هماورد "اراده‌ها" و "روایت‌ها" در شورای امنیت
آمریکا یک بار دیگر و در میان مخالفت همه جانبه و صریح "جامعه جهانی" به طور یک جانبه و غیرحقوقی "بازگرداندن تحریم"های سازمان ملل علیه ایران که بر اساس توافق هسته‌ای تعلیق شده بود را کلید زد.
به گزارش ایسنا، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه با حضور در مقر سازمان ملل در نیویورک، درخواست فعال کردن مکانیسم ماشه را در نامه‌ای به رئیس دوره‌ای شورای امنیت این سازمان ارائه کرد. این اقدام آمریکا با مخالفت چین، روسیه، اتحادیه اروپا و ایران مواجه شد. کشورهای 1+4 به علاوه اتحادیه اروپا و ایران در نامه‌های جداگانه به رییس شورای امنیت مخالفت خود را با تصمیم آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های گذشته این شورا علیه ایران اعلام کردند.
در پی شکست اقدامات و سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ در چهار سال گذشته علیه ایران و برجام، آمریکا تلاش کرد تا در ماه‌های اخیر به شیوه‌های نامتعارف و کم سابقه در تاریخ سازمان ملل و شورای امنیت، توافق هسته‌ای را که از حمایت متزلزل انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه همچنان برخوردار بود از بین ببرد. تلاش های آمریکا علیه برجام به عنوان یک اقدام دیپلماتیک بین المللی در کنار اقدامات زورمدارانه و یک جانبه ترامپ علیه قراردادها، معاهدات بین‌المللی و دو جانبه، هم پیمانان این کشور را بیش از پیش ناامید کرد. در آخرین اقدام یعنی ارایه دومین پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، هیچ کشوری به جز دومنیکن حاضر به همراهی آمریکا نشد و یکی از کم سابقه‌ترین رویدادهای سیاسی بین‌المللی در تاریخ 70 ساله شورای امنیت را رقم زد.
ترامپ سرخورده از این شکست و با استفاده ابزاری از حق وتوی خود و تفسیری غیراخلاقی و غیرحقوقی از قطعنامه 2231، سعی دارد شش قطعنامه پیشین شورای امنیت علیه ایران که بر اساس برجام تعلیق شده است را بازگرداند در حالی که حامیان برجام معتقدنداین اقدام ترامپ "غیرقانونی و بی اثر" و پیشاپیش شکست خورده است.
آنچه با ارایه نامه آمریکا در شورای امنیت در حال روی دادن است در تاریخ سازمان ملل بی‌سابقه است، وضعیتی که کمتر کسی تا لحظه آخر می‌تواند آن را پیش بینی کند. در رویه‌های بین‌المللی تا کنون چنین رخدادی سابقه ندارد که بتوان حدس زد در نهایت این بازی به نفع کدام یک از طرف‌ها؛ جامعه جهانی و ایران از این سو و آمریکا از سوی دیگر تمام خواهد شد؟
در عین حال آنچه از روز پنجشنبه در شورای امنیت کلید خورده است، در وهله نخست هماوردی است میان قدرت‌های بزرگ بر سر ثبات همکاری بین‌المللی و چند جانبه‌گرایی، نه اصالت زور و یک جانبه‌گرایی و در گام بعد برای اثبات رای اعضای باقی مانده در برجام در تفسیر قطعنامه 2231 است.
در یکی دو ماه گذشته که آمریکا از طرح و ایده خود برای فعال کردن مکانیسم ماشه را به استناد اینکه در قطعنامه 2231 همچنان آمریکا "عضو مشارکت کننده" در برجام است مطرح کرد کشورهای باقی مانده در برجام با رد این ادعا اعلام کردند که بعد از خروج آمریکا از برجام دیگر این کشور حقی برای فعال کردن این مکانیسم ندارد در عین حال باید امیدوار بود که این کشورها فراتر از اعلام مواضع و صدور بیانیه، اقدامات و تصمیمات اجرایی برای مقابله با هرگونه موفقیت احتمالی آمریکا در شورای امنیت داشته باشند. در هر حال آمریکا از قدرت اعمال نفوذ در بین کشورهای عضو شورای امنیت و به ویژه دبیرکل سازمان ملل و نیز فضای مانوری که قطعنامه 2231 به این کشور می دهد برخوردار است. آمریکا در نامه‌ای که برای احیای تحریم‌های تعلیق شده شورای امنیت علیه ایران به سازمان ملل ارایه کرده است، درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعم از غنی سازی، تحقیق و توسعه و تولید آب سنگین ابرز نگرانی کرده است، روندی که با خروج آمریکا از برجام و کاهش متقابل تعهدات از سوی ایران از سر گرفته شد. هم چنین فعالیت‌های موشکی ایران از دیگر موارد نگرانی مطرح شده است در حالی که هیچ کدام از فعالیت‌های موشکی ایران خلاف قطعنامه 2231 نبوده است. تولید موشک در ایران بدون قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای انجام گرفته است.
