پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی شاهراه جدید تجارت ایران و عراق می‌شود
یک کارشناس صنعت ریلی گفت: راه‌آهن کرمانشاه - خسروی ضمن تسهیل تبادلات تجاری ایران و عراق، هزینه حمل‌ونقل را کاهش داده و زمینه گسترش صادرات و گردشگری دو کشور را فراهم می‌کند.
یک کارشناس صنعت ریلی گفت: راه‌آهن کرمانشاه - خسروی ضمن تسهیل تبادلات تجاری ایران و عراق، هزینه حمل‌ونقل را کاهش داده و زمینه گسترش صادرات و گردشگری دو کشور را فراهم می‌کند.
به گزارش خبرنگار مهر، روز چهارشنبه، 9 مهر با حضور ویدئوکنفرانسی فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، عملیات ریل‌گذاری 115 کیلومتر از راه‌آهن کرمانشاه - اسلام‌آباد به عنوان بخشی از مسیر 263 کیلومتری راه‌آهن کرمانشاه - خسروی آغاز شد. این پروژه بخشی از راهگذر راهبردی ریلی شرق به غرب کشور است.
راه‌آهن کرمانشاه - خسروی تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه طرحی استراتژیک در سطح ملی و منطقه‌ای است که می‌تواند ایران را به عنوان محور اصلی ترانزیت منطقه‌ای مطرح کرده و زمینه‌ساز پیوند ریلی از آسیای میانه و شرق دور تا مدیترانه و اروپا باشد.
تأمین مالی راه‌آهن کرمانشاه - خسروی با تهاتر نفت کلید خورد
سید مرتضی ناصریان مشاور برنامه‌ریزی اقتصادی و تأمین مالی توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی، گفت: اهمیت این پروژه صرفاً اقتصادی نیست و ابعاد آن در حوزه روابط بین کشورهای ایران و عراق، به‌ویژه در زمینه رفاه مسافران دو کشور، قابل توجه است.
وی افزود: بخش عمده مسافران بین دو کشور به مقاصد زیارتی در ایران و عراق تردد می‌کنند، اما علاوه بر آن، سفرهای تجاری و درمانی نیز میان دو کشور برقرار است؛ به‌گونه‌ای که برخی از اتباع عراقی برای امور درمانی خود به ایران سفر می‌کنند.
ناصریان با اشاره به نقش گردشگری در تقویت ارتباطات میان دو کشور، گفت: در کنار سفرهای زیارتی، بخشی از مسافران نیز با هدف گردشگری وارد ایران می‌شوند؛ برای مثال، گروهی از گردشگران عراقی از شهرهای شمالی ایران و شهرهای تاریخی همچون اصفهان بازدید می‌کنند. این پروژه از منظر توسعه گردشگری میان دو کشور نیز اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند در تسهیل رفت‌وآمد گردشگران نقش مؤثری ایفا کند.
این کارشناس ارشد صنعت ریلی با تأکید بر ابعاد اقتصادی این پروژه، افزود: کشور عراق در حال حاضر یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری جمهوری اسلامی ایران است و حجم قابل توجهی از صادرات و واردات میان دو کشور انجام می‌شود. به همین دلیل، اجرای این پروژه می‌تواند در تسهیل تبادلات تجاری و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل نقش بسزایی داشته باشد.
وی گفت: با بهره‌برداری از این مسیر ریلی، حمل کالا میان دو کشور با سهولت بیشتر، هزینه کمتر و مصرف سوخت پایین‌تر انجام خواهد شد؛ چرا که حمل‌ونقل جاده‌ای ضمن تحمیل هزینه‌های سوخت سنگین، از ایمنی پایین‌تری نسبت به حمل‌ونقل ریلی برخوردار است.
ناصریان ادامه داد: سالانه چندین میلیون تن کالا میان ایران و عراق مبادله می‌شود و با توجه به این حجم بالا، استفاده از شبکه ریلی توجیه اقتصادی و فنی دارد. انتقال بار از جاده به ریل علاوه بر کاهش هزینه‌ها، موجب افزایش ایمنی و بهره‌وری در تجارت دوجانبه خواهد شد که این امر به نفع هر دو کشور است.
