بزرگترین فرصت ایران موقعیت ژئواستراتژیک آن در منطقه است

به گزارش مشرق، «امیرحسین قاضی زاده هاشمی» در برنامه «چهره به چهره» شبکه پرس تی وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه همانطوری که مستحضر هستید، سه ماه هست که جمهوری اسلامی ایران، مذاکراتی را در وین آغاز کرده است. این مذاکرات هدفش مشخص است؛ رفع تحریم ها و احیای برجام. تا لحظه‌ای که ما الان داریم صحبت می کنیم، این مذاکرات به نتیجه ملموسی نرسیده است. در صورت موفقیت شما در انتخابات، چه سیاستی را در برجام اتخاذ خواهید کرد؟ و از آن طرف، اگر ایالات متحده تحریم ها را رفع نکرد، چه سیاستی را در پیش خواهید گرفت؟

نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: وقتی کشوری، وارد مذاکره با کشور دیگری می شود، هدفش کسب منفعتی است. یعنی باید منافع طرفین روشن شود که چیست و بدانیم موضوع مذاکره چیست و روش حصول و ضمانت آن چیست. خیلی از کشورها، سابقه مذاکرات طولانی‌مدت با آمریکایی ها را دارند، مذاکرات طولانی مدت بدون نتیجه. این یک روش آمریکایی است که خواسته های کشور مقابل خود را مستهلک می کند و ذره ذره، آن ها را وادار به عقب‌نشینی می کند. مثل کاری که قبلا با فلسطینی ها، چینی ها، کره شمالی و کشورهایی مثل این انجام شده است؛ پس این یک استراتژی آمریکایی است. چگونه می توان آمریکایی ها را وادار کرد که دست از این استراتژی خود بردارند؟ وقتی که زمان به ضرر آمریکایی ها باشد نه به نفعشان؛ که هرچه قدر بیشتر طولش بدهند، ضرر بیشتری بکنند. وگرنه بدون دلیل، مذاکرات را کش خواهند داد. کی زمان به ضرر آمریکایی ها می شود؟ قاضی زاده هاشمی ادامه داد که وقتی روند صعودی اقدامات در ایران شکل بگیرد. اگر این روند صعودی اقدامات شکل بگیرد و موجب ضرر آمریکایی ها و متحدین آن در منطقه تمام شود، آن ها عجله خواهند کرد تا زودتر به نتیجه برسند. مثل کاری که در مذاکرات ابتدایی انجام دادند. چرا مدتی طولانی، جان کری وزیر خارجه امریکا به ژنو و وین آمد و مستقر شد تا (مذاکرات را) به نتیجه برساند؟ چون زمان به ضرر آمریکایی ها بود. مذاکرات یک متن دارد، یک کنار متن دارد؛ آن کنار متن از خود متن مهم‌تر است و اینکه شما آن کنار متن را ساماندهی کنید. بنابراین، من مطمئنم آمریکایی ها خیلی زود با دولت ما به نتیجه می رسند؛ مجبورند.

وی در پاسخ به این پرسش که به نظر شما مهم‌ترین فرصت ها و چالش های امروز جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین المللی چیست؟،‌ادامه داد: بزرگ ترین فرصت جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین المللی، موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلتیک ایران است و داشتن دوستان زیاد در ملل جهان. جمهوری اسلامی ایران واجد یک قدرت نرم است که این قدرت نرم می تواند در عرصه ها و هژمون های دیگر مورد استفاده قرار گیرد؛ اما تهدید ما این شکافی هست که توسط غربی ها در منطقه غرب آسیا ایجاد شده است. بین کشورها سوءتفاهم ایجاد شده است و انرژی زیادی از ما خواهد برد تا این سوءتفاهمات را از بین ببریم و روابط بین دول منطقه را عادی کنیم.

