"کانکت" معبر طلایی بازگشت نخبگان به کشور / ثبت 7800 همکاری موفق با دانشمندان ایرانی خارج‌نشین در پلتفرم CONNECT
پلتفرم CONNECT با همفکری 10 نفر از برجسته‌ترین متخصصان ایران دانشگاه‌های برتر خارج از کشور ایجاد شده است که حاصل اجرای این برنامه 7800 همکاری موفق ثبت شده در پلتفرم connect و بازگشت 3600 نفر از نخبگان ایرانی به کشورمان است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، پلتفرم CONNECT با همفکری و مشارکت 10 تن از برجسته‌ترین متخصصان و محققان ایرانی دانشگاه‌های برتر خارج از کشور و همچنین مطالعه برنامه سایر کشور‌ها از جمله چین، هند، تایوان و کره جنوبی در جذب و همکاری با متخصصان غیرمقیم با هدف ایجاد ساز‌و‌کار و مکانیزمی شفاف و چابک جهت بهره‌مندی از ظرفیت علمی تخصصی و تجارب ارزشمند محققان، متخصصان و کارآفرینان برتر ایرانی خارج از کشور طراحی شد.
پلتفرم کانکت در قالب برنامه‌هایی همچون تأسیس شرکت دانش‌بنیان، جذب هیئت علمی پسادکتری، فرصت مطالعاتی اساتید مدعو و معین برگزاری سخنرانی و کارگاه تخصصی و پروژه تخصصی جایگزین خدمت سربازی با تأکید بر مدل چرخش مغز‌ها به مخاطبان این طرح شامل دانش آموختگان دوره دکترا از یکی از 200 دانشگاه برتر دنیا، اساتید یکی از 200 دانشگاه برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان فعال در یکی از مؤسسات شاخص علمی و فناوری یا شرکت‌های دانش‌بنیان خارجی اجرا می‌شود.
این برنامه با هدف رفع چالش‌های اساسی عنوان شده توسط متخصصان ایرانی علاقه‌مند به همکاری با کشور از جمله عدم وجود یک مکانیزم مشخص جهت ایجاد ارتباط با مؤسسات و مراکز منتخب علمی و فناوری، عدم آشنایی با وضعیت علمی و فناوری کشور در حوزه تخصصی، فرآیند زمانبر تأیید مدارک و جذب در دانشگاه‌ها و مشکلات معیشتی و مسئله سربازی طراحی و اجرا شده و توانسته است پل ارتباطی میان متخصصان و دانشمندان ایرانی خارج از کشور با مرکز علمی و فناوری شامل برترین شرکت‌های فناور، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارک‌های فناوری و شرکت‌های فناور داخلی در کمترین زمان ممکن (25) روز کاری ایجاد و آنها را با ظرفیت‌های موجود در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری آشنا کند و همچنین نحوه همکاری با مراکز مذکور را پیش از ورود متخصصان و دانشمندان ایرانی به کشور با هدف فراهم نمودن شرایط انتقال مهارت‌ها روش‌ها و قابلیت‌های خدماتی نوین کشور تعریف کند.
1700 نفر در برنامه "کانکت‌پلاس" معاونت علمی ثبت‌نام کردند / 380 نفر در پروژه جایگزین سربازی معاونت علمی تأیید شدنداین پلتفرم در مرحله نخست به دنبال افزایش تردد متخصصین و دانشمندان ایرانی و ارتباطات خارج از کشور با تمرکز بر روی فارغ التحصیلان 200 دانشگاه برتر دنیا و ارائه تصویر واقعی از وضعیت کشور در حوزه‌های علمی و فناوری برای آنها بوده و در مرحله بعد جهت ترغیب متخصصان ایرانی و همچنین تسهیل شرایط تردد آنها با کمک شبکه‌های تخصصی و استفاده از فرصت حضور متخصصان در کشور به دلیل علقه‌های عاطفی و دیدار با خانواده خود اجرا شده است.
شکبه‌سازی متخصصان ایرانی خارج از کشور
کارگروه‌های تخصصی CONNECT در حوزه‌های مختلف علمی (مهندسی انرژی، تجهیزات پزشکی، مدیریت و اقتصاد، هوش مصنوعی و...) و همچنین همکاری با متخصصان ایرانی در کشورهای توسعه‌یافته که درصد بیشتری از ایرانیان در آن حضور دارند (آمریکای شمالی اروپا، استرالیا و شرق آسیا) یک شبکه 5000 نفره از متخصصان و کارآفرینان ایرانی علاقه‌مند به همکاری با کشور را ایجاد و تعاملات مثبتی با آنها آغاز کرده است.