مشاور برنامه‌ریزی اقتصادی و تأمین مالی توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور اظهار کرد: این پروژه تنها محدود به منافع دوجانبه ایران و عراق نیست و می‌توان به آن در سطح منطقه‌ای نیز نگریست. با تکمیل این خط ریلی، شبکه ریلی عراق از طریق ایران به مسیرهای بین‌المللی از جمله راه‌آهن پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و دریای خزر متصل خواهد شد. در نتیجه، عراق می‌تواند صادرات و واردات خود را با کشورهای همسایه ایران نیز از طریق شبکه ریلی انجام دهد.
وی یادآور شد: از مسیر جمهوری آذربایجان یا دریای خزر این خط ریلی حتی می‌تواند دسترسی عراق به روسیه را نیز فراهم کند که این امر ظرفیت‌های جدیدی برای توسعه مبادلات اقتصادی عراق ایجاد خواهد کرد. در واقع، این پروژه از منظر حمل‌ونقل منطقه‌ای به نفع عراق نیز خواهد بود، چرا که موجب کاهش هزینه‌های تجارت خارجی این کشور می‌شود و امکان جابه‌جایی بارهای عمده را با صرفه‌جویی قابل توجه فراهم می‌سازد.
ناصریان اظهار کرد: این طرح در حال حاضر در زمره پروژه‌هایی است که مقامات کشوری به اهمیت و اولویت آن واقف هستند. در سال‌های گذشته، این پروژه از اولویت کافی نزد مدیران ذیربط برخوردار نبود و به همین دلیل با تأخیر مواجه شد، اما در مقطع کنونی اتفاق نظر قابل توجهی در سطح ملی درباره ضرورت اجرای آن وجود دارد. این توجه ملی به این طرح، با نگرش علمی نیز همسو است به گونه‌ای که در مطالعات طرح جامع حمل ونقل ریلی کشور بین همه پروژه‌های توسعه راه‌آهن، این پروژه رتبه بالاتری را پیدا کرده است.
اتصال ریلی تا مرز خسروی طی چهار سال آینده
وی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود با توجه به اراده و هماهنگی موجود، این پروژه ظرف مدت چهار سال به مرز خسروی برسد. همزمان با این روند، کشور عراق نیز می‌تواند شبکه ریلی خود را تا مرز تکمیل کرده و به این ترتیب، زمینه برای اتصال کامل خطوط ریلی دو کشور فراهم شود.
مشاور برنامه‌ریزی اقتصادی و تأمین مالی توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور گفت: این پروژه سابقه‌ای طولانی دارد و ریشه آن به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. در سال 1304 که قانون احداث راه‌آهن سراسری در مجلس شورا بررسی می‌شد، شهید آیت الله مدرس پیشنهاد نمود خط ریلی اول ایران از تهران به بغداد احداث شود. در سال 1355 موضوع اجرای این طرح میان دو کشور ایران و عراق توافق و به تصویب مجالس قانونگذاری دو کشور نیز رسید، اما وقوع انقلاب اسلامی در ایران و متعاقب آن جنگ تحمیلی موجب توقف اجرای آن شد.
وی افزود: پس از سال‌ها وقفه، در سال 1384 توافق جدیدی میان ایران و عراق برای اجرای این پروژه انجام شد و ضمناً در ایران نیز هیئت وزیران در سال 1380 اجرای طرح و مسیر آن را به تصویب رساند. عملیات اجرایی پروژه از سمت اراک آغاز شد و تا سال 1397 بخش اراک - کرمانشاه افتتاح گردید، اما متأسفانه بخش کرمانشاه - خسروی تاکنون پیشرفت قابل قبولی نداشته است.
