آوار سیاستها و اقدامات بن سلمان بر سر عربستان

بن سلمان که در دوران «باراک اوباما» رییس جمهوری سابق آمریکا، ابتدا به عنوان وزیر دفاع عربستان تعیین و سپس در دوران ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» و با کمک وی و با حفظ پست قبلی خود به سمت ولیعهد سعودی تعیین شد، با پیروی و حمایت‌های ترامپ که همفکر او بود، یکه‌تازی‌های خود را در عربستان و منطقه توسعه داد و این کشور و منطقه را با مشکلات بی‌شماری مواجه کرده است.

هر چند سیاست‌های جاه‌طلبانه و جنگ‌طلبانانه عربستان مربوط به امروز و دوران بن سلمان نیست و به چهار دهه گذشته باز می‌گردد، ولی در دوران ولیعهد جوان و کم‌تجربه، این کشور در پیروی ولیعهد سعودی از سیاست‌های ضدانسانی و جنگ‌طلبانه دونالد ترامپ این روند تشدید شده است.

با نگاهی گذرا به تاریخ 40 سال گذشته منطقه می‌بینیم که سعودی‌ها طی این مدت یا خود آتش افروخته‌اند یا هیزم‌بیار معرکه بوده‌اند؛ از حمایت‌های همه جانبه از رژیم بعث صدام در جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ایران گرفته تا حمایت از گروه‌های تروریستی «القاعده» و «طالبان» در افغانستان و پاکستان و دخالت‌های بی‌شمار در امور لبنان، حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق همچون «داعش» و «النصره» و حمله به یمن در تاریخ ششم فروردین سال 1394 تنها بخشی از این تاریخ جنایت‌بار آل سعود در منطقه می‌باشد که خسارت‌های جبران ناپذیری به جای گذاشته است.

اقدامات آل سعود در 40 سال گذشته نه تنها خسارت‌های بی‌شماری به مردم مسلمان منطقه وارد کرده، بلکه موجب خسارت‌های هنگفت به خود سعودی‌ها نیز شده است و کار به جایی رسیده که کشور ثروتمند عربستان به دلیل کسر بودجه و به آتش کشیدن دلارهای نفتی در سال‌های اخیر اقدام به کسر حقوق 30 درصدی مجدد کارمندان و کارکنان این کشور در یکسال گذشته کرده است.

ولیعهد سعودی طی سخنانی در روزهای اخیر ضمن اعلام رکود اقتصادی در عربستان گفته، "چنانچه ریاض نتواند درآمدهای غیرنفتی را افزایش دهد، مجبور خواهد شد حقوق بخش عمومی در این کشور را بیش از 30 درصد کاهش دهد".

به گزارش پایگاه خبری شبکه "العربیه"، ولیعهد سعودی در این ارتباط تصریح کرد، "با توجه به آنچه درباره پیش‌بینی بودجه سال 2020 اعلام شد، ما پیشتر از درآمدهایی احتمالی صحبت کردیم که 833 میلیارد ریال (سعودی) برآورد می‌شد و 513 میلیارد ریال آن مربوط به درآمدهای نفتی بود. پس از کاهش قیمت نفت در سال جاری، درآمدهای نفتی عربستان عملا به 410 میلیارد ریال کاهش پیدا کرد. این درآمدها به تنهایی برای پوشش حتی بند حقوق که در بودجه امسال این کشور 504 میلیارد ریال برآورد می‌شد، کفایت نمی‌کند چه برسد به دشواری تأمین مالی بندهای دیگر؛ بندهایی که شامل 103 میلیارد ریال هزینه‌های سرمایه‌ای، 69 میلیارد ریال مزایای اجتماعی، 140 میلیارد ریال برای راه‌اندازی و نگه‌داری و... می‌شود؛ این یعنی رکود اقتصادی و از دست دادن میلیون‌ها شغل".

