اعتراف دقیقه 90 وزیر خارجه؛ ظریف در گزارش آخر برجام به چه چیزهایی اشاره کرد؟

گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - امیر قشقایی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور، بیست‌ودومین گزارش سه‌ماهه وزارتخانه تحت هدایت خود که در عین حال آخرین گزارش او نیز به شمار می‌آید را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تحویل داده است.

این گزارش سه‌ماهه که از آن به عنوان "گزارش برجام" یاد می‌شود، در 264 صفحه تنظیم شده است. همچنین ظریف این گزارش را همراه با نامه خود به مجلس ارائه کرده است. در این نامه ظریف از «هشت سال ناسزا شنیدن، خون دل خوردن و دم برنیاوردن بر سر اتهاماتی ناروا" حرف زده است. گویا حواشی پیرامون وزارت امور خارجه و وزیر آن تمامی ندارد و حتی در روز‌های پایانی عمر دولت تدبیر و امید نیز باید شاهد گلایه‌ها از زبان افراد مختلف باشیم.

ظریف در گزارش برجام چه چیزهایی را مطرح کرده است؟

این گزارش که عملا با هدف تحویل مسئولیت به وزیر آتی این وزارتخانه تنظیم شده است در یک جمله میخواهد بگوید که اتخاذ تصمیم نهایی و اجرایی کردن توافق هسته‌ای عملا برعهده دولت بعدی قرار دارد.

این درحالیست که آقای روحانی برخلاف اظهارات جدید ظریف قبلا بیان کرده بود که توافقات و مسئله برجام در همین دولت خواهد شد و در نهایت این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم مذاکرات ادامه پیدا کند یا همین الان تمام شود.

گزارش 264 صفحه‌ای وزارت امور خارجه که روز دوشنبه 21 تیر ماه توسط محمد جواد ظریف به رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تحویل داده شده است، شامل 14 بخش است.

بخش نخست آن، به مذاکرات برجام پیش از سال 2015 و توافق ایران با کشور‌های پنج‌به‌اضافه‌یک می‌پردازد. حتی جدولی از سانتریفوژ‌های در حال تولید و در حال نصب ایران، میزان غنی‌سازی اورانیوم نیز در دو بازه زمانی پیش از برجام و پس از تشدید و تجدید تحریم‌ها از سوی دولت ترامپ در این گزارش ارائه شده است. در این گزارش همچنین به زمینه‌های ناظر بر کسب توافق بر سر مناقشه هسته‌ای با ایران اشاره رفته است. دستاورد‌های اقتصادی ناشی از این توافق در سال‌های 2016 تا سال 2018 نیز به طور مختصر بیان شده است.

پس از آن، وزارت امور خارجه در گزارش سه‌ماهه خود نگاهی به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در سال 2018 و تشدید و تجدید تحریم‌ها انداخته است.

در گزارش وزارت امور خارجه از تلاش‌های سه کشور اروپایی (انگلیس، آلمان و فرانسه) در همراهی با دو کشور دیگر ذیربط در توافق سال 2015 (روسیه و چین) برای نجات برجام به‌رغم خروج آمریکا سخن رفته و گفته شده است که تلاش‌کشور‌های اروپایی نتیجه‌ای به همراه نداشته است.

پس از آن، به موضوع مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین اشاره رفته است. مذاکراتی که چند ماهیست آغاز شده و شش دور از آن به پایان رسیده است.

در این بخش از گزارش، به الزام‌های ایران برای احیای برجام اشاره شده و همچنین تحریم‌هایی که قرار است با امضای این توافق لغو شوند نیز ارائه شده است.

گفته می‌شود که مجموعا 1000 قلم از تحریم‌های وضع شده علیه ایران لغو خواهند شد. پیش از آن، عباس عراقچی تعداد موارد تحریمی ایران را 1500 مورد اعلام کرده بود. برخی از مسئولان جمهوری اسلامی حتی از 1600 مورد تحریم سخن می‌گویند.

ادعای وزارت خارجه؛ در صورت توافق همه‌ی تحریم‌ها برداشته خواهد شد!

در بخشی از گزارش 262 صفحه‌ای وزارت خارجه که با نامه ظریف به رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس همراه است ادعا شده که بر اساس چارچوبی که تاکنون در مذاکرات وین به دست آمده است، در صورت حصول توافق و بازگشت آمریکا به برجام، کلیه تحریم‌هایی که وفق برجام رفع شده بودند مجددا رفع خواهند شد.

در گزارش وزارت خارجه همچنین ادعا شده است با احیای برجام فهرستی طولانی ازتحریم‌ها بخش مالی و بانکی تا بخش‌های ساخت و ساز، معدن، تولید، منسوجات و بخش مالی؛ حوزه هواپیمایی؛ صادرات فرش و اقلام خوراکی لغو خواهند شد. علاوه بر این گفته شده است: «شناسایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به عنوان یک سازمان تروریستی «ابطال خواهد شد» و «بیش از هزار شخص حقیقی و حقوقی - فرد، نهاد، کشتی و هواپیما - از فهرست تحریم‌های آمریکا خارج می‌شوند. گزارش اقای ظریف تایید می‌کند که تهران در مقابل رفع احتمالی تحریم‌ها، مجموعه‌ای از محدودیت‌ها را پذیرفته است. از جمله اینکه غنی سازی اورانیوم در سطح حداکثر 3.67 درصد ادامه یابد و میزان مواد غنی شده حداکثر 300 کیلو باشد و مازاد آن با کیک زرد معاوضه شود.

