یک ربع از دولت سیزدهم گذشت / نگاهی به عملکرد رئیسی در یکسالگی تیمش

شهریورماه یک سال از عُمر 4ساله دولت سیزدهم پشت سر گذاشته می‌شود و با نگاهی به پرونده این مدت، دستاوردهای سید ابراهیم رئیسی را با آنچه وعده داده بود و آنچه از او انتظار می‌رفت قیاس می‌کنیم.

خبرگزاری مهر، گروه سیاست: مردم در انتخابات 1400 با رأی خود در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری «سید ابراهیم رئیسی» را به عنوان رئیس‌جمهور برگزیدند. آنها 28 خرداد سال گذشته از مدیریت «تدبیری‌ها» به دولت جدید که نماینده تغییر در وضع موجود بود پناه آوردند. رئیسی شعار اصلی‌اش نیز «تغییر به نفع مردم بود».

12 مرداد ماه سال 1400 مراسم تنفیذ با حضور مقام معظم رهبری در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار و پس از آن 4 شهریور ماه اولین جلسه دولت سیزدهم به ریاست سید ابراهیم رئیسی در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد؛ در مراسم تنفیذ رهبر انقلاب در توصیه‌هایی خطاب به رئیس‌جمهور جدید فرموده بودند: «حضور افراد جدید با اراده‌های تازه و ابتکارات نو، برای همه به خصوص جوانان امید می‌آفریند که این امیدواری بسیار مغتنم است.»

مطالبات رهبر انقلاب از دولت چیست؟

رهبر انقلاب در این دیدار تاکید کرده بودند: «هر عامل و عنصری که بتواند اتحاد، انگیزه و امید ملت را افزون و مردم را وارد میدان کند، مغتنم است که ارزش‌های انقلاب این ویژگی تعیین کننده را دارد.»

ایشان با اشاره به شعارهای انتخاباتی رئیسی مبنی بر «مردمی بودن و از مردم شنیدن و در میان مردم بودن»، بیان کردند: «مردمی بودن موضوع بسیار مهمی است و رئیس‌جمهور محترم و همکارانشان باید تلاش کنند این شعار در واقعیت محقق شود و به معنی واقعی و بدون در نظر گرفتن امتیازهای طبقاتی و گروهی، در میان همه مردم باشند.»

لزوم ارتباط با مردم فقط در مراسم تنفیذ بیان نشد، بلکه تأکید صریح و ویژه رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار با اعضای هیئت دولت نیز بر این مهم بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای روز ششم شهریور 1400 در دیدار با دولتمردان فرمودند: «حرف زدن با مردم و مشکلات و راه‌حل‌ها را با مردم در میان گذاشتن هم یکی از جلوه‌های مردمی بودن است. مسئله‌تان را با مردم مطرح کنید. یک وقت مشکلی وجود دارد، راه‌حلی [هم] وجود دارد. البته سعی کنید حرف زدن شما موجب یأس مردم نشود».

حال که دولت سیزدهم در آستانه یک‌سالگی خود است، بر آن شدیم تا فعالیت‌ها، وعده‌ها و مهم‌تر از همه مطالباتی که رهبر انقلاب از رئیس دستگاه اجرا مطرح کرده بودند را بررسی کنیم؛ دولت سیزدهم در این یک سال چه اقدامات مهمی انجام داد و به چه اندازه در تحقق مطالبات رهبر انقلاب موفق ظاهر شد؟

شانه به شانه ملت در روزهای سخت

یک مطالبه اصلی «ارتباط با مردم» بود. رئیسی درحالی کلید پاستور را از حسن روحانی تحویل گرفت که طبق آمار، ویروس منحوس کرونا روزانه جان صدها نفر از مردم کشور را می‌گرفت، از این رو رئیس دولت سیزدهم در قالب نظارت میدانی به داروخانه 29 فروردین رفت و در گفتگو با مراجعان، از نزدیک در جریان مشکلات تأمین داروهای مورد نیاز برای بیماری کرونا قرار گرفت و دستورهای لازم را هم برای حل مشکلات صادر کرد.