قاضی زاده هاشمی در پاسخ به این پرسش که مستحضرید شش کشور شورای همکاری خلیج فارس در همسایگی جنوب ایران هستند. با توجه به اختلافات رویکردهای سیاسی این کشورها، چه سیاستی را برای گسترش روابط با این کشورها دارید؟، گفت: ما باید به یک نقطه تفاهمی برسیم که باهم زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشیم. لازمه آن این است که به جلب منافع یکدیگر کمک کنیم و اجازه ندهیم که تهدید مشترک برای هم پیش بیاید. یعنی نه ما باید باعث تهدید کشورهای همسایه شویم و نه آن ها باید باعث تهدید ما شوند. یا کشور سومی اگر با آن ها دوست هست، نباید آن باعث تهدید منافع ما شود. نباید پایگاه های اماراتی و آمریکایی ها در امارات و... باعث ترور اشخاص در عراق شوند. این اتفاقات افتاده است. این لازمه‌اش این است که ما باهم گفت‌وگوی بیشتری داشته باشیم. ایران الحمدلله آن قدر کشور بزرگ و قدرتمندی است که کشورهای منطقه به آن نیاز داشته باشند. ما هم به همسایگان خود نیاز داریم. این نیازهای مشترک و خواست ملت ها را باید وسط بگذاریم و باهم سوءتفاهمات را حل کنیم. البته با بعضی کشورها مشکلات کمتری داریم و یا اساسا مشکلی نداریم و الان جزو دوستان ما محسوب می شوند. با بعضی کشورها، سوءتفاهمات بیشتر است که باید به آن رسیدگی کنیم. مثلا با امارات، کلی حجم تجارت داریم و باید روابطمان با امارات خوب باشد. بنابراین، ما باید به سمت کاهش تنش و کاهش تهدید برویم. ما دلمان هم نمی خواهد که در منطقه درگیری باشد. بالاخره باید یک نقطه پایانی بر درگیری های یمن باشد و ایران علاقه‌مند است که کمک کند. با توجه به اینکه عربستان هم پا جلو گذاشته و علاقه‌مند هست که ما به آن ها کمک کنیم، دولت ما حتما کمکشان خواهد کرد که مسئله یمن به زودی حل و فصل شود.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری در پاسخ به این پرسش که اولویت سیاست خارجی دولت شما چیست؟ به عبارتی دیگر، مهم‌ترین و اولین کاری که بلافاصله پس از تشکیل دولت در عرصه سیاست خارجی انجام خواهید داد، چیست؟، افزود: ما طراحی های خود در حوزه سیاست خارجی را سه لایه کردیم. طبیعتا به لحاظ منطقه‌ای، مهم‌ترین منطقه برای ما منطقه خودمان است. ما 15 همسایه داریم و 600 میلیون جمعیت مستقیم و نزدیک به سه میلیارد نفر با کمی فاصله، در ارتباط با ایران هستند. ما چهارراه شمال به جنوب، شرق و غرب عالم هستیم. مرکز انرژی عالم هستیم. اصلا منطقه ما منطقه هارت‌لند است. بنابراین، ما باید منطقه خودمان را دریابیم. یک مقداری در دولت های گذشته، به منطقه کمتر توجه شده است. اما در حوزه سطح دیپلماسی عمومی، دیپلماسی اقتصادی اولویت ماست. یعنی رویکرد دیپلماسی ما کاملا اقتصاد خواهد بود. به همین خاطر، تصمیم دارم وزیر خارجه‌ای که انتخاب می کنم، یک تاجر بین المللی باشد. یعنی کسی که تجربه تجارت در عرصه جهانی را داشته باشد و بتواند پیشران روابط اقتصادی ایران با کشورهای منطقه باشد.

قاضی زاده هاشمی در پاسخ به این پرسش که در سیاست خارجی شما، جایگاه محور مقاومت کجاست؟ اگر بر مسند ریاست نشستید، آیا تغییری در رویکرد رابطه جمهوری اسلامی و محور مقاومت ایجاد خواهد شد یا خیر؟،‌یادآورشد: هرجا مردم منطقه، به هر نحوی، چه از مذهب و دین ما باشند چه نباشند، حتی آن ایزدی سنجار هم که باشد ما شرعا وظیفه داریم به آن ها کمک کنیم. قانون اساسی ما هم همین را می گوید؛ قانون اساسی ما، ما را موظف کرده از مظلومین دفاع و از نهضت های آزادی‌بخش حمایت کنیم. هرجا، نه در منطقه، در سراسر جهان، نهضت آزادی‌بخشی باشد و مظلومی باشد، طبق قانون اساسی، وظیفه داریم از آن ها حمایت کنیم و این کار را می کنیم.

