جای خالی پرونده جنایت اتمی آمریکا در محاکم بین المللی

به گزارش ایرنا، تنها چند روز است که از هفتاد و پنجمین سالگرد فاجعه انسانی که آمریکا با کلاهک های هسته ای و مرگبار خود، جان صدهاز هزار انسان بی گناه را در هیروشمیا و ناکازاکی ژاپن گرفت می گذرد؛ آمریکایی که گویا جنایات هسته ای خود و هزاران جنایت دیگری را که علیه بشریت در عراق و افغانستان و یمن و سوریه و... مستقیم یا غیر مستقیم مرتکب شده، فراموش کرده و وانمود می کند که نگران پایان تحریم تسلیحاتی ایران است هر چند که تقلای واشنگتن برای تمدید این تحریم ساعاتی پیش شکستی دیگر را برای دولت ترامپ در صحن شورای امنیت سازمان ملل رقم زد و قطعنامه ای که دولت او برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به این شورا فرستاده بود، با 11 رای ممتنع، 2 رای مخالف و تنها 2 رای موافق که یکی از آنها رای خود آمریکا بود، عقیم ماند.

در صبح روز 16 ژوئیه 1945 میلادی در بیابان آلموگوردو (ایالات متحده آمریکا)، نوری خیره کننده به ناگاه خورشید را از نظرها پنهان کرد و سپس به آرامی چون ابری از دود و خاکستر به سوی آسمان زبانه کشید و در مقابل دیدگان کارشناسان علمی و نظامی که آنسوی تر نظاره گر این منظره بودند