مدتی بعد، چهارم آبان ماه 1400، در پی حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت در کشور با هدف ایجاد آشوب روانی میان مردم، جایگاه‌های عرضه بنزین از کار افتاد و نگرانی‌هایی را برای مردم به وجود آورد. رئیس‌جمهور با حضور خود در تعدادی از جایگاه‌های عرضه سوخت، موجب خنثی کردن توطئه حمله سایبری به سامانه‌ها و بازگرداندن آرامش روانی به مردم شد.

از نخستین ثانیه‌های فروریختن آوار متروپل، دولتمردان از استاندار و فرماندار تا معاونان رئیس‌جمهور و وزرا تلاش کردند تا در کنار حادثه‌دیدگان باشند. «احمد وحیدی» وزیر کشور از بین مردانِ کابینه «سید ابراهیم رئیسی» به عنوان نخستین مسئول عالی‌رتبه، شبانه، وارد آبادان شد و ساعت سه بامداد سوم خرداد فرماندهی جلسه ستاد بحران را بر عهده گرفت.

حضور میدانی وزیر کشور با قدردانی رهبر انقلاب از او نیز روبرو شد؛ ایشان در سخنرانی خود در مراسم سی و سومین سالگرد ارتحال امام (ره) با اشاره به اقدام به موقع مسئولان کشور در حادثه متروپل آبادان، خاطرنشان کردند: «امروز که دشمن در صدد تخریب مسئولان انقلابی است، وظیفه قدرشناسی از مسئولان انقلابی سنگین‌تر است؛ در همین قضیه آبادان که یک وزیر چند روز بالای سر کار می‌رود و یا اینکه رئیس جمهور محترم و معاون او به دیدار خانواده‌های جان‌باختگان می‌روند، باید قدرشناسی شود.»

حضور شانه به شانه در کنار مردم، در سیل امامزاده داوود هم صورت گرفت. ساعاتی پس از وقوع سیل وزیر کشور، استاندار تهران و شهردار تهران در کنار حادثه‌دیدگان حضور پیدا کردند و در جریان نحوه امداد رسانی قرار گرفتند، عصر همان روز (پنج شنبه) نیز معاون اول رئیس‌جمهور در جمع آنها حضور یافت و دستورات لازم را برای تسریع امداد رسانی صادر کرد.

البته پس از وقوع سیل در «امامزاده داوود»، حضور میدانی دولتی‌ها و شهردار تهران و انتشار تصاویری از «کفش گِلی» آنها به مزاق تدبیری‌ها و اصلاح طلبان خوش نیامد و این جماعت در فضای مجازی، نیش و کنایه‌های خود را نثار مدیران اجرایی و شهری کرد!

ملاقات با مردم بهانه نمی‌خواهد

علاوه بر نظارت‌های میدانی رئیس جمهور باید به سفرهای استانی دولتمردان هم اشاره کرد. «محسن منصوری» استاندار تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، پیرامون نحوه ارتباط و تعامل دولتمردان با مردم، گفت: «معتقدیم در دولت سیزدهم مجموع سیاست‌های اتخاذ شده، انتصابات جهادی، بکارگیری بدنه مردمی در مدیریت کلان کشور و استفاده از ظرفیت حلقه‌های میانی و گروه‌های مردمی و همچنین نقش دهی به عناصر فعال جامعه، انسجام سیاسی داخلی را افزایش داده است.»

وی با بیان اینکه ارتباط بی واسطه با مردم از نقاط قوت دولت سیزدهم است، تاکید کرد: مصداق این موضوع همین سفرهای مکرر، مستمر، دقیق و هدفمند رئیس جمهور و هیئت دولت است که این موضوع در لایه‌های پایین‌تر مدیریتی و در سطح استانی توسط استانداری‌ها نیز دنبال می‌شود.

