مردی که امضایش هیچ تضمینی نداشت!

"جان فوربز کِری" در 11 دسامبر سال 1943 در شهر آرورا ایالت کلرادوی آمریکا متولد شد. وی فرزند دومِ (از میان چهار فرزند) "ریچارد جان کری" و "رزماری فوربز" بود. پدر جان کری، یک افسر سرویس خارجی آمریکا (پدر وی نظامی و دیپلمات بوده) و مادرش، پرستار و فعال اجتماعی بود. خواهر بزرگترِ جان کری، مارگارت، و خواهر و برادر کوچکتر وی نیز به ترتیب دیانا و کامرون نام داشتند. مذهب خانواده کری، "کاتولیک" بود. جان کری از همان دوران کودکی و نوجوانی علاقه زیادی به یادگیری مهارت های سخنرانی و کار گروهی داشت. از او به طور خاص به عنوان دانش آموزی در دوان نوجوانی یاد شده که به شدت در بحث فعالیت‌های اجتماعی و تشکیل انجمن ها فعال بوده است. سال 1962 جان کری در دانشگاه ییل آمریکا حضور یافت و به تحصیل در رشته علوم سیاسی پرداخت و در "کالج جاناتان ادواردز" اقامت گزید.

جان کری در رشته های ورزشی مختلفی نظیر فوتبال و چوگان نیز در دوران تحصیلی خود به فعالیت پرداخته است. پروفسور "اچ برادفورد وسترفیلد" از جمله اساتید تاثیرگذار بر جان کری در دوره تحصیلی اش بوده است. جان کری در دوران تحصیلی خود در دانشگاه های آمریکا نیز تا حد زیادی عضو تشکیلات و اتحادیه های دانشجویی بود. گفته شده که جان کری با هدایت و راهنمایی های "رولین جی اوسترویش" استاد برجسته تاریخ دانشگاه ییل، توانسته در بسیاری از مناظره های دانشجویی در اقصی نقاط آمریکا پیروز شود. جان کری به طور خاص در سال 1965 که جنگ ویتنام اوج گرفت، سخنرانی معروفی را در محکوم کردن سیاست خارجی آمریکا و به راه انداختن جنگ ویتنام انجام داد. وی در سخنرانی خود گفت: "این شبحِ امپریالیسم غربی است که موجب ایجاد وحشتِ به مراتب بیشتری در قیاس با کمونیسم، درمیان آفریقایی و آسیایی ها می شود. این ایدئولوژی حقیقتا برای آمریکا زیان‌بار است." کری در سال 1966 در مقطع لیسانس از دانشگاه ییل فارغ التحصیل شد. نمرات وی در دوره تحصیلات لیسانسش نمرات ضعیفی گزارش شده است. وی هیچگاه نتوانست در دوران تحصیل در دانشگاه ییل، نمره A دریافت کند.

جان کری در سال 1970 با "جولیا ترون" ازدواج کرد. ثمره این ازدواج دو دختر به نام های "الکساندرا کری"(مستندساز) و "ونسا کری"(فیزیکدان) بوده است. جولیا ترون در دهه 1980 میلادی در جریان زندگی با جان کری دچار افسردگی شدید شد و از وی تقاضای جدایی کرد. این دو در 25 جولای سال 1988 از یکدیگر جدا شدند. با این حال ادواج آن ها به طور رسمی در سال 1997 باطل شد. همسر جان کری در مورد طلاق خود از وی می نویسد: "پس از 14 سال زندگی با یک شخصیت سیاسی، سیاست را صرفا همراه با خشم، تنهایی و ترس یافتم." جولیان ترون پس از جدایی از جان کری با یک معمار ازدواج کرد با این حال وی همواره از جمله در جریان کارزار انتخابات ریاست جمهوری جان کری در سال 2004، از وی (جان کری) دفاع کرد. جولیا ترون در سال 2006 بر اثر ابتلا به سرطان درگذشت. همسر دومِ جان کری یک تاجر و داروساز متولد موزامبیک به نام "ترزا هینز" است. او بیوه همکار سابق جان کری یعنی "جان هینز" است. سال 1991، سناتور جان هینز در یک سانحه هوایی کشته شد. ترزا هینز از ازدواج خود با جان هینز صاحب سه فرزند بود. جان کری و ترزا هینز در 26 ماه میِ سال 1995 با یکدیگر ازدواج کردند.

