دیگر فقط خواص حمایت نمی‌شوند! / گرایش سیاسی مانع چاپ کتاب نیست
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دوم گفت‌وگو با ایسنا درباره افزایش چهاربرابری بودجه وزارت ارشاد، راه‌اندازی «سامانه شفافیت» بودجه، موضعش درباره حواشی ممیزی کتاب‌ها و... توضیحاتی ارائه کرد.
محمدمهدی اسماعیلی روز جمعه - 11 اسفندماه با حضور در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از نزدیک در جریان پوشش انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری قرار گرفت و در عین حال به پرسش‌های خبرنگاران فرهنگی پاسخ داد که بخش اول آن، یکشنبه 13 اسفندماه منتشر شد.
او در ابتدا با تاکید بر اینکه خبرنگاران ایسنا با جدیت مشغول کار خبری هستند و یک نمونه جدید از کار خبری را در کشور سنت گذاشتند، گفت: از آقای خیرجو - مدیرعامل خبرگزاری ایسنا - و همکاران ایشان بابت همه همکاری‌های نقادانه و دلسوزانه خبرنگاران ایسنا با حوزه فرهنگ و هنر، تشکر می‌کنم.
گذر از شرایط سخت و رونق فرهنگ و هنر
وزیر ارشاد با اشاره به اینکه سال 1402 در شرایط خاصی آغاز شد، اظهار کرد: سال گذشته یک فتنه فرهنگی در کشور رخ داده بود و احساس می‌شد که فاصله‌های جدی بین حوزه‌های مدیریتی و اجرایی با اصحاب فرهنگ و هنر به وجود آمده است و خیلی‌ها هم به این مشکل دامن می‌زدند. جشنواره‌های فجر سال گذشته عملا توسط بخشی از جریان‌ها مورد بی‌مهری جدی قرار گرفت و خیلی‌ها دوست داشتند جشنواره‌های فرهنگی - هنری کشور یا برگزار نشود و یا کم‌رونق باشد، اما با لطف خداوند و حضور قوی اصحاب فرهنگ و هنر، از این پیچ‌های سخت گذر کردیم.
اسماعیلی ادامه داد: همواره اعلام کرده‌ام که به دنبال عادی‌سازی فعالیت‌های فرهنگی هنری بودیم، اما به یاری خداوند به دوره رونق رسیدیم.
تحقق پیش‌بینی‌هایی درباره سینما
او با بیان اینکه پیشرفت‌هایی در حوزه سینما رقم خورده است، بیان کرد: در این بخش از چندماه قبل پیش‌بینی‌هایی را که داشتیم اعلام کردم و گفتم ان‌شاءالله فروش سینماها با 30 میلیون مخاطب به 1200 میلیارد تومان خواهد رسید و اکنون این اعداد به شکل تقریبی محقق شده‌اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه حوزه فرهنگ و هنر با یک کارنامه خوب سال 1402 را به پایان می‌رساند، اظهار کرد: تا قبل از پایان سال جاری تعداد سینماهای کشور از 570 سینما به نزدیک 900 سینما خواهد رسید.
ساخت مجموعه‌های فرهنگی هنری با فناوری‌های نوین
او افزود: در حوزه تئاتر، 200 سالن پلاتو را در کشور در حال آماده‌سازی نهایی داریم و تنها در استان کردستان پنج پلاتو را تا نوروز 1403 افتتاح خواهیم کرد. در کرمانشاه نیز اکنون مجموعه‌هایی آماده افتتاح است، اما فرصت نکردم برای افتتاح بروم. در استان یزد، زیباترین مجموعه فرهنگی هنری کشور با سالن‌های بسیار خوب برای تئاتر و موسیقی آماده شده‌اند. این مجموعه به لحاظ ساختاری دارای فناوری‌های نوینی است که در کشور نظیر ندارد و حتی می‌توان گفت تنها چند کشور دارای این فناوری‌ها هستند؛ فناوری‌هایی که ساخت آنها به دست مجموعه‌های دانش‌بنیانِ دانشگاه شریف انجام شده است و به زودی افتتاح می‌شود.
