دیپلماسی فعال در رویارویی با نظام تحریم
تهران - ایرنا - متولیان سیاست خارجی ایران این روزها با تلاشی ستودنی در تلاش برای احیا برجام و آینده برنامه هسته‌ای ایران هستند اگرچه به نظر می‌رسد، آنها مسیر پر پیچ و خمی، پیش رو داشته باشند.
در روزهای اخیر رایزنی‌های هیأت‌های مذاکره‌کننده ایران و گروه 1+4 در وین در سطوح مختلف انجام شد، این رایزنی‌ها به احتمال زیاد آغازی برای احیای موفقیت آمیز توافق هسته‌ای باشد که آمریکا آن را ترک کرد. این گفت وگوها نشان می‌دهد که ایران مصمم است که تمام تحریم‌ها برداشته شود به نظر می‌رسد، دستیابی به این توافق نفس‌گیر و دشوار خواهد بود. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به بررسی جنبه های مختلف برجام پرداخته اند.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
اراده ایران و آمریکا بر مذاکره است
روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم عبدالرضا فرجی‌راد تحلیلگر مسایل بین‌الملل منتشر کرد و نوشت: با مذاکرات وین وارد یک مسیر همواره شده‌ایم؛ یعنی از وضعیت بلاتکلیفی که وجود داشت و هر دو طرف آمادگی برداشتن قدم‌هایی ابتدایی را نداشتند، خارج شده‌ایم. در چند جلسه مذاکرات کارشناسی مطالبی که توسط واسطه‌ها انتقال پیدا کرده باعث شده احساس اعتماد نسبی برقرار شود؛ همین عامل موجب شده پیش‌نویس را تهیه کنند. برای توافق وقتی پیش‌نویس تهیه می‌شود، بندهایی در آن هست که طرفین روی آنها بحث می‌کنند و ممکن موافق یا مخالف برخی بندها باشند و بخواهند برخی کلمات یا تاریخ‌ها جابه‌جا شوند. اما عقبگرد نداریم و به سمت جلو حرکت می‌کنیم؛ هر دو طرف یعنی هم ایالات متحده و هم طرف ایرانی برای حل و فصل مساله اراده دارند؛ اما مدت زمانی طول می‌کشد که با این وجود به نظر نمی‌رسد این مذاکرات بیش از یک ماه طول بکشد؛ یعنی در همین یکی دو ماهه اول توافق اعلام شده و تحریم‌های اساسی ایران برداشته می‌شود. فشارهای خارجی که بر مذاکرات وین می‌آید و همچنین اثر مثبت یا منفی حادثه نطنز روی این گفت‌وگوها بی‌تاثیر بوده است؛ اما چون اراده دو طرف بر مذاکره کردن است، یعنی دو طرف می‌گویند حل فصل مسائل بین خودشان و بازگشت به برجام باعث کاهش تنش و رفع بسیاری از مشکلات می‌شود لذا خدای‌ناکرده اگر پنج حادثه هم مثل حادثه نطنز اتفاق بیفتد، نمی‌تواند بر مذاکرات اثر بگذارد.
بازگشت مشورتی حاضران وین به پایتخت‌ها
روزنامه شرق در گزارشی به بررسی و تحلیل مذاکرات وین پرداخت و نوشت: ظاهرا کار به تعیین تکلیف رسیده است. دیروز بعد از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران اعلام شد هیئت‌های مذاکره‌کننده حاضر در وین برای مشورت و کسب تکلیف به پایتخت‌های خود بازخواهند گشت. جلسه بعدی مذاکرات، هفته آینده برگزار خواهد شد. در نشست دیروز، کشورهای مشارکت‌کننده در برجام توافق کردند علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی (در حوزه لغو تحریم‌ها و هسته‌ای)، هفته آینده یک گروه کارشناسی سوم نیز برای گفت‌وگو درخصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرائی‌شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شود. هیئت‌ها پس از مشورت در پایتخت‌های متبوع خود، هفته آینده ضمن ازسرگیری نشست کمیسیون مشترک برجام، گفت‌وگوهای فنی و کارشناسی را دنبال خواهند کرد. دیروز بعد از برگزاری این جلسه، رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایرانی، روند کنونی گفت‌وگوها را به‌رغم دشواری‌ها و چالش‌های موجود، رو به جلو ارزیابی کرد. سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران درعین‌حال تأکید کرد هیئت ایرانی هر زمان که روند مذاکرات به سمت زیاده‌خواهی، وقت‌کشی و چانه‌زنی‌های غیرمنطقی برود، گفت‌وگوها را متوقف خواهد کرد. دیروز همچنین اعلام شد، هیئت ایرانی حاضر در وین، مذاکراتی با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نیز داشته است که در آن درباره منشأ ذرات اورانیوم کشف‌شده در مکان‌های اعلام‌نشده گفت‌وگو شده است. این مذاکرات بنا بود چند هفته پیش در تهران برگزار شود اما به دلیل شروع روند مذاکرات وین به تعویق افتاد و حالا به‌سبب حضور مقامات و کارشناسان ایرانی در وین در همان شهر پیگیری شده است. هم‌زمان با این اقدامات، اخبار از اسرائیل همچنان از موضع منفی و ابراز نگرانی درباره روند احیای برجام حاکی است.
