چرا ایران نمی‌تواند میزبان جام جهانی فوتبال باشد؟

فرارو - جام جهانی فوتبال در هیچ برهه‌ای از تاریخ تا این اندازه به ایران نزدیک نبوده است. اگر از بندر دیر، به‌عنوان نزدیکترین شهر ایران به مرز‌های آبی قطر، سوار قایق شوید، تقریبا چهار ساعت بعد و با پشت‌سر گذاشتن مصافت 161 کیلومتری به محل برگزاری جام جهانی 2022 خواهید رسید. قطر کشوری کوچک با سه میلیون نفر جمعیت است که حداقل از نظر فرهنگی برای میزبانی از فستیوال جهانی فوتبال، با محدودیت‌هایی مشابه ایران روبرو است، اما در نهایت موفق شد نهاد سخت‌گیری مثل فیفا را وادار کند با اعمال محدودیت‌هایی، چون منع مصرف آبجو در ورزشگاه‌ها، پوشش تماشاگران و توریست‌ها و حتی جلوگیری از نمایش نماد‌ها و سمبل‌های همجنسگرایی کنار بیاید و میزبانی جام جهانی 2022 را به یک کشور مسلمان بدهد. بخشی از این موفقیت قطر را باید لابلای 300 میلیارد دلار پول جستجو کرد که صرف برگزاری جام جهانی شده است. این پول قطعا تنها یکی از تفاوت‌های بین ایران و قطر محسوب می‌شود، اما مقدار دقیق آن چقدر است؟

شماره یک | تصویری که از عدد 300 میلیارد دلار در ذهن من و شمای ایرانی نقش می‌بندند احتمالا چندان واضح نیست. تبدیل آن به ریال و تومان هم فقط باعث تشدید مشکل می‌شود. پس ناچاریم سراغ مثال‌های دیگری برویم و دست به‌دامن اخبار شویم. 300 میلیارد دلار، دقیقا همان مقدار پولی است که روسیه می‌گوید پس از شروع جنگ اوکراین، توسط کشور‌های غربی به‌عنوان دارایی‌های روسیه مسدود شده. تقریبا حکم تحریم اقتصادی را دارد و بخشی از آن در قالب طلا و انواع ارز‌های خارجی در سایر نقاط دنیا نگهداری می‌شده. وزیر دارایی روسیه در اسفند پارسال میزان دارایی‌های کشورش را در بیرون مرز‌ها 640 میلیارد دلار برآورد کرده بود. قطر نیمی از این پول را صرف برگزاری جام جهانی فوتبال کرده است.

شماره دو | روزنامه کیهان در اواخر مرداد امسال جریمه و خسارت وارد آمده به ایران بابت خروج آمریکا از برجام را 300 میلیارد دلار برآورد کرده بود. در آن روز‌ها امیدواری نسبت به احیای برجام در بالاترین سطح قرار داشت و شبکه الجزیره ادعا می‌کرد آزادی هفت میلیارد دلار دارایی ایران در کره‌جنوبی و صدور مجوز فروش روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت جزو توافقات احیای برجام به حساب می‌آید.

شماره سه | ارزش بازار ارز دیجیتال دنیا در روز شنبه پنجم آذرماه، تقریبا 878 میلیارد دلار برآورد می‌شود. یعنی قطر می‌توانست عوض پولی که در 12 سال گذشته برای برگزاری جام جهانی خرج کرده، یک‌سوم کل ارز‌های دیجیتال دنیا را خریداری کند. ارزش کل بیت‌کوین موجود در دنیا تقریبا 318 میلیارد دلار است.

شماره چهار | ثروت ایلان ماسک در اواخر سال گذشته از مرز 300 میلیارد دلار گذشت. رئیس و مالک اسپیس‌ایکس، تسلا و حالا توییتر در آن دوره روزانه، 32 میلیارد دلار افزایش پیدا می‌کرد. با این رکورد، ایلان ماسک عنوان ثروتمندترین آدم روی زمین را به‌خود اختصاص داده بود. ایلان ماسک اولین انسان روی کره زمین است که میزان ثروتش از 300 میلیارد دلار عبور می‌کند. میزان دارایی‌های جف بزوس در آن دوره 212 میلیارد دلار می‌رسید.

شماره پنج | مهرماه امسال اندونزی اعلام کرد 300 میلیارد دلار برای توسعه اقتصاد دیجیتال کنار می‌گذارد. رئیس‌جمهوری اندونزی با تاکید بر اینکه بحران غذا به‌زودی مشکلی بزرگ خواهد بود و کشورش قصد دارد با پرداخت این هزینه، از فناوری کمک بگیرد، اعلام کرد اندونزی قصد دارد جایگاه خود را به عنوان بزرگترین بازار در آسیای جنوب شرقی حفظ کند و روی توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، تمرکز کند.

شماره شش | قطر 300 میلیارد دلار صرف برگزاری جام جهانی فوتبال کرده و اندونزی با همین مقدار پول، قصد دارد اقتصادی دیجیتالی کشورش را تقویت کند. از این طرف بررسی‌های دانشگاه براون نشان می‌دهد، آمریکا از سال 2001 تا 2022 میلادی (21 سال)، دو تریلیون و 300 میلیارد دلار برای جنگ در افغانستان (و سایر کشورها) هزینه پرداخت کرده است. عربستان سعودی هم در دوران دونالد ترامپ قراردادی با آمریکا به ارزش 300 میلیارد دلار برای خرید تسلیحات امضا کرد.

