دولت موضع رسمی در برابر تبعات سد ایلسوی ترکیه اتخاذ نکرده / لزوم فشار بر آنکارا با ابزارهای اقتصادی و سیاسی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علی رغم تمام تبعات زیست محیطی که سد ایلیسو برای کشور‌های همجوار ترکیه از جمله عراق، ایران، سوریه و دیگر کشور‌های منطقه در پی دارد، اما این سد اخیرا با حضور اردوغان رئیس جمهور ترکیه به بهره برداری رسید. اگر چه ترک‌ها همواره به گونه‌ای وانمود کردند که در فرآینده احداث سد ایلیسو ابعاد انسانی و محیط زیستی را مد نظر قرار خواهند داد، اما اظهارات اردوغان در روز افتتاح این سد مبنی بر اینکه سد ایلی‌سو بهترین پاسخ به دشمنان کشورمان است نشان داد که ترکیه در پی تکمیل جنگ آبی علیه کشور‌های همسایه است. بنابر اعلام کارشناسان حوزه محیط زیست با افتتاح سد ایلیسو کشور‌های همجوار ترکیه از جمله عراق، ایران و بخش‌هایی از سوریه با معضلات زیست محیطی گسترده‌ای از جمله کم آبی، نابودی کشاورزی، ریزگردها، از بین رفتن حیات وحش و «فون و فلور» منطقه و به تبع آن مسائل اجتماعی و امنیتی مواجه خواهند شد با این وجود ضرورت دارد تا پیش از آنکه تمام این تبعات گریبان کشور‌های یاد شده را بگیرد باید ترکیه با استفاده از اهرم‌های مختلف تحت فشار قرار بگیرد تا در قالب یک تفاهم نامه و توافق نامه بین المللی به اختصاص حق آبه کشور‌های پایین دست متعهد شود. با این اوصاف خبرگزاری دانشجو، به منظور بررسی تبعات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی سد ایلیسو و همچنین راهکار‌های متعهد کردن ترکیه در راستای عمل به ابعاد انسانی و محیط زیستی این سد با پدرام جدی و فاطمه شاهسوند از فعالان سابق بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و از پژوهشگران حوزه محیط زیست به گفتگو پرداخته ایم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید. دانشجو: با توجه به احداث سد‌های مختلف در ترکیه از جمله سد ایلیسو سیاست‌های آبی این کشور با چه اهدافی دنبال می‌شوند؟ آیا ترکیه به دنبال تنش زایی با همسایگان خود است یا در ساخت این سد‌ها به ابعاد انسانی و محیط زیستی نیز توجه شده است؟ جدی: برخلاف دو دهه قبلی آب در سطح افکار عمومی جهان، نخبگان و رسانه‌ها فقط یک عنصر حیات بخش نیست؛ بلکه به یک مولفه قدرت تبدیل شده و بر این اساس کشور‌هایی که از این مولفه به نحو احسنت استفاده کنند می‌توانند در توسعه و پیشرفت کشورشان با شتاب بهتری پیش بروند و حتی این مولفه می‌تواند تعامل این کشور‌ها را با کشور‌های دیگر به ویژه کشور‌هایی که در کمربند خشک و گرم کره زمین شامل غرب آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند تحت الشعاع قرار دهد. در جریان افتتاح سد ایلیسو اردوغان رئیس جمهور ترکیه صراحتا اعلام کرد که آب این کشور متعلق به مردم آن است ودلیلی ندارد که ما این آب را در اختیار کشور‌های دیگر قرار بدهیم و این پاسخی است برای دشمنان ترکیه. با این اوصاف از آنجا که با افتتاح سد ایلیسو ایران، عراق و بخشی از کشور سوریه بیشترین خسارت را می‌بینند سوال این است که آیا دشمنان ترکیه این کشور‌ها هستند؟ بعد از اقدام ترکیه برای احداث سد ایلیسو با طرح شکایت عراق در سال 2006 و محکومیت ترکیه این پروژه چند سالی متوقف و روند ساخت آن کند شد؛ ولی در خلال جنگ عراق با داعش ترکیه از این فرصت استفاده کرد و ساخت سد ایلیسو را از سر گرفت. بدیهی است که ترکیه قصد دارد با استفاده از اهرم آب عراق و ایران را در بلند مدت تحت فشار قرار دهد. شاهسوند: ترکیه به مانند همسایگانش از منابع انرژی نظیر نفت برخوردار نیست؛ از این رو با ساخت سد‌های مختلف از جمله سد ایلیسو می‌خواهد کمبود انرژی خود را با استفاده از منابع آبی این کشور که ظرفیت آن بیشتر از منابع آبی ایران، عراق و دیگر کشور‌های خاورمیانه است تامین و جبران کند.