مرور زندگی رستم قاسمی / پایان کار «رستم» با خان سیاست / از وزارت نفت دولت احمدی نژاد تا مشاور دولت روحانی و وزارت راه رئیسی

از هفده‌سالگی عضو سپاه پاسداران شد، 43 ساله بود که فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیاء را به او سپردند تا چهار سال بعد پایش به دولت هم باز شود و به وزارت نفت برود. با روی‌کارآمدن سیدابراهیم رئیسی شانس حضور مجدد در جلسات هیئت وزیران را پیدا کرد و این‌بار به وزارت مسکن، راه و شهرسازی رفت تا گره از مشکل مسکن باز کند. پانزده ماه نگذشت که بیماری‌اش تشدید شد و نامه استعفایش را امضاء کرد و حالا یک‌روز پس از انتخاب جانشینش در وزارت راه، در 58 سالگی درگذشت.

رستم قاسمی در سال 1343 در روستای سرگاه شهرستان مهر استان فارس متولد شد و تحصیلات مقاطع دبستان و متوسطه را در همان استان پشت سر گذاشت. مُهر مدرک دیپلم و پایان دوران دبیرستانش خشک نشده بود که عضو سپاه پاسداران شد، به یگان‌های رزمی مهندسی‌اش پیوست و از جبهه‌های جنگ ایران و عراق سر درآورد. مدتی بعد فرماندهی همان یگان‌ها را عهده‌دار شد و جنگ که خاتمه یافت به نهاد تازه‌تأسیس قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء رفت و آنجا هم فرماندهی مهندسی دریایی را به دست گرفت؛ سمتی که کمی بعد عنوان مشابه‌اش در سپاه پاسداران نیز به او سپرده شد تا در نهایت به فرماندهی قرارگاه سازندگی نوح منصوب شود. رستم قاسمی خیلی زود از مسیر حوزه نظامی به مسیر عمران و سازندگی رفت.

اما از نیمه دهه هشتاد خورشیدی رستم قاسمی کم‌کم به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل و روزبه‌روز اسم و عکسش بیشتر در رسانه‌ها منتشر شد. او با حکم فرمانده کل سپاه پاسداران به‌عنوان فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء منصوب شده و لازم بود بیش از گذشته در افکار عمومی شناخته شود. قاسمی تحصیلاتش در دانشگاه صنعتی شریف را تکمیل کرد و با مدرک کارشناسی‌ارشد مهندسی عمران فارغ‌التحصیل شد. از همان سال‌ها به نفت‌وگاز و پتروشیمی هم علاقمند شد و به دلیل جایگاهش در قرارگاه خاتم سمت مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت مهندسی نیروی نفت را به کارنامه‌اش اضافه کرد. تجربیاتش در نیروی دریایی سپاه هم به کار ریاست بر هیئت مدیره شرکت صنعتی دریایی ایران و شرکت کشتی‌سازی خلیج فارس آمد.

با آغاز به کار دولت دوم محمود احمدی‌نژاد و تشدید علاقه وی به اعمال تغییرات متعدد در کابینه، رستم قاسمی در مرداد ماه 1390 در پی برکناری مسعود میرکاظمی برای تصدی پست وزارت نفت به مجلس معرفی شد. جلسه بررسی صلاحیت او در مجلس مخالفان و موافقان حضور چهره‌های نظامی در دولت و به‌ویژه در رأس وزارت نفت را رودرروی هم قرار داد اما نهایتاً نتیجه به نفع قاسمی تمام شد و به‌عنوان آخرین وزیر نفت دولت دهم از مجلس رأی اعتماد گرفت.

رستم قاسمی همزمان با تشدید تحریم های نفتی پا به این وزارتخانه گذاشت و اصلی‌ترین چالش رستم در وزارت نفت دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت در شرایط تحریم نفت و بانک بود. او روش های مختلفی برای دور زدن تحریم امتحان کرد که برخی از آنها با حواشی روبرو شد و برخی دیگر البته کارساز شد و او توانست تا پایان دولت دهم دخل دولت را پر نگه دارد.

در زمان وزارت قاسمی در دولت احمدی‌نژاد، دکل حفاری نفت فورچونا با واسطه‌گری شرکتی ترکیه‌ای به شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، از زیرمجموعه‌های وزارت نفت، فروخته شد اما با وجود پرداخت هزینه 87 میلیون دلاری آن، به ایران تحویل داده نشد. ماجرای گم‌شدن این دکل نفتی از اواخر مهرماه 1393 زمانی که 14 نماینده مجلس در نامه‌ای به رئیس‌شان خواستار پیگیری پرونده شدند، به رسانه‌ها راه یافت و در نهایت شعبه 163 مجتمع امور اقتصادی پنج متهم پرونده دکل نفتی را به زندان محکوم کرد. رستم قاسمی در آن زمان گم‌شدن دکل نفتی را رد کرده و گفته بود «دکل نفتی خودکار نیست که گم شود.»