وی در پاسخ به این پرس هم که از نظر شما، چالش های گسترش مناسبات و روابط با شرق چیست و برنامه دقیق شما برای مواجهه با آن چالش ها چیست؟،‌توضیح داد: کشور فعال و مهمی مثل ما باید روابط خود را با همه جهان توسعه دهد؛ با هر کشوری که با او تخاصم ندارد، بتواند روابط موثر و قوی ایجاد کند. بعضی از کشورها، نه بر اساس خواست ما، بلکه بر اساس رفتار خودشان با ما تخاصم پیدا کرده‌اند و می توانند رفتارشان را اصلاح کنند. ما یک زمانی توسط اتحاد جماهیر شوروی، مورد اقدامات خصمانه بودیم و به کشور در حال جنگ ما که (رژیم) صدام بود کمک می کرد. اما الان روابط خودش را با ما اصلاح کرده است. بنابراین، دلیلی ندارد که دشمنی ها را با او ادامه بدهیم و بگوییم که تو یک زمانی اگر به مخالف ما داشتی کمک می کردی، ما بر همان سیاق بخواهیم دشمنی‌مان را ادامه دهیم. ما نیاز به روابط استراتژیک با کشورهای دنیا داریم، بعضی از کشورها که کشورهای بزرگ‌تر و قدرتمندتر هستند. در شرق ما کشورهای مهمی مثل چین و هند و نیز روسیه در شمال کشور هستند، آن ها کشورهای بزرگ صنعتی هستند، به لحاظ استراتژیک، کشورهای استراتژیکی در جهان هستند و به لحاظ نظامی، قدرتمند هستند و ما باید یک روابط درازمدت تعریف‌شده را با این ها داشته باشیم به جای یک روابط مقطعی و کوتاه‌مدت. این نیاز به تهیه اسناد استراتژیک دارد که ما با چینی ها این مسیر را رفتیم؛ البته باید این را تبدیل به قرارداد کنیم. همین کار را باید با هند، روسیه و سایر کشورهای جهان نیز انجام دهیم. این یک مدل جدید است که حالا نظام تصمیم گرفته و حتما دولت ها با قوت آن را دنبال می کنند. از طرفی هم، برای توازن بین قدرت های غرب و شرق که جمهوری اسلامی شعارش نه شرقی و نه غربی است، باید در دام هیچ کشور از باب پیروی از آن کشور نیفتد. باید سیاست مستقل خودش را داشته و بر اساس منافع ملی، طراحی های راهبردی داشته باشد.

قاضی زاده هاشمی در پاسخ به این پرسش که در روابط سیاسی شما، حوزه های اقتدار جمهوری اسلامی ایران نظیر توانمندی های موشکی، محور مقاومت، نفوذ اقلیمی و... چگونه خواهند بود، چگونه می خواهید از این پتانسیل ها در دولت خود استفاده کنید؟،‌گفت: پایه های امنیت ملی هر کشوری را عناوینی می سازد؛ مثلا یک کشور، پایه های امنیت ملی‌اش قدرت اقتصادی، نظامی و نظام سیاسی آن است. در مورد جمهوری اسلامی ایران هم همین است. مولفه‌های قدرت جموری اسلامی قدرت نرم، قدرت نظامی و قدرت اقتصادی آن است که این ها باید روی هم قرار گیرد و در یک راستا عمل کند. ما با هماهنگ کردن نهادهایی که مسئول این قدرت ها در داخل ایران هستند و شبکه خارج کشور، انشاءالله این قدرت را رشد می دهیم.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری همچنین در پاسخ به این پرسش که دولت های مختلفی که در سال های بعد از انقلاب اسلامی در آمریکا بر سر کار آمدند، هر کدام به نوعی به فشارها علیه ایران افزودند. برنامه شما برای مقابله با این فشار رو به افزایش چیست؟،‌افزود: به عبارتی، آمریکایی ها از واقعه 28 مرداد 1332 نقش‌آفرینی منفی در ایران داشتند و دست از این نقش‌آفرینی هم برنداشتند. از آنجایی که نگاهشان براندازانه است در رابطه با جمهوری اسلامی، موفق هم نشدند. اگر 40 سال دیگر هم به این رفتارشان ادامه دهند، بازهم چیزی نصیبشان نخواهد شد. زبان ما با آن ها باید زبان قدرت باشد؛ زبان قدرت به این معنا که ما آن قدر قوی هستیم که شما نمی توانید هیچ کاری بکنید. البته امام ما اول انقلاب گفت آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند. اما این را باید عینی کنیم؛ عینی کردن یعنی قدرتمند شدن در حوزه اقتصاد، عینی کردن به معنای رشد اقتصادی منطقه، عینی کردن یعنی قدرت گرفتن محور مقاومت، عینی کردن یعنی منزوی شدن اسرائیل، عینی کردن یعنی باشگاه ضدآمریکایی و ضدسلطه در جهان؛ باشگاه تحریمی های جهان دست به دست هم دهند و یک قدرت شوند، عینی کردن یعنی حضور ایران و کشورهای آزادی‌خواه در آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین؛ و این کارهایی است که ما انجام خواهیم داد.