این گزارش افزود: برجام حاصل کوششی عاشقانه برای رهانیدن ایران از دام امنیتی سازی آمریکا و تحریم‌های ظالمانه، در عین حفظ توان هسته‌ای با رعایت حداکثری خطوط قرمز در شرایطی دشوار بود، ولی همچون هر توافق دیگری حاصل مذاکره و دادوستد بین‌المللی است که در شرایطی خاص در سال 1392 شمسی و به دنبال رأی قاطع مردم به حل و فصل موضوع هسته‌ای براساس تعامل سازنده و عزتمند شکل گرفت.

وزارت خارجه تاکید کرد: "هیچ توافقی برای هیچ یک از طرف‌های آن توافق بی نقص نیست. هر یک از طرف‌ها از بخش‌هایی از توافق ناراضی و ناخشنود است. این طبیعت هر توافقی است؛ لذا لازمه رسیدن به توافق درک این واقعیت است که بدون توجه به حداقل قابل قبولی از نگرانی‌ها و مطالبات همه طرف‌ها، امکان مصالحه وجود ندارد.

ظریف، مجری سیاست خارجی یا سیاست‌گذار؟

گزارش برجام تاکید دارد که "باید پذیرفت که کارگزاران دیپلماسی و سیاست خارجی - از کارشناس، سفیر یا وزیر - تصمیم گیر نهایی نیستند و در همه جای دنیا مجری تصمیمات نهاد‌های بالادستی می‌باشند. مصالح عالی هر کشور در یک حوزه خلاصه نمی‌شود و تصمیم گیر نهایی باید همه جنبه‌ها در یک وضعیت را بسنجد یک دیپلمات یا یک مجری در میدان نمی‌تواند توقع داشته باشد که تصمیم نهایی را او بگیرد و یا حتی تصمیم نهایی مطابق سلیقه، نگرش و یا گزینه پیشنهادی‌اش باشد.

در آخرین گزارش برجامی، ظریف در نامه‌ای که با عنوان «وآخر دعوانا» ضمیمه گزارش کرده، با لحنی تاسف‌آمیز نسبت به شکست توافق هسته‌ای سال 2015 نوشته است: اگر در مورد ضرورت کار متوازن با شرق و غرب به یک اجماع ملی رسیده بودیم، دوستان دوران سختی را در سراب طمع سرازیر شدن شرکت‌های غربی از خود نرنجانده بودیم و به شعبات خارجی شرکت‌های آمریکایی اجازه فعالیت اقتصادی در ایران داده می‌شد، فشار حداکثری با مانع جدی سردمداران جهانی - از جمله در داخل آمریکا - مواجه می‌شد.

ظریف همچنین با انتقاد از اختلاف نظر‌های جناحی بر سر برجام نوشته است: اگراز ابتدا در پی استفاده حداکثری از هر میزان دستاورد برجام، حتی در بدترین نگرش‌ها بودیم و مقدار بیشتری سرمایه خارجی جذب کرده و تعداد بیشتری از شرکت‌ها از همه نقاط جهان را به کشور کشانده بودیم و به عوض مناقشه و مجادله بر سر اینکه برجام پیروزی قطعی بود و یا شکست کامل که حتما هیچ یک نبود همگی کوشیده بودیم بیشترین منفعت را از برجام ببریم، چه بسا شرایط به گونه‌ای دیگر رقم خورده بود.

نقدی بر گزارش و نامه برجامی وزیر خارجه کشور

گزارش اقای ظریف بیشتر شانه از سوی مشکلات خالی کردن و چیزی را گردن نگرفتن است تا گزارشی از علکرد 8 ساله وزارت خارجه و علمکرد آن در رابطه با برجام. ظریف در این گزارش و سپس نامه الحاقی آن مطالبی را بیان کرده که خوب است مورد بررسی قرار گیرد.

متأسفانه آقای ظریف حتی در هفته‌های پایانی دولت نیز حاضر نیست که به خسارت محض برجام اذعان کرده و بابت قصور و تقصیر‌های دولت و وزارت خارجه در ریل‌گذاری سیاست خارجی در 8 سال اخیر از مردم عذرخواهی کند. این در حالی است که همین چند روز پیش تخت روانچی سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل گفته بود: ایران بیشترین هزینه را داد، اما از برجام بهره‌ای نبرد. وزارت امور خارجه در گزارش مذکور این‌گونه القاء کرده که آمریکا و اروپا پذیرفته‌اند که تحریم‌ها را لغو کنند و اگر توافق در وین حاصل شود، لغو تحریم‌ها را در پی خواهد داشت.