در حال حاضر شبکه مذکور طیفی از برنامه‌های مختلف شامل ارائه ویدئو کنفرانس از کشور محل اقامت، برگزاری سخنرانی در دانشگاه‌های کشور، برگزاری کارگاه‌های تخصصی، همکاری در فرایند انتقال دانش و کمک به شرکت‌های دانش بنیان داخلی برای صادرات محصولات و همچنین برون سپاری پروژه‌ها را در برنامه‌های خود قرار داده و متخصصین و دانشمندان ایرانی را ترغیب به مشارکت در این برنامه‌ها می‌کنند.
مزیت ارتباط با شبکه‌های مذکور اعتمادی است که ایرانیان متخصص به این شبکه‌ها داشته و این اعتماد همراه با شناخت مناسب از فضای داخل و خارج ایران باعث می‌شود همکاری‌های تعریف شده با ریسک و هزینه کمتر و با موفقیت بیشتری انجام شود.
نکته مهم در فراهم کردن شرایط تردد نخبگان، افزایش میزان تعهد آنها در هر بار حضور خود در کشور برای مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با حوزه علم و فناوری است. هدف ایجاد وابستگی و احساس مسئولیت در نخبگان ایرانی نسبت به کشور است که باید مرحله به مرحله و با القای حس تأثیرگذار بودن آنها در حوزه تخصصی خود ایجاد شود ضمن اینکه حضور موفق هر یک از این افراد در کشور باعث می‌شود تا بعد از بازگشت به کشور محل اقامت به عنوان یک مبلغ طیف وسیعی از همتایان ایرانی خود را بصورت دهان به دهان تشویق به تردد و حضور در کشور نمایند.
CONNECT+ چرایی
طی سالیان گذشته مهاجرت اغلب امری منفی تلقی شده و برنامه‌ای مدون برای استفاده از ظرفیت‌ها و فرصت‌های ایجاد شده ناشی از مهاجرت به ویژه مهاجرت متخصصان جهت ادامه تحصیل و کسب دانش و تخصص در نظر گرفته نشده بود. علاوه بر این موارد، دغدغه‌های امنیتی در زمینه همکاری با ایرانیان خارج از کشور همواره به عنوان یک مسئله مهم در زمینه ارتباط‌گیری با ایرانیان خارج از کشور مدنظر مسئولان و برنامه‌ریزان بوده است.
با توجه به سرمایه عظیم ارزشمند و کارآمد انسانی خارج از مرز‌ها، معاونت علمی و فناوری در نظر گرفت تا با تعریف پلتفرم CONNECT به شکلی مؤثر قابل اطمینان و تعریف شده، زمینه استفاده از این ظرفیت بالقوه را در داخل کشور فراهم کرده و امکان برقراری ارتباط هدفمند و مؤثر را بین متخصصان ایرانی علاقه‌مند به توسعه کشور و مراکز علمی پژوهشی فناورانه و صنعتی کشور ایجاد کند. در این برنامه متخصصان علاقه‌مند و توانمند براساس شاخص‌های تعریف شده در آیین‌نامه می‌توانند در قالب طرح‌های حمایتی مختلف با پایگاه‌های تخصصی در داخل کشور همکاری علمی پژوهشی و فناورانه داشته باشند.
با توجه به ظرفیت و توانمندی متخصصان محققان و کارآفرینان ایرانی مقیم خارج از کشور از یک طرف و همچنین بستر و زیرساخت همکاری موجود در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های برتر کشور، پارک‌های علم و فناوری مراکز رشد و نوآوری منتخب و شرکت‌های فناور خلاق و دانش بنیان از طرف دیگر این‌امید مطمئن وجود دارد که اهدافی نظیر استفاده مناسب از ظرفیت علمی و حرفه‌ای متخصصان ایرانی خارج از کشور در مراکز علمی فناورانه و صنعتی داخل کشور ترغیب تسهیل و ایجاد انگیزه برای برقراری ارتباط و همکاری زمینه‌سازی برای بازگشت متخصصان و ارتقای سطح علمی و حرفه‌ای پایگاه‌های تخصصی همکار در سطح بین‌المللی محقق شده و شرایط مناسب جهت انتقال مهارت‌ها روش‌ها و قابلیت‌های خدماتی نوین به داخل و همچنین توسعه فناوری‌های نوظهور و پیشرفته در کشور توسط متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب طرح‌ها و آیین‌نامه‌های حمایتی مختلف نظیر کمک به تأسیس شرکت‌های فناور فراهم شود.