وی به این پرسش که به موضوع اسرائیل پرداختید، در ماه های گذشته، ما شاهد عادی‌سازی روابط از طرف بعضی از کشورهای عربی بودیم. شما چطور به این قضیه عادی‌سازی روابط نگاه می کنید؟ در مرحله دوم، چه سیاست هایی برای مواجهه با سیاست های خصمانه رژیم صهیونیستی نسبت به ایران دارید؟ نیز این گونه پاسخ داد که در رابطه با اینکه کشورهای همسایه ما، روابطشان را با یک رژیم جعلی علیه مردم عرب منطقه عادی کردند، باید از مردم عرب منطقه سوال کنید. چون فلسطین هم یک آرمان اسلامی است و هم یک آرمان عربی. این ها هم کشورهای مسلمان و عرب هستند و به آرمان اسلامی و عربی خود خیانت کردند و بخشی از سرزمین ملت عرب را واگذار کردند به این رژیم جعلی و پذیرفتند آن را، باید جواب ملت های خود را بدهند. ما این کار را نکوهش می کنیم، ولی این انتخاب آن هاست. در روابط ما با کشورهای منطقه، تاثیری نخواهد گذاشت، مگر اینکه بخواهند با آن ها، همکاری امنیتی و نظامی کنند که آن موقع مقتدرانه برخورد خواهیم کرد. یعنی ما اجازه نخواهیم داد که کشورهای همسایه ما، پایگاه تهدید منافع ملی باشند. اگر از طرف هر کشوری تهدید شویم، با آن کشور برخورد می کنیم و آن کشور را حتما تنبیه خواهیم کرد. ولی کشورهای همسایه ما آن قدر عاقل هستند که این کار را نکنند و تن به خواسته اسرائیلی ها ندهند. اسرائیل هم فکر می کنم کم‌کم دارد این را می فهمد که کارهایش در منطقه و تهدیدهایش علیه ما بی‌اثر است و یک سرزمینی را در آرژانتین فکر کنم پیدا کردند به نام پاتاگونیا که کم‌کم باید بروند آنجا. در دولت ما می روند.

قاضی زاده هاشمی همچنین در پاسخ به این پرسش که چالش های ایران برای گسترش روابط با کشورهای آمریکای لاتین چیست؟ برنامه و چشم‌انداز شما برای گسترش روابط با آمریکای لاتین چیست؟،‌گفت: چالش اصلی ما برای روابط با کشورهای خیلی خوب در آمریکای لاتین، دوری و فاصله زیاد است. به نظر می رسد که ایرانی ها چون سابقه خیلی عمیقی در تجارت دریایی داشتند، ما یک مقداری باید تجارت دریایی خود را فعال کنیم. یعنی حضورمان را در دریاها افزایش دهیم، از مرزهایمان خارج شویم، بتوانیم روابط اقتصادی گسترده با کشورهای اقصانقاط جهان ایجاد کنیم و یک خط دریایی قوی برای حفاظت از این تجارت خود هم درست کنیم. کسی که می خواهد تجارت دریایی قوی داشته باشد، باید یک نیروی دریایی راهبردی داشته باشد که از منافع کشورش در اقصانقاط جهان حمایت کند و انشاءالله در دولت ما این موضوع توسعه جدی پیدا می کند.