بزک و تطهیر طرف آمریکایی و اروپایی در گزارش مذکور در حالی است که مقامات دولت بایدن بار‌ها در اظهارات گستاخانه صراحتا اعلام کرده‌اند که حتی اگر برجام احیا شود، صد‌ها تحریم باقی خواهد ماند و تحریم‌ها به هیچ وجه لغو نخواهد شد.

شتاب‌زدگی دولت تدبیر و امید در انجام تعهدات برجامی

ظریف در پایان گزارش خود تأکید کرده است: پس از دو سال مذاکره فشرده و طاقت فرسا برای دستیابی به یک توافق قابل قبول، نیز 6 سال کوشش نفس گیر برای حراست از حقوق ملت شریف ایران و جلوگیری از متلاشی شدن توافق همراه با هشت سال ناسزا شنیدن، خون دل خوردن و دم برنیاوردن بر سر اتهاماتی ناروا، اینک در آستانه واگذاری مسئولیت هستم. برخلاف این ادعا، وزارت امور خارجه در 8 سال اخیر منتقدان و کارشناسان و صاحبنظران را آماج توهین و تخریب و فحاشی قرار داده و هیچگاه انتقادات فنی، کارشناسی و دلسوزانه منتقدان را نپذیرفت.

در گزارش وزارت خارجه به توازن تعهدات ایران و 1+5 و از جمله آمریکا اشاره شده است. این در حالی است که اتفاقا یکی از نقاط ضعف جدی و خسارت بار برجام، عدم توازن و عدم همزمانی تعهدات بود. دولت روحانی به‌صورت پیش دستانه و عجولانه و ظرف 2 ماه تمامی تعهدات ایران را انجام داد و این شتابزدگی و عجله تعجب رسانه‌های غربی را در پی داشت. این شتابزدگی و عجله در حالی بود که دولت آمریکا به قاتل زنجیره‌ای توافقات بین‌المللی مشهور بوده و هست. اما متأسفانه دولت به این واقعیت بدیهی توجه نکرد.

در جایی دیگر از این گزارش ظریف اظهار کرده که او تنها مجری سیاست‌های خارجی کشور بوده و تصمیم گیرنده کسان دیگر بوده‌اند. درست است که وزارت خارجه تنها مجری سیاست هاست، اما در رابطه با موضوع برجام اولا حکومت تمامی اختیارات را به دولت داد و ثانیا دولت این اختیارات را به وزارت خارجه انتقال داد تا جایی که دیدیم حتی جزئیات برجام را خود شخص ظریف با طرف‌های مذاکره هماهنگ کرد و او پیش‌تر خود را سیاست‌گذار سیاست خارجی کشور می‌خواند.

دولت فعلی هموز از مذاکرات درس نگرفته است

مروری بر این گزارش نشان می‌دهد که وزارت امور خارجه حتی پس از تحویل مذاکرات به دولت آینده تمایل دارد بحران احیای برجام را در کانون مدیریتی کشور قرارداده و برجام را تنها راه‌حل برای شکوفایی اقتصادی کشورمان نشان دهد. تمرکز بر چند جدول در آخرین گزارش بیانگر آن است که وزارت خارجه فیلم‌نامه ادامه مذاکرات را به‌خوبی نگارش کرده و انتظار دارد؛ دولت آینده نیز در همین ریل حرکت کند.

برخلاف وعده‌های فراوان مقامات دولت روحانی و مدعیان اصلاحات، تحریم‌های ضدایرانی در 8 سال اخیر لغو نشد. در حقیقت با امضای برجام، آمریکا به جای رفع تحریم‌های هسته‌ای، برچسب تحریم‌ها را عوض کرد و آن را به تحریم‌های تسلیحاتی، تروریسم، حقوق بشری و... تغییر داد. تغییر برچسب‌های تحریم، یکی از‌ترفند‌های دولت‌های آمریکا - هم دموکرات و هم جمهوری‌خواه است.

آمریکا باید به‌صورت عملی و دائمی، تحریم‌های کاتسا، آیسا، ویزا، سیسادا و تحریم چرخه دلار را لغو کند. در این صورت عملا‌ترفند تغییر برچسب‌های تحریمی‌نیز بلااثر می‌شود. اما این مسئله به هیچ عنوان از سوی دولتمردان و مدعیان اصلاحات مطرح نمی‌شود. علت عدم سرمایه‌گذاری خارجی در پسابرجام نیز عهدشکنی آمریکا و اروپا و بی‌عملی دولت در اجرای 28 شرط ابلاغی بوده است، نه مخالفت‌های داخلی با برجام.

نکته قابل تأمل اینجاست که در این گزارش بیش از 200 صفحه‌ای حتی یک کلمه راهبرد دقیق درخصوص مواجهه با تحریم‌ها اشاره نشده است. موارد خلاف واقع این گزارش بسیار بیش از آنچه در این گزارش گفته شده، است و در نهایت خطاب به آقای ظریف و دیگر مدیران ارشد وزارت خارجه باید گفت که با دستاوردتراشی و تبرئه دشمن، نه برجام روسفید می‌شود و نه دولت.

انتهای پیام /