توطئه آمریکا برای دور کردن هند از ایران
دهلی نو - ایرنا - هند که دارای روابط خوبی با ایران است و دارای منافع راهبردی در منطقه است، بارها از سوی آمریکا برای تغییر مسیر در مقابل ایران تحت فشار قرار گرفته است.
هفته گذشته آمریکا در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی اجرای قطعنامه 2231 خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شد، اما این نشست یکبار دیگر به صحنه انزوای آمریکا تبدیل شد.
در این نشست، مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شد که در صورت لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران، تهران می‌تواند یک تهدید برای دهلی نو باشد. وی مدعی شد که اگر تحریم‌های پیش‌بینی شده علیه ایران لغو شوند، ایران می‌تواند آزادانه جنگنده‌های روسی بخرد و تا شعاع 3000 کیلومتری مانند شهرهایی همچون ریاض، دهلی‌نو، رم و ورشو در تیر رس ایران خواهد بود. تحریم‌های تسلیحاتی ایران روز 18 اکتبر به پایان می‌رسد. بر اساس توافق هسته‌ای (برجام) سال 2015، این تحریم‌ها برای مدت پنج سال تعیین شده بودند. اگرچه این توافق به تصویب قطعنامه 2231 در شورای امنیت شد و پس از سالها مذاکره فشرده به امضای طرفین رسیده است، اما آمریکا به صورت یک جانبه و غیر قانونی از آن خارج شد. پس از آن دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا فشار بر ایران را به یک موضوع اصلی در سیاست خارجی خود تبدیل کرده است. خروج از این توافق نامه حمایت جهانی که ترامپ برای عملی کردن فشارهای خود علیه ایران به دنبال آن بود را جلب نکرد. برخلاف این انتظارها، نتیجه این اقدام کاملا برعکس بود. کشورهای اروپایی سازوکارهای خاص خود موسوم به اینستکس را ایجاد کردند که به ایران امکان تجارت با اروپا علیرغم تحریم‌ها علیه آن را می‌دهد. از سوی دیگر چین نیز آشکارا از آمریکا به دلیل تلاش برای ادامه اعمال تحریم‌های یک جانبه علیه تهران، با وجود خروج ترامپ از برجام، انتقاد کرده است. روسیه نیز ضمن انتقاد از آمریکا اعلام کرد، با آنکه قطعنامه‌های شورای امنیت بخشی از قوانین بین‌المللی هستند و باید توسط تمامی اعضا اجرا شوند، ایالات متحده رسما اجرای تعهداتش در قطعنامه 2231 و برجام را متوقف کرد، در را پشت سرش بست و به اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران روی آورد.
روابط هند با ایران هند و ایران به صورت سنتی از روابط نزدیک و دوستانه‌ای برخوردار بوده‌اند. دو کشور ایران و هند مبادلات تجاری گسترده‌ای با یکدیگر دارند و حجم مبادلات تجاری دو کشور بر اساس آمار وزارت بازرگانی ایران به بیش از 13 میلیارد دلار می‌رسد. دو کشور ظرفیت‌های فراوانی برای گسترش همکاری به خصوص در بخش انرژی و تجارت با یکدیگر دارند. برای هند، منافع در ایران زیاد است. چندین پروژه به ارزش 185 میلیارد دلار در ایران وجود دارند که این کشور قصد دارد تا با انجام آن‌ها زیرساخت‌های خود را توسعه و آن‌ها را در جریان اصلی جهانی قرار دهد. نشریه " مای دیجیتال اف سی" نوشت: "هند می‌تواند به طور قابل توجهی تجارت خود با ایران در زمینه پوشاک، محصولات لاستیکی، پلاستیک، سنگ‌های قیمتی و جواهرات، منسوجات، فیبر منسوجات و آهن و فولاد را افزایش دهد. هند منبع اصلی واردات جهانی ایران برای مواد شیمیایی ارگانیک، غلات و محصولات آهن یا فولاد و الیاف مصنوعی است". ایران شرایط انعطاف پذیری برای پرداخت بهای نفت خود از سوی هند ارائه داده است. این شرایط شامل 60-90 روز مهلت پرداخت یا 20 درصد تخفیف در حمل و نقل است. همچنین، هنگامی که تحریم‌های تحت رهبری غرب، شرکت‌های