چالش‌های برنامه
با توجه به اینکه فعالیت متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور در داخل صرفاً وابسته به برنامه همکاری نبوده و جوانب و ابعاد مختلفی را در برمی گیرد که این شرایط بر روی اقبال متخصصان برای ورود به برنامه همکاری و تمایل به بازگشت به ایران یا ماندن در ایران اثرگذار است اجرا و توسعه برنامه همکاری چالش‌های مختلفی را از منظر فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی داشته و پیش رو دارد. این چالش‌ها به صورت کلان عبارتند از:
- تشدید نیرو‌های رانشی داخل کشور اقتصادی سیاسی و اجتماعی هم زمان با تقویت نیرو‌های کششی خارجی برای جذب متخصصان
- عدم وجود فضای شفاف جهت شروع فعالیت و اشتغال متخصصان در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری در داخل کشور
- آمادگی ناکافی ساختار‌های اداری اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور برای پذیرش و جذب دانشمندان متخصصان و کارآفرینان ایرانی در داخل کشور
- پیچیده کند و مبهم بودن فرآیند فعلی جذب اعضای هیأت علمی در دانشگاه‌های دولتی
- گسستگی و عدم انسجام سیاستی نهاد‌های حاکمیتی و دستگاه‌های متولی در موضوع مهاجرت و ایرانیان مقیم خارج
- فقدان ساختار منسجم و رفتار منفعلانه در حوزه مدیریت جریان‌های ورودی و خروجی مهاجرتی در کشو
- عدم هماهنگی دستگاه‌ها و ساختار‌های ذیربط در موضوع ایرانیان خارج از کشور
- علاوه بر چالش‌های کلان مدیریتی اشاره شده برخی چالش‌های جزئی طی انجام رصد و پایش توسط متخصصانی که تجربه همکاری در داخل را داشتند اعلام شده است؛ این موارد عبارتند از:
- نوسانات زمانی در تخصیص به موقع بودجه‌ها و حمایت‌ها به متخصصان همکار
- افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی
- نوسانات قیمت و تورم موجود در کشور و کاهش جذابیت مالی حمایت برای متخصصان
- چالش مسکن و اقامت در کشور
- اثرگذاری تحریم‌های بین‌المللی در پیشبرد تحقیقات و انتشار دستاورد‌ها و محدودیت تبادلات مالی، علمی و فناوری
- پایین بودن ظرفیت جذب هیأت علمی و منصفانه نبودن فرایند جذب در دانشگاه‌ها
- نبود هدف‌گذاری مشخص در سیاست‌های کشور غیر شفاف بودن مکانیزم مشارکت و اثر بخشی در شبکه‌های علمی و فناوری
- کشور و نبود برنامه‌ای برای تعامل بلند مدت یک سال به بعد
- افزایش میل مهاجرت با توجه به شرایط کشور
پیامد‌ها و اثرات کلان برنامه در طول اجرای برنامه و به واسطه همکاری‌های شکل گرفته پیامد‌های ارزشمندی در فضای علمی و فناورانه در داخل کشور و همچنین ارتباطات علمی - فناورانه بین‌المللی رخ داده است که از جوانب مختلف قابل بیان است:
- افزایش سطح اطمینان و امید به اثرگذاری فعال در وضعیت کشور در بین نخبگان ایرانی و همچنین عموم جامعه
- مشارکت فارغ التحصیلان دانشگاه‌های برتر دنیا همچون MIT، استنفورد، کمبریج، هاروارد، برکلی، ایلینوی امپریال، کالج، پرینستون، میشیگان ملی سنگاپور EPFL سوئیس و...) در برنامه.
- بالا رفتن سطح کیفی فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و بین‌المللی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز و مؤسسات همکار
- دستیابی به دستاوردهای ویژه نظیر انتقال دانش و فناوری تولید محصول کاربردی ثبت پتنت، تعریف پروژه‌های ارتباط دانشگاه و صنعت، صادرات محصولات، جذب اعتبار پژوهشی بین‌المللی، تحقیق مشترک بین‌المللی و انتشار دستاوردهای پژوهشی در مجلات معتبر بین‌المللی در طول همکاری‌های شکل گرفته
- تغییر نگرش موجود به مهاجرت از نگرش تک ساحتی صرفاً امنیتی یا اجتماعی به نگرشی میان بخشی علمی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی سیاسی و امنیتی و از نگاه تهدید محور به فرصت محور و مزیت ساز بودن مهاجرت
- تغییر سیاست و رویکرد انفعالی در قبال ایرانیان خارج از کشور به سیاست دیاسپورای (جوامع دور از وطن) فعال با جذب حداکثری در برخی بخش‌ها.