رهایی جان کری از سرطان سال 2003، جان کری با موفقیت از ابتلا به بیماری سرطان پروستات رهایی پیدا کرد. در 31 ماه میِ سال 2015، پای جان کری در جریان یک حادثه دوچرخه سواری در فرانسه شکست. وی بلافاصله عازم یکی از بیمارستان های آمریکا شد تا دوره بهبودی خود را طی کند.

علاقه فراوان جان کری به ورزش کردن جدای از فوتبال و چوگان که جان کری در دوران تحصیل خود در دانشگاه ییل به آن ها علاقه داشت و عضو تیم‌های مختلفی در دوارن دانشجویی بود، وی از سوی بسیاری از منابع نزدیک به خود و حتی نشریات ورزشی آمریکایی به عنوان فردی مشتاق به ورزشِ دوچرخه سواری نیز توصیف شده است. او به طور خاص علاقه‌مند به دوچرخه سواری در جاده است. او تاکنون بارها به دوچرخه سواری در مسافت های طولانی نیز پرداخته است. وی به طور خاص علاقه زیادی به بازدید از مغازه های دوچرخه فروشی و خرید دوچرخه هایِ به روز دارد. حتی در موارد مختلفی گزارش شده که همراهانِ جان کری بویژه در سفرهای خارجی، از هتل های محل اقامت وی درخواست کرده اند که در اتاقش، دوچرخه ثابت وجود داشته باشد.

زندگی سیاسی جان کری جان کری در شرایط کنونی و در دولت "جو بایدن" چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا، "نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در مساله تغییرات اقلیمی" است. جان کری پیشتر و در فاصله سال های 2013 تا 2017 به عنوان شصت و هشتمین وزیر خارجه تاریخ ایالات متحده آمریکا ایفای نقش کرده است. جان کری به طور خاص در جریان "جنگ ویتنام"، توجهات زیادی را به عنوان یک فعال ضدجنگ به خود معطوف کرد. او خود از جمله سربازان آمریکایی بود که در فاصله سال های 1968 تا 1969، در جنگ ویتنام حضور داشت (برای یک دوره چهار ماه) و سه مرتبه نیز در جنگ با "ویت کنگ های ویتنامی" مجروح شد. از این رو وی صاحب سه مدال "قلب ارغوانی" ارتش آمریکا نیز است. وی به دلیل آنچه شجاعت در جریان جنگ عنوان شده، مدال های ستاره نقره ای و ستاره برنزی را نیز دریافت کرده است. وی پس از بازگشت از ویتنام تا حد زیادی به دلیل اینکه به عنوان سخنگوی "سازمان کهنه سربازان جنگ ویتنام" به مخالفت با جنگ مذکور می پرداخت و جلوی دوربین رسانه‌های مختلف بود، توجهات افکار عمومی را به خود جلب نمود. جان کری حتی در یک جلسه استماع کنگره آمریکا، این کشور (آمریکا) را به ارتکاب "جنایات جنگی" در ویتنام متهم کرد.

جان کری پس از پایان جنگ ویتنام به عنوان دادستان و معاون فرماندار ماساچوست خدمت کرد. وی سپس در فاصله سال های 1985 تا 2013، سناتور ایالت ماساچوست در سنای آمریکا بود. وی در سال 2004، نامزد اصلی حزب دموکرات در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که در برابر "جورج دبلیو بوش" رئیس جمهور وقت آمریکا رقابت می کرد. با این حال، وی در انتخابات مذکور از بوش شکست خورد. وی تمرکزِ کارزار انتخاباتی خود در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 2004 آمریکا را بر انتقادات گسترده از دولت بوش به دلیل اقدام آن در به راه انداختن جنگ عراق قرار داد و شدیدا از ایجاد یک جامعه لیبرل درآمریکا حمایت می کرد. وی هم آرای مردمی و هم آرال الکترالِ انتخابات مذکور را با فاصله کمی به جورج بوش پسر واگذار کرد. او 251 رای الکترال و 48.3 درصد از آرای مردمی را به خود اختصاصی داد. این در حالی است جورج بوش پسر 286 رای الکترال و 50.7 درصد از آرای عمومی را کسب کرد. جان کری در فاصله سال ها 2009 تا 2013، رئیس "کمیته روابط خارجی سنای آمریکا" بود. وی در سال 2013 به عنوان جانشین "هیلاری کلینتون" وزیر خارجه مستعفی دولت وقت آمریکا انتخاب شد. از جمله مهمترین اقدامات جان کری در دوره فعالیتش به عنوان وزیر خارجه آمریکا می توان به مورادی نظیر: تسهیل روند آغاز شدن گفتگوهای رژیم صهیونیستی و فلسطین در سال های 2014-2013، منعقد شدن تواق هسته ای ایران موسوم به "برجام" در سال 2015، و همچنین امضا "توافق پاریس" در امور تغییرات اقلیمی به نمایندگی از دولت آمریکا اشاره کرد. وی در دوران ریاست جمهوری "دونالد ترامپ" به شدت وی را آماج حملات و انتقادات خود قرار می داد. کری از جمله اولین افرادی بود که با حضورِ "جو بایدن" در قدرت به عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا (سال 2021)، در دولت وی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور تغییرات اقلیمی حضور یافت.