بیمه را مجبور کرد تا با ارائه پوشش برای حمل و نقل نفت ایران مخالفت کنند، ایران بیمه کامل محموله‌های نفتی خود را بر عهده گرفت. همچنین قراردادهای طولانی مدت گاز ال ان جی با 25 درصد تخفیف از سوی ایران برای پروژه‌های هند که به شدت به انرژی احتیاج دارند بسیار مهم است. این بخشی است که می‌تواند به شرکت‌های هندی بسیار کمک کند. کمبود منابع گاز داخلی و قیمت بالای این محصول در بازارهای جهانی باعث ایجاد مشکل برای صنعت مبتنی بر گاز هند شده است. نشریه "اکونومیک تایمز" هند اعلام کرد که "طرح توسعه بندر چابهار در ایران همچنین به هند فرصتی برای ارتباط مستقیم با افغانستان و تعدادی از کشورهای آسیای میانه ایجاد می‌کند. حتی قبل از اینکه برجام امضا شود، هند یک معاهده استراتژیک برای توسعه بندر چابهار را امضا کرد. کار در بندر تقریبا تکمیل شده است و هند انتظار دارد که یکی از شرکت‌های این کشور به زودی عملیات در چابهار را بر عهده گیرد. این بندر همچنین برای چندین شرکت هند که خارج از افغانستان فعالیت می‌کنند اما برای تامین کالا و ارسال آن با مشکل روبرو هستند، حیاتی خواهد بود. از طریق چابهار، هند می‌تواند با استفاده از شبکه جاده‌ای موجود در ایران و جاده زرنج - دلارام که توسط هند در سال 2009 ساخته شد، به بزرگ راه گارلند در افغانستان دسترسی داشته باشد. این بندر دسترسی مستقیم هند به چهار شهر مهم افغانستان را فراهم می‌کند. چابهار همچنین فرصت‌های خوبی برای سازمان‌های جاده‌سازی و ریل آهن هند برای راه‌اندازی پروژه‌های ارتباطی ایجاد می‌کند. این بندر می‌تواند برای حمل و نقل نفت خام و اوره استفاده شود و هزینه‌های انرژی هند را کاهش دهد. بندر چابهار همچنین هزینه‌های هند را برای صادرات و واردات محصولات از آسیای مرکزی و خلیج فارس را تقریبا یک سوم کاهش خواهد داد". این روزنامه افزود "ایران همچنین یک کشور بسیار مهم در ساختار هند و اقیانوسیه دهلی نو جهت اتصال منطقه اوراسیا با اقیانوس هند است. کریدور بین المللی حمل و نقل شمال جنوب (INTC) که هم اکنون در حال مذاکره و بررسی است شهر مومبای هند را به سنت پترزبورگ روسیه متصل می‌کند. این امر از طریق مسیر کوتاه‌تر ایران میسر می‌شود". همچنین در ارتباط با برجام، هند چندین بار بر اجرای کامل آن تاکید کرده و از این توافقنامه حمایت کرده است.
تلاش آمریکا برای کاهش روابط هند با ایران در دولت باراک اوباما رییس جمهوری سابق آمریکا، دهلی نو تحت فشار قرار گرفت تا خرید نفت خود از ایران، که بخش مهمی از تجارت دو کشور است، را کاهش دهد. هند و ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا مکانیسم روپیه - ریال را ایجاد کردند که بر اساس آن بهای نفت خریداری شده هند از ایران در بانک یوکو هند ذخیره می‌شد و ایران با استفاده از این پول، اقدام به واردات کالا از هند می‌کرد. اگرچه پس از امضای برجام و لغو تحریم‌های ایران، تجارت دهلی نو و تهران به سرعت افزایش یافت، اما در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ فشارها بر هند برای کاهش چشمگیر روابط با ایران افزایش یافت. هند باید از استقلال استراتژیک و تصمیم گیری مستقل خود برای حفظ روابط با ایران دفاع می‌کرد و این امر با دیدگاههای واشنگتن در تضاد بود. در آوریل سال 2019، گزارش‌هایی مبنی بر معافیت پروژه بندر چابهار از تحریم‌های آمریکا منتشر شدند. این اقدام آمریکا در واقع در راستای اهداف خود در افغانستان انجام شد. از سوی دیگر تیم‌های آمریکایی که از هند بازدید می‌کردند، به طور غیر مستقیم دهلی نو را به تحریم بر اساس قانون کاتسا یا مقابله رقبای آمریکا