نتانیاهو و ادامه ماجراجویی‌ها و بازتاب آن
روزنامه همدلی یادداشتی به قلم سیف‌الرضا شهابی کارشناس سیاسی منتشر کرد و نوشت: در دوران ریاست جمهوری «باراک اوباما» روابط حسنه و خوبی بین او با نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل وجود نداشت؛ به‌طوری‌که نتانیاهو در سفری که به دعوت کنگره ایالات متحده به آمریکا رفته بود، با اوباما دیدار و مذاکره‌ای انجام نداد، ولیکن در دوران ریاست جمهوری ترامپ روابط فوق‌العاده حسنه‌ای بین کاخ سفید و نتانیاهو برقرار شد و نتانیاهو «دردانه» ترامپ تلقی می‌شد و ترامپ سعی داشت تمام خواسته‌های دردانه‌اش را موبه‌مو اجرا کند و مهم‌ترین آن در ارتباط با ایران، خارج شدن واشنگتن از برجام و در پی آن تحریم‌های حداکثری را بود که بخشی از آن بر اساس مطالبات نخست‌وزیر اسرائیل از سوی ترامپ انجام پذیرفت. با زمزمه‌های پیروزی «جو بایدن» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نتانیاهو احساس کرد با وعده‌ای که بایدن، مبنی بر بازگشت به برجام داده؛ ممکن است دوران اوباما با غلظتی رقیق‌تر تکرار شود، به همین دلیل سعی کرد با نزدیک شدن به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نظیر امارات، بحرین و احیانا عربستان و تحت حمایت بی‌دریغ آمریکای دوران ترامپ، جبهه‌ای بگشاید تا اگر بایدن موفق شد و به کاخ سفید راه پیدا کرد با همکاری کشورهای مزبور، عرصه را بر بایدن تنگ کند تا واشنگتن به برجام بر نگردد. به موازات نزدیکی اسرائیل به کشورهای عربی و گشودن جبهه عبری - عربی، نتانیاهو با نیروهای نظامی و امنیتی، دست به کار شد تا فضای خاورمیانه را بیش از پیش امنیتی کند با این امید که از بازگشت آمریکا در قالب 5+1 به برجام جلوگیری کند. افزایش تحرکات ایذایی در چند ماه گذشته و خصوصا از زمان ورود بایدن به کاخ سفید از جمله ترور «محسن فخری‌زاده» از نیروهای تاثیرگذار هسته‌ای ایران و انفجار در تاسیسات هسته‌ای نظنز و حمله به کشتی‌های ایران در آبراه‌های بین‌المللی و... و. قابل ذکر است.
"احیای برجام"؛ سهل، کمی ممتنع
خبرگزاری ایسنا در گزارشی به تحلیل بازگشت ایران و آمریکا به برجام پرداخت و آورد:مذاکرات با هدف "بازگشت به برجام و احیای دوباره آن" با حضور غیرمستقیم هیات مذاکره‌کننده آمریکا در وین به طور جدی و با حضور رسمی هیات‌های کارشناسی و سیاسی آغاز شد و طی حدود دو هفته طرف‌ها توانستند به زمینه‌ها و دیدگاه‌های مشترک برای آغاز نگارش متن نهایی دست یابند. در عین حال برخی بر این نظرند که این مذاکرات سخت‌تر از مذاکرات 2015 است، از این رو دستیابی به تفاهم در آینده نزدیک امکان‌پذیر نیست. سه ماه بعد از روی کار آمدن جو بایدن در نهایت گام‌های جدی را برای بازگشت آمریکا به برجام شاهد هستیم. هرچند هیات سیاسی آمریکا هنوز مجوز ورود به نشست‌های رسمی را با توجه به خروج این کشور از برجام در می 2018 ندارد، اما حضور این هیات در محل و شهر مذاکرات در وین و نیز تعامل غیرمستقیم با دیگر هیات‌های مذاکره کننده حاکی از تلاش این کشور برای پیوستن دوباره به برجام است. آمریکا برای بازگشت به برجام هم باید هزینه‌های سیاسی و بین المللی این خروج را به دیگر طرف‌های برجام بپردازد، هم شرایط اجرای تعهدات برجامی‌اش را به قبل از خروجش از این توافق بازگرداند که این مرحله سخت کار است. اما در آن صورت است که ایران و دیگر کشورها مجوز بازگشت این کشور به برجام را صادر خواهند کرد. کشورهای باقی مانده در برجام از تمایل دولت بایدن برای بازگشت استقبال کرده و مذاکرات درباره چگونگی بازگشت و رفع تحریم‌های گسترده علیه ایران را طی دو هفته گذشته در وین از سر گرفتند.