- بازخورد مثبت رسانه‌ای در جوامع علمی - فرهنگی - خبری بین‌المللی و داخلی
- افزایش آمادگی کشور برای مشارکت بیشتر با ایرانیان خارج از کشور در زمینه‌های مختلف دیگر نظیر سرمایه‌گذاری
برنامه‌های جدید
- برگزاری نشست‌های صمیمانه با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور به صورت برون مرزی در کشورهای مختلف همانند آلمان، هلند، سوئیس و...
- شفافیت شرایط برای فعالیت متخصصان در کشور در قالب معرفی هدفمند پایگاه‌ها و تسهیلات ارائه شده شفاف‌سازی شرایط داخلی و...
- هدایت متخصصان ایرانی خارج از کشور که از طرح‌های حمایتی پسادکتری فرصت مطالعاتی و... استفاده نموده‌اند، با داشتن‌ایده فناوری روز به سمت انجام فعالیت‌های فناورانه و تأسیس شرکت‌های دانش بنیان.
- شبکه‌سازی در راستای شناسایی متخصصان در اقصی نقاط جهان و ارتباط‌گیری مؤثر با نخبگان ایرانی خارج از کشور
- تعامل و همکاری با بخش‌های مختلف معاونت علمی جهت تسهیل شرایط حمایت از ثبت شرکت‌های دانش بنیان و موضوعات مرتبط با متخصصان در راستای تأسیس شرکت‌های نوپا
- بهبود شرایط حمایت از متخصصان در تسهیلات مرتبط با فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه و افزایش سقف مبلغ حمایتی در همکاری با سایر مؤسسات حمایتی نظیر صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق حمایت از پژوهشگران در قالب عقد تفاهم نامه مشترک
- تعریف اولویت‌های کشور در بخش‌های اساسی و ضروری در قالب طرح‌های مختلف همکاری با متخصصان و هدایت متخصصان در مسیر همکاری در اولویت‌های تعریف شده.
- تقویت سهمیه جذب هیئت علمی محققان برجسته ایرانی خارج از کشور و اصلاح فرایند جذب هیئت علمی در دانشگاه‌ها
- تسهیل و رفع موانع حقوقی قانونی و اداری اتباع ایرانی خارج از کشور متمایل به بازگشت به کشور با همکاری قوه قضائیه و نیروی انتظامی
- تسهیل و تسریع دسترسی ایرانیان خارج از کشور در جامعه مقصد به خدمات مورد نیاز نظیر کنسولی، تحصیلی، نظام وظیفه، شغلی، ثبتی، سرمایه‌گذاری و حقوقی و قضائی.
- تعامل و هماهنگی دستگاه‌های ذیربط و مرتبط با برنامه همکاری برای ساماندهی وضعیت و کارآمدسازی دستگاه‌های اجرایی کشور در حل مسائل مرتبط با برنامه
- ایجاد مشوق‌ها و طراحی مسیر‌های فعال ارسال وجوه مالی و سرمایه‌گذاری داخلی توسط ایرانیان مقیم خارج
- تسهیل فرایند ثبت شرکت‌های تجاری در ایران برای ایرانیان مقیم خارج، حمایت‌های قانونی لازم برای ایجاد و راه‌اندازی شرکت، ایجاد کنسرسیوم‌های مشترک با کشور محل اقامت و سرمایه‌گذاری مشترک در مناطق آزاد تجاری و صنعتی، متناسب با نیاز‌ها و اولویت‌های اقتصادی و تجاری داخلی
خروجی‌ها و دستاوردهای برنامه همکاری (عملکرد)
در طول اجرای برنامه بیش از 7000 همکاری موفق شکل گرفته است و شرایط انتقال تخصص دانش و تجربه این متخصصان در حوزه‌ها و رشته‌های مختلف به داخل کشور فراهم شده است. تنوع حوزه‌های تحصیلی و فعالیت متخصصان همکار نشان‌دهنده تمایل و اقبال گسترده متخصصان ایرانی به همکاری در کشور و همچنین آشنایی متخصصان با برنامه است که خود دستاورد بزرگی برای برنامه محسوب شده و زمینه انتقال دانش و فناوری‌های نوین در حوزه‌های مختلف به کشور را فراهم کرده است.
