از حملات سیاسی احمدی نژاد تا به دردسر افتادن ظریف

وب‌گاه اقتصاد نیوز 1401/01/04 - 16:59 مشاهده در مرجع

در اولین فصل از سال 1400 هم مذاکرات هسته ای در جریان بود هم فضای سیاسی کشور در حال و هوای انتخابات به سر می برد.

به گزارش اقتصادنیوز، فصل بهار در سال گذشته با حوادث مختلف سیاسی همراه بود، از جدی تر شدن مذاکرات هسته ای در ماه های آخر دولت روحانی تا انتخابات ریاست جمهوری و ردصلاحیت چهره هایی چون علی لاریجانی و جهانگیری.

مذکرات در ماه های آخر حضور در پاستور

سال 1400 در ایران با آغاز مذاکرات برای احیای برجام همراه شد. پس از استقرار دولت بایدن در واشنگتن و ابراز تمایل این دولت به احیای برجام، ایران هم به میز مذاکرات بازگشت. در فروردین مذاکرات ایران، 1+4 و آمریکا برای احیای برجام در وین آغاز شد. ایران حاضر نشده بود در جلسه مشترک با آمریکا حاضر شود و در واقع این مذاکرات با واسطه طرف اروپایی در حال انجام بود.

نظر آمریکا اقدام در برابر اقدام بود اما تهران تاکید داشت ابتدا باید آمریکا به برجام بازگشته و تحریم های خود را لغو کند تا پس از راستی آزمایی در مدت کوتاهی ایران هم به تعداد برجامی خود بازگردد. عباس عراقچی مسئول تیم مذاکره کننده در وین از روند مذاکرات ناراضی نبود و به نظر می رسید مذاکرات در حال پیشرفت است. اخبار امیدبخش از مذاکرات قیمت دلار را تا 20 هزار تومان کاهش داده بود.

انفجار در میانه مذاکرات هسته ای

اما در روز 22 فروردین بر اثر خرابکاری و انفجار در سایت هسته ای نطنز، برق این سایت قطع و بخشی از فعالیت های هسته ای متوقف شد. اسرائیل از سوی ایران متهم شد و مقامات این رژیم این اتهام را رد نکردند. البته وزارت اطلاعات ایران اعلام کرد عامل خرابکاری رضا نصری نام دارد که چند روز قبل از کشور گریخته است. ایران در واکنش به این اقدام اعلام کرد که غنی سازی 60 درصدی را آغاز می کند. اوایل اردیبهشت یک موشک از خاک سوریه نزدیک نیروگاه هسته ای دیمونا فرود آمد که گنبد آهنین نتوانست آن را ردیابی کند. تحلیلگران معتقد بودند فرود این موشک را می توان پاسخ تهران به تل آویو دانست. ایران اعلام نکرد که نقشی در شلیک این موشک داشته است.

فایلی که ظریف را به دردسر انداخت

پس از خرابکاری در نطنز، انتقاد به دستگاه های اطلاعاتی ایران به دلیل نفوذ عوامل اسراییل در مراکز هسته ای و حساس ایران آغاز بالا گرفت. این دومین خرابکاری در نطنز بود. انفجار پیشین در سال99 رخ داده بود. در ترور شهید فخری زاده هم ردپای عوامل نفوذی در وزارت دفاع ردیابی شده بود. انتشار مصاحبه ظریف در تلویزیون «ایران اینترنشنال» که رسانه فارسی زبان ضد ایرانی و نزدیک به عربستان بود، عامل دیگری برای حساسیت بیشتر نسبت به مساله نفوذ شد. مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری در اسفند99 گفت و گوهایی با تمام اعضای کابینه دولت انجام داده بود که قرار نبود آنها منتشر شود اما سه ساعت از مصاحبه هفت ساعته ظریف از ایران اینترنشنال سر درآورد. ظریف در بخش هایی از این مصاحبه به نقش سردار سلیمانی و سپاه قدس در معادلات منطقه‌ای و برجام پرداخته و نسبت به نقش کم وزارت خارجه در پیشبرد امور سیاست خارجه کشور انتقاد کرده بود که این اظهارات برای اولین بار توسط یک مقام جمهوری اسلامی بیان می شد و به همین دلیل مورد هجمه جناح اصولگرا قرار گرفت. روحانی به وزارت اطلاعات دستور بررسی چگونگی سرقت مصاحبه ظریف را داد و حسام آشنا رییس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری هم استعفا داد.