با پایان دولت احمدی‌نژاد اما حضور قاسمی در دولت به پایان نرسید و در همان ماه‌های ابتدایی دولت نخست حسن روحانی از سوی حسین دهقان، وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، به عنوان مشاور وزیر انتخاب شد و کمی بعد هم به واسطه تجاربی که در حوزه مقابله با تحریم‌ها داشت سمتی مشابه نزد اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری دریافت کرد.

او از سال 1396 تصمیم گرفت سیاست‌ورزی حزبی را هم تجربه کند و در همان سال از سوی جبهه یکتا که جمعی از فعالان سیاسی اصولگرا را تشکیل می‌داد که اغلب در دولت‌های نهم و دهم سمت و مسئولیتی داشتند، به‌عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح شد، هرچند گزینه نهایی این جبهه برای انتخابات نبود.

رستم اما از ادامه مسیر کاندیداتوری در انتخابات ناامید نشد و در کوران ثبت‌نام خردوکلان‌های احزاب و جریان‌های سیاسی در اردیبهشت 1400 به عنوان یکی از گزینه‌های اصولگرایان برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران نام‌نویسی کرد، هر چند پیش از اعلام اسامی تأیید صلاحیت‌شدگان توسط شورای نگهبان، از کاندیداتوری انصراف داد و به نفع ابراهیم رئیسی کنار کشید.

کار رستم با سیاست همچنان ادامه داشت و سوم شهریور 1400 بار دیگر با 267 رای موافق از مجلس و این‌بار برای تصدی وزارت راه و شهرسازی رای اعتماد گرفت. اشتباهات چندین‌باره او در جریان بررسی صلاحیتش و به کاربردن لفظ وزارت نفت به جای وزارت راه از سوی برخی رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت.

البته او نشان داد که همچنان در وزارت مسکن به «نفت» به عنوان یک ابزار مناسب برای تامین مالی پروژه مسکن فکر می‌کند و بدش نمی‌آید از تجارب گذشته و فروش نفت برای تامین مالی ساخت 4 میلیون مسکن بهره ببرد. او کوشید با طرح «نفت در برابر مسکن» شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای را برای احداث مسکن در کشور جذب و سرمایه‌های آنان را با تحویل نفت بازپرداخت کند اما این پروژه آنطور که رستم قاسمی دوست داشت پیش نرفت و عملا مشکل زنجیره تامین مالی به عنوان اصلی‌ترین مشکل تولید مسکن باقی ماند.

در شهریور امسال خبر دستگیری بازرس ویژه و مشاور قاسمی در وزارت راه و شهرسازی، به اتهام فساد مالی توسط وزارت اطلاعات و همچنین روند کند مسکن‌سازی انتقادات از نحوه مدیریت وی بر وزارتخانه متبوعش را افزایش داد. از سوی دیگر بیماری رستم قاسمی خبرساز شد و تصاویر وی در بیمارستان در صدر اخبار قرار گرفت تا به تدریج زمزمه های رفتن او از وزارت مسکن قوت بگیرد. اما هیچ‌کس حاضر به تایید این خبر نبود.

البته این آخرین حواشی زندگی سیاسی رستم قاسمی نبود و انتشار «تصاویری خصوصی» از او که مربوط با سالها قبل بود؛ در فضای مجازی واکنش‌های زیادی به همراه آورد. این تصاویر اولین بار توسط برخی چهره‌های خارج از کشور منتشر شد. رئیس دفتر رستم قاسمی با تأیید اصالت این عکس‌ها تاکید کرد که این عکس‌ها «خصوصی» است و سالها قبل در محیط غیرعمومی در مالزی تصویربرداری شده است.

در نهایت ابتدای آذرماه امسال با تشدید بیماری وی و طرح احتمال ناتوانی او در انجام وظایفش در وزارتخانه به موافقت رئیس‌جمهوری با استعفای قاسمی منجر شد. تقریباً دو هفته پس از کناره‌گیری او از وزارت راه و تنها یک‌روز پس از رای اعتماد مجلس به مهرداد بذرپاش به عنوان جانشینش در وزارت راه، خبر درگذشت رستم قاسمی بر اثر بیماری سرطان در 58 سالگی روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. ساعتی پس از درگذشت وی؛ ادمین صفحه منتسب به رستم قاسمی با اشاره به اینکه رستم قاسمی در تمام دوران خدمتم، از میدان جنگ نظامی تا نبرد اقتصادی تلاش کرده در خدمت مردم باشد؛ از قول او از مردم خواسته او را حلال کنند.

بیشتر بخوانید:

• رستم قاسمی درگذشت / علت فوت چه بود؟

• مخاطب، «ملت شریف ایران» بودند / آخرین توییت رستم قاسمی قبل از فوت

• پیام های تسلیت در پی درگذشت رستم قاسمی / از سپاه تا رئیسی، قالیباف و...

21220