ارتقا رتبه دانشگاه های ایرانی در لایدن
به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران، نظام رتبه بندی لایدن (https://www.leidenranking.com) یکی از معتبرترین نظام های رتبه بندی بین المللی و وابسته به مرکز مطالعات علم و فناوری دانشگاه لایدن در هلند است. لایدن یکی از نظام های معتبر رتبه بندی است که فعالیت ارزیابی عملکرد علمی دانشگاه های جهان را از سال 2007 بر اساس شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد.
شاخص‌های این نظام به دو دسته کلی شاخص‌های تاثیر و همکاری‌های علمی تقسیم می‌شوند. این رتبه بندی در 20 شاخص در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی انجام می گیرد. این ارزیابی ها از تولیدات علمی دانشگاه ها در سال های 2015 الی 2018 (با حداقل 800 مقاله) به سال قبل پایگاه اطلاعاتی Web of Science استفاده کرده است.
نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا برای دانشگاه های حاضر در نظام خود رتبه ای واحد محاسبه نمی کند بلکه دانشگاه ها در کلیه معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می گیرند.
از این رو یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها است، اختصاص نمی دهد بلکه برای کلیه دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.
گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گزارش وضعیت حضور دانشگاه های کشور در رتبه‌بندی لایدن در سال های مختلف را تهیه کرده است.
حضور دانشگاه های ایران در رتبه بندی لایدن 2020
همانطور که ملاحظه می شود تعداد دانشگاه های حاضر از ایران در رتبه بندی لایدن در سال 2013 سه مورد بود که سال 2019 به 26 مورد و در سال 2020 به 36 مورد افزایش پیدا کرده است، بررسی فوق نشان می دهد که از نظر دانشگاه های حاضر در این رتبه بندی در سال 2020 میزان رشد 38 درصدی نسبت به سال 2019 داشته است.
رتبه اول ایران از نظر تعداد دانشگاه ها در منطقه و کشورهای اسلامی
در رتبه بندی لایدن در سال 2020 تعداد 36 دانشگاه کشور حضور دارند که دانشگاه های علوم پزشکی ایران، ارومیه، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی مالک اشتر، مازندران، شاهرود، صنعتی سهند، زنجان، شهید چمران اهواز و دانشگاه یزد برای اولین بار در این نظام رتبه بندی حضور یافته اند.
معیار مرجعیت علمی
جدول زیر عملکرد دانشگاه های کشور را در معیار مرجعیت علمی نشان می دهد. در معیار مرجعیت علمی تقریبا تمام دانشگاه های کشور (به جز 4 دانشگاه) به لحاظ رتبه ای نسبت به سال گذشته عملکرد بهتری داشته اند و دانشگاه تهران که دانشگاه رتبه اول کشور است، از رتبه 156 در سال 2019 به رتبه 140 در سال 2020 رسیده است.
رتبه جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار مرجعیت علمی (رتبه بندی لایدن)
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
2018
2017
2016
2015
1
دانشگاه تهران
140
156
179
195
228
565
2
دانشگاه صنعتی امیرکبیر
268
264
273
292
325
442
3
دانشگاه علوم پزشکی تهران
280
294
316
322
343
735
4
دانشگاه تربیت مدرس
346
374
406
408
412
587
5
دانشگاه صنعتی شریف
370
384
372
369
363
505
6
دانشگاه علم و صنعت ایران
387
410
423
432
436
547
7
دانشگاه صنعتی اصفهان
388
390
411
421
463
440
8
دانشگاه فردوسی مشهد
459
471
480
509
537
667
9
دانشگاه شیراز
481
508
507
503
509
655
10
دانشگاه تبریز
519
540
575
607
627
531
11
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
527
572
646
658
696
742
12
دانشگاه شهید بهشتی
599
624
670
688
679
584
13
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
611
639
658
682
-
733
14
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
673
778
897
-
-
15
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
701
697
713
717
729
16
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
752
805
925
-
-
-
17
دانشگاه اصفهان
757
765
776
797
821
-
18
دانشگاه گیلان
775
781
800
838
-
-
19
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
781
800
870
868
-
-
20
دانشگاه کاشان
792
793
862
-
-
-
21
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
881
875
863
800
-
-
22
دانشگاه سمنان
888
936
-
-
-
-
23
دانشگاه علوم پزشکی ایران
903
-
-
-
-
-
24
دانشگاه شهید باهنر کرمان
905
902
938
-
-
-
25
دانشگاه رازی
921
922
-
-
-
-
26
دانشگاه بوعلی سینا
922
911
930
-
-
-
27
دانشگاه پیام نور
945
958
-
-
-
-
28
دانشگاه ارومیه
986
-
-
-
-
-
29
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
1010
-
-
-
-
-
30
دانشگاه صنعتی مالک اشتر
1055
-
-
-
-
-
31
دانشگاه مازندران
1067
-
-
-
-
-
32
دانشگاه شاهرود
1089
-
-
-
-
-
33
دانشگاه صنعتی سهند
1108
-
-
-
-
-
34
دانشگاه زنجان
1117
-
-
-
-
-
35
دانشگاه شهید چمران اهواز
1126
-
-
-
-
-
36
دانشگاه یزد
1145
-
-
-
-
-
معیار دیپلماسی علمی
عملکرد دانشگاه های کشور در معیار دیپلماسی علمی در جدول زیر آمده است. در معیار دیپلماسی علمی رتبه برخی دانشگاه های کشور از جمله دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، علوم پزشکی شهید بهشتی، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز، شهید بهشتی و... نسبت به سال قبل ارتقا یافته است. با این حال بهترین رتبه کشور در این معیار از 212 به 201 رسیده است.