جان کری و معادله اتمی ایران برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که توافق اتمی ایران موسوم به "برنامه جامع اقدام مشترک"(برجام) را بایستی بزرگترین دستاورد جان کری در دوران تصدی کرسی وزارت خارجه آمریکا توسط او دانست.

نکته جالب این است که جان کری مدت ها در قالب های مختلف، چه به صورت دیپلماسی آشکار و رو در رو، و چه در قالب دیپلماسی مخفی، از جمله چهره های کلیدی رایزنی با ایران جهت دستیابی به یک توافق اتمی با این کشور بوده است. در این رابطه به طور خاص جان کری در کتاب معروف خاطرات خود با نام "هر روز موهبتی است" (این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده است)، در فصل 18 کتاب مذکور، به طور خاص به روند مذاکرات منتهی به انعقاد توافق برجام پرداخته است. جان کری به طور ویژه از دولت عمان و برخی رابط های آن نظیر فردی به نام "سالم الاسماعیلی" به دلیل تسهیل روند ارتباط گیری واشینگتن با تهران قدردانی می کند. با این حال، به این نکته اشاره می کند که شاید یکی از دلایل همکاری های گسترده عمانی ها در قالب معادله اتمی ایران این بوده که آن‌ها نیز نسبت به قدرت گیری هسته ای ایران، نگرانی های خاص خود را داشته اند.

*کتاب جان کری با عنوان "هر روز موهبتی است" که در آن به خاظراتش در مورد مذاکرات اتمی با ایران نیز اشاره کرده است

کری به این مساله نیز اشاره می کنند که مقام های عمانی در تعاملات خود با مسوولان آمریکایی به طور مرتب تاکید داشتند که باید با ایرانی ها به صورت محترمانه رفتار شود زیرا آن ها شدیدا نسبت به این موضوع و حراست از غرور ملی خود حساس هستند.

جان کری روایاتی خاص و کمترشنیده شده از پشت پرد مذاکرات اتمی با ایران را نیز در کتاب خود ذکر می کند. مثلا وی در بخشی از خاطرات خود می گوید که پیشنهادی را با همکاری دیگر اعضای گروه 5 بعلاوه 1 جهت کاستن از سطح تنش ها با ایران آماده کرده بوده که بلافاصله پس از ارائه آن به ظریف، وی در زمان کمی آن ها را رد کرده است. کری می گوید در واکنش به این پیشنهادات، همین که ظریف پا شد تا جلسه را ترک کند، با عصبانیت فریاد می زد "این توهین آمیز است. شما می خواهید مرا تهدید کنید. هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکن." بلافاصله پس از این گفته ظریف، "سرگی لاوروف" وزیر خارجه روسیه نیز در سکوت حاک شده بر مذاکرات می گوید: "یک روس را هم همینطور".