پیشرفت مهمی در مذاکرات احیای برجام حاصل شده است
خبرگزاری ایسنا به بازتاب سخنان جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پرداخت و آورد: پیشرفت مهمی ظرف هفته گذشته در وین برای بازگرداندن برجام به مسیر خود انجام شده است. کار آسانی نیست اما تمامی هیئت‌ها سخت فعالیت کرده‌اند و مصمم به پیدا کردن راهکارهایی برای آن هستند. دیپلماسی بهترین راه رو به جلو برای اطمینان یافتن از بازگشت آمریکا به برجام و اجرایی شدن کامل و موثر توافق است. لازم است تمامی طرف ها انعطاف به خرج دهند. جلسه کمیسیون مشترک برجام هفته بعدی دوباره برگزار می شود. به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، آماده چند برابر کردن فعالیت مان با تمام شرکای برجام و آمریکا به صورت جداگانه هستیم.
سیاست فشار حداکثری شکست خورده است
خبرگزاری ایلنا به بازتاب سخنان میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی پرداخت و آورد: فشار بر ایران شکست خورده است. چرا همه کشورها از احیای برجام حمایت می‌کنند؟ چون برجام یک عامل کلیدی در ساختار عدم اشاعه است. این توافق اگر احیا شود، می‌تواند در زمینه تایید صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران از طریق راستی‌آزمایی های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تضمین‌هایی ارائه دهد. برخی از افراد با احیای برجام مخالف هستند اما آیا جایگزینی برای آن وجود دارد؟ نه. سیاست فشار حداکثری شکست خورده و باعث گسترش برنامه هسته‌ای ایران شده است. این یک واقعیت است. آیا کسی خواهان توسعه فعالیت های هسته ای ایران است؟
رسانه‌های اصولگرا
غنی‌سازی 60 درصد نشان داد که عملیات تروریستی نمی‌تواند جلودار پیشرفت ما باشد
خبرگزاری فارس به گفت وگو با حجت‌الاسلام مجید نصیرایی عضو فراکسیون روحانیت مجلس پرداخت و آورد: غنی‌سازی 60 درصد نشان داد که عملیات تروریستی و اقدامات خرابکارانه و امثال آن نمی‌تواند مانعی بر سر راه پیشرفت جمهوری اسلامی ایران باشد. غنی‌سازی 60 درصد اورانیوم به دشمن این پیام را داد که عملیات تروریستی و خرابکارانه و امثال این اقدامات نمی‌تواند مانع پیشرفت جمهوری اسلامی ایران شود. امروز کشور ایران به آن سطح از خودباوری و به آن جایگاه از قدرت رسیده که با ترور افراد یا عملیات خرابکارانه نمی‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت و این موضوعی است که در عمل بارها ثابت شده است. علاوه بر این، غنی‌سازی 60 درصد به دیگر کشورهای دنیا نیز این پیام را داد که امروز جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی خود و نیروی جوان و با استعدادهایی که دراختیار دارد توانسته به جایگاه رفیعی از نظر علمی، تکنولوژیکی و... دست یابد. همچنین برای دوستان ما و کسانی که می‌خواهند مستقل باشند، جمهوری اسلامی ایران یک الگوی مناسب است که این مسیر را طی کرده و امروز روی پای خود ایستاده است. تیم مذاکره‌کننده نیز باید بداند ما به آمریکا نیاز نداریم و آمریکا و اروپا به ما نیاز دارند و باید حواسشان را در مذاکره با غربی‌ها جمع کنند و به دفاع از حقوق ملت و از منافع ملت صیانت کنند.