تخصیص یک درصد از بودجه دستگاه‌ها به حوزه فرهنگ
اسماعیلی در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا مبنی بر افزایش احتمالی بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال آتی و مباحثی که درباره جذب یک درصد از بودجه سایر دستگاه‌ها برای حوزه فرهنگ مطرح می‌شود، بیان کرد: امسال این موضوع را با سختی اجرایی کردیم. بالاخره سخت است که بانک‌ها و شرکت‌های دولتی را ملزم کنید یک درصد از مخرجِ کل هزینه‌های خود را در حوزه فرهنگ و هنر هزینه کنند. اصلا یکی از همکاری‌های خوب مجلس یازدهم با ما در تصویب همین تبصره اتفاق افتاد.
افزایش بودجه وزارت فرهنگ در دولت سیزدهم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مهم‌ترین شعار کاری خود در دولت سیزدهم را «بزرگ کردن ظرف فرهنگ و هنر کشور» اعلام کرد و گفت: هنگام آغاز کارم، بودجه وزارتخانه 1200 میلیارد تومان بود، اما امروز فقط بودجه وزارتخانه 4100 میلیارد تومان است. هزار میلیارد تومان بودجه ویژه برای ساخت پلاتوها و تولید محتواها به شهرستان‌ها تخصیص دادیم.
اهمیت سامانه رصدِ حمایت‌های «قرارگاه شهید آوینی»
او با اشاره به راه‌اندازی «قرارگاه شهید آوینی» در راستای مردمی‌سازی فرهنگ و هنر در وزارت ارشاد، اظهار کرد: اکنون قرار است پول‌های حمایتی در اختیار این قرارگاه قرار گیرد. البته تاکید کرده‌ام سامانه مخصوص «شفافیت» برای این منظور طراحی کنند و اسامی همه کسانی که قرار است حمایت شوند در این سامانه شفافیت ذکر شود تا با جزئیات بدانیم حتی در شهرستان‌ها از چه کسی حمایت کرده‌ایم.
اسماعیلی با تاکید بر لزوم جا افتادن فرهنگ شفافیت، گفت: اگر شفافیت وجود نداشته باشد ناعدالتی به وجود می‌آید.
شرط وزیر فرهنگ برای تخصیص بودجه به موسسات
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اهمیت راه‌اندازی «سامانه شفافیت» در زمینه رصد حمایت‌های این وزارتخانه از اهالی فرهنگ و هنر، افزود: تاکید کرده‌ام سامانه شفافیت تا پیش از پایان سال راه‌اندازی شود چون در غیر این صورت علی‌رغم اینکه سازمان برنامه و بودجه، تخصیص بودجه را انجام داده است، اما گفته‌ام تخصیص به موسسات، منوط به اجرای این دستور باشد.
او با تاکید بر اینکه مبالغ حمایتی باید به دست مردم برسد، گفت: حتی یک ریال از این پول هم به وزارتخانه و نهادها تزریق نمی‌شود. این پول برای تولید محتوا در حوزه نمایش، کتاب، موسیقی و... توسط مردم است.
دیگر فقط خواص حمایت نمی‌شوند!
او با انتقاد از وجود ساختارهای حمایتی موازی، تاکید کرد: گاهی یک نفر هم از وزارت ارشاد حمایت می‌گیرد و هم از سایر سازمان‌ها حمایت می‌خواهد. حتی پیش از این مواردی داشتیم که فردی همزمان از دو معاونت در وزارت فرهنگ حمایت شده بود، اما جلو این رویه‌ها را گرفتم. آن وقت چه کسانی حمایت می‌شدند؟ یک عده خاص. تصمیم گرفتیم حمایت‌ها را به کل کشور گسترش دهیم.
اسماعیلی به اقدامات حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از هنرمندان اشاره کرد و گفت: بعد از حدود 12 سال برای تجهیز انجمن سینمای جوان 180 میلیارد تومان هزینه کردیم. در حوزه انجمن هنرهای نمایشی، انجمن‌های تجسمی، انجمن‌های شعر و... فعال هستیم تا به آنها فضای بهره‌مندی از امکانات را بدهیم.
فرهنگ و هنر در مرکز توجه
وزیر ارشاد افزود: معتقدم به یاری خداوند در پایان دولت سیزدهم، هر فرد منصف و غیرمنصفی می‌داند که دولت در حوزه فرهنگ و هنر چه تحولی ایجاد کرده است. فرهنگ و هنر کشور عقب‌ماندگی‌های تاریخی در حوزه بودجه داشت؛ به شکلی که با یک حوزه منزوی، در انفعال و در حاشیه روبه‌رو بودیم، اما اکنون فرهنگ و هنر را در مرکز توجه و تصمیم‌گیری آورده‌ایم و مشخص است که آقای رئیس‌جمهور با چه حمیتی کنار حوزه فرهنگ قرار گرفته‌اند.