رتبه جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دیپلماسی علمی (رتبه بندی لایدن)
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
2018
2017
2016
2015
1
دانشگاه تهران
201
212
230
242
257
579
2
دانشگاه علوم پزشکی تهران
277
302
318
329
362
282
3
دانشگاه صنعتی امیر کبیر
399
390
405
410
416
719
4
دانشگاه تربیت مدرس
433
444
461
458
457
599
5
دانشگاه صنعتی شریف
489
481
457
436
425
695
6
دانشگاه صنعتی اصفهان
515
511
518
530
540
732
7
علوم پزشکی شهید بهشتی
526
569
644
673
706
467
8
دانشگاه علم و صنعت ایران
557
556
566
564
566
739
9
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
583
590
621
613
-
303
10
دانشگاه فردوسی مشهد
603
613
618
633
645
710
11
دانشگاه شیراز
622
644
643
628
621
730
12
دانشگاه تبریز
647
666
699
712
721
675
13
دانشگاه شهید بهشتی
694
717
752
763
748
650
14
دانشگاه علوم پزشکی ایران
739
-
-
-
-
-
15
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
791
852
918
-
-
-
16
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
839
859
915
-
-
-
17
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
894
900
924
895
-
-
18
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
897
850
855
837
816
-
19
دانشگاه اصفهان
923
888
876
877
840
-
20
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
940
901
892
862
-
-
21
دانشگاه گیلان
958
915
919
900
-
-
22
دانشگاه پیام نور
965
917
-
-
-
-
23
دانشگاه کاشان
1019
943
930
-
-
-
24
دانشگاه رازی
1064
950
-
-
-
-
25
دانشگاه شهید باهنر کرمان
1066
952
932
-
-
-
26
دانشگاه سمنان
1090
959
-
-
-
-
27
دانشگاه بوعلی سینا
1103
957
934
-
-
-
28
دانشگاه ارومیه
1124
-
-
-
-
-
29
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
1144
-
-
-
-
-
30
دانشگاه یزد
1157
-
-
-
-
-
31
دانشگاه مازندران
1162
-
-
-
-
-
32
دانشگاه شاهرود
1163
-
-
-
-
-
33
دانشگاه زنجان
1164
-
-
-
-
-
34
دانشگاه صنعتی مالک اشتر
1167
-
-
-
-
-
35
دانشگاه شهیدچمران اهواز
1170
-
-
-
-
-
36
دانشگاه صنعتی سهند
1175
-
-
-
-
-
معیار دسترسی آزاد
در معیار دسترسی آزاد نیز رتبه دانشگاه های کشور از جمله تهران، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، علوم پزشکی شهید بهشتی، علم وصنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز و.. دارای رشد بوده اند. بهترین رتبه کشور توسط دانشگاه تهران بوده که از 212 در سال 2019 به 201 در سال 2020 ارتقا پیدا کرده است.
جدول زیر عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دسترسی آزاد را نشان می دهد.
عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دسترسی آزاد (رتبه بندی لایدن)
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
1
دانشگاه تهران
201
212
19
دانشگاه اصفهان
923
888
2
دانشگاه علوم پزشکی تهران
277
302
20
علوم پزشکی اصفهان
940
901
3
دانشگاه صنعتی امیرکبیر
399
390
21
دانشگاه گیلان
958
915
4
دانشگاه تربیت مدرس
433
444
22
دانشگاه پیام نور
965
917
5
دانشگاه صنعتی شریف
489
481
23
دانشگاه کاشان
1019
943
6
دانشگاه صنعتی اصفهان
515
511
24
دانشگاه رازی
1064
950
7
علوم پزشکی شهید بهشتی
526
569
25
دانشگاه شهید باهنر کرمان
1066
952
8
دانشگاه علم و صنعت ایران
557
556
26
دانشگاه سمنان
1090
959
9
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
583
590
27
دانشگاه بوعلی سینا
1103
957
10
دانشگاه فردوسی مشهد
603
613
28
دانشگاه ارومیه
1124
-
11
دانشگاه شیراز
622
644
29
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
1144
-
12
دانشگاه تبریز
648
666
30
دانشگاه یزد
1157
-
13
دانشگاه شهید بهشتی
694
717
31
دانشگاه مازندران
1162
-
14
دانشگاه علوم پزشکی ایران
739
-
32
دانشگاه شاهرود
1163
-
15
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
791
852
33
دانشگاه زنجان
1164
-
16
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
839
859
34
دانشگاه صنعتی مالک اشتر
1167
-
17
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
894
899
35
دانشگاه شهید چمران اهواز
1170
-
18
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
898
850
36
دانشگاه صنعتی سهند
1175
-
معیار جنسیت
جدول زیر عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار جنسیت را نشان می دهد. در معیار جنسیت رتبه شاهد ارتقای رتبه برخی دانشگاه های کشور از جمله دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شیراز و... هستیم، با این حال بهترین رتبه کشور در این شاخص مربوط به دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده که از 186 به 156 ارتقا پیدا کرده است.
عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار جنسیت (رتبه بندی لایدن)
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
ردیف
نام دانشگاه
2020
2019
1
دانشگاه علوم پزشکی تهران
156
186
19
دانشگاه اصفهان
889
843
2
دانشگاه تهران
209
232
20
دانشگاه گیلان
923
880
3
علوم پزشکی شهید بهشتی
383
431
21
صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
927
860
4
دانشگاه صنعتی امیرکبیر
398
386
22
دانشگاه کاشان
946
878
5
دانشگاه تربیت مدرس
418
448
23
دانشگاه پیام نور
995
908
6
دانشگاه صنعتی شریف
506
496
24
دانشگاه بوعلی سینا
1007
896
7
دانشگاه صنعتی اصفهان
526
490
25
دانشگاه رازی
1008
898
8
دانشگاه علم و صنعت ایران
551
559
26
دانشگاه شهید باهنر کرمان
1019
909
9
دانشگاه علوم پزشکی تبریز
552
652
27
دانشگاه سمنان
1023
911
10
دانشگاه فردوسی مشهد
558
578
28
دانشگاه ارومیه
1032
-
11
دانشگاه علوم پزشکی مشهد
574
643
29
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
1086
-
12
دانشگاه شیراز
618
625
30
دانشگاه صنعتی ملک اشتر
1094
-
13
دانشگاه تبریز
667
675
31
دانشگاه زنجان
1108
-
14
دانشگاه علوم پزشکی شیراز
672
705
32
دانشگاه شهید چمران اهواز
1110
-
15
دانشگاه علوم پزشکی ایران
685
-
33
دانشگاه مازندران
1114
-
16
دانشگاه شهید بهشتی
723
738
34
دانشگاه شاهرود
1118
-
17
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
753
736
35
دانشگاه صنعتی سهند
1119
-
18
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
781
754
36
دانشگاه یزد
1123
-
جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن 2020
شکل زیر مقایسه حضور دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن 2020 را نشان می دهد. همانطور که پیداست ایران با حضور 36 دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال های گذشته در بین کشور های اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه برتر در اختیار خود دارد.
پس از ایران، ترکیه و مصر به ترتیب با 30 و 7 دانشگاه رتبه های دوم و سوم را دارند. در شکل تعداد دانشگاه های سایر کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن 2020 نشان داده شده است.
روش شناسی رتبه بندی لایدن
پایگاه رتبه بندی لایدن یکی از نظام های معتبر بین المللی است که از سال 2004 مراکز آموزش عالی را در سرتاسر جهان مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار داده است. این نظام رتبه بندی دانشگاه های دنیا در 20 شاخص در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند.
معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از شاخص هایی چون مقالات 1 درصد برتر، مقالات 5 درصد برتر، مقالات 10 درصد برتر و مقالات 50 درصد برتر بهره گرفته است.
در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از 100 کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از 5000 کیلومتر استفاده کرده است.
معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص های انتشارات دسترسی آزاد، تعداد انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز تشکیل می شود.
معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.