گفتگوی ایران و عربستان کلید خورد

همزمان با مذاکرات هسته ای در وین، مذاکرات ایران و عربستان آغاز شده بود اما اطلاعات چندانی از این گفت و گوها در دست نبود اما لحن مقامات ایران و عربستان نسبت به گذشته تغییر کرده بود. به نظر می رسید که تغییر گرایش دولت آمریکا نسبت به ایران بر نظر ریاض برای کاهش چالش های خود با تهران تاثیر مستقیمی گذاشته بود. این امیدواری وجود داشت که با حل مشکلات ایران و عربستان، تهاجم پنج ساله عربستان به یمن پایان پذیرد.

سیدحسن خمینی منصرف شد، ظریف کنار کشید

انتخابات ریاست جمهوری 28 خرداد نزدیک و نزدیک تر می شد و در اردیبهشت به تدریج افراد مختلفی از جناح های سیاسی اعلام داوطلبی می کردند. اصلاح طلبان به دنبال به صحنه آوردن سیدحسن خمینی و محمدجواد ظریف بودند. سید حسن خمینی اعلام کرد که پس از مشورت با رهبری، از حضور در انتخابات منصرف شده است. ظریف هم بارها تاکید کرده بود قصد شرکت در انتخابات ندارد.

از آن سو اصولگرایان دنبال ابراهیم رئیسی بودند ولی رئیسی هیچ اظهار نظر انتخاباتی نداشت. نزدیکان قالیباف می گفتند او برای حضور در انتخابات منتظر تصمیم رئیسی است. علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری در سکوت کامل به سر می بردند. محمدرضا عارف و محسن هاشمی در حال بررسی شرایط بودند.

حملات سیاسی احمدی نژاد

سردار سعید محمد، سردار حسین دهقان، سردار رستم قاسمی، سردار محسن رضایی، سرتیپ محمدحسن نامی، علی نیکزاد، امیر حسین قاضی‌زاده هاشمی، اسدااله بادامچیان، عزت الله ضرغامی، مسعود پزشکیان، صادق خرازی و مصطفی تاجزاده از مهمترین افرادی بودند که داوطلب انتخابات شده بودند. محمود احمدی نژاد بدون آنکه اعلام کند در انتخابات شرکت می کند، در دیدارهای مردمی خود شدیدترین نقدها را به شرایط کشور وارد می کرد. او منتقد جدی مذاکرات هسته ای بود و دولت و تیم مذاکره کننده را به فتحعلی شاه قاجار شباهت می داد. او حتی گفت که مسئولان کشور جزیره ای خریده اند تا در صورت شروع اعتراضات مردمی به آنجا فرار کنند. براساس نظرسنجی های انجام شده تا اواسط اردیبهشت، ابراهیم رئیسی در صدر داوطلبان انتخابات بود. ثبت نام انتخابات 21 اردیبهشت آغاز می شد. از سویی اصلاح طلبان و دولت نسبت به نتیجه بررسی صلاحیت داوطلبان شوراهای شهر اعتراض داشته و وزیر کشور از طرف با رییس مجلس در این زمینه وارد گفت و گو شده بود.

شوک شورای نگهبان به علی لاریجانی و جهانگیری / احمدی نژاد رد شد

موعد ثبت نام انتخابات که رسید سید ابراهیم رییسی، علی لاریجانی، محمود احمدی نژاد، اسحاق جهانگیری، علی مطهری، محسن هاشمی، مسعود پزشکیان، محسن رضایی، سعید جلیلی، سعید محمد، حسین دهقان، رستم قاسمی، عزت الله ضرغامی و مصطقی تاجزاده از مهمترین شخصیت هایی بودند که در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کردند.

شورای نگهبان روز سوم خرداد بررسی صلاحیت ها را به پایان رساند و ستاد انتخابات وزارت کشور روز چهارم خرداد اسامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد. سعید جلیلی، سید ابراهیم رئیسی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، سید امیر حسین قاضی زاده هاشمی، محسن مهر علیزاده و عبدالناصر همتی داوطلب نهایی این انتخابات شدند.