ناصریان بیان کرد: هم‌اکنون پیشرفت فیزیکی بخش کرمانشاه - خسروی حدود 35 درصد است و علت اصلی تأخیر در اجرای آن این بوده که در سال‌های گذشته این طرح در زمره اولویت‌های اصلی دولت‌ها قرار نگرفته بود. در حالی که پروژه‌های با اهمیت کمتری نظیر راه‌آهن مراغه ارومیه و میانه اردبیل یا تهران همدان سنندج بعد از این طرح آغاز شده و پایان یافته‌اند.
وی با اشاره به تأکید ویژه مقام معظم رهبری بر اهمیت این پروژه، افزود: در سال 1390، مقام معظم رهبری در سفر به استان کرمانشاه، بر اجرای سریع خط ریلی کرمانشاه - خسروی تأکید فرمودند. در پی این تأکید، وزارت راه و شهرسازی در همان سال قراردادی را با پیمانکار منعقد کرد تا پروژه در مدت زمان سه ساله تکمیل شود.
پیشرفت 35 درصدی پروژه پس از 14 سال نشان‌دهنده لزوم تسریع در اجراست
این کارشناس ارشد صنعت ریلی گفت: با وجود گذشت حدود 14 سال از زمان انعقاد قرارداد، پیشرفت پروژه هنوز حدود 35 درصد است که نشان از ضرورت توجه جدی‌تر به روند اجرا دارد.
ناصریان تصریح کرد: مسیر این خط آهن از داخل ایران تا مرز خسروی ادامه دارد و در عراق، این گذرگاه مرزی با نام «المنذریه» شناخته می‌شود و از المنذریه تا شهر خانقین در خاک عراق فاصله‌ای در حدود 27 کیلومتر وجود دارد که خط ریلی ندارد و سپس تا بغداد، حدود 180 کیلومتر راه‌آهن قدیمی وجود دارد که البته از نظر فنی برای حمل‌ونقل انبوه بار مناسب نیست و نیاز به بازسازی اساسی دارد.
وی ادامه داد: در مجموع، تکمیل مسیر ریلی از مرز خسروی تا بغداد مستلزم بهسازی زیرساخت‌های موجود در خاک عراق است، با این تفاوت که اجرای بخش عراقی پروژه نسبت به بخش داخلی ایران آسان‌تر خواهد بود، زیرا مسیر عراق عمدتاً هموار است.
مشاور برنامه‌ریزی اقتصادی و تأمین مالی توسعه راه‌آهن شرکت ساخت یادآور شد: در مقابل، بخش ایرانی پروژه به دلیل عبور از مناطق کوهستانی و وجود تونل‌ها و پل‌های متعدد با دشواری‌های اجرایی بیشتری مواجه بوده و همین موضوع باعث افزایش زمان و هزینه اجرای طرح شده است.
ناصریان بیان کرد: با وجود این چالش‌ها، پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی از منظر تاریخی، اقتصادی و ترانزیتی از جایگاه راهبردی برخوردار است و تکمیل آن می‌تواند زمینه‌ساز تحولات مهمی در شبکه حمل‌ونقل ایران و منطقه باشد.
وی ادامه داد: بخشی از عراق تحت مدیریت دولت مرکزی است و بخشی دیگر تحت مدیریت اقلیم کردستان قرار دارد. وی افزود: مسیر ریلی کرمانشاه - خسروی از مرز خسروی تا بغداد کاملاً در محدوده تحت مدیریت دولت مرکزی عراق واقع شده است.
این کارشناس ارشد صنعت ریلی گفت: در بخش ایرانی پروژه، مسیر به قصر شیرین نزدیک مرز خسروی می‌رسد و از آنجا تا مرز پرویزخان، حدود 20 کیلومتر مسیر کوتاه ریلی قابل احداث است. با ایجاد این انشعاب کوتاه 20 کیلومتری، امکان اتصال پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی به مرز پرویزخان فراهم می‌شود و بدین ترتیب، صادرات و واردات مربوط به اقلیم کردستان عراق نیز می‌تواند از طریق این مسیر به صورت ریلی انجام شود.
