده (ایران‌ای سرای امید) از شعر‌های هوشنگ ابتهاج (سایه) است.
«نخستین نغمه‌ها»، «سراب»، «سیاه مشق»، «شبگیر»، «زمین»، «چند برگ از یلدا»، «تا صبح شب یلدا»، «یادگار خون سرو»، «حافظ به سعی سایه» (دیوان حافظ با تصحیح ابتهاج) و «تاسیان» (اشعار ابتهاج در قالب نو) از کتاب‌های این شاعر هستند.
کیومرث عباسی قصری، شاعر، در سال 1320 در قصر شیرین به دنیا آمد و 28 مردادماه درگذشت.
آثار او «حسن ختام»، «باغ ابریشم غزل‌های کرمانشاهی در قلمرو شعر امروز»، «آیه‌های زمینی آواز منتخبی از سروده‌های 1357 - 1372»، «گزیده ادبیات معاصر» و «زمزمه نای و نی» هستند.
حسین محمدزاده صدیق، شاعر، نویسنده و مترجم (تخلص دزگن)، زاده 1324 در تبریز بود که دوم شهریورماه در 77 سالگی درگذشت.
از کار‌های او می‌توان به نشر ترجمه «دیوان لغات الترک» اثر محمود کاشغری، «خلاصه عباسی» (خلاصه شده‌ای از سنگلاخ اثر میرزا مهدی استرآبادی)، مجموعه آثار ملا محمد فضولی، مجموعه دیوان‌های شاعران کلاسیک آذربایجان و قارا مجموعه (که محمدزاده صدیق آن را منتسب به شیخ صفی‌الدین اردبیلی می‌داند) اشاره کرد.
محسن میهن‌دوست، شاعر، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه، زاده 8 بهمن سال 1323 در مشهد، 13 شهریورماه درگذشت.
از آثار او می‌توان به «اوسنه‌های عاشقی»، «باکره‌های پری‌زاد»، «سنت‌شکن»، «نه کلید»، «اگر من بی دم، تو هم بی دم»، «گفتاری از سیاووش شاهنامه»، «پژوهش عمومی فرهنگ عامه»، «اوسنه‌های پهلوانی - تغزلی و درنگی تحلیلی و نظری در آن‌ها»، «اوسنه‌های بخت و درنگی تحلیلی نظری در آن‌ها»، «اوسنه‌های خواب و درنگی تحلیلی و نظری در آن‌ها»، «سمندر چل‌گیس: سی و سه اوسانه»، «اوسنه‌های چندموضوعی و درنگی در اصطلاح "مکر زن! "»، «افسانه‌های دشت توس، پریان آب، انار بهشتی»، «کله فریاد: ترانه‌هایی از خراسان»، «داستان کیخسرو از زبان راوی دشت توس»، «اسطوره آب، چیستی پری» و «عاشقانه‌های گریز» اشاره کرد.
یدالله رویایی، مشهور به «رویا» و بنیان‌گذار شعر حجم، زاده 17 اردیبهشت 1311 در دامغان بود که 23 شهریورماه از دنیا رفت.
از آثار او می‌توان به «بر جاده‌های تهی»، «شعر‌های دریایی»، «دلتنگی‌ها»، «از دوستت دارم»، «لب‌ریخته‌ها»، «هفتاد سنگ قبر»، «منِ گذشته»، «درجستجوی آن لغتِ تنها»، «هلاکت عقل به وقت اندیشیدن»، «از سکوی سرخ»، «مسائل شعر»، «عبارت از چیست؟» و «چهره پنهان حرف» اشاره کرد.
سید رضا موید، شاعر آیینی، زاده سال 1321 در مشهد، 15 مهرماه از دنیا رفت.
«گل‌های اشک»، «جلوه‌های رسالت»، «نغمه‌های ولایت»، «سفینه‌های نور» و «چکامه عشق» کتاب‌های اوست.
غلامرضا سلیمانی، شاعر و ترانه‌سرا، 16 آبان‌ماه در پی ابتلا به بیماری کبدی از دنیا رفت.
مجموعه‌های «به من نامه بنویس» و «پرستاری که شکل تو بود» کتاب‌های اوست.
ابوالقاسم حسینجانی شاعر، نویسنده و مترجم متولد 12 شهریورماه سال 1328 در بندرانزلی بود که 19 آبان‌ماه در 73 سالگی در رشت از دنیا رفت.
«محراب، چشمه آرامش»، «جغرافیای رازها»، «حسین احیاگر آدم»، «آزادسازی انسان و جهان در اندیشه‌های راهبردی پیامبر (ص)»، «دور بهار را سیم خاردار نمی‌شود کشید»، «بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم» و «اگر شهادت نبود» از کتاب‌های اوست.