بن سلمان در ادامه گفت که "چنانچه صادرات غیرنفتی امسال را به 360 میلیارد ریال نرسانیم و در همان سطح مشخص شده برای سال 2015 یعنی حدود همان 100 میلیارد ریال باقی بماند، مجبور خواهیم شد حقوق کارکنان بخش عمومی را بیش از 30 درصد کاهش دهیم، یارانه‌ها و پاداش‌ها را به‌طور کامل لغو کنیم و هزینه سرمایه‌ای را کاملا متوقف کنیم".

سخنان بن سلمان در حالی است که ائتلاف متجاوز عربی - آمریکایی به سرکردگی عربستان با صرف هزینه‌های هنگفت حملات خود را که از ششم فروردین سال 1394 علیه یمن آغاز کرده و همچنان ادامه می‌دهد.

تبعات سیاست بن سلمان برای دیگر کشورها

سیاست‌های جنگ‌طلبانه "محمد بن سلمان" ولیعهد و وزیر دفاع سعودی علیه دیگر کشورها و سوء‌مدیریتی وی نه تنها برای عربستان، بلکه برای دیگر کشورهای تولید کننده نفت نیز دردسرساز شده است.

با روی کار آمدن بن سلمان در سال 2015 به عنوان وزیر دفاع عربستان و سپس ولیعهد شدن وی در سال 2017 که با رییس جمهوری شدن ترامپ در آمریکا همزمان شد، شرایط مدیریتی عربستان نیز بسیار بغرنج گردید، هرچند دخالت‌های آل سعود در امور کشورهایی همچون عراق، سوریه، لیبی، افغانستان، پاکستان و لبنان در حمایت از گروه‌های تروریستی مانند القاعده، طالبان و داعش به سال‌های پیش از آن باز می‌گردد.

اساسی‌ترین مشکل عربستان در سال‌های اخیر حمله این کشور به یمن در غالب ائتلاف عربی - آمریکایی در ششم فروردین سال 1394 و پس از وزیر دفاع شدن بن سلمان می‌باشد، اقدامی که آل سعود را در باتلاق فرو برده است.

عربستان در سال‌های اخیر حدود 200 میلیارد دلار در به آشوب کشاندن کشورهای سوریه، عراق و لیبی، لبنان و دیگر کشورهای منطقه با تجهیز و تسلیح گروه‌های تروریستی هزینه کرده است که اگر 300 میلیارد دلار هزینه جنگ شش ساله یمن را به آن اضافه کنیم، می‌بینیم که آل سعود نزدیک به 500 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را فقط برای کشتار مردم مسلمان منطقه و توطئه‌چینی علیه آنها صرف کرده است.

این روزها عربستان با مشکلات فراوانی از جمله بحران اقتصادی مواجه است، بحرانی که دلایل مختلفی دارد، ولی سرمنشاء اصلی آن تجاوز نظامی عربستان به یمن و حمایت آل سعود از گروه‌های تروریستی در سوریه، عراق و لیبی است.

در حالی‌که نزدیک به 9 ماه است جهان درگیر شیوع «ویروس کرونا» شده و شمار مبتلایان به این بیماری مرموز از 50 میلیون نفر در جهان فراتر رفته و رکود اقتصادی سراسر دنیا را فراگرفته و موجب بیکاری دهها میلیون کارگر شده، ریاض بدون در نظر گرفتن این رکود اقتصادی در توطئه‌ای علیه مسکو و در اصل به منظور ضربه‌زدن به اقتصاد ایران از 22 اسفند ماه 1398 تولید نفت خود را روزانه یک میلیون بشکه افزایش داد و به بیش از 13 میلیون بشکه رساند، در حالی‌که در این دوره به دلیل رکود اقتصادی جهانی باید تولید و صادرات نفت خام کاهش می‌یافت.

این اقدام آل سعود موجب کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی شد، به حدی که در سال گذشته به یکباره قیمت نفت در جهان سقوط کرد و برخی بازارها قیمت صفر دلار در هر بشکه را لمس کردند و بازارهای آمریکا حتی برای هر بشکه اعلام کردند که 37 دلار نیز پرداخت می‌کنند، یعنی در آن دوره قیمت نفت در بازارهای آمریکا به منفی 37 دلار در هر بشکه رسید.

