سرنوشت ساکنان دفتر انتهای پاستور

به گزارش ایسنا، پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 باعث شد تا ایران پس از قرن‌ها نظام پادشاهی به یک نظام جمهوری اسلامی تبدیل شود و برای اولین بار در تاریخ خود داشتن رئیس‌جمهور را تجربه کند. از ابتدای انقلاب اسلامی تا سال 1400، هشت رئیس‌جمهور بر صندلی ریاست جمهوری اسلامی ایران تکیه زده‌اند که هر کدام سرنوشت خاص خود را داشته‌اند.

رئیس‌جمهور فراری

سید ابوالحسن بنی‌صدر اولین رئیس‌جمهور ایران بود که در انتخابات 5 بهمن 1358 به پیروزی رسید اما تنش او با انقلابیون از همان روزهای اول بر سر انتخاب نخست‌وزیر آغاز شد. بنی‌صدر نهایتا به نخست‌وزیری محمدعلی رجایی رضایت داد اما نحوه فرماندهی او در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و درگیری‌هایش با نمایندگان مجلس اول و سید محمد بهشتی و مواضع تندی که علیه انقلاب اسلامی می‌گرفت سرانجام باعث شد که ابتدا توسط امام خمینی (ره) از فرماندهی کل قوا کنار گذاشته شود و پس از آن در جلسه 31 خرداد 1360 اولین دوره مجلس شورای ملی به ریاست اکبر هاشمی‌رفسنجانی، نمایندگان مجلس رای به عدم کفایت سیاسی او دادند و پس از کمتر از 17 ماه از سمت ریاست جمهوری برکنار شد.

پس از این اتفاق بنی‌صدر مدتی مخفیانه در کشور زندگی کرد و سرانجام به همراه مسعود رجوی سرکرده سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در ششم مرداد 1360 از ایران خارج و راهی فرانسه شد. البته دوستی بنی‌صدر و مجاهدین خلق که در تابستان 1360 با ترورهای مختلف بسیاری از سران جمهوری اسلامی و مردم ایران را به شهادت رساندند زیاد طول نکشید. بنی‌صدر همچنان در پاریس زندگی می‌کند و یکی از مخالفین سرسخت جمهوری اسلامی به حساب می‌آید.

رئیس‌جهمور ناکام

پس از بنی‌صدر، نخست‌وزیر او یعنی محمدعلی رجایی در انتخابات مرداد 1360 به ریاست جمهوری رسید اما گویی قرار بود عمر دو دولت اول روسای جمهور ابتدایی حتی به اندازه یک دولت کامل هم نرسد چرا که رجایی در انفجار هشتم شهریور 1360 دفتر نخست‌وزیری به همراه محمدجواد باهنر نخست‌وزیر خود به شهادت رسید و عمر ریاست جمهوری‌اش به یک ماه هم نرسید.

از ریاست جمهوری تا رهبری

سومین انتخابات ریاست جمهوری در مهر 1360 برگزار شد و این بار آیت‌الله سید علی خامنه‌ای با رای مردم به عنوان سومین رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای در انتخابات مرداد 1364 برای چهار سال دیگر هم تمدید شد اما در خرداد 1368 و در حالی که دو ماه به پایان ریاست جمهوری ایشان باقی مانده بود با رحلت امام خمینی (ره)، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری آیت‌الله خامنه‌ای را به عنوان رهبر جمهوری اسلامی انتخاب کردند و این ریاست جمهوری هم به نوعی زودتر از موعد پایان یافت.

همیشه رئیس

اکبر هاشمی‌رفسنجانی چهارمین رئیس جمهوری اسلامی ایران بودکه در دو انتخابات مرداد 1368 و خرداد 1372 برای دو دوره متوالی به ریاست جمهوری رسید و دولت‌های پنجم و ششم را تشکیل داد. هاشمی‌رفسنجانی که از ابتدای انقلاب مناصب مختلفی از جمله ریاست سه دوره مجلس شورای اسلامی، عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و خبرگان رهبری، فرماندهی جنگ، عضویت در شورای انقلاب و... را در کارنامه داشت پس از پایان ریاست جمهوری خود با حکم رهبر انقلاب همچنان به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام که از سال 1368 ریاست آن را بر عهده داشت، باقی ماند و تا دی 1395 که از دنیا رفت علاوه بر ریاست بر مجمع، چند سالی نایب‌رئیس مجلس خبرگان رهبری و سه سال رئیس خبرگان (1386 تا 1389) هم بود. او همچنین سال‌ها امام جمعه موقت تهران بود اما حوادث بعد از انتخابات سال 1388 و مواضع هاشمی‌رفسنجانی باعث شد که برای ریاست خبرگان کاندیدا نشود و پس از نماز جمعه 26 تیر 1388 دیگر از خطبه‌های نماز جمعه هم کنار گذاشته شد.

هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 نام‌نویسی کرد اما با وجود سوابق بسیار، به دلایلی که هنوز به طور دقیق مشخص نشده است صلاحیتش از سوی شورای نگهبان احراز نشد و به نوعی در سال‌های پایانی عمر خود و خانواده‌اش با حملات تندی مواجه می‌شدند. او پس از سال 1388 بارها به همراهی با معترضان به نتایج انتخابات 1388 متهم شد اما به هر حال از ابتدای انقلای اسلامی تا پایان عمرش همیشه ریاست یکی از ارکان مهم نظام جمهوری اسلامی را در دست داشت.

رئیس‌جمهور بدون منصب

سید محمد خاتمی پنجمین رئیس جمهوری اسلامی ایران بود که در دو انتخابات خرداد 1376 و 1380 دولت‌های هفتم و هشتم را تشکیل داد. خاتمی که در دوران هشت ساله ریاست جمهوری خود هم با بحران‌های زیادی از سوی «جریانات تندرو» مواجه بود با وجود اینکه از نظر آماری بهترین عملکرد را در تاریخ دولت‌های جمهوری اسلامی داشته، پس از انتخابات 1388 به دلیل همراهی با میرحسین موسوی و مهدی کروبی در اعتراض به نتایج انتخابات، به عنوان یکی از سران معترضان شناخته و به نوعی فعالیت‌هایش محدود شد. او از جمله روسای جمهور ایران است که پس از پایان ریاست جمهوری خود، از رهبر انقلاب حکمی حتی برای عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام دریافت نکرد. خاتمی پس از پایان ریاست جمهوری خود مؤسسه بنیاد باران (بنیاد آزادی رشد و آبادانی ایران) را تأسیس کرد و ریاست آن را بر عهده دارد و همچنین رئیس مجمع روحانیون مبارز است. خاتمی هم مثل هاشمی به خصوص پس از سال 1388، به دلیل همراهی با معترضان به نتایج انتخابات 1388، بارها از سوی جناح راست مورد حملات شدیدی قرار گرفته است.

از مجمع تا انحراف

ششمین رئیس جمهور اسلامی ایران محمود احمدی‌نژاد بود که با موفقیت در دو انتخابات تیر 1384 و خرداد 1388 دولت‌های نهم و دهم را تشکیل داد. حاشیه‌های او از همان ماه‌های ابتدایی ریساتش آغاز شد و از سال 1388 به اوج رسید. پس از فروکش کردن غبارحوادث سال 1388، کم کم مشکلات احمدی‌نژاد با جناح راست که حامیان پر و پا قرص او بودند آغاز شد تا جایی که حلقه یاران اصلی وی را جریان انحرافی نامیدند و پس از پایان ریاست جمهوری‌اس دو یار غار وی یعنی اسفندیار رحیم‌مشایی و حمید بقایی محاکمه و راهی زندان شدند. احمدی‌نژاد در دو انتخابات ریاست جمهوری 1396 و 1400 نام‌نویسی کرد اما صلاحیتش از سوی شورای نگهبان احراز نشد. او که پس از پایان ریاست جمهوری و در سال 1392 با حکم رهبر انقلاب به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمده است، به خصوص پس از احراز نشدن صلاحیتش در انتخابات 1400، مواضع تندی را علیه برخی نهادها به خصوص نهادهای امنیتی و حاکمیتی اتخاذ کرده و به نظر نمی‌رسد حکم حضورش در مجمع برای دوره آینده تمدید شود. احمدی‌نژاد که روزگاری از سوی جناح چپ مورد انتقادات زیادی قرار می‌گرفت، حالا در جناح راست هم دشمنان پر و پا قرصی دارد و او و اطرافیانش به عنوان جریان انحرافی در نظام جمهوری اسلامی شناخته می‌شوند.

رئیس‌جمهور بداقبال

حسن روحانی هفتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران بود که با پیروزی در دو انتخابات خرداد 1392 و اردیبهشت 1396، دولت‌های یازدهم و دوازدهم را تشکیل داد. روحانی که چهار سال ابتدایی خوب و چهار سال پایانی ناامیدکننده را گذراند، دوران پر فراز و نشیبی را در این هشت سال پشت سر گذاشت و با توجه به حوادث مختلفی که در دوران ریاست رخ داد شاید بداقبال‌ترین رئیس‌جمهور این ادوار بوده است. اتفاقات سال‌های پایانی ریاست جمهوری روحانی مثل تورم افسارگسیخته، نحوه مدیریت کرونا و در کل حاشیه‌های امنیتی و مدیریتی زیادی که در اواخر دوران ریاست جمهوری وی به وجود آمد باعث شده که این روزها عده‌ای درخواست محاکمه روحانی را مطرح کنند و حتی تعدادی از نمایندگان مجلس، پرونده او را با عنوان قصور در مدیریت کشور به قوه قضاییه ارجاع داده‌اند.

روحانی که پس از پایان مراسم تحلیف ریاست جمهوری در 14 مرداد 1400، در سکوت خبری در خانه خود به سر می‌برد هم مانند خاتمی، تاکنون برای عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوی رهبر انقلاب حکمی دریافت نکرده است و البته بعید است با توجه به جابجایی‌های قریب‌الوقوع در مجمع، روحانی که فعلا تنها عضو مجلس خبرگان رهبری است، مانند هاشمی در این نهاد حاکمیتی هم حاضر شود. چرا که او هم مانند هاشمی علاوه بر هشت سال ریاست جمهوری از ابتدای انقلاب در مناصب مختلف و مهمی از جمله نایب رئیسی مجلس شورای اسلامی، عضویت در شورای عالی دفاع، دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده داشته است. البته روحانی هم مانند هاشمی در این ماه‌ها با فشارهای زیادی از سوی جناح راست مواجه بوده و تا جایی که درخواست محاکمه او را مطرح می‌کنند.

در انتظار سرنوشت

بررسی سرنوشت هفت رئیس‌جمهور قبلی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که به جز آیت‌الله خامنه‌ای که ریاست جمهوری به رهبری رسیدند، شش رئیس‌جمهور دیگر سرانجام عجیبی داشته‌اند. سید ابوالحسن بنی‌صدر از کشور فرار کرد، محمدعلی رجایی به شهادت رسید، هاشمی‌رفسنجانی که یار دیرین امام و رهبری بود مورد شدیدترین توهین‌ها قرا گرفت و در اواخر عمر خود به انزوا رفت، محمود احمدی‌نژاد به اپوزیسیونی درون نظام بدل شده و او را جریان انحرافی می‌نامند، سید محمد خاتمی به عنوان سران فتنه معرفی می‌شود و در هیچ نهاد حاکمیتی حضور ندارد و حسن روحانی هم هنوز حکمی نگرفته است و هر روز با تهدید به محاکمه و دادگاه مواجه می‌شود.

تاکنون به جز یک مورد، به نظر می‌رسد دفتر رئیس‌جمهور در انتهای خیابان پاستور تهران برای مستاجرانش پایان خوشی نداشته است. حال باید دید که تکلیف سید ابراهیم رئیسی که سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی را بیش از یک ماه است تشکیل داده در بازی بی‌رحم سیاست ایران چه سرنوشتی را تجربه خواهد کرد. آیا او هم مانند اسلاف خود با استقبالی خوش و بدرقه‌ای بد به کار خود پایان می‌دهد یا حوادث دیگری در انتظارش خواهد بود؟