شماره هفت | مسئولان عراق، یک‌سال پیش حجم اموال غارت شده از سال 2003 میلادی به دلیل فساد را بیش از 300 میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. این مقدار دارایی به خارج از این کشور قاچاق شده و با وجوم عزم مسئولان عراقی، بعید است به ملت این کشور برگردد.

بیشتر بدانید | قطر برای برگزاری آبرومندانه جام جهانی فوتبال در مجموع، 300 میلیارد دلار هزینه کرده است و به‌شکلی معصومانه تنها توقع دارد 17 میلیارد دلار آن به اقتصادش برگردد. بخش اعظم هزینه‌ها، صرف ساخت سیستم مترو جدید شده و کشور کوچک سه‌میلیون نفری حاشیه خلیج فارس، از همین حالا آگاهانه پذیرفته قرار است در پایان جام جهانی، با کابوس بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند که پیش از این یقه تمام میزبانان جام‌جهانی را گرفته است؛ ضرر! اطلاعات اقتصادی مربوط به برگزاری جام جهانی، از سال 1966 به این طرف در دسترس است و بررسی آن‌ها نشان می‌دهد جز روسیه 2018، بقیه کشور‌هایی که به‌عنوان میزبان جام جهانی انتخاب شده‌اند، در پایان هیاهوی یک‌ماهه فوتبال، از نظر اقتصادی متحمل زیان شده‌اند

شماره هشت | بانک مرکزی ایران در اواخر آبان 1401 اعلام کرد در هشت ماه ابتدای سال سه میلیارد و 300 میلیون دلار برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی هزینه پرداخت کرده است. جمعیت ایران تقریبا 26 برابر جمعیت قطر است.

شماره 9 | ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصادی در بهمن ماه 1398، با انتقاد از پرداخت 300 میلیارد دلار بابت واردات در طول شش سال، به خبرگزاری فارس گفته بود ایران می‌توانست با این پول 15 تا 30 میلیون شغل ایجاد کند. البته که در آن دوران، دولت حسن روحانی روی کار بود و خبرگزاری فارس به‌طور طبیعی برای تولید چنین خبر‌هایی اشتیاق نشان می‌داد.

شماره 10 | مجموع درآمد‌های نفتی کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس در سال 2005 بیش از 300 میلیارد دلار محاسبه شده است. این در حالی است که اوپک ادعا کرده ایران در سال 2021، حدود 25 میلیارد دلار از محل صادرات نفت درآمد داشته است. در گزارش اوپک آمده میزان درآمد ایران در این سال از محل فروش نفت، نسبت به سال قبل سه برابر افزایش پیدا کرده. اوپک ادعا دارد ایران در سال 2020 بالغ بر هفت میلیارد و 914 میلیون دلار درآمد از محل صادرات نفت کسب کرده و درآمد نفتی‌اش در سال‌های 2017 تا 2019 به ترتیب 52.728 میلیارد دلار، 60.519 میلیارد دلار و 19.402 میلیارد دلار بوده است. اگر این ادعا صحت داشته باشد، ایران از فروش نفت خود طی سال‌های 2017 تا 2021 میلادی، حدود 166 میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.

شماره 11 | داده‌های آماری نشان می‌دهد که در سال 1401، کل تجارت غیرنفتی ایران، ارزشی معادل 100 میلیارد دلار داشته که نسبت به سال 99 رشد 38 درصدی را ثبت کرده است. ظرف سال‌های 1390 تا 1400، از حیث ارزش، بالاترین رقم صادرات متعلق به سال 1400 است. بالاترین واردات کالایی کشور نیز در سال 1400رقم خورده است. ارزش صادرات ایران در سال 1400، معادل 48 میلیارد دلار برآورد شده و ارزش واردات به 52 میلیارد دلار می‌رسد. گوشی تلفن همراه با چهار میلیارد دلار، ذرت با 3.3 میلیارد دلار و گندم با 2.4 میلیارد دلار بیشترین کالا‌های وارداتی در سال 1400 بوده‌اند.

شماره 12 | آخرین رتبه‌بندی جهانی کشور‌ها بر اساس میزان درآمد و هزینه‌ها، در سال 2020 میلادی انجام شده است و ایران با 57 میلیارد دلار درآمد و 115 میلیارد دلار هزینه در رتبه 49 قرار گرفته. خود قطر با 52 میلیارد دلار درآمد و حدود 48 میلیارد دلار هزینه، پایین‌تر از ایران در رتبه 53 قرار گرفته است. درآمد آمریکا شش هزار میلیارد دلار است (البته با احتساب حدود چهار هزار میلیارد دلار کسری بودجه) و کشور‌هایی مثل هلند، کره‌جنوبی می‌توانند سالانه 300 میلیارد دلار کسب کنند که البته آن‌ها هم بخش اعظم درآمد خود را بابت هزینه‌ها خرج می‌کنند. کسری بودجه دولت آلمان در این سال دقیقا اندازه هزینه‌ای بوده که قطر برای برگزاری جام جهانی 2022 پرداخت کرده است. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که قطر کل رقم 300 میلیارد دلار را ظرف مدت 12 سال منتهی به برگزاری جام جهانی خرج کرده است.

بین بانک و صندوق‌های سرمایه بورس، کدام محبوب‌تر است و چرا؟

بابک زنجانی بر می‌گردد؟!