از طریق تحریم تهدید کردند. این قانون نه تنها روابط هند با ایران را زیر سوال برد، بلکه روابط دفاعی هند و روسیه را نیز زیر فشارهای آمریکا قرار داد، خصوصا بر سر فروش سیستم‌های موشکی اس 400 به هند. از سوی دیگر هند به طور فزاینده‌ای منافع خود را در راستای نزدیک شدن به آمریکا دیده است. هند پس از رسیدن به استقلال به سبب در پیش گرفتن سیاست عدم تعهد در طول جنگ سرد جایگاهی برجسته در سیاست خارجی آمریکا نداشت و دهلی نو و واشنگتن در سراسر دوران جنگ سرد از هم دور بودند. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، پایان جنگ سرد، آغاز برنامه آزادسازی اقتصادی در هند در اوایل دهه 90 و برخی پدیده‌های منطقه‌ای و جهانی جان تازه‌ای به روابط دو کشور بخشید. هر چند پیرامون چگونگی روابط آمریکا و هند در دوران پس از جنگ سرد و تعمیق پرشتاب آن در چند سال گذشته، نظرها و دیدگاههای گوناگون وجود دارد اما شاید بتوان مهمترین عامل گسترش روابط آمریکا با هند را تشدید خطر تروریسم در آسیا، رقابت‌های منطقه‌ای و نگرانی از بر هم خوردن موازنه قدرت در جنوب آسیا، روابط گسترده اقتصادی آمریکا و هند در دهه اخیر، تلاش هند برای کسب کرسی دائم شورای امنیت و همچنین مساله رقابت هند با پاکستان دانست.
نتیجه گیری روابط دهلی نو و تهران طی سالهای اخیر به شدت تحت تاثیر اقدامات آمریکا قرار گرفته است، در واقع تنش در روابط ایران و آمریکا موجب شده است که آمریکا همواره سیاست مهار ایران را دنبال کند و به دنبال مهار روابط استراتژیک بین ایران وسایر کشورها باشد. فشارهای سیاسی آمریکا بر هند و ارائه مشوق‌های سیاسی، اقتصادی به این کشور طی سالهای اخیر موجب فاصله گیری دهلی نو از تهران را فراهم آورده است که نقطه آغاز آن خودداری هند از مشارکت و پیگیری در پروژه خط لوله انتقال گاز ایران به هند بود که با وجود منافع چشمگیری که برای دو طرف داشت تا کنون به بهانه‌های مختلف از اجرایی کردن آن سر باز زده‌اند. این اقدام هند در پی امضای موافقتنامه هسته‌ای آمریکا با هند در سال 2005 اتفاق افتاد. آمریکا با امضای این موافقتنامه تحریم‌های هسته‌ای سه دهه پیش علیه برنامه هسته‌ای هند را برداشت و ورود هند به باشگاه کشورهای هسته‌ای را پذیرفت که منافع بسیاری از قبال آن نصیب هند گشت. هند با امضای قراداد خط لوله گاز ترکمنستان به هند در سال 2010 عملا ایران را کنار گذاشت. امضای این قرارداد با استقبال آمریکا مواجه شد. قدم بعدی هند در نزدیکی با مواضع آمریکا در برابر ایران، موافقت هند در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی با ارجاع پرونده ایران از آژانس به شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. آمریکا با بهانه قراردادن برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران، سعی کرده است سایر کشورها از جمله هند را از ایران دور کند. در دوره‌های مختلف، آمریکا همواره توانسته است با ارائه قراردادهای جذاب نظامی، دهلی نو را با خود همسو کند. به عنوان مثال در سفر پیشین باراک اوباما رییس جمهور سابق آمریکا به هند، دو کشور قراردادهای نظامی به ارزش 10 میلیارد دلار امضا کردند. در سفر سال جاری ترامپ به هند نیز، رییس جمهوری آمریکا از امضای توافقات نظامی به ارزش 3 میلیارد دلار خبر داد. بنابراین در دیپلماسی تجاری آمریکا با هند، اشاره پمپئو به دهلی نو در جریان اظهارات ضد ایرانی اش در شورای امنیت می‌تواند حامل این پیام باشد که واشنگتن هنوز انتظار دارد هند منافع بیشتری از آمریکا را تامین کند حتی اگر این منافع به قیمت افزایش تنش با ایران باشد.
*س_برچسب‌ها_س*