اسماعیلی به عنوان نمونه، به برگزاری اختتامیه نمایشگاه رسانه‌های ایران اشاره کرد و گفت: آن روز آقای رئیس جمهور اصرار داشتند به نمایشگاه رسانه‌ها بیایند که دیدم از صبح دچار ازدحام فعالیت بودند و مقرر شد در فرصتی دیگر این کار انجام شود. اصلا خود ایشان به ما فضای فعالیت می‌دهند و خدا را شاکریم که یک رئیس‌جمهور فرهنگ‌دوست و دانشمند بالاسر دولت است.
خبر مگوی وزیر فرهنگ از حوزه کتاب
او در بخش دیگری از سخنان خود، تاکید کرد: در حوزه کتاب اتفاقِ مهمی در حال رخ دادن است که تا ابلاغ نشود خبر آن را اطلاع‌رسانی نمی‌کنیم.
از سرگیری فعالیت نمایشگاه‌های استانی کتاب
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در حوزه ادبیات و کتاب هم پیشرفت‌های مهمی اتفاق افتاده است، اظهار کرد: نمایشگاه‌های استانی کتاب را در حالی شروع کردیم که تعطیل بودند.
موضع وزارت فرهنگ درباره حواشی ممیزی کتاب‌ها
او سپس در پاسخ به سوال ایسنا درباره صدور مجوز انتشار مجموعه شعر «نامه‌ای به آسمان» اثر محمدرضا شفیعی کدکنی و کتاب «اگر غم لشگر انگیزد» سیدمهدی شجاعی و نگاه این وزارتخانه به حواشی به‌وجودآمده درباره خبر ممیزی این کتاب‌ها، توضیح داد: اگر وارد این حواشی شدیم به دلیل فضای رسانه‌ای بود وگرنه کار در همان مجموعه در حال انجام بود، اما گاهی خبری بیرون می‌آید که باید پاسخ آن اعلام شود.
پیگیری چاپ کتاب‌های شفیعی کدکنی و سیدمهدی شجاعی
اسماعیلی با اشاره به اینکه محمدرضا شفیعی کدکنی و سیدمهدی شجاعی از مفاخر فرهنگی کشور هستند، تاکید کرد: این عزیزان مورد اکرام و تجلیل هستند و بلافاصله دستور دادم اسباب نگرانی که پدید آمده بود برطرف شود. کتاب آقای شفیعی کدکنی به چاپ رسید و کتاب آقای شجاعی نیز پیگیری شد و حتی شخصا با آقای شجاعی صحبت کردم؛ بنده از کودکی خواننده آثار آقای شجاعی بودم و انصافا ایشان از مفاخر ما هستند، اما شاید جایی اختلاف سلیقه هم به وجود آید.
واگذاری نظارت به چهره‌های شناخته‌شده حوزه فرهنگ
او افزود: در حال حرکت به سمتی هستیم که گشایش‌های بسیار جدی برای صاحبان آثار و چهره‌های شناخته‌شده چه نویسنده و چه ناشر فراهم کنیم تا بحث نگاه نظارتی را به خودشان واگذار کنیم و این موضوع جدا از «سامانه نظارت مردمی» است که آیین‌نامه آن در حال آماده‌سازی است. معتقدیم اصحاب فرهنگ و هنر پیشتاز هستند، هرچند که شاید در یک نقطه اختلاف دیدگاه هم وجود داشته باشد.
گرایش سیاسی مانع چاپ کتاب نمی‌شود!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان این گفت‌وگو تاکید کرد: البته در همین دوره کارهای برخی از نویسندگان که گرایش سیاسی همسو با ما نداشتند هم به چاپ رسید و حتی خود این افراد در مقدمه کتاب‌هایشان به کمکِ ما اشاره کردند. نکته مهم این است که این نگاه عاریه‌ای نیست و نگاه اصیل ما به همین شکل است. آقای رئیسی متعلق به مکتب فکری هستند که پشتوانه آن اشخاصی همچون آیت‌الله هاشمی شاهرودی، مقام معظم رهبری و سیدمحمدباقر صدر هستند. در این نحله فکری که امام خمینی (ره) سرآمد آن هستند، آزادی فکری و آزادی بیان و آزادی اندیشه یک شعار نیست بلکه یک باور است.