بازگشت چهره کهنه‌کار سیاست به قلب امنیت ملی؛ علی لاریجانی کیست؟

با حکم رئیس‌جمهور، علی لاریجانی بار دیگر به دبیری شورای عالی امنیت ملی منصوب شد؛ سیاستمداری با سابقه در سپاه، صداوسیما، وزارت ارشاد، مجلس و مدیریت پرونده‌های حساس سیاست خارجی.

خبرگزاری مهر- گروه سیاست: عصر امروز، 14 مرداد با حکم مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی، علی لاریجانی به سمت دبیری این شورا منصوب و جایگزین علی‌اکبر احمدیان شد. علی لاریجانی از چهره‌های شاخص سپهر سیاسی کشور طی سه دهه اخیر بوده است. او از خاندان مرجعیت است و در سیاست‌ورزی و کنشگری سیاسی در حلقه راست‌نشینانِ میانه گنجانده می‌شود.

علی اردشیر لاریجانی در 13 خرداد 1336 در شهر نجف در خانواده‌ای مذهبی و سرشناس متولد شد. پدرش آیت‌الله میرزا هاشم آملی از مراجع تقلید شیعه بود که برای تحصیل علوم دینی به نجف مهاجرت کرده بود. لاریجانی اصالتاً از منطقه لاریجان آمل در استان مازندران است. او دومین پسر خانواده‌ای هشت‌نفره است و برادرانش، محمدجواد، صادق، باقر و فاضل لاریجانی نیز از چهره‌های شناخته‌شده در حوزه سیاسی هستند.

لاریجانی در سن 20 سالگی (1356) با فریده مطهری، دختر آیت‌الله مرتضی مطهری، ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند است: دو دختر به نام‌های فاطمه و سارا و دو پسر به نام‌های مرتضی و محمدرضا. وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه ادیب و دوره متوسطه را در دبیرستان صدر قم گذراند.

لاریجانی دارای مدرک کارشناسی علوم کامپیوتر از دانشگاه صنعتی شریف و کارشناسی ارشد و دکتری فلسفه از دانشگاه تهران است. او همچنین مدرس دانشگاه و نویسنده آثاری در حوزه فلسفه از جمله کتاب‌هایی درباره فلسفه کانت و مقالات علمی متعدد است.

لاریجانی که از سال 1386 تا 1398 به مدت 12 سال بر کرسی ریاست مجلس تکیه زده بود و از این حیث در تاریخ کشور رکورددار محسوب می‌شود، در مقطعی نیز عهده‌دار دبیری شورای عالی امنیت ملی بود؛ بنابراین حکم جدید دبیری شعام برای لاریجانی، تازگی ندارد و او در این سمت، از تجاربی ارزنده برخوردار است. لاریجانی سابقه دبیری شورا را از 24 مرداد 1384 تا 28 مهر 1386 در کارنامه خود دارد.

علی لاریجانی در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 نیز نامزد شد اما احراز صلاحیت او توسط شورای نگهبان انجام نگرفت و همین امر سبب شد عده‌ای او را مردِ تمام‌شده سیاست ایران بنامند، ولی دریافت حکم مشاوره از رهبر انقلاب و عضویت به عنوان شخص حقیقی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، به تمام گمانه‌زنی‌ها مبنی بر پایان عصر کنشگری سیاسی لاریجانی، مُهر باطل زد.

علی لاریجانی در جریان جنگ تحمیلی 12 روزه نیز عیار بالای خود را به عنوان یک شخصیت وزین سیاسی و مسلط به امور راهبردی ثابت کرد. سفر حساس و پساجنگ او به مسکو در اواخر تیرماه و دیدارش با ولادیمیر پوتین در کرملین و انتشار عکس‌های این دیدار در شرایطی که امری مغایر با پروتکل‌های تشریفاتی روس‌هاست، نشان از وزن وزین لاریجانی در پیشبرد پرونده‌ای مهم و استراتژیک در سطح منطقه و جهان داشت. پس از سفر لاریجانی به مسکو و دیدارش با پوتین، کلیه‌ی رسانه‌های مطنقه‌ای و جهانی بر این امر صحه گذاشتند که پیشبرد بخش مهمی از پرونده راهبردی پساجنگ ایران با رژیم صهیونی، در ید اختیار علی لاریجانی به عنوان مشاور رهبر انقلاب و فرستاده ویژه رئیس‌جمهور است.

مهمترین مسئولیت‌های و سابقه‌های اجرایی:

حضور در سپاه

لاریجانی در سال 1361 به سپاه پاسداران پیوست و در سمت‌هایی چون معاونت سپاه و جانشین رئیس ستاد کل سپاه پاسداران فعالیت کرد. همچنین معاونت پارلمانی وزارتخانه‌های سپاه، کار و پست و تلگراف و تلفن را بر عهده داشت.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

لاریجانی در دولت دوم مرحوم هاشمی رفسنجانی پس از استعفای سیدمحمد خاتمی، به مدت یک سال وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.

رئیس سازمان صدا و سیما (1372-1383)

لاریجانی به مدت بیش از یک دهه رئیس سازمان صداوسیما بود. در این دوره شبکه‌های استانی، شبکه خبر، شبکه قرآن، العالم، الکوثر و جام جم تأسیس شد و سریال‌های تاریخی و مذهبی متعددی مانند «ولایت عشق» و «مریم مقدس» تولید شدند.

شورای عالی امنیت ملی (1384-1386)

علی لاریجانی از سال 1384 با حکم محمود احمدی‌نژاد به دبیری شورای عالی امنیت ملی منصوب شد و مسئولیت هدایت پرونده هسته‌ای ایران را بر عهده داشت. او در سال 1386 به دلیل اختلاف با احمدی‌نژاد از این سمت استعفا داد.

ریاست مجلس شورای اسلامی (1387-1399)

لاریجانی در دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده قم به مجلس راه یافت و به مدت 12 سال (از 12 خرداد 1387 تا 8 خرداد 1399) رئیس مجلس بود. او در این دوره نقش کلیدی در تصویب برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در سال 1394 ایفا کرد که با انتقادات و حمایت‌هایی همراه بود.

مشاور رهبر انقلاب و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام (1399- تاکنون)

در 8 خرداد 1399 با حکم رهبر انقلاب، لاریجانی به عنوان مشاور رهبر و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. او همچنین در پیگیری قرارداد 25 ساله ایران و چین با محوریت و تلاش‌های محمدجواد ظریف، وزیر اسبق امور خارجه، نقش داشت.

در آبان 1403 در بحبوحه تنش‌های ایران و اسرائیل، لاریجانی به عنوان فرستاده ویژه رهبر انقلاب به سوریه و لبنان سفر کرد و در گفت‌وگویی با سایت رهبر انقلاب از دولت دوم دونالد ترامپ خواست تا با پذیرش شروط ایران بر سر برنامه هسته‌ای توافق کند.

علی لاریجانی در اثناء و پس از جنگ تحمیلی اخیر نیز بخشی از روایتگری جنگ را برعهده گرفت و الحق در این جایگاه خطیر درخشید. مصاحبه او با یک خبرنگار که از شبکه خبر پخش شد و تحت عنوان «ناگفته‌های نبرد 12 روزه» در فضای رسانه‌ای داخلی و خارجی انعکاس یافت و حتی سخنرانی منبری او در یکی از هیئت‌های مرجع تهران در ایام محرم، نشان داد که لاریجانی از قدرت تحلیلی و تبیینی بالایی برخوردار است؛ شاخصه‌ای که در پست جدید دبیری شعام نیز به او کمک شایان خواهد کرد.