این اقدام آل سعود و مشخصا بن سلمان کم تجربه طی 3 ماه با صادرات 10 میلیون بشکه‌ای نفت خام (3 میلیون بشکه نیز در داخل عربستان مصرف می‌شود) موجب شد تا عربستان درآمدی تقریبا صفر از این صادرات عظیم کسب کند و دیگر کشورهای صادر کننده نفت نیز دچار خسارت شوند.

اما در چند ماه گذشته و با افزایش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی، این زیان کمتر شده است.

سوءمدیریت عربستان به ویژه بن سلمان و تحمیل خسارت‌های آل سعود به عربستان و جهان به حدی شده که وزارت دارایی سعودی اعتراف کرده که درآمدهای نفتی این کشور در سال‌جاری میلادی حدود 49 درصد معادل 36 میلیارد دلار کاهش یافته است.

روزنامه "عکاظ" چاپ عربستان، چندی پیش طی گزارشی اعلام کرد که درآمد این کشور در سه ماهه دوم سال‌جاری میلادی حدود 45 درصد معادل 25 میلیارد و 500 میلیون دلار کاهش یافته است.

در گزارش وزارت دارایی عربستان هم که در مورد عملکرد فصلی بودجه این کشور منتشر شد، آمده است، در سه ماهه دوم سال‌جاری میلادی این کشور حدود 109 میلیارد و 200 میلیون ریال سعودی معادل 29 میلیارد و 120 میلیون دلار کسری بودجه داشته که این مسأله را می‌توان ناشی از کاهش شدید قیمت نفت در دوران شیوع ویروس کرونا دانست.

البته شیوع بیماری کرونا موجب محروم شدن عربستان از درآمد حداقل 12 میلیارد دلاری حج نیز شده است، درآمدی که در سال‌های گذشته به طور دائم کسب می‌شده است.

اعمال محدودیت در برگزاری مراسم حج، فشار مالی بیشتری به عربستان وارد کرده است، کشوری که در شرایط کنونی با توجه به شیوع ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت، با بحران مالی روبه‌رو است، بطوری که این کشور سیاست ریاضت اقتصادی را در پیش گرفته و مجبور به افزایش بهای بنزین و بسیاری از کالاها و خدمات در داخل کشور شده است.

کاهش شدید قیمت نفت، ادامه جنگ در یمن و شیوع ویروس کرونا، عربستان را دچار کمبود شدید نقدینگی کرده و این امر موجب شده تا ریاض در بودجه سال‌جاری میلادی خود تجدید نظر کند، بودجه‌ای که بر اساس هر بشکه نفت 62 دلاری بسته شده بود.

یکی دیگر از پیامدهای بحران اقتصادی عربستان که در ماه‌های اخیر نمایان شده، اعلام توقف پرداخت هزینه معیشتی به شهروندان و همچنین افزایش مالیات بر ارزش افزوده می‌باشد، موضوعی که از سوی الجدعان وزیر دارایی این کشور به صورت رسمی چندی پیش اعلام شد.

در کنار مسایل مورد اشاره، فشارهای امنیتی به مخالفان همچون قتل فجیع دو سال پیش "جمال خاشقچی" روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول و بازداشت دهها شاهزاده سعودی در داخل این کشور نشان می‌دهد که بن سلمان جوان و کم‌تجربه برای رسیدن به تخت و تاج پادشاهی از هیچ اقدام ضدانسانی رویگردان نیست، اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که حامی اصلی بن سلمان که همان دونالد ترامپ می‌باشد، در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شکست خورده و تا دو ماه دیگر باید از قدرت کنار رود و به جای او "جو بایدن" در قدرت بنشیند و هنوز معلوم نیست که آیا رییس جمهوری جدید آمریکا با سیاست‌های بن سلمان موافقت و از او حمایت خواهد کرد یا خیر؟.

• اوپک
• گروه تروریستی داعش
• دونالد ترامپ
• القاعده
• محمد بن سلمان
• جو بایدن
• ریاض