برجام پلاس نمی‌خواهیم
خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان حسن روحانی رییس جمهوری پرداخت و آورد: برجام پلاس نمی‌خواهیم، ما عین برجام را می‌خواهیم. رئیس‌جمهور با بیان اینکه برای اجرای برجام سه پله وجود دارد گفت: این کار 3 پله دارد، پله اول رفع تحریم است که این به عهده آمریکاست البته دیگران هم باید کمک کنند و وظیفه شان است اما اصل، آمریکاست. مشکل را آنها ایجاد کردند و باید کلیه تحریم‌ها را بردارند. شرایط برجام در سال 2015 چه بود، همان شرایط اقتصادی که پیش‌بینی شده بود و در برجام تعهد کرده بودند باید به آن برگردند. هرگونه تحریمی که به بهانه‌های دیگر با تگ‌ها و برچسب‌های جدید اضافه کردند را هم باید کنار بگذارند. روحانی با اشاره به اینکه رفع تحریم‌های ایران بر عهده آمریکا و گروه 4+1 است، اظهار داشت: البته مشکل را آمریکایی‌ها ایجاد کردند و باید کلیه تحریم‌ها را بردارند. آمریکایی‌ها باید به همان شرایط اقتصادی که در برجام پیش بینی شده بود و متعهد شده بودند، بازگردند. هر گونه تحریمی که به بهانه‌های دیگر و با برچسب‌های جدید علیه ما وضع می‌کنند هم باید کنار بگذارند. این اقدامات باید انجام شود تا ما به یک اقتصاد سالم متعادل و قابل قبول برسیم. آنها هم می‌توانند ببینند ما فعالیت هسته‌ای خود را در چارچوب برجام انجام می‌دهیم. علی الظاهر و فعلا در زبان در این زمینه جدی هستند و می‌گویند ما تحریم‌ها را برمی داریم اما می‌گویند تحریم‌های مثلا نفتی و پتروشیمی لغو می‌شود که این عنوان‌ها برای ما قابل قبول نیست. تمام تحریم‌هایی که مشخص است و شماره دارد باید روی کاغذ بیاید و آمریکایی‌ها باید همه این تحریم‌ها را لغو کنند. آنان باید دقیق و با آدرس بگویند که تحریم‌ها چگونه برداشته می‌شود. وی با بیان اینکه بر این اساس بار رفع تحریم‌ها کاملا بر دوش آمریکاست و آنان باید این کار را انجام دهند افزود: آنان را در یکسری قدم‌ها جدی و در برخی دیگر اقدامات دو پهلو دیدیم و باید ببینیم چه اقداماتی انجام می‌دهند. گام‌هایی که ما تاکنون برداشته‌ایم، درست و در چارچوب سیاست‌هایی بوده که مقام معظم رهبری مشخص کرده‌اند. بر این اساس ما در این باره کاملا درست پیش می‌رویم. البته گام‌های دیگری هم باقی مانده که باید انجام دهیم.
آمریکا؛ قبل از حصول اطمینان از تعهد کامل ایران به برجام، تحریم‌ها برداشته نمی‌شود
خبرگزاری تسنیم به بازتاب سخنان «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پرداخت و آورد: پرایس مذاکرات بین ایران و قدرت‌های جهانی در وین به منظور بازگشت به برجام را مثبت تلقی کرد و در عین حال گفت که راه طولانی در پیش است. پرایس اعلام کرد که آمریکا پیش از حصول اطمینان از پایبندی کامل تهران به توافق هسته‌ای تحریم‌ها را لغو نخواهد کرد و هیچ گونه امتیازی نخواهد داد. راب مالی فرستاده آمریکا به وین تلاش می‌کند تا روش‌های مشخصی را درباره گام‌هایی که ایران و آمریکا را به برجام باز می‌گرداند، پیدا کند. در پایان نشست روز سه شنبه برجام در وین مقرر شد که هیئت‌های دیپلماتیک پس از مشورت در پایتخت‌های متبوع خود، هفته آینده ضمن ازسرگیری نشست کمیسیون مشترک برجام، گفتگوهای فنی و کارشناسی را دنبال کنند. در این نشست، کشورهای مشارکت‌کننده در برجام توافق کردند علاوه بر دو گروه کارشناسی فعلی (در حوزه لغو تحریم‌ها و هسته‌ای) هفته آینده یک گروه کارشناسی سوم نیز برای گفتگو در خصوص ترتیبات عملی مورد نیاز برای اجرایی شدن لغو تحریم‌ها و سپس بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شود.
کلید موفقیت مذاکرات وین از نگاه پکن
خبرگزاری مشرق در گزارشی به بررسی برجام از نگاه چین پرداخت و آورد: نماینده چین در سازمان‌های بین‌المللی با تاکید بر لزوم برداشته‌شدن کامل تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت مذاکرات در وین وارد مرحله جدیدی شده است. «وانگ کان» فرستاده چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین و نماینده پکن در نشست کمیسیون مشترک برجام، خواستار رفع کامل تمام تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران شد. وانگ تصریح کرد که چین از گفت‌وگوهای فشرده کمیسیون مشترک برجام در دو کارگروه، برای تهیه پیش‌نویس متن‌هایی از مقدمات از سر گیری پایبندی آمریکا و ایران به توافق هسته‌ای استقبال می‌کند. نماینده پکن در وین توضیح داد، تمامی طرف‌ها اکنون درک واضح‌تری از چهارچوب و مؤلفه‌های آن مقدمات مذکور به‌دست آورده‌اند و این اقدامات پایه‌ای محکم برای مرحله بعد گفت‌وگوهای کمیسیون مشترک برجام ایجاد کرد.
*س_برچسب‌ها_س*