شجاعت دولت، از «ارز ترجیحی» تا «برجام»!

«قاسم جعفری» سخنگوی کانون دانشگاهیان نیز با اشاره به اینکه از زمان تشکیل دولت سیزدهم 29 سفر استانی انجام شده است، به خبرنگار مهر، می‌گوید: «دولت وقتی به مردم مراجعه می‌کند، واقعیت جامعه را متوجه می‌شود، این مراجعه، روی تصمیم‌گیری‌های دولت اثرات مثبتی می‌گذارد. نکته دیگر این است که دولت به دنبال حل مسائل کشور به صورت مسئله‌محور و واقعی است. به دنبال کارهای شکلی، زینتی و ظاهری نیست.»

وی ضمن اشاره به اینکه دولت سیزدهم باید در روحیه خود، چند مسئله را مورد توجه قرار دهد، معتقد است: «دولت باید وجهه خدمت به مردم را وجهه خودش قرار دهد و در گام بعد باید جسارت و شجاعت در اقدام هم داشته باشد، نمونه آن را هم در بحث مردمی کردن یارانه‌ها و حذف ارز ترجیحی مشاهده کردیم.»

این فعال سیاسی به تصمیمات دولت در حوزه سیاست خارجی هم پرداخت و تاکید کرد: «دولت سیزدهم می‌گوید که به برجام و حوزه روابط سیاست خارجی اهتمام دارد اما در مقابل، مردم را نسبت به این موضوع شرطی نمی‌کند، بلکه کار اصلی را پیگیری می‌کند. در این راستا هم اقداماتی انجام شد که دولت گذشته اهل انجام دادن آن‌ها با بهانه‌های مختلف مثل برجام و FATF نبود. در ابتدای دولت سابق، حتی ازدواج جوانان و آب خوردن را هم به برجام ربط می‌دادند.»

تأسیس مؤسسات دانش‌بنیان که مقام معظم رهبری فرمودند تعداد آن‌ها را از 6500 به دو برابر برسانید هم در دستور کار دولت قرار گرفته است بنا بر نظر کارشناسان، این سفرهای استانی دولت باعث می‌شود دولتمردان بتوانند تصمیم جامع و میدانی اتخاذ کنند، نمونه آن نیز کمک و حمایت قوه مجریه از کارخانه‌های تولیدی است. «مجتبی شاکری» فعال سیاسی ضمن بیان این مطلب به خبرنگار مهر، گفت: «رئیسی جلوی تعطیل شدن بنگاه‌های تولیدی و کارخانه‌ها را گرفت و اجازه نداد تا بانک هیچ مرکز تولیدی را تعطیل کنند. کارهایی نیز برای اقشار کم‌درآمد جامعه انجام شد و تدبیرهایی نیز برای مسئله مسکن صورت پذیرفت.»

وی همچنین به اهمیت تحقق شعار سال از سوی مسئولان اجرایی اشاره کرد و گفت: «تأسیس مؤسسات دانش‌بنیان که مقام معظم رهبری فرمودند تعداد آن‌ها را از 6500 به دو برابر برسانید هم در دستور کار دولت قرار گرفته است.»

تصمیم بدون اجرا حکایت زنبور بدون عسل است!

نکته دیگر پیرامون ارتباط و تعامل دولت سیزدهم با مردم، تصمیماتی است که در این سفرها اتخاذ و اجرا می‌شود. مهمتر از تصمیمات اتخاذ شده، اجرایی شدن آنها است. «محمود فرشیدی» که در دولت نهم وزیر آموزش و پرورش بود در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: «در بحث سفرهای استانی دولت سیزدهم، شما می‌بینید که رئیسی چگونه بدون خستگی، آخر هفته‌ها به استان‌ها سفر کرده و برای مردمشان تدابیری را اجرایی می‌کند. البته این‌ها در کوتاه‌مدت است اما امیدواریم در بلندمدت نیز برکاتی شامل حال مردم شود.»