نامزد انتخابات ریاست جمهوری همچنین در پاسخ به این پرسش که ما با 15 کشور هم‌مرز هستیم چه از طریق دریا چه از طریق خشکی؛ چه برنامه ای برای گسترش روابط با این کشورها دارید؟ در حوزه اقتصادی آیا سقف یا هدفی را برای این حجم از تبادلات دارید یا خیر؟،‌گفت: با توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی از طریق ایجاد شرکت های مشترک. ما تعداد زیادی ایرانی داریم که در کشورهای منطقه مشغول فعالیت های اقتصادی یا فرهنگی هستند و بالعکس. ما باید این ها را منظم کرده و تبدیل به شرکت های مشترک دو یا چند جانبه کنیم و مرزهایمان فقط مرزهای امنیتی باشد و روابط گسترش پیدا کند و رفت و آمدها بیشتر شود. ما پیش‌بینی کردیم که ممکن است چند ده هزار شرکت از این دست بتوان ایجاد کرد و کم‌کم زمینه ایجاد یک اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای را فراهم کنیم که روابط، از روابط دوجانبه شروع می شود و به چند جانبه و... گسترش می یابد. ایران چون در مرکزیتی به لحاظ جغرافیایی قرار گرفته است، می تواند این روابط شمال، جنوب، شرق و غرب را کامل کند. به طور مثال، ما الان خیلی به دنبال این هستیم که در چابهار، ریل وصل شود.

وی توضیح داد که ما محاسبه کردیم و دیدیم ترانزیتی که از چین و هند وارد اروپا می شود، به جای کانال سوئز، اگر از این مسیر عبور کند، زمان رسیدن بار به اروپا و حتی امریکا، هفت روز کوتاه‌تر خواهد بود. این هفت روز کوتاه شدن در هزینه حمل و نقل در اقتصاد بزرگ جهان، عدد خیلی زیادی است. یا الان یک تریلیون دلار حجم تجارت منطقه است. این تجارت به جای اینکه بیرون این منطقه اتفاق بیفتد، باید درون این منطقه اتفاق بیفتد. یعنی تا جایی که می شود در داخل منطقه، ما باید نیازهای همدیگر را کامل کنیم. اگر نیاز بود از خارج از منطقه بیاید، خود این یک مدیریت می خواهد، یک مدیریت نظامات مالی و نظامات تجاری می خواهد که ما باید وارد یک مدل حکمرانی جدید در منطقه شویم. کشورهای مسئول‌تر در منطقه باید در کنار هم جمع شوند و یک نظام حکمرانی اقتصادی درست کنند که بعد در ذیل این نظام حکمرانی، شرکت های بخش خصوصی و مردم بتوانند با همدیگر رفت و آمد بیشتر اقتصادی و فرهنگی داشته باشند.

قاضی زاده هاشمی همچنین به این پرسش که در مقایسه با رقبای جهانی و منطقه‌ای، ما سهم کمتری در مناسبات با قاره آفریقا داریم. شما چه برنامه کمی و قابل سنجشی برای گسترش روابط با قاره آفریقا که گاه از آن به عنوان سرزمین فرصت ها هم یاد می شود، دارید؟ این گونه پاسخ داد که به لحاظ تاریخی، ایرانیان در آفریقا حضوری جدی و تجارت گسترده‌ای داشتند، به خصوص شرق آفریقا. الان جمعیت های ایرانی زیادی در بعضی از کشورهای آفریقایی مانند تانزانیا داریم که این ها تجاری بودند که روابط اقتصادی را ایجاد می کردند و هاب منطقه ای تجارت ایرانیان بودند. در سال های اخیر، به علت این که ما نفت داشتیم و جیبمان پر پول بوده، خیلی دنبال توسعه تجارت و اقتصاد نبوده و آن نقش‌آفرینی قبلی را نداشتیم. الان به نظرم می رسد که باید در این سیاست های خود تجدیدنظر کنیم. اولا همانطور که عرض کردم، رویکرد وزارت خارجه ما کاملا اقتصادی خواهد بود. ما در همه کشورهای دنیا، مرکز درست خواهیم کرد، این سیاست اشتباهی که سفارت‌خانه ها را کم کردند، درست نبوده و ما نه‌تنها کم نخواهیم کرد، بلکه در تمام شهرهای مهم جهان هم کنسولگری خواهیم زد و این دفاتر ما مرکز تجارت بین المللی ایرانیان و آن کشور خواهند بود.