وی بیان کرد: در واقع، این مسیر کوتاه ریلی، علاوه بر اتصال خط اصلی به دولت مرکزی عراق، ظرفیت بهره‌برداری برای تجارت با مناطق تحت مدیریت اقلیم کردستان را نیز ایجاد می‌کند و به همین دلیل، اهمیت پروژه کرمانشاه - خسروی در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل منطقه‌ای برجسته‌تر می‌شود.
ناصریان با اشاره به فرایند تأمین مالی پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی، گفت: از سال 1402 این پروژه در فهرست طرح‌هایی قرار گرفته که امکان تأمین مالی آن از طریق تهاتر نفت فراهم شده است. در سال 1401، اجازه مقام معظم رهبری برای تأمین مالی برخی پروژه‌های ریلی از محل تهاتر نفت اخذ شد، اگرچه در ابتدا این پروژه در فهرست نبود، اما از سال 1402 به این فهرست ملحق و امکان تأمین مالی آن از طریق تهاتر رسماً مصوب شد.
این کارشناس ارشد صنعت ریلی بیان کرد: علاوه بر این، نهاد ریاست جمهوری طرح‌های ویژه‌ای را برای پروژه‌های ریلی تصویب می‌کند تا با توجه بیشتر و پیگیری مستمر، روند اجرای آن‌ها تسریع شود. پروژه کرمانشاه - خسروی نیز به دلیل اهمیت حمل ونقل بین‌المللی و اهمیت اقتصادی برای دو کشور، جز پروژه‌های ویژه انتخاب شده و از سوی نهاد ریاست جمهوری مستمراً پیگیری می‌شود.
راه‌آهن کرمانشاه - خسروی حلقه اتصال چین تا عراق خواهد بود
وی یادآور شد: بخش داخلی ایران با منابع مالی کشور خودمان و بخش عراق نیز با تأمین مالی طرف عراقی اجرا خواهد شد. تکمیل این خط ریلی امکان دسترسی مستقیم ریلی از چین به عراق را نیز فراهم می‌کند. شبکه ریلی ایران از مرزهای سرخس و اینچه‌برون در حال حاضر به مسیرهای کشورهای آسیای میانه و چین متصل است و با بهره‌برداری از پروژه کرمانشاه - خسروی، حمل بار ریلی از چین تا عراق ممکن خواهد شد.
ناصریان افزود: هرچند هزینه حمل ریلی مسیر چین - عراق ممکن است کمی بیشتر از حمل دریایی باشد، اما زمان انتقال بار به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند مزیت اقتصادی و لجستیکی مهمی برای هر دو کشور عراق و چین فراهم کند.
راه‌آهن کرمانشاه - خسروی با اولویت ویژه در برنامه هفتم اجرا می‌شود
مشاور برنامه‌ریزی اقتصادی و تأمین مالی توسعه راه‌آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور با اشاره به جایگاه پروژه ریلی کرمانشاه - خسروی در قانون برنامه هفتم، گفت: در قانون برنامه هفتم توسعه، تأکید شده است که راه‌آهن‌های بین‌المللی با اولویت اجرا شوند و بر این اساس، پروژه کرمانشاه - خسروی جز اولویت‌های احداث خطوط راه‌آهن قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: در برنامه هفتم، ماده 48 به پروژه‌های بسیار بزرگ و مهم اشاره می‌کند که با عنوان «پروژه‌های پیشران» شناخته می‌شوند. پروژه‌های پیشران باید بودجه کافی دریافت کنند و اجرای آن‌ها با فوریت انجام شود.
ناصریان در پایان خاطرنشان کرد: وزارت راه و شهرسازی در حال پیگیری است تا پروژه راه‌آهن کرمانشاه - خسروی از مزایای مرتبط با پروژه‌های پیشران نیز بهره‌مند شود و پیشنهاد مربوطه به سازمان برنامه و بودجه کشورارائه می‌شود و امیدواریم این موضوع به‌زودی در شورای اقتصاد مطرح شود و زمینه اجرای سریع‌تر پروژه فراهم گردد.