«به گذر زمان برای حل مطالبات مردم نیاز داریم. به خصوص در زمینه اقتصادی نمی‌توان انتظار داشت که به یکباره حل شوند» او پیرامون برنامه‌ها و سیاست‌های دولت در حوزه فرهنگیان و اینکه آیا مسئولان توانسته‌اند با تصمیمات خود امید را به مردم تزریق کنند؟ تاکید کرد: «دولت به مسائل مربوط به فرهنگیان و رتبه‌بندی معلمان که چند سالی به تأخیر افتاده بود، اعتبار خوبی را اختصاص داد و اعتماد فرهنگیان را برگرداند. همچنین درباره مطالبات کارگران و بازنشستگان نیز توجه ویژه‌ای داشت و اقداماتی را انجام داد.»

وزیر اسبق آموزش و پرورش اظهار کرد: «به گذر زمان برای حل مطالبات مردم نیاز داریم. به خصوص در زمینه اقتصادی نمی‌توان انتظار داشت که به یکباره حل شوند». لذا دولت سیزدهم در موارد مختلفی که جز مطالبات مردمی بوده، ورود پیدا کرده است.

دولت فراجناحی رئیسی در بکارگیری احمدی‌نژادی‌ها و روحانی‌ها

پس از روی کارآمدن دولت سیزدهم موضوعی که بارها سوژه رسانه‌های منتقد دولت شد، نحوه ترکیب کابینه سیزدهم بود، این رسانه‌ها در گزارش‌های تحلیلی خود مدعی می‌شدند: کابینه رئیسی را باید دولتِ سوم احمدی‌نژاد خواند! از این رو این پرسش را با فرشیدی که در آن مقطع در دولت نهم حضور داشت مطرح کردیم. او پاسخ داد: «در بحث نیروهای کابینه دولت سیزدهم می‌بینیم که هم از دولت احمدی‌نژاد و هم از دولت روحانی استفاده شده است. مثلاً محمد اسلامی در دولت قبل وزیر راه بوده است و اکنون رئیس سازمان انرژی اتمی است. بنابراین نمی‌توان گفت که دولت سیزدهم، ادامه دولتِ احمدی‌نژاد است.»

آینده روشن برای اقدام خطیر حذف ارز ترجیحی

در این بین برخی از نمایندگان و کنشگران سیاسی هم پیشنهادها و نقطه نظرات خود را به دولت سیزدهم ارائه دادند. «محمدمهدی زاهدی» نماینده مردم کرمان در مجلس و عضو شورای مرکزی جامعه اسلامی مهندسین به حذف ارز ترجیحی که در دولت سیزدهم صورت گرفت اشاره کرد و به خبرنگار مهر، گفت: «واقعیت این است که اگر زیرساخت‌های این جراحی اقتصادی، بهتر فراهم می‌شد، به طوری که فشار معیشتی به مردم مخصوصاً اقشار کم‌درآمد وارد نمی‌کرد و مدیریت آن نیز به درستی صورت می‌گرفت، وضعیت بهتری را شاهد بودیم. مثلاً در بحث کارکنان دولت، حقوق کارگران 57 درصد افزایش یافته است؛ ولی حقوق کارکنان کشوری و لشگری فقط 10 درصد!»

وی در همین راستا پیشنهادی به دولت ارئه کرد و گفت: «اگر دولت می‌خواهد که کارکنانش سالم کار کنند و به دنبال رشوه نروند، باید این موضوع را تغییر دهد. حقوق آنها افزایش یابد یا کارت‌های مخصوصی جهت تأمین معیشت و خرید برنج، روغن، شکر، گوشت و غیره به کارکنان دولتی داده شود. این می‌تواند کمک مؤثری به آرامش کارکنان کند.»