فعال کردن آنچه آمریکا و دیگر کشورها از آن به عنوان "مکانیسم ماشه" یاد می‌کنند در برجام در یک چارچوب مشخص طراحی شده است و این گونه نیست که یک عضو، آن هم عضو خارج شده از برجام بتواند یک باره و در مدت یک ماه به انتهای کار برسد و تحریم‌های گذشته را علیه ایران بازگرداند. کشورهای اروپایی و چین و روسیه به این رویکرد آمریکا انتقاد شدید دارند و بسیاری از کارشناسان و مقامات این کشورها این اقدام آمریکا را بیشتر اقدامی تبلیغاتی و انتخاباتی می دانند.
برخی کارشناسان بر این نظرند که این اقدام به نوعی بی‌ارزش کردن حق وتو اعضای دارای این حق در شورای امنیت است که بدون استدلال حقوقی دقیق و صرفا بر اساس اینکه یک عضو این حق را دارد سعی در بازگرداندن تحریم ها به طور یک جانبه کند. این کارشناسان این اقدام آمریکا را ضربه‌ای جدی به اعتبار این شورا نزد افکار عمومی و جامعه بین‌الملل می‌دانند.
اما آنچه آمریکا را در این اقدام بیش از پیش مدعی ساخته است، دو گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اقدامات پادمانی در ایران و نیز گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره اجرای قطعنامه 2231 است که در نامه روز پنجشنبه این کشور به دبیرکل سازمان ملل نیز به آن اشاره شده است. این گزارش‌ها با سندسازی و جوسازی آمریکا و رژیم صهیونیستی و حمایت هم‌پیمانان منطقه‌ای شان تهیه و تلاش شد تا با بازکردن موضوع فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران افکار عمومی جهانی را به نفع اهداف خود هدایت کنند. آمریکا در سال‌های گذشته به ویژه در زمان مدیریت یوکیا آمانوی فقید سعی کرد تا از طریق این نهاد بین‌المللی پرونده PMD را علیه ایران یک بار دیگر به بهانه های مختلف باز کند اما موفق نشد. متاسفانه با فوت ناگهانی و آمدن رافائل گروسی که مورد حمایت آمریکا است و نیز اتهام زنی های متعدد نتانیاهو و نیز همراهی آژانس با این ادعاهای واهی راه برای مطرح شدن برخی ادعاها از زبان آژانس در قالب گزارش های رسمی این نهاد باز شد.
برخی مقامات ابراز امیدواری کرده‌اند که در روند مذاکرات ایران و آژانس برای رسیدن به یک راه‌حل که هم دغدغه‌های ایران و هم درخواست‌های آژانس را پاسخ دهد نتایج مثبتی به دست آید.
به گزارش ایسنا، اکنون شورای امنیت به عنوان مهم ترین نهاد سیاسی و امنیتی جهان در مرکز توجهات بین المللی و نیز افکار عمومی جهان است. اقدام آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه، حکایت دیوانه‌ای است که سنگی را به چاه می‌اندازد و صد عاقل نمی توانند آن را بیرون بیاورند. آنچه روز پنجشنبه در شورای امنیت شاهد بودیم می تواند زنگ ها را برای قدرت های بزرگ و به ویژه کشورهای در حال توسعه به صدا درآورد که آنچه طی 70 سال و عبور از دو جنگ بزرگ جهانی و صدها رویداد بین المللی به دست آمده به راحتی و در راستای منافع و حتی خواست یک فرد از بین برود. امروز برجام و قطعنامه شورای امنیت لزوما در خطر نیست بلکه هویت سازمان ملل و شورای امنیت و به ویژه "حق وتو" بیش از پیش در خطر است.
در عین حال، جبهه شکل گرفته علیه آمریکا یکی از بزرگترین دستاوردهای سیاسی برجام است که کمتر کسی چه در ایران و چه در عرصه بین‌الملل به آن فکر می کرد. امروز آمریکا با تمام قدرت و توانش در سطح افکار عمومی داخلی خود و نیز در سطح جهان تنهاست.
برخی کارشناسان معتقدند حتی اگر شورای امنیت به نفع آمریکا در پایان سی روز آینده رای دهد، تازه بازی میان آمریکا و اعضای باقی مانده در برجام شروع خواهد شد. بازگرداندن قطعنامه های قدیمی علیه ایران امر ساده‌ای نیست چرا که بسیاری از بندها و بخش‌های این قطعنامه ها بعد از سال‌ها و نیز بعد از برجام دیگر قابلیت اجرا ندارد. همچنین یکی از اهداف دیگر این قطعنامه‌ها بازگرداندن تحریم تسلیحاتی علیه ایران است که بسیاری از کارشناسان این احتمال را می دهند، در چنین شرایطی چین و روسیه به سرعت معامله تسلیحاتی با ایران برای بی‌ثمر نشان دادن اقدام آمریکا را در دستور کار قرار خواهند داد.
یک ماه آینده تحولات سیاسی و بین‌المللی در ارتباط با کشورمان در لاهه، وین و نیویورک جریان خواهد داشت که نتایج آن هم برای ایران و هم جامعه بین‌الملل حایز اهمیت است. نتایج این روندها قطعا سرنوشت برجام و آینده روابط بین‌الملل را روشن‌تر خواهد کرد. در این میان جنگ اراده‌ها، روایت‌ها و تفاسیر در نیویورک یکی از متمایزترین دوران شورای امنیت و سازمان ملل را رقم خواهد زد.
انتهای پیام