جان کری در چندین بخش از خاطرات خود به بگو و مگو با صدای بلند با جواد ظریف و تیم ایرانیِ مذاکره کننده نیز اشاره می کند. مشاجراتی که بعضا موجب حساسیت افراد نزدیک به مذاکرات نیز شده است. به عوان مثال کری می گوید که "یک مرتبه پس از بگو مگوهای وی با تیم مذاکره کننده ایرانی، فرانک اشتاین مایر وزیر خارجه وقت آلمان که در محل مذاکره حضور داشته به کری با کنایه گفته که مشخص است که گفتگوهای خوب و سازنده ای داشته اید!" حتی جان کری می‌گوید که یک مرتبه، در جریان مذاکرات به قدری عصبانی شده که محکم به میز کوبیده و خودکاری که در دست داشته تصادفا از دستش خارج و به سمت عباس عراقچی پرتاب شده است. موضوعی که موجب شده تا او فورا از عراقچی عذرخواهی کند با این حال، کری این عصبانیت را شدیدترین عصبانیتی توصیف کرده که تاکنون کسی از وی دیده است.

یکی دیگر از حاشیه های مهم در جریان مذاکرات اتمی ایران مربوط به پیاده روی جان کری با جواد ظریف در خیابان های ژنو بود. اقدامی که بویژه در ایران با انتقادات فراوانی رو به رو شد. با این حال، برخی به این نکته اشاره می کردند که که پیاده رویِ جان کری و جواد ظریف، صرفِ یک پیاده روی ساده نبوده و به طور خاص دو طرف بر آن بوده اند تا حدی از احتمالِ شنود گفتگوهای خود در محل مذاکرات رهایی پیدا کنند.

جان کری دستیابی به توافق برجام را تنها گزینه برای آمریکا جهت مهار برنامه اتمی ایران ارزیابی می کرد و به طور خاص انعاد توافق برجام را منجر به امن تر شدنِ جهان و به طور خاص امن تر شدنِ فضا برای آمریکا ارزیابی می کرد. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا به شدت مذاکرات جان کری با ایران را زیر سوال می برد و حتی یک مرتبه در جریان یک سخنرانی با اشاره به شکسته شدنِ پای کری در جریان دوچرخه سواری وی در فرانسه در بحبوحه مذاکرات هسته ای با ایران اینطور گفت که "کری فقط میتواند پشت میز بنشیند و مذاکره کند و همان یک مرتبه ای هم که از پشت میز بلند شد، پای خود را شکست!"وی به طور خاص به جان کری توصیه کرد تا در سن 73 سالگی دوچرخه سواری نکند.

امضای کری تضمین است! 

در نخستین روز اولین ماه زمستان سال 94، یک روزنامه اصلاح طلب (شرق) در تیتر صفحه نخست خود نوشت: "امضای کری تضمین است"!

این تیتر برداشتی از اظهارات عباس عراقچی بود درپی قانون جدید ویزا در آمریکا در مورد اتباع چهار کشور ایران، سوریه، عراق و سودان که به امضای باراک اوباما رسیده بود. این مصوبه پس از تصویب سنا برای امضا به کاخ سفید فرستاده و در قالب قانون بودجه ارائه شده بود.

پس از اعتراض محمدجواد ظریف، جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا، در نامه‌ای خطاب به ظریف نوشت: «تغییرات جدید برای کسب روادید که در کنگره تصویب شده است و دولت اختیار توقف اجرای آن را دارد، به هیچ وجه مانع ما نمی‌شود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم». اینجا بود که عباس عراقچی که آن زمان رئیس ستاد پیگیری برجام بود این نامه کری را "دارای تعهد حقوقی و سیاسی" دانست و گفت: «این یک نامه معمولی نیست. در روابط بین الملل، نامه دو نفر، تعهدآور است که یکی نامه رئیس دولت است و دیگری نامه وزیر امور خارجه. این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است».

سخنان عراقچی و تیتر روزنامه شرق پس از خروج آمریکا از برجام به سرعت تداعی گر ساده انگاری تیم هسته ای کشورمان در سیاست خارجی شد.

جان کری به هیچ عنوان نتوانست در حراست از دستاوردهای برجام، بویژه برای طرفِ ایرانی اقدامی موثر انجام دهد (بر اساس تعهدات مندرج در توافق برجام) و وی هم همچون دیگر سیاستمداران آمریکایی، برجام را صرفا به مثابه حربه ای جهت مهار ایران و محروم ساختن آن از حقوقش ارزیابی می کرد. این در حالی است که ایران حتی یک سال پس از خروج دولت ترامپ از توافق برجام (در سال 2018)، همچنان به تعهدات برجامی خود به صورت تمام و کمال عمل می کرد. از این رو، اساسا تفسیرِ جان کری از برجام نیز چیزی بیش از تفسیری یکجانبه و منفعت طلبانه نبود.