«محمدرضا باهنر» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز دورنمای دولت در یکسال گذشته را مثبت ارزیابی می‌کند و در عین حال با اشاره اقدامات و تصمیماتی که در حوزه اقتصاد پیرامون جراحی اقتصادی اعمال شده است، می‌گوید: «مسئله عادلانه سازی یارانه‌ها که از 4-5 کالا شروع کرده‌اند کاری بوده که بسیاری از دولت‌ها علاقه‌مند بودند آن را انجام دهند اما جرأت و همت آن را نداشتند در حالی که دولت سیزدهم این همت را داشته و آن را انجام داده است. البته کار بسیار خطیری است و همین حالا هم سر و صدای برخی‌ها را درآورده است. بنابراین باید به دولت کمک و برای توفیق آنها دعا کنیم که بتواند در قدم اول عادلانه سازی یارانه‌ها موفق شود.»

تبدیل شیب نزولی سرمایه اجتماعی به سیر صعودی

در این گذار باید به پرسشی که 2 بار در این مطلب مطرح شد یادآوری کرد؛ دولت سیزدهم برای امید آفرینی و افزایش اعتماد عمومی چه کرده است؟

محمد ناظمی اردکانی عضو کابینه نهم به این پرسش پاسخ می‌دهد و به خبرنگار مهر، می‌گوید: «دولت سیزدهم عزم خود را جزم کرده تا به شعارهایی که در زمان انتخابات داده، عمل کند و همچنین توجه ویژه‌ای به قشر کم‌درآمد جامعه دارد؛ در صحنه اقتصادی شاهد این بودیم که یک تحول مانند حذف ارز ترجیحی رخ داد. این نوع حذف ارز در دولت‌های سابق نیز مطرح بود اما هیچ‌کدام نتوانستند اجرایی کنند. مردم هم علیرغم افزایش سختی معیشتی، تحمل کردند. رشد اقتصادی اکنون مثبت شده، در فضای کسب‌وکار می‌بینیم که دریافت پروانه به صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد. شاخص‌های ده‌گانه فضای کسب‌وکار در حال برنامه‌ریزی و اصلاح است. در کل جهت‌گیری اقتصادی بسیار مثبت است.»

در دولت گذشته، این اعتماد به شدت کاهش یافته و در بعضی موارد نیز به صفر رسیده بود؛ اما اکنون این اعتماد به دلیل سفرهای استانی رئیس‌جمهور و دیدارهای چهره به چهره افزایش پیدا کرد او با بیان اینکه در عرصه اجتماعی شاهدیم که اعتماد عمومی به مسئولان در حال افزایش است، تاکید کرد: «متأسفانه در دولت گذشته، این اعتماد بشدت کاهش یافته و در بعضی موارد نیز به صفر رسیده بود؛ اما اکنون این اعتماد به دلیل سفرهای استانی رئیس‌جمهور و دیدارهای چهره به چهره افزایش پیدا کرده که باعث می‌شود سرمایه اجتماعی خوبی ایجاد شود.»

وزیر تعاون دولت نهم با بیان اینکه نمی‌توان در یکسال انتظار داشت همه موارد در دولت اجرایی شود، گفت: «حجم نقدینگی باعث ایجاد تورم و گرانی شده که در عین حال استقراض از بانک مرکزی نیز در این دولت صفر شد و کسری بودجه از طریق دریافت مالیات انجام می‌شود. فروش نفت با تدابیر لازم، علی رغم وجود تحریم‌ها، افزایش پیدا کرده است. قطعاً نتایج این موارد در سال آینده مشاهده می‌شود.»

به هرحال دولت سیزدهم به زودی وارد یکسالگی خود خواهد شد و کارنامه آن در این یکسال پیش روی مردم قرار داد، برخی از وعده‌ها اجرایی و برخی از وعده‌ها و برنامه‌ها هم باید دنبال و پیگیری شود. انتظار می‌رود همچنان مطالبات رهبر انقلاب از دولتمردان با شتاب بیشتر پیگیری شود، کما اینکه تاکنون برخی از این مطالبات از جمله ارتباط با مردم صورت گرفته است و این تعامل و ارتباط نزدیک باید استمرار پیدا کند.