اعلام این اسامی موجب شد جامعه سیاسی کشورو البته عموم مردم شوک زده شوند زیرا انتظار ردصلاحیت احمدی نژاد و تاج‌زاده وجود داشت اما ردصلاحیت لاریجانی، جهانگیری، مسعود پزشکیان و محسن هاشمی دور از انتظار بود. اصلاح طلبان با صدور بیانیه های متعدد اعتراض خود را به نتیجه بررسی صلاحیت ها بیان داشته و اعلام کردند شرایط انتخابات رقابتی فراهم نیست.

در این انتخابات نیروهای اصلی اصلاح طلبان و اصولگرایان میانه‌رو از جمله علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری و علی مطهری ردصلاحیت شدند. شورای نگهبان در واکنش به اعتراض ها اعلام کرد که بیان دلایل ردصلاحیت ها غیرقانونی است ولی لاریجانی بارها از شورای نگهبان خواست تا دلایل ردصلاحیت او را علنی بیان کنند.

جفایی که شورای نگهبان کرد

آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب در سخنرانی خود در سالروز 14 خرداد به موضوع ردصلاحیت ها اشاره کرد و بدون اینکه نامی از کسی بیاورد، اظهار کرد: «در جریان عدم احراز صلاحیت، به بعضی از کسانی که صلاحیتشان احراز نشده بود جفا شد، ظلم شد؛ یا به خودشان یا به خانواده‌هایشان نسبت‌هایی داده شد که واقعیت نداشت... خب گزارشهای خلافی بود، غلطی بود؛ بعد هم ثابت شد که خلاف است، معلوم شد که خلاف است... خواهشم این است و مطالبه‌ام از دستگاه‌های مسئول این است که جبران کنند. این را جبران کنند و اعاده حیثیت کنند.»

شورای نگهبان همان روز در اطلاعیه ای اعلام کرد گزارش های خلاف واقعیت مبنای تصمیم گیری آنها نبوده است.

رئیسی به پاستور رفت

نظرسنجی های معتبر حکایت از مشارکت 40 درصدی در انتخابات و پیشتازی رئیسی داشت. اصلاح طلبان و میانه روها نتیجه تایید صلاحیت ها را موجب کاهش مشارکت می دانستند اما اصولگرایان عملکرد دولت روحانی و حامیان اصلاح طلب او را مقصر کاهش مشارکت معرفی می کردند.

انتخابات از ساعت7 صبح روز 28 خرداد برگزار شد و تا ساعت2 بامداد روز 29 خرداد ادامه یافت. طبق قانون انتخابات باید در یک روز برگزار می شد اما ستاد ملی مقابله با کرونا اجازه داده بود تا ساعت اخذ رای بیشتر شود تا در شعب اخذ رای ازدحام جمعیت ایجاد نشود.

ساعت 10 صبح روز شنبه تقریبا نتایج شمارش آرا مشخص شده بود و دیگر باید رییسی را هشتمین رییس جمهور ایران دانست. تا پیش از ظهر روز شنبه همتی، رضایی، قاضی زاده هاشمی و روحانی به رییسی تبریک گفتند. روحانی قبل از ظهر به دیدار رییسی هم رفت. ساعت17 همان روز رحمانی فضلی وزیر کشور اعلام کرد که از مجموع واجدین شرایط که 59 میلیون و 310 هزار و 307 نفر در انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری بودند، 28 میلیون و 933 هزار و 4 رای اخذ شده است یعنی مشارکت 48.8 درصد در انتخابات رقم خورد که پایین ترین نرخ مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران بود.

سید ابراهیم رییسی 18.021.945، محسن رضایی میرقائد 3.440.835 رأی، عبدالناصر همتی 2.443.387 رأی، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی 1.003.650 رأی بدست آوردند. 3 میلیون و 840 هزار رای باطله وجود داشت که نسبت به دوره های گذشته این عدد رشد معناداری کرده بود. در انتخابات شوراهای اسلامی هم لیست شورای ائتلاف به سرلیستی مهدی چمران در تهران پیروز شد.

پوتین رییس جمهور روسیه، بشار اسد رییس جمهور سوریه و الکاظمی نخست وزیر عراق از نخستین مقامات خارجی بودند که به رییسی تبریک گفتند. همچنین ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، کویت، قطر، امارات و عمان در همان روز 29 خرداد به رییسی تبریک گفتند.

همچنین بخوانید