رشته‌های تحصیلی متخصصان همکار در طول اجرای برنامه در تصویر ارائه شده است. این متخصصان فعالیت خود را با همکاری پایگاه‌های مختلفی به انجام رسانده‌اند و دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، پارک‌ها، شرکت‌ها و سایر مؤسسات و سازمان‌های برتر کشور نیز با شناخت ظرفیت متخصصان ایرانی خارج از کشور و بسترسازی برای استفاده از آن در طول اجرای برنامه همکاری مناسبی را با متخصصان شکل داده‌اند پایگاه‌های تخصصی همکار در دو گروه دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و سازمان‌ها و پارک‌ها شتابدهنده‌ها و شرکت‌های فناور در تصویر 4 و 5 ارائه شده‌اند.
درگیری بخش‌های مختلف فعال کشور با برنامه همکاری حاکی از ایجاد فرهنگ استفاده از نخبگان در حل مشکلات کشور و استفاده از اثرات مثبت مهاجرت و ظرفیت متخصصان ایرانی خارج از کشور در بخش‌های مختلف دولتی و غیردولتی در راستای توسعه کشور و حل مشکلات موجود است.
تنوع حوزه‌های تحصیلی متخصصان: مهندی برق، مهندسی کامپیوتر، مهندسی مکانیک، مهندسی عمران، مهندسی شیمی، نانوفناوری، فیزیک، مدیریت و اقتصاد، مهندسی پزشکی، علوم زیستی، علوم ریاضی، علوم پایه، علوم مهندسی و منابع طبیعی، مهندسی صنایع، مهندسی نفت، مهندسی مواد، پزشکی، سلول‌های بنیادی پزشکی ترمیم ژنتیک پزشکی، مهندسی پلیمر، محیط زیست، علوم زمین، علوم و فناوری‌های شناختی، علوم پایه و علوم انسانی، معماری و هنر، مهندسی کشاورزی، شیمی، بیو فیزیک و بیو شیمی، مهندسی هوافضا، مدیریت، مهندسی انرژی، آمار، ادبیات و علوم انسانی، مهندسی مکاترونیک، زبان و ادبیات فارسی، فناوری اطلاعات، علوم ورزشی، معماری، بیوتکنولوژی، مهندسی معدن، زیست دارو
کدام دانشگاه‌ها با متخصصان ایرانی خارج از کشور همکاری داشته‌اند؟
دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، دانشگاه شهید بهشتی، ستاد نانو، دانشگاه علم و صنعت ایران، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشکده فناوری‌ها و تجهیزات پیشرفته پزشکی، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تهران، پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه، دانشگاه شیراز، دانشگاه الزهرا، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه اصفهان، دانشگاه فردوسی مشهد، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه رویان، پژوهشگاه نیرو، دانشگاه خوارزمی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل، دانشگاه یزد،دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه اراک، پارک فناوری پردیس، شرکت آریوژن و سیناژن، پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، شرکت پتروپارس پتروپارس، پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر، هم آوا، تجارت گستران عطار، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، شتابدهنده کوانتوم، مرکز نوآوری و فناوری آب، محیط زیست و....، مرکز نوآوری و کارآفرینی دانشگاه شیراز، نوآوران رباتیک و پزشکی سینا، سلامت الکترونیک کارا، مرکز رشد و نوآوری پژوهشگاه فرهنگ و...، پارت، شتابدهنده هاوش، شرکت برسان، پارک فناوری یزد، پردازش و ذخیره‌سازی سریع داده، پردازش بازار پویا، شتابدهنده هاب شیراز، پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس، پارک علم و فناوری استان سمنان، پارک علم و فناوری خراسان و باشگاه کارآفرینی تیوان.
دستاوردهای علمی و پژوهشی متخصصان از ابتدای برنامه کانکت تا انتهای 1400
ردیفنوع دستاوردتعداد 1جذب به عنوان هیئت علمی در دانشگاه‌های ایران450 2مقالات ISI Q1 و Q21819 3مقالات علمی و پژوهشی140 4مقالات کنفرانسی213 5کتاب26دستاوردهای فناورانه متخصصان از ابتدای همکاری تا انتهای 1400
ردیفنوع دستاوردتعداد 1تعداد شرکت‌های تأسیس شده650 2پتنت56در نهایت 7800 همکاری موفق ثبت شده در پلتفرم connect و 3600 بازگشته به کشور حاصل برنامه کانکت است.