ناصر تکمیل‌همایون، جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار متولد سال 1315 در قزوین بود که 25 آبان‌ماه در 86 سالگی درگذشت.
از جمله آثار او می‌توان به «تاریخ ایران در یک نگاه»، «آموزش و پرورش در ایران»، «آبسکون، یا، جزیره آشوراده»، «سلطانیه»، «دانشگاه گندی‌شاپور»، «تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران: از آغاز تا دارالخلافه ناصری» «مشروطه‌خواهی ایرانیان (مجموعه مقالات)» و «جاده ابریشم» اشاره کرد.
اسدالله حبیب، نویسنده، شاعر و استاد ادبیات فارسی دانشگاه کابل و بیدل‌شناس متولد 1320 در کابل بود که پنجم آذرماه در هامبورگ درگذشت.
«وداع با تاریکی»، «آتش در نارنج‌زار»، «سه مزدور»، «آخرین آرزو» «کشف بزرگ»، «پایان غم بزرگ»، «سپیداندام»، «داس‌ها و دست‌ها»، «نظر گل»، «سواحل گنگا»، «شب‌ها ارواح می‌آیند»، «انفجار»، «بیدل شاعر زمانه‌ها»، «راه گورکی»، «ادبیات دری در نیمه نخستین سده بیستم»، «ویژگی‌های داستانی شاهنامه»، «بیدل و چهار عنصر»، «دوره امانی»، «پژوهشی در وضع فرهنگی اجتماعی زمان امیر امان‌الله»، «واژه‌نامه بیدل»، «سایه صدا؛ جلوه‌های هنری شعر بیدل» و «انسان در نگارستان شعر بیدل» از جمله آثار اوست.
یدالله مفتون امینی، شاعر متولد 21 خرداد سال 1305 در شهرستان شاهین‌دژ بود که دهم آذرماه از دنیا رفت.
مجموعه‌های شعر «دریاچه»، «کولاک»، «انارستان»، «عاشیقلی کروان»، «فصل پنهان»، «یک تاکستان احتمال»، «سپیدخوانی روز»، «عصرانه در باغ رصدخانه»، «شب 1002»، «من و خزان و تو»، «اکنون‌های دور»، «نهنگ یا موج»، «از پرسه خیال در اطراف وقت سبز»، «جشن واژه‌ها و حس‌ها و حال‌ها»، «طلایی / خاکستری / رگبار»، «گزینه اشعار»، «آجی چای» و «مستقیم تا نرسیده به صبح» از جمله آثار منتشرشده مفتون هستند.
مرتضی هادوی فرد، متخلص به «نامی»، در سال 1312 متولد شد و نهم آذرماه از دنیا رفت.
«بزم ادب»، «قند پارسی»، «پند و لبخند»، «گنجینه بدیهه»، «بخشنده‌تر از حاتم طائی»، «فاتح سومنات»، «قصه‌ها و نکته‌ها»، «کتاب و آوای دیگر» و «دیوان منصور» کتاب‌هایی است که توسط او منتشر شده است.
محمود زند مقدم، نویسنده و پژوهشگر متولد سال 1317 بود و 14 آذرماه از دنیا رفت.
از آثار او مجموعه هفت‌جلدی «حکایت بلوچ»، «از سرزمین بی‌پرنده تا قلعه»، «کره خر و نوردبون»، «آدم‌های سه قران و صناری» و «قلعه» است.
جلال خسروی، شاعر متولد 1335 بود که پانزدهم آذرماه درگذشت.
«با باوری به حجم گلوله»، «کی وقت داری به هم برویم؟» و «بمیری بیچاره می‌شوم، عزرائیل جان!» از آثار او هستند.
محمدعلی حافظ الکتب معروف به محمدعلی شیرازی، شاعر و ترانه‌سرا، متولد 27 اسفند 1319 در شیراز بود که 25 آذرماه از دنیا رفت.
او ترانه‌های زیادی خلق کرده است که از جمله آن‌ها به ترانه قطعه‌های «روزی تو خواهی آمد» با صدای محمد اصفهانی، «زیر آسمان شهر» با صدای امیر تاجیک و «وقف پرنده‌ها» با صدای قاسم افشار می‌توان اشاره کرد. شیرازی ترانه‌سرای بسیاری از آثار خوانندگان قبل از انقلاب ازجمله قطعه مشهور فیلم سلطان قلب‌ها هم بود.
خسرو سمیعی، مترجم، متولد 1317 بود که 28 آذرماه از دنیا رفت.
«قتل راجر آکروید»، «ده بچه زنگی»، «پرونده پلیکان»، «شب بی‌پایان»، «در میان مردگان»، «آوای مرگ» و «ده روز شگفت‌انگیز» از آثار اوست.
احمد وکیلیان، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه متولد سال 1326 در شیراز بود که 28 آذر 1401 براثر بیماری در سن 75 سالگی از دنیا رفت.
«چیستان‌های خواندنی»، «مثل‌ها و افسانه‌های ایرانی»، «افسانه‌های ایران»، «به روایت دیروز و امروز»، «تمثیل و مثل»، «رمضان در فرهنگ مردم» و. از آثار به جای مانده از وکیلیان به شمار می‌رود. «قصه‌های مشدی گلین خانم: 110 قصه عامیانه ایرانی» گردآوری لارنس پائول الول ساتن و «سرزمین افسانه‌ها» هانس کریستین اندرسن هم از ترجمه‌های اوست.
سیامک سلیمانی روشن، شاعر و طنزپرداز متولد 1356 در روستای روشن آبسر از توابع رودسر بود که دوم دی‌ماه از دنیا رفت.
از آثار او به ترجمه منظوم گیلکی «حیدر بابایه سلام»، «این سیب‌ها بی‌گناهند»، «کال گب»، «پلیس کوچولو»، «راز جنگل آدمخواران»، «عاشقانه‌های آبکی»، «فارسی عمومی»، «می دیله ویجین بزن» و «کبک آدم خروس می‌خواند» می‌توان اشاره کرد.
ابوالفضل خطیبی، شاهنامه‌شناس، زاده 25 اردیبهشت 1339 در گرمسار بود که 21 دی‌ماه از دنیا رفت.
«شاهنامه، ابوالقاسم فردوسی: طبع انتقادی» به کوشش جلال خالقی مطلق و ابوالفضل خطیبی، «برگزیده مقاله‌های نشر دانش درباره شاهنامه»، «تقدیرباوری در منظومه‌های حماسی فارسی (شاهنامه و ویس‌ورامین)»، «یادداشت‌های شاهنامه، بخش سوم» با همکاری جلال خالقی مطلق و محمود امیدسالار، «به فرهنگ باشد روان تندرست: مقاله‌ها و نقد‌های نامه فرهنگستان درباره شاهنامه» به کوشش احمد سمیعی گیلانی و ابوالفضل خطیبی، «جشن‌نامه دکتر فتح‌الله مجتبائی» به کوشش علی‌اشرف صادقی و ابوالفضل خطیبی، «فرامرزنامه بزرگ، از سراینده‌ای ناشناس در اواخر قرن پنجم هجری» به کوشش ماریولین فان زوتفِن و ابوالفضل خطیبی، «شبرنگ‌نامه: داستان شبرنگ پسر دیو سپید با رستم» از سراینده‌ای ناشناس احتمالاً در قرن ششم هجری، به کوشش ابوالفضل خطیبی و گابریله فَن دِن بِرخ و «آیا فردوسی محمود غزنوی را هجو گفت؟ هجونامه منسوب به فردوسی: بررسی تحلیلی، تصحیح انتقادی و شرح بیت‌ها» از جمله آثار اوست.
شهره نورصالحی، مترجم ادبیات کودک و نوجوان، متولد سال 1329 بود که اول بهمن‌ماه درگذشت.
از آثار او به «فرار به موزه نیویورک»، مجموعه «رقص تاریکی»، «دانشمندان و آزمایش‌های حیرت‌انگیز»، «توتان خامون و گور گنجینه‌هایش»، «ناشناس: هویت مخفی»، «من موش بودم»، «جنگل جهنمی»، «دریای دلهره»، «آخرین گربه سیاه»، «هانس و گرتل برادران گریم»، «شاگرد ته کلاس»، «خانه افعی»، «جانور»، مجموعه «تررس و لرز»، مجموعه «شردرمن»، «وحشت در اعماق»، «دایناسور من و باورهایش»، «راز دختر رام‌کننده شیر»، «چشم‌های آدم آهنی قاتل» و مجموعه «چه باید بکنم» می‌توان اشاره کرد.
فریده رازی، نویسنده، پژوهشگر و مترجم متولد 1317 بود که 13 بهمن‌ماه در 84 سالگی از دنیا رفت
«فرهنگ عربی فارسی»، «فرهنگ واژه‌های فارسی سره: برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر»، «کتاب‌شناسی مانی و مانویت»، «کتاب‌شناسی ادبیات داستانی معاصر ایران»، «عذاب روز سایه»، «عطر مه شامگاه»، «من و ویس»، «زنی با چتر زیر باران»، «یکی از اصحاب کهف»، «زیر پلک بسته» و «نقالی و روحوضی» از آثار به‌جای مانده از اوست.
کمال اجتماعی جندقی، شاعر و طنزپرداز، متولد سال 1308 در شیراز بود که پنجم اسفندماه از دنیا رفت.
«گلبانگ»، «اسم گل» و «لطایف گلبانگ» از آثار اوست.
فرامرز بهزاد، مترجم و فرهنگ‌نویس، متولد سال 1314 بود که هفتم اسفندماه در آلمان درگذشت.
«فرهنگ آلمانی_ فارسی»، «درباره تئاتر»، «تک‌پرده‌ای‌ها» و «تفنگ‌های خانم کارار و رویا‌های سیمون ماشار» نوشته برتولت برشت، «گفتگو با کافکا» نوشته گوستاو یانوش، «پزشک دهکده»، «نامه به پدر» و «شویک در جنگ جهانی دوم» از فرانس کافکا و «آندره سگوویا از نگاه من» نوشته جان دووارت از آثار به جا مانده اوست.
سیدجواد طباطبایی، چهره حوزه فلسفه و نویسنده، زاده 23 آذر 1324 در تبریز بود که دهم اسفندماه درگذشت.
از آثار او به «ابن خلدون و علوم اجتماعی»، «تاریخ اندیشه سیاسی در ایران»، «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، «خواجه نظام‌الملک طوسی»، «تاریخ فلسفه اسلامی»، «فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی»، «تاملی درباره ایران» و «ملاحظات درباره دانشگاه» می‌توان اشاره کرد.
یارعلی پورمقدم، متولد سال 1330 در مسجدسلیمان، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس بود. او همچنین صاحب کافه شوکا به عنوان پاتوغی (پاتوقی) برای اهل قلم بود.
«آینه، مینا، آینه»، «ای داغم سی رویین‌تن»، «گنه گنه‌های زرد»، «حوالی کافه شوکا»، «یادداشت‌های یک قهوه‌چی»، «یادداشت‌های یک اسب»، «رساله هگل، «تیغ و زنگار»، «مجهول الهویه»، «پاگرد سوم»، «ده سوخته» و «یادداشت‌های یک لاابالی» از جمله آثار به جا مانده اوست.
غلامحسین میرزاصالح، پژوهشگر و مترجم، متولد سال 1324 در تهران بود که 14 اسفندماه از دنیا رفت.
برخی از آثاری که دکتر میرزاصالح تألیف، تصحیح و ترجمه کرده عبارت‌اند از: «مذاکرات مجلس اول»، «بحران و دموکراسی در مجلس اول»، «سفرنامه میرزا صالح شیرازی»، «جنبش میرزا کوچک‌خان»، «خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی»، «خاطرات ارباب کیخسرو شاهرخ»، «خاطرات سیاسی احمد آرامش»، «خاطرات سیدمحمدعلی شوشتری»، «خاطرات سیاسی قوام‌السلطنه»، تصحیح «ژیل بلاس»، «روشنفکران و عالیجنابان خاکستری»، «برخورد تمدن‌ها»، «سرزمین گوجه‌های سبز»، «آنا آخماتووا»، «نامه‌هایی از تهران»، «قتل در تهران»، «باخ»، «نانکینگ» و «فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی»، «کلاوزوتس»، «بچه‌های ژیواگو» و «فقط برایم نامه بنویس».
عبدالله انوار متولد سال 1303 در تهران، ریاضی‌دان، منطق‌دان، موسیقی‌دان، تاریخ‌دان، فلسفه‌پژوه، تهران‌شناس، حقوق‌دان، نسخه‌شناس، ادیب، فهرست‌نویس، متخصص متون کهن و در یک‌کلام جامع معقول و منقول بود که 18 اسفندماه بر اثر کهولت سن از دنیا رفت.
نگارش 10 جلد فهرست از نسخه‌های خطی به زبان فارسی و عربی، تدوین حرف «خ» و «کاف» از مجلدات لغت‌نامه دهخدا، شرح و ترجمه شفای بوعلی سینا، شرح و ترجمه شرح اشارات خواجه نصیر، شرح و تفسیر «حکمه الاشراق» قطب‌الدین شیرازی و مقالات متعدد در موضوع نسخه‌شناسی، و فهرست‌نگاری از جمله آثار اوست. عبدالله انوار دارای تصحیح‌های بسیاری است که از مهم‌ترین و مشهورترین آن‌ها به «جهانگشای نادری» می‌توان اشاره کرد. او همچنین بیش از دو دهه مدیریت نسخ خطی کتابخانه ملی را به عهده داشت.
محمدجواد محبت، شاعر متولد سال 1322 در کرمانشاه، 23 اسفندماه از دنیا رفت.
او معلم و سراینده شعر معروف «دو کاج» کتاب درسی بود. همچنین «خیمه‌های عاشورا»، «گریه دل ناصبوران»، «موج عطر‌های بهشتی»، «رگبار کلمات»، «کوچه باغ آسمان»، «خاطرات سبز» و «از مرزهای فریاد» از آثار محبت است.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات
