ماجرای کتاب موهن «آیات شیطانی» و فتوای ارتداد رشدی
تجربه برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد «پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی» از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود.
به گزارش «تابناک»، مهرماه 1367 بود که انتشارات وایکینگ انگلستان - زیرمجموعه‌ی انتشارات پنگوئن - کتاب جدیدی به نام «آیات شیطانی» را به قلم سلمان رشدی منتشر کرد؛ کتابی پانصد و چهل و چند صفحه‌ای که در قالب داستان‌های خیالی به شخصیت پیامبر گرامی اسلام، سایر پیامبران الهی و مقدسات اسلامی توهین کرده بود. موج سنگین تبلیغاتی رسانه‌های آمریکایی و غربی از سویی و ترجمه‌ی سریع و توزیع گسترده‌ی آن به زبان‌های مختلف از سوی دیگر باعث شهرت آن کتاب شد. همین مسئله باعث عکس‌العمل‌های متعددی در جهان اسلام گردید که مهمترین آنها صدور حکم ارتداد نویسنده‌ی کتاب از سوی امام خمینی رحمهاللهعلیه بود.
پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR به بازخوانی ماجرای انتشار کتاب موهن و اهمیت حکم تاریخی امام خمینی رحمهاللهعلیه مبنی بر ارتداد سلمان رشدی می‌پردازد.
غیرتِ مقدس
پیروزی انقلاب اسلامی و گفتمان متفاوت و جذاب آن که نشانه‌های عینی خود را نیز در عرصه‌های مختلف در دهه‌ی اول انقلاب ثابت می‌کرد، جمهوری اسلامی را به الگویی الهام‌بخش برای ملت‌های مسلمان منطقه و مستضعفین جهان تبدیل کرده بود. اعلام حمایت صریح از آرمان رهایی فلسطین و سیاست کلان نابودی اسرائیل، حمایت از مسلمانان مجاهد ضد شوروی در افغانستان، حمایت صریح از جنبش‌های رهایی‌بخش ضد استکباری و ضد استعماری در سراسر جهان و مقاومت در برابر صدام و حامیان شرقی و غربی‌اش در دفاع مقدس هشت‌ساله، باعث گرایش ملت‌ها و مردم جهان به سمت اسلامِ نابی شده بود که امام خمینی رحمهاللهعلیه پرچمدار آن بود. موج این گرایش تا کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گسترش معناداری پیدا کرده بود.
در این فضای کلی در عرصه‌ی بین‌المللی بود که تبلیغ و انتشار و ترجمه گسترده کتاب آیات شیطانی در سراسر جهان به کمک شبکه‌ی مالی و تبلیغاتی استعمار، به‌عنوان خدعه جدید نظام سلطه قرار بود چهره‌ی درخشان اسلام را هدف قرار دهد.
دوپینگ رسانه‌ای - تبلیغاتی اروپایی‌ها - از جمله انتخاب این کتاب به‌عنوان بهترین کتاب سال انگلستان - باعث شهرت سریع و بسیار غیرطبیعی «آیات شیطانی» شده بود. به همین خاطر بود که وقتی خبر تجدید چاپ گسترده‌ی آن در کشورهای مختلف پخش شد واکنش‌های بسیاری را برانگیخت. مردم برخی کشورهای اسلامی از جمله پاکستان و همچنین مسلمانان هندوستان و بنگلادش چند ماه بود که مشغول اعتراضات گسترده علیه این کتاب موهن بودند.
به‌دنبال انتشار این کتاب برای اولین بار دو تن از نمایندگان مسلمان پارلمان هند به پارلمان و دادگاه‌های این کشور شکایت می‌کنند که این اقدام منجر به ممنوعیت چاپ این کتاب در سراسر هندوستان می‌شود. به‌دنبال آن در کشورهای مختلف جهان تظاهرات و اعتراضاتی علیه انتشار این کتاب موهن به راه می‌افتد.
از سوی دیگر سلمان رشدی در مصاحبه‌ای که از رادیو رسمی هند پخش می‌شود، به رأی دادگاه و واکنش «مشتی مسلمان متعصب بنیادگرا» اعتراض کرده و خواستار رفع توقیف از کتابش می‌شود. در پاسخ به این درخواست، انجمن بین‌المللی قلم همراه با چند نویسنده‌ی آمریکایی دیگر و اتحادیه‌ی ناشران و کتاب‌فروشان هند مخالفت خود را با حکم توقیف کتاب ابراز می‌کنند. اما موج جدید اعتراضات از 19 بهمن‌ماه 1367 با صدور بیانیه‌ای از جانب 35 تن از علمای اسلام‌آباد و راولپندی پاکستان آغاز می‌شود. در این بیانیه از اهالی اسلام‌آباد و راولپندی خواسته شده بود تا در راهپیمایی اعتراض‌آمیز روز یکشنبه 23 بهمن‌ماه در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع طی یک اتفاق بی‌سابقه 5 نفر از معترضین توسط پلیس کشته و حدود 60 نفر نیز زخمی می‌شوند.
حکمِ امام و معادله‌ای که برعکس شد
پس از پذیرش قطعنامه‌ی 598 و پایان جنگ، فعالیت‌های دیپلماتیک ایران برای ارتباط با کشورهای مختلف شدت گرفته بود. 19 آبان‌ماه 1367 اعلامیه‌ی برقراری مجدد روابط دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی ایران و انگلستان در وین منتشر شده بود و اروپایی‌ها و خصوصاً انگلستان تصور می‌کردند ایران به‌خاطر بهبود روابط با انگلستان، اعتراض شدیدی علیه انتشار کتاب آیات شیطانی نخواهد کرد. اما واقعه‌ی کشتار مسلمانان معترض توسط پلیس پاکستان باعث طرح بیش از پیش این موضوع در ایران می‌شود. سه‌شنبه 25 بهمن‌ماه فتوایی از امام خمینی رحمهاللهعلیه درباره‌ی ارتداد سلمان رشدی و واجب‌القتل بودن او منتشر می‌شود:
بسمه‌تعالی انا لله و انا الیه راجعون
به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان می‌رسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام می‌باشند. از مسلمانان غیور می‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان‌شاءالله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. والسلام علیکم و رحمهالله و برکاته.
روح‌الله الموسوی الخمینی
حجت‌الاسلام انصاری از اعضای دفتر حضرت امام می‌گوید: «وقتی که مسئله‌ی کتاب سلمان رشدی به امام رسید؛ بنده خدمت ایشان رسیدم و گفتم آقا این اهانت اتفاق افتاد و شما چه تصمیمی دارید؟ امام فرمودند که من همین الان می‌خواستم به شما بگویم که بروید به دولت بگویید که فردا عزای عمومی اعلام کنند. و هنوز من واسطه‌ی پیام به دولت بودم که یک مرتبه دیدم که اعلامیه‌ی امام صادر شد و حکم اعدام سلمان رشدی را با قاطعیت دادند.»
مسئله‌ی تبلیغ پُرحجم کتاب موهن در رسانه‌های استکباری، مدتی بود که اذهان را به خود مشغول کرده بود و همچنین بالاگرفتن اعتراضات مسلمانان هند، پاکستان و انگلستان برخی شخصیت‌های انقلابی از جمله آیت‌الله خامنه‌ای را نسبت به موضوع حساس کرده بود. «بنده قبل از آن که این حکم از طرف امام صادر بشود، فکر می‌کردم که امام که بعید است که یک چنین حکمی بدهند، تصور من این بود، فکر کردم خود من حکم ارتداد این شخص را به‌عنوان یک روحانی مسئول مسلمان صادر کنم، یکی دو روز قبل از اینکه امام این حکم را صادر کنند، تصادفاً با یکی از برادرها که الان در این جلسه هم آن برادرمان هست مشورت کردم، ایشان به یک دلیلی مخالفت کرد، گفت که اگر این کار قرار بود بشود باید قبلاً فلان مقدمه‌چینی مثلاً می‌شد، من هم دیگر مسئله را دنبال نگرفتم که اتفاقاً فردایش یا پس‌فردایش بود که حکم امام صادر شد.»
پس از انتشار فتوای امام، دولت به‌مناسبت کشتار مسلمانان پاکستان یک روز عزای عمومی اعلام می‌کند. چهارشنبه 26 بهمن دانشجویان تجمعی چندهزار نفره روبه‌روی سفارت انگلستان در تهران برگزار می‌کنند و در همین روز مراسم ختمی برای مسلمانان کشته شده‌ی پاکستانی از سوی بنیاد شهید در مسجد ارک برگزار می‌شود.
آیت‌الله جوادی آملی نیز در تجمع گسترده‌ی مردم قم در حرم حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها می‌گوید: «هر کس به ساحت مقدس رسول‌الله اسائه‌ی ادب کند امام هفتم از قول پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید که حکمش اعدام است؛ و این یک حکم حکومتی است و نیاز به قضا ندارد و بر مسلمین و والیِ مسلمین اجرای این حکم نه‌تنها جایز بلکه واجب است.»[4] در این روز تجمعات گسترده‌ای در سایر شهرها و شهرستان‌های ایران علیه توطئه‌ی کتاب آیات شیطانی برگزار می‌شود.
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور وقت نیز طی یک مصاحبه‌ی رادیویی با استقبال از فتوای امام رحمهاللهعلیه می‌گویند: «این حکمی است که هر یک از فقهای اسلام اگر بخواهند بر طبق احکام اسلامی عمل کنند همین حکم را باید بدهند؛ این فتوای قطعی است. یعنی آن کسی که یک چنین غلطی را می‌کند بلاشک مهدورالدم [است] و واجب است که آن را از صحنه‌ی زمین از بین ببرند و اگر کسی در این کار تلاشی بکند، آن تلاش کار واجبی است که انجام داده و همین‌طور که ایشان فرمودند: اگر کسی کشته هم بشود شهید خواهد بود.» ایشان همچنین در پاسخ به این پرسش که برای جوانان پرشور مسلمان در گوشه و کنار دنیا برای اجرای فرمان و فتوای اخیر حضرت امام جنابعالی چه صحبتی دارید گفتند: «جوانان غیور و مؤمن سراسر اسلام بعد از فتوای امام و دستوری که دادند محتاج هیچ پیام دیگری نیستند و همه‌ی ما در مقابل فرمان امام احساس وظیفه می‌کنیم.» بنیاد 15 خرداد نیز اعلام کرد یک میلیون دلار به‌عنوان جایزه‌ی ترور سلمان رشدی تعیین کرده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسن صانعی مسئول این بنیاد سال‌ها بعد در این‌باره گفت: «جایزه‌ی قتل سلمان رشدی را من مستقیماً به حضرت امام پیشنهاد دادم و امام دعا کردند.»
فتوای امام خمینی رحمهاللهعلیه با استقبال گسترده‌ی مسلمانان جهان روبه‌رو می‌شود. علامه سیدساجد نقوی رهبر شیعیان پاکستان با انتشار پیامی از مسلمانان جهان به‌ویژه ملت مسلمان پاکستان می‌خواهد هرچه سریعتر حکم امام خمینی رحمهاللهعلیه را اجرا کنند. علما و حوزه‌های علمیه‌ی اهل تسنن و تشیع هندوستان، پاکستان، بنگلادش و لبنان نیز از فتوای امام رحمهاللهعلیه استقبال کرده و آن را لازم‌الاجرا معرفی کردند.
با بالاگرفتن اعتراضات مردمی در سطح جهان و استقبال از حکم امام رحمهاللهعلیه، سلمان رشدی و مؤسسه‌ی ناشر کتاب‌های او در بیانیه‌ای از لغو سفر او به آمریکا خبر می‌دهند. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام می‌کند انتشارات پنگوئن انگلیس که ناشر کتاب آیات شیطانی است، کلیه‌ی نسخه‌های این کتاب را از انگلستان جمع‌آوری کرده است.
ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب نیز اعلام کردند ترجمه‌ی آن را منتشر نخواهند کرد. دولت انگلستان با انتقاد از فتوای امام رحمهاللهعلیه به آن اعتراض می‌کند. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی آمریکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستانی مقابل مرکز فرهنگی آمریکا در پاکستان در اقدامی قابل تأمل، از سلمان رشدی حمایت می‌کند.
سلمان رشدی نیز در مصاحبه با رویترز فتوای آیت‌الله خمینی را خیلی جدی تلقی می‌کند. او از کلیه‌ی کسانی که می‌توانند از او حفاظت کنند درخواست کمک می‌کند. پلیس انگلستان اعلام می‌کند حفاظت از او را بر عهده می‌گیرد.
سه روز پس از صدور فتوای امام رحمهاللهعلیه، آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران با انتقاد شدید از وقاحت دولت انگلیس و تمجید از حکم امام می‌گویند: «بلاشک مسلمان‌ها، مسلمانانی که ما نمی‌شناسیمشان، مسلمان‌هایی که ممکن است تا آخر هم معرفی نشوند به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز می‌کنند، نشد فردا می‌کنند، نشد سال دیگر می‌کنند، نشد بعد از گذشت زمانی می‌کنند، اینکه تمام‌شدنی نیست، حکم امام که تمام نمی‌شود.
این بدبختی که خودش را در این دردسر انداخت چاره‌ای جز مردن ندارد. با یک میلیارد مردم مسلمان دنیا خودش را طرف کرد، خودش را با حکم نافذ امام طرف کرد، این بلاشک این اعدام انقلابی درباره‌اش انجام می‌گیرد. بله، ممکن است که توبه کند، کتاب بنویسد، غلط کردم بگوید، از مسلمان‌های دنیا، از امام امت عذرخواهی کند، بگوید اشتباه کردم، کتاب مال من نیست، که البته در این صورت ممکن است مردم گناه او را ببخشند. اما در آن صورت آمریکائی‌ها خودشان او را می‌کشند؛ اجازه نمی‌دهند که یک‌چنین آدمی دیگر زنده بماند که سیاست‌های آنها را افشا کند و رسوا کند. به‌هرحال این آدم سرنوشتش مردن است، آن هم مردنی پر از دلهره و سخت و همین حالا هم که دارد زندگی می‌کند هر روزی ده بار می‌میرد و زنده می‌شود.»
رسانه‌های خارجی وابسته به دستگاه استعمار با تقطیع سخنان ایشان اعلام می‌کنند که «اگر سلمان رشدی توبه کند، بخشیده شده و حکم اعدامش لغو می‌شود» و به‌طور گسترده روی این جمله‌ی تحریف‌شده مانور می‌دهند. یک روز بعد دفتر امام رحمهاللهعلیه با صدور بیانیه‌ای این عملیات رسانه‌های استعماری مدافع سلمان رشدی را ناکام می‌گذارد:
بسمه‌تعالی
رسانه‌های گروهی استعماری خارجی به دروغ به مسئولین نظام جمهوری اسلامی نسبت می‌دهند که اگر نویسنده کتاب آیات شیطانی توبه کند حکم اعدام درباره او لغو می‌گردد. امام خمینی - مدظله - فرمودند: این موضوع صددرصد تکذیب می‌گردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی هم خود را به کار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند.
حضرت امام اضافه کردند: اگر غیرمسلمانی از مکان او مطلع گردد و قدرت این را داشته باشد تا سریعتر از مسلمانان او را اعدام کند، بر مسلمانان واجب است آنچه را که در قبال این عمل می‌خواهد به عنوان جایزه و یا مزد عمل به او بپردازند.
محمدجواد لاریجانی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه 29 بهمن در دیدار با کاردار انگلستان با انتقاد از حمایت‌های مسئولان انگلیسی از سلمان رشدی و کتاب موهنش و شهادت مسلمانان معترض در برخی کشورها گفت: «آیا این بی‌توجهی به حقوق بشر نیست که برای جان یک نویسنده‌ی هتاک و مزدور، این همه اشک تمساح ریخته شود درحالی‌که ریختن خون پاک ده‌ها مسلمان مورد بی‌اعتنایی قرار گیرد.» سفیر هلند در تهران نیز در پی سخنان وزیر امور خارجه‌ی این کشور احضار می‌شود.
چند روز بعد و در تداوم همان خط رسانه‌ای - تبلیغاتی، سلمان رشدی با صدور بیانیه‌ای بدون اعلام توبه و پشیمانی از نوشتن و انتشار کتابش اعلام می‌کند: «من به‌عنوان نویسنده‌ی آیات شیطانی متوجه شدم که مسلمانان در بسیاری از نقاط جهان واقعاً از انتشار این کتاب ناراحت شده‌اند. با توجه به این واقعیت که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که مذاهب بسیاری در آن وجود دارد، این تجربه ثابت کرد همه‌ی ما باید حساسیت دیگران را مدنظر داشته باشیم.» این بیانیه که به تعبیر یونایتدپرس «با هدف از میان برداشتن حکم اعدامش» منتشرشده بی‌فایده است و استقبال‌ها از فتوای امام رحمهاللهعلیه بیشتر می‌شود.
اینها در حالی است که سران مرتجع کشورهای عربی سکوت کرده و هیچ اعلام نظری نمی‌کنند. روزنامه‌ی کویتی الرأی‌العالم چاپ کویت با انتقاد از سکوت کشورهای عربی در ماجرای رشدی می‌نویسد: «اعتراض شدید مسلمانان هند، پاکستان و دولت ایران به انتشار کتاب آیه‌های شیطانی مایه‌ی شرمساری برای کلیه‌ی اعراب است.» ناشران کتاب آیات شیطانی در ژاپن و یونان نیز اعلام می‌کنند که فعلاً این کتاب را منتشر نخواهند کرد. پلیس هند تظاهرات مسلمانان معترض در شهر بمبئی را به گلوله می‌بندد که طی آن 20 نفر شهید می‌شوند. حزب‌الله لبنان طی بیانیه‌ای «آرزو کرد افتخار اعدام رشدی فاسق و فاجر را به خود اختصاص دهد.» مسلمانان شهرهای مختلف انگلیس مثل منچستر، بیرمنگام و برادفورد، مسلمانان مالزی، اتحادیه‌ی مسلمانان آمریکا، مسلمانان ایتالیا، هیأت علمای جبل عامل، کنگره‌ی مسلمانان سریلانکا، مسلمانان مقیم فرانسه، شورای اسلامی اوگاندا، شورای عالی امور اسلامی نیجریه و مسلمانان در کشورهای گینه، ترکیه، آرژانتین، سودان، استرالیا، هنگ‌کنگ، دانمارک، کانادا، اسپانیا و فنلاند با صدور بیانیه‌ها و برگزاری تجمع حمایت خود از فتوای امام خمینی رحمهاللهعلیه را اعلام می‌کنند. فروش کتاب موهن آیات شیطانی در هند، آفریقای جنوبی، تانزانیا، مالزی، مصر و عربستان ممنوع می‌شود. انتشارات پنگوئن نیز اعلام می‌کند در پی فتوای امام خمینی رحمهاللهعلیه بر تدابیر امنیتی خود افزوده است. همزمان دفاتر برخی ناشران کتاب موهن در برخی کشورها از جمله آمریکا و انگلستان مورد حمله قرار می‌گیرد.
اما مقامات و مطبوعات اروپایی و در رأس آنها انگلستان در برابر اعتراضات مسلمانان جهان از سلمان رشدی دفاع می‌کنند. روزنامه‌ی انگلیسی زبان گلف‌نیوز چاپ امارات از اعلام آمادگی موساد به دولت انگلستان برای تأمین امنیت جانی سلمان رشدی تا پایان عمر خبر می‌دهد. هواداران منافقین در آلمان غربی تجمعی علیه فتوای امام رحمهاللهعلیه برگزار می‌کنند. یک ناشر اسرائیلی نیز اعلام می‌کند قراردادی با انتشارات پنگوئن برای انتشار ترجمه‌ی عبری آیات شیطانی امضا کرده است. جمعی از نویسندگان، ناشران و کتاب‌فروشان در لندن تشکیل کمیته‌ی بین‌المللی برای دفاع از سلمان رشدی و ناشر کتابش را اعلام می‌کنند. وزیر امور خارجه‌ی هلند و میتران رئیس‌جمهور فرانسه نیز از سلمان رشدی حمایت می‌کنند. جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز اعلام می‌کند: «هرکس دست به اقدامی علیه مؤلف، ناشران یا توزیع‌کنندگان آیات شیطانی بزند به اشد مجازات خواهد رسید.» مارگارت تاچر نخست‌وزیر انگلستان نیز از موضع‌گیری متحدین اروپایی خود خصوصاً فرانسه تشکر می‌کند. او که در پارلمان انگلستان سخنرانی می‌کرد گفت: دولت وی نمی‌تواند از حمایت سلمان رشدی عقب‌نشینی کند. تصمیم بعدی سران اروپا ماجرا را وارد مرحله‌ی جدیدی می‌کند.
شرفِ انقلابی در برابر تهدیداتِ دیپلماتیک
انگلستان که حیثیت خود را در دفاع از نویسنده‌ی کتاب موهن می‌بیند می‌کوشد حرکت جدیدی را ساماندهی کند. اول اسفندماه 67 کشورهای عضو جامعه‌ی اقتصادی اروپا تصمیم می‌گیرند برای مقابله با فتوای امام خمینی رحمهاللهعلیه و فشار بر ایران، طی یک اقدام هماهنگ سفرای خود را از ایران فرابخوانند. رادیو دولتی انگلستان به نقل از سخنگوی این دولت در اجلاس بروکسل اعلام کرد: «هدف این است که آیت‌الله خمینی باید تحت فشار حداکثری قرار گیرد تا متوجه شود که اروپا مصمم است برای حفظ اصول آزادی بیان و حقوق بشر و عدم مداخله در امور کشورهای دیگر قد علم کند. رادیو انگیس گفت همه‌ی دوازده عضو بازار مشترک اروپا موافقت کردند کلیه‌ی سفرا و سایر رؤسای هیأت‌های دیپلماتیک به منظور مشورت از تهران فراخوانده شوند.»
به‌دنبال فراخوانی سفرا و کارداران جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تهران، تاچر اعلام کرد: «من مطمئن هستم که این اقدام بسیار مؤثر خواهد بود.» وزیر خارجه‌ی هلند، سخنگوی وزارت خارجه‌ی آلمان غربی، رولان دوما وزیر خارجه‌ی فرانسه و جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا نیز از این اقدام اروپا حمایت می‌کنند.
آیت‌الله خامنه‌ای که راهی یوگسلاوی - به عنوان یکی از دولتهای غیرمتعهد - شده است در مصاحبه‌ی مطبوعاتی خود ضمن غلط و بی‌فایده بودن اقدام کشورهای اروپایی در پاسخ به این سؤال که راه‌حل نهایی این مسئله را چگونه می‌بینید، می‌گوید: «من فکر می‌کنم که مسئله‌ی رشدی راه‌حلی نداشته باشد. یعنی یک تیری پرتاب شده و دارد می‌رود به طرف هدف، نشانه‌گیری هم دقیق شده، دیر یا زود این تیر خواهد خورد به هدف. حالا اگرچه اطرافش خیلی هم جنجال و سروصدا می‌کنند، اما فکر می‌کنم که این یک کار عادلانه است و لیکن راه‌حل اساسی این است که کسانی که با قدرت‌های استعماری و استکباری دنیا بندوبست دارند، این‌قدر به انسان‌ها، به ملت‌ها اهانت نکنند، این‌قدر آنها را کوچک نشمارند، درس بگیرند در برخورد با عواطف و احساسات توده‌های میلیونی مردم. فکر می‌کنم این یک راه‌حل بلندمدت است.»
سوم اسفندماه همان سال حضرت امام خمینی رحمهاللهعلیه در پیام مهم خود که به «منشور روحانیت» معروف شد، ماجرای سلمان رشدی را این‌گونه تحلیل می‌کنند: «ما کینه دنیای غرب را با جهان اسلام و فقاهت از همین نکته‌ها به دست می‌آوریم. قضیه آنان قضیه دفاع از یک فرد نیست، قضیه حمایت از جریان ضد اسلامی و ضد ارزشی است که بنگاههای صهیونیستی و انگلیس و امریکا به راه انداخته‌اند و با حماقت و عجله خود را روبه‌روی همه جهان اسلام قرار داده‌اند.» ایشان در ادامه با انتقاد از برخی تحلیل‌های ساده‌انگارانه در جستجوی روابط با دولتهای استعمارگر تأکید می‌کنند: «روحانیون و مردم عزیز حزب‌الله و خانواده‌های محترم شهدا حواسشان را جمع کنند که با این تحلیلها و افکار نادرست خون عزیزانشان پایمال نشود. ترس من این است که تحلیلگران امروز، ده سال دیگر بر کرسی قضاوت بنشینند و بگویند که باید دید فتوای اسلامی و حکم اعدام سلمان رشدی مطابق اصول و قوانین دیپلماسی بوده است یا خیر؟ و نتیجه‌گیری کنند که چون بیان حکم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترک و کشورهای غربی علیه ما موضع گرفته‌اند، پس باید خامی نکنیم و از کنار اهانت‌کنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مکتب بگذریم!»
مجلس شورای اسلامی یکشنبه 7 اسفند دو فوریت طرح قطع کامل روابط سیاسی با انگلستان را تصویب می‌کند. سازمان جهاد اسلامی فلسطین با صدور بیانیه‌ای اعلام می‌کند «از کلیه‌ی کسانی که در ماجرای سلمان رشدی علیه اسلام مشارکت داشته‌اند انتقام سختی خواهد گرفت.» در همین روز مسلمانان فرانسه تجمعی چندهزار نفره در پاریس برگزار می‌کنند. لبنانی‌ها هم تجمعی ده‌هزار نفره در بیروت برگزار می‌کنند. سیدحسن نصرالله سخنران این مراسم می‌گوید: «ما با امام امت عهد می‌بندیم که تا آخرین قطره‌ی خون خود در رکابش بجنگیم و از هیچ فداکاری و جانفشانی دریغ نورزیم.»
سه‌شنبه 9 اسفند مجلس شورای اسلامی طرح قطع روابط کامل سیاسی و دیپلماتیک با انگلستان را تصویب می‌کند. بر اساس این طرح وزارت خارجه موظف شد در صورت عدم مخالفت دولت انگلستان با موضع‌گیری‌های غیراصولی در مقابل جهان اسلام و جمهوری اسلامی و مطالب کتاب ضد اسلامی آیات شیطانی ظرف یک هفته، کلیه‌ی روابط سیاسی فیمابین با آن دولت را قطع کند.
کمتر از دو هفته زمان کافی بود تا با گسترش استقبال جهانی از فتوای امام رحمهاللهعلیه و حمایت از آن، جامعه‌ی اقتصادی اروپا از تصمیمش برگردد. 12 اسفند وزیر خارجه‌ی اسپانیا که کشورش ریاست شش‌ماهه‌ی جامعه‌ی اقتصادی اروپا را عهده‌دار بود اعلام کرد: «جامعه‌ی اقتصادی اروپا می‌خواهد با ایران روابطی عادی و سازنده داشته باشد.» تاچر نخست‌وزیر انگلستان نیز در یک عقب‌نشینی آشکار از درک توهین‌آمیز بودن کتاب آیات شیطانی برای مسلمانان سخن گفت. وزیر خارجه‌ی انگلستان هم گفت دولت انگلیس به اسلام احترام می‌گذارد و خود را از کتاب آیات شیطانی جدا می‌داند. وزیر کشور انگلستان هم درباره‌ی حفاظت پلیس این کشور از سلمان رشدی گفت این اقدام به دستور دولت انگلیس انجام نگرفته و مسئولیتش با پلیس این کشور است و دولت در آن دخالتی ندارد.
در همین روز آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران تحلیل مفصلی از ماجرا ارائه می‌دهد. ایشان با ذکر این نکته که استکبار مبارزه‌ی فرهنگی با اسلام را در دستور کار خود قرار داده و این کتاب آغاز این سناریو بود می‌گویند: «این آن هدف و وسیله‌ای بود که اینها توانستند دنبالش باشند و قصد این را داشتند و اقدام کردند. اصلاً کتاب به این منظور نوشته شده؛ البته این قدم اول بود، بعد از آن که این کتاب نوشته شد، در همه‌ی مطبوعات استکباریِ عمده‌ی کشورهای معروف غرب این کتاب ترویج شد.
به‌طوری که بنده خودم، مدتی قبل از آن که حکم حضرت امام صادر بشود، فکر می‌کردم که چرا دارند این همه در این مجلات از این کتاب ترویج می‌کنند؟ و به ذهنم چیزهایی می‌گذشت، یک تصمیم‌هایی هم در ذهن خودم داشتم، و کاملاً روشن بود که این کتاب دارد به‌وسیله‌ی وسائل تبلیغاتی مطرح می‌شود و معروف می‌شود، برای اینکه طرفداران بیشتری، خوانندگان بیشتری پیدا کند و برود در کشورهای اسلامی و به زبان‌های مختلف ترجمه بشود. این قدم اول بود، اگر این قدم با موفقیت برداشته می‌شد - که البته برداشته هم می‌شد، اگر این حکم امام نبود - بعد نوبت می‌رسید به فیلم‌سازی، از روی این کتاب ده‌ها فیلم درست می‌کردند، تمام سینماهای دنیا را، تمام تلویزیون‌های سراسری را پر می‌کردند از فیلم‌هایی که بر اساس این کتاب، کتاب مفسد و پست، تهیه شده، نوشته شده، فیلم‌هایی بر اساس آن تهیه می‌کردند، در تلویزیون‌ها نشان می‌دادند و خلاصه می‌خواستند یک حالت مسخرگی و لودگی و اهانت و تحقیر نسبت به مقدسات اسلام، در تمام فضا و جو فرهنگی دنیا و دنیای اسلام و غیراسلام به‌وجود بیاورند.»
ایشان در ادامه با ذکر این نکته که فتوای امام رحمهاللهعلیه، جریانی که پشت سر یک حرکت فرهنگی پنهان شده بود را مورد هدف قرار داده است، گفتند: «امام فرمود ایشان مهدورالدم است و باید کشته بشود. وقتی که نویسنده‌ی یک کتابی که پول گرفته برای لجن‌پراکنی و نوشتن هرزه، فهمید که با این کار جان خودش را از دست خواهد داد، و فهمید که این به قیمت گرانی برایش تمام خواهد شد، این قضیه فرق می‌کند تا اینکه بیایند بگویند آقا ما این کتاب را تحریم کردیم! کار امام بود که درست به آن نقطه‌ی اصلی توطئه‌ی استکبار، آسیب وارد آورد. یعنی همه‌ی کسانی که بعد از این بخواهند یک چنین چیزی بنویسند یا آن را فیلم کنند، یا آن را به سینماها بیاورند یا آن را منتشر بکنند، منتظر خطر مرگ از طرف مسلمان‌هایی هستند که فتوای امام را تلقی و قبول کردند و می‌خواهند عمل بکنند. دیگر آسان نیست برایشان این کار را انجام دادن، فتوای امام درست به قلب لشکر استکبار حمله کرد و او را تار و مار کرد، برای همین هم بود که این‌قدر سر و صدای اینها بلند شد در دنیا.»
16 اسفندماه آیت‌الله جنتی ضمن سفر به عمان و دیدار با سلطان قابوس، پیام آیت‌الله خامنه‌ای راجع به قضایای اخیر را تقدیم کرد. سلطان قابوس در این دیدار گفت: «توطئه‌ای علیه اسلام و مسلمین در جریان است و دلیل آن انتشار کتاب موهن آیات شیطانی است و باید جهان اسلام موضع‌گیری واحدی علیه این ترفند داشته باشد.» 18 اسفند کت‌استیونس، خواننده و نوازنده‌ی انگلیسی که پس از تشرف به دین اسلام نام یوسف اسلام را برای خود انتخاب کرده ضمن حمایت از فتوای امام گفت: «حکم اعدام برای سلمان رشدی به منزله‌ی عبرتی است برای دیگران تا این اشتباه را تکرار نکنند.» ایستگاه‌های رادیویی آمریکا پیش از این نیز به‌خاطر حمایت‌های او از فتوای امام رحمهاللهعلیه پخش تولیدات او را متوقف کرده بودند.
آیت‌الله خامنه‌ای 21 اسفند در دیدار با مردم ساوه با اشاره به تصمیم کشورهای اروپایی برای قطع رابطه با ایران و ندامتشان گفتند: «آنها خیال کردند ما رابطه‌ی سیاسی و اقتصادی را التماس می‌کنیم در برابر کشورهای ثروتمند و قدرتمند، آنها اشتباه کردند ندانستند برای ما استقلالمان و شخصیتمان و شأن انقلابی از همه چیز بالاتر است. ما دنبال رابطه‌ی سیاسی دنبال این و آن نخواهیم رفت تا حالا هم نرفتیم ما با عزت زندگی کردیم و بحمداللَه دنیا هم قدر این عزت را در ملت ما می‌داند؛ بسیاری از کشورها آرزو می‌کنند و می‌خواهند که با ما روابط صمیمانه و دوستانه‌ی همه‌جانبه داشته باشند ما هم اجابت می‌کنیم ما از قطع رابطه و تهدیدی که کشورهای اروپایی کردند به‌هیچ‌وجه نمی‌ترسیم. ما بازسازی کشورمان را متوقف به کمک و همکاری دولت‌هایی از قبیل انگلیس و فرانسه نمی‌دانیم. ما معتقد هستیم بدون آنها هم خواهیم توانست بازسازی بکنیم و ان‌شاءاللَه می‌کنیم. آنها خیال کردند ملت ایران خواهد ترسید، خیال کردند دنبال آنها خواهد راه افتاد؛ اینکه خیال اشتباهی است؛ ما از همه‌چیز بیشتر به شرف انقلابی و شخصیت انقلابی و هویت ملی و استقلال کامل خودمان و تمسک به اسلام ناب اهمیت و بها می‌دهیم.»
[*] حمایت از فتوای امام، پاسداری از خط امام
فروردین 68 نشریه‌ی پاسدار اسلام می‌نویسد: «حضرت امام وقتی از مضمون این کتاب کفرآمیز مطلع شدند از خشم بر خود لرزیدند و فرمودند: و الله اگر جوان بودم و قدرت حرکت داشتم شخصاً می‌رفتم و او را می‌کشتم.»
سؤال درباره‌ی موضع ایران در قضیه‌ی سلمان رشدی تا مدت‌ها موضوع مورد بحث در جهان بود. 19 فروردین آیت‌الله خامنه‌ای در دیداری مهم با سفرای ایران در کشورهای بازار مشترک اروپا بر لزوم حفظ موضع عزت سفرای جمهوری اسلامی تأکید می‌کند. «بنابراین در مورد کشورهایی که بد برخورد کردند، ما هم به همان نسبت بد برخورد می‌کنیم و در همه‌ی موارد بدون استثناء برخورد ما برخورد از موضع استغنا است، یعنی حتی کشوری هم که ما حالا مثلاً ایتالیا یا اسپانیا که ما سفیرمان را خواهیم فرستاد آن‌جا، از موضع استغنا است، یعنی در برخوردهایی که با دولت خواهند داشت برخورد، برخورد دوستانه خواهد بود، برخورد مرتبط، یک مقدار مثل دولتی که می‌خواهد ارتباط داشته باشد خواهد بود، اما کاملاً از موضع استغنا. موضع عزت یعنی به‌هیچ‌وجه این اشتباه نبایستی در ذهن آن کشور میزبان شما پیش بیاید، که او خیال کند ما به این ارتباط شدیداً نیازمندیم، بیش از آن نیازی که هر دولتی به ارتباط دارد، که آن دولت هم همان نیاز را دارد؛ منتها خب یک مقدار نیازی را همه‌ی دولت‌ها به ارتباط دارند، اما بیش از آن اصلاً نباید این اشتباه را آنها بکنند، که فکر کنند ما به آن نیاز شدید داریم و حالا مایلیم که این نیاز را برآورده بکنیم و اگر شرطی هم طرف داشته باشد آن شرط را هم خواهیم پذیرفت، به‌هیچ‌وجه. یعنی کاملاً برخورد، برخورد آقاوار و متین و از روی استغنا و اعتزاز باشد، منتها کاملاً آشتی‌جویانه و در مقام میل به ارتباط و علاقه‌ی به ارتباط، اما از موضع استغنا، در همه‌ی موارد این‌گونه باشد. رفتن سفرای ما حتماً بایستی بعد از آمدن سفرای آنها باشد، با یک فاصله‌ی معقولی»
دهه‌ی دوم اردیبهشت 68 آیت‌الله خامنه‌ای ایران را به مقصد چین و کره‌ی شمالی ترک می‌کنند. حکم امام رحمهاللهعلیه درباره‌ی سلمان رشدی یکی از سؤالات مصاحبه‌ی مطبوعاتی ایشان در پکن پس از مذاکره با مقامات چین است که ایشان در جواب می‌گویند: «با مقامات چینی در این زمینه صحبتی نشد، ولی حکم صادرشده درباره‌ی سلمان رشدی به قوت خودش باقی است. همان‌طور که گفتم، این تیری است که نشانه‌گیری شده و پرتاب شده و بالاخره یک روزی به هدف اصابت خواهد کرد.»
حکم امام مبنی بر ارتداد سلمان رشدی و مهدورالدم بودن او و دفاع محکم جمهوری اسلامی از آن برای دشمنان اسلام بسیار سخت می‌آید. طبیعی است که امید ایادی استکبار و نظام سلطه که در قضیه‌ی سلمان رشدی تمام‌قد به میدان آمده بودند، به این باشد که با ارتحال حضرت امام خمینی رحمهاللهعلیه این موضوع نیز به فراموسی سپرده شود. اما آیت‌الله خامنه‌ای در اولین پیام خود به حجاج یک ماه پس از ارتحال امام خمینی رحمهاللهعلیه و انتخاب ایشان به رهبری با اشاره به کینه‌ورزی دشمنان نسبت به اسلام مجدداً بر قضیه‌ی سلمان رشدی تأکید می‌کنند: «این نیز یکی از الطاف الهی است که هر اقدام آنان برای توهین یا ضربه زدن به اسلام، خود به عاملی برای شدت یافتن خشم مسلمانان و راسخ شدن اراده‌ی آنان در دفاع از اسلام تبدیل می‌شود. نمونه‌ی بارز، ماجرای نوشتن کتاب شیطانی نویسنده‌ی مرتد و مهدورالدم انگلیسی است که دولتهای استکباری با این کار می‌خواستند اسلام را تضعیف کنند، و خدای متعال برعکس خواسته‌ی آنان، این کار را موجب آبروریزی آنان قرار داد و با صدور فتوای امام امت بر مهدورالدم بودن نویسنده‌اش، آهنگ مسلمین رساتر و انسجام آنان بیشتر شد و همه‌ی تلاش‌های دشمن در مبارزه با اسلام - ان‌شاءاللَه - به همین‌گونه نتیجه‌یی منتهی خواهد شد که: «ان کیدالشیطان کان ضعیفا... البته وظیفه‌ی عمومی همگان در برابر اهانت به مقدسات اسلامی، روشن و واضح است و حکم امام فقید به واجب‌القتل بودن نویسنده‌ی مرتد و پلید آیات شیطانی، تکلیف همه را نسبت به موارد مشابه روشن می‌سازد. حکم امام امت درباره‌ی آن نویسنده‌ی نگون‌بخت به قوت خود باقی است و او باید همچنان در انتظار اجرای آن تا لحظه‌ی مقدر بماند.»
14مرداد 1368 مصطفی مازح جوان 21 ساله‌ی لبنانی که قصد به مجازات رساندن سلمان رشدی را داشت، دقایقی زودتر از اینکه به طبقه‌ی سوم هتل محل استقرار سلمان رشدی نزدیک شود، به شهادت می‌رسد. عوامل محیطی و حرارت ناشی از پوشش و تحرک زیاد شهید، موجب عمل کردن زودتر از موعد چاشنی و انفجار زودهنگام مواد منفجره، قبل از رسیدن به رشدی مرتد می‌شود. پیکر این شهید هشت‌ماه بعد توسط دولت انگلستان تحویل خانواده‌اش می‌شود.
رهبر معظم انقلاب یکسال پس از رحلت امام رحمهاللهعلیه با اشاره‌ی مجدد به مسئله می‌گویند: «عکس‌العمل و ضربه‌ی متقابل امام، آن‌قدر قوی بود که به‌کلی ورق را دگرگون کرد. حکم اعدام سلمان رشدی که با اقبال و تصدیق و شوق وافر ملت‌های اسلامی در همه‌جا مواجه شد، کار را دگرگون کرد. حالا روحیه‌ی آنها بود که تضعیف می‌شد. حالا طرفداران آنها باید در طول این مدت از خودشان دفاع می‌کردند. لذا از آن روز تا حالا، سردمداران غرب و استکبار، در مقابله‌هایی که با جمهوری اسلامی کردند، از اولین کلماتشان این است که بیایید این قضیه‌ی سلمان رشدی را یک‌طور حلش کنید! هرجا یکی از این مهره‌های زنجیره‌ی استکبار جهانی، کسی را پیدا کرد که فهمید ممکن است حرف او را به گوش مسئولان جمهوری اسلامی برساند، اولین حرفی که زد - یا جزو اولین حرف‌ها - این بود که کاری بکنید این قضیه حل بشود!
فشار آوردند، هو و جنجال کردند، متهم نمودند، بالا رفتند، پایین آمدند، نوشتند، گفتند، محکوم کردند، نویسندگان و هنرمندانِ آلت دست را جمع کردند، طومار امضاکردند، تا شاید بتوانند در این حکم استوار الهی، اندکی خدشه وارد کنند؛ ولی نتوانستند، بعد از این هم نمی‌توانند؛ چون حکم اعدام سلمان رشدی، متکی به آیات الهی است و مثل آیات الهی، مستحکم و غیرقابل خدشه است.
می‌گویند: راه‌حلش چیست؟ راه‌حلش خیلی ساده است. مجرمی است که جرمی مرتکب شده و باید مثل بقیه‌ی مجرمان عالم، حکم الهی درباره‌ی او جاری بشود. به دست همان مسلمانان انگلیس بدهند - نمی‌گوییم به دست ما بدهند - تا حکم الهی را درباره‌ی او جاری کنند. با چنین اقدامی، این قضیه حل خواهد شد و دیگر تمام می‌شود. گرهی نیست که باز نشود. این، همان گره است. این، همان نحوه‌ی باز شدن این گره است. باید حکم الهی درباره‌ی این موجودی که بر حسب آیات الهی و احکام قطعی اسلامی، به مجازاتی محکوم شده، اجرا بشود.»
اما بحث توبه‌ی سلمان رشدی و امکان لغو حکمِ امام درباره‌ی او همچنان توسط رسانه‌های استعماری ادامه می‌یابد. دفتر مقام معظم رهبری در واکنش به این شایعات طی بیانیه‌ای در 5 دی‌ماه 69 بر «ثابت‌بودن حکمِ امام» تأکید می‌کند: «با توجه به اخبار مربوط به تبری جستن سلمان رشدی مرتد از اهانت‌هایی که به پیامبر عظیم‌الشأن اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و دیگر مقدسات اسلامی، در کتاب موهن آیات شیطانی شده است، دفتر مقام معظم رهبری در پاسخ به سؤالاتی که از سوی مسلمانان در این زمینه به‌عمل آمده است، اعلام داشت که:
«رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند: حکم تاریخی و تغییرناپذیر حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی‌علیه در مورد نویسنده کتاب کفرآمیز آیات شیطانی و تعهد مسلمانان در سراسر جهان به اجرای این حکم اسلامی، نخستین ثمرات خود را در صحنه رویارویی اسلام با کفر جهانی نشان می‌دهد و استکبار غرب که حمله به مقدسات یک میلیارد مسلمان جهان را مقدمه‌ای برای تحقیر مسلمین و از بین بردن انگیزه‌های خیزش اسلامی در جهان قرارداده بود، به‌صورت مفتضحانه و گام‌به‌گام مجبور به عقب‌نشینی شده و ان‌شاءالله با ادامه‌ی مقاومت مسلمانان جهان از این پس کسی جرئت اهانت به پیامبر معظم (ص) و مقدسات اسلامی را نخواهدیافت. حکم اسلام در مورد نویسنده کتاب آیات شیطانی همان‌گونه که حضرت امام رضوان‌الله‌تعالی فرمودند: «اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد» ثابت است و چنین تشبثاتی که با همیاری بعضی افراد به‌ظاهر مسلمان صورت می‌گیرد، تغییری در این حکم الهی نخواهد داد.»
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود بر این مسئله تأکید می‌کنند: «دلهای مردم، در قبضه‌ی قدرت اسلام و قرآن است. شما دیدید که ملت‌های مسلمان در همه جا - اروپا و آسیا و به‌خصوص در پاکستان - در مقابل اهانت آن بلندگوی شیطان، که آیات شیطانی را بر دل مجرمان نازل می‌کرد، چه کردند؛ مخصوص جمهوری اسلامی هم نبود. این اسلام، اعتقاد و ایمان اسلامی مردم است. ملت‌ها این‌گونه‌اند. ممکن است بعضی از سران، دلهای ناباور و کافرپیشه‌یی داشته باشند و فقط مصالح خودشان را بسنجند؛ اما ملت‌ها این‌طور نیستند.»
«دفاع صریح از اصول و مواضع جمهوری اسلامی در دنیا» از توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به دستگاه دیپلماسی کشور است. ایشان در دیدار با مسئولان وزارت امور خارجه، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی با اشاره به حکم امام درباره‌ی سلمان رشدی می‌گویند: «اصولی را که جمهوری اسلامی با آنها معروف شده، با سربلندی نگه دارید، نه با خجالت. با سربلندی! و این است که کوبنده است. ببینید! امام، سلمان رشدی را مهدورالدم کردند. در دنیا غوغا شد. یادتان هست؟ اروپایی‌ها یکسره سفیرهایشان را از تهران خواستند. بنده، همان وقت‌ها سفری به یکی دو کشور اروپایی داشتم؛ به همین یوگسلاوی و رومانی و اینها. خبرنگارها ریختند سر ما که «آقا؛ این قضیه‌ی سلمان رشدی چیست؟» گفتیم: «بله؛ این قضیه‌ی بسیار مهمی است که امام فرمودند. این کار هم خواهد شد.» بنا کردند از اطراف خدشه کردن: «چطور شما چنین حکمی کردید؟! چطور شما دخالت می‌کنید؟!» قرص و محکم ایستادم و گفتم: «امام تیری شلیک کرده‌اند و این تیر همین‌طور می‌رود. خوب هم هدف‌گیری کرده‌اند و تا به هدف نخورد، نمی‌افتد.» الان هم همین را می‌گویم. معتقدم این تیر، روزی به هدف خواهد خورد. شاید بعضی، آن روز خیال می‌کردند که «حالا به این شدت و وضوح هم لازم نیست.» نه آقا! الحمدلله، چند صباحی بیشتر نگذشت که همان‌هایی که با اخم، سفیرها را برده بودند، یکی‌یکی به در خانه‌ی آقای دکتر ولایتی آمدند و گفتند «آقا، ببخشید! اشتباه شده است.» آن وقت یکی‌یکی، سفیرها را برگرداندند. ایشان هم بحمدالله، با عزت، یکی‌یکی اینها را قبول کرد و آمدند سرجایشان. قضیه چنین است. اصول ما اینهاست.»
ایشان همچنین چند ماه بعد در دیدار با جمعی از بانوان به‌مناسبت ولادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها با اشاره به ادعای طرفداری غرب از حقوق بشر و عملکرد متناقض در این زمینه، به دفاع آنها از سلمان رشدی به بهانه‌ی حقوق بشر اشاره کرده و می‌گویند: «یکی از حرف‌هایی که می‌زنند، موضوع «حقوق بشر» است. آیا چیزی که غرب از آن دفاع می‌کند حقیقتاً حقوق بشر است؟ آن‌جا که حقوق یک میلیارد و اندی مسلمان، با اهانت به مقدساتشان تضییع می‌شود، سردمداران حقوق بشر ساکتند و بلکه تشویق هم می‌کنند! می‌بینید امروز همه‌ی دستگاه‌های استکباری و نوکران و مزدوران قلم به دست و جیره‌خوارشان، در دفاع از انسان بی‌ارزشی که «آیات شیطانی» را در معرض دید مردم قرار داد، صف بسته‌اند؛ همان انسان مرتد ملحد، یعنی سلمان رشدی. این، دفاع از حقوق بشر است!؟»
پنج روز بعد رهبر معظم انقلاب در سخنان خود با اشاره به اینکه هر فضایی علیه جمهوری اسلامی درست می‌شود، بدترش را در زمان امام داشتیم و این باعث می‌شود خود را نبازیم می‌گویند: «در قضیه‌ی سلمان رشدی یادتان است چه جنجالی به راه انداختند؟ ناگهان چندین کشور اروپایی، یکی پس از دیگری، نمایندگانشان را از تهران خواستند. یادتان هست؟ ما که نباید اینها از یادمان برود! آدم احساس می‌کرد کأنه در دنیا تنها مانده است. بعد از چندی هم، با عذرخواهی آمدند که «خیلی ببخشید. معذرت می‌خواهیم. اشتباه شده است!» یکی‌یکی برگشتند.»
ایشان چندماه بعد نیز مجدداً با اشاره به برنامه‌ی استکبار برای توهین به مقدسات مسلمانان و باطل شدن آن با فتوای امام رحمهاللهعلیه، آن را لازم‌الاجرا و غیرقابل تغییر دانستند: «مسلمانانی که امروز بتوانند این موجود موذی و مضر را که به‌عنوان یک عامل پست‌فطرت و لئیم، برای یک حرکت ضد اسلامی عظیم ظاهر شد از سر راه مسلمانان بردارند، باید بردارند و مجازات کنند. الان هم وظیفه‌ی همه است. وظیفه‌ی همه‌ی کسانی است که این کار از عهده‌ی آنها برآید و دستشان به این شخص برسد.
حالا آنها دنبال اینند که آیا فتوای امام عوض شده است؟ مگر فتوا قابل عوض شدن است؟ مگر کسی می‌تواند نسبت به این قضیه با کسی معامله کند؟ دولت انگلیس بدش می‌آید؟ خب؛ ما هم از خیلی از کارهای دولت انگلیس بدمان می‌آید! فلان دولت اروپایی ناراحت می‌شود؟ ما هم از بسیاری از کارهای آنها ناراحت می‌شویم. مگر ما قول داده‌ایم که هر کاری را که دولت انگلیس از آن بدش می‌آید انجام ندهیم؟! دولت انگلیس، بیش از همه چیز، از استقلال ایران بدش می‌آید.»
سال 1372 دیدار سلمان رشدی با بیل کلینتون رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید خبرساز می‌شود. رهبر معظم انقلاب مدتی بعد در واکنش به این ملاقات در دیدار با میهمانان کنفرانس اسلامی می‌گویند: «برادرانِ عزیزِ مسلمان از سراسر عالم! امروز دشمنان علیه اسلام قیام کرده‌اند، نه علیه تسنن یا تشیع یا فلان فرقه یا فلان جمعیت. دشمنان با اسلام بدند و با قرآن دشمنند. دیدید که رئیس‌جمهور آمریکا، به‌رغم مسلمین و از لجِ مسلمان‌ها، با سلمان رشدی کافرِ مرتدِ معاند ملاقات کرد! ملاقات دو کافر با همدیگر، امر مهمی نیست؛ معنایِ سیاسیِ این کار مهم است. دستگاه حاکمه‌ی آمریکا، با این عمل می‌خواهد چه بگوید؟ گمان می‌کنم فهمیدنِ پیامِ این کار، چندان مشکل نباشد. این، مفهوم همان چیزی است که امروز در همه‌ی مناطق عالمِ اسلام مشاهده می‌شود. این مفهوم، هم در جمع و تحشید همه‌ی قوا برای احیای دولت صهیونیست غاصب و جا انداختن و تثبیت و رسمی کردن آن تجلی می‌کند و هم در سکوت نسبت به ظلمی که به بعضی از مسلمین در اقطار عالم، مثل کشمیر و تاجیکستان، وارد می‌شود.»
پیامدهای حکم امام رحمهاللهعلیه همچنان ادامه دارد. هزینه‌های محافظت پلیس اسکاتلندیارد از رشدی در سال، بین یک تا 10 میلیون پوند تخمین زده می‌شد؛ در حدی که یک‌بار شاهزاده چارلز (ولیعهد انگلستان) اعلام کرد: سلمان رشدی سرباری پرخرج برای مالیات‌دهندگان انگلیسی است. همچنین شرکت هواپیمایی «بریتیش ایرویز» حضور رشدی را در هواپیماهای خود تا سال 1998 ممنوع اعلام کرده بود و شرکت هواپیمایی «ایرکانادا» تا چند سال از سفر رشدی با پروازهای خود جلوگیری نمود. حکم امام آن‌قدر نافذ هست که تا 20 سال بعد هیچ‌کس به خود اجازه‌ی توهین به مقدسات اسلامی و پیامبر اسلام نمی‌دهد.
درسی برای همیشه
تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر حکمِ امام رحمهاللهعلیه در سال‌های دهه‌ی 70، 80 و 90 روندی پیوسته داشته و چندین‌بار تکرار می‌شود. ایشان در پیام حج خود در سال 83، سخنرانی پس از انتشار کاریکاتورهای موهن از پیامبر اسلام در یک نشریه‌ی دانمارکی در بهار 87 و پس از هتک حرمت قرآن مجید توسط یک کشیش آمریکایی در سال 1389 این اتفاقات را در ادامه‌ی پروژه‌ی دشمنان اسلام و ماجرای سلمان رشدی معرفی می‌کنند. رهبر معظم انقلاب پس از ماجرای هتک حرمت قرآن در پیامی ضمن محکوم کردن این اقدام می‌نویسند: «اگر از حلقه‌های قبلی این زنجیره‌ی پلید، یعنی سلمان رشدی و کاریکاتوریست دانمارکی و کشیش‌های آمریکایی آتش‌زننده‌ی قرآن حمایت نمی‌کردند و ده‌ها فیلم ضد اسلام را در بنگاههای وابسته به سرمایه‌داران صهیونیست سفارش نمی‌دادند، امروز کار به این گناه عظیم و غیرقابل بخشش نمی‌رسید.»
قرار بود که کتاب آیات شیطانی نقطه‌ی آغازی بر تحقیر نظام‌مند جهان اسلام باشد اما حکم قاطعانه‌ی امام خمینی رحمهاللهعلیه آن برنامه را از بین برد. زنجیره‌ی پلید توهین به اسلام از راه‌های مختلف دنبال می‌شود تا در جنگ اراده‌ها، اراده‌ی جهان اسلام را بشکند. تجربه برخورد با آیات شیطانی به ما ثابت کرد «پایبندی بر اصول اسلامی و کوتاه نیامدن از آنها در چالش‌های بین‌المللی» از مهمترین بایسته‌هایی است که باید برای موفقیت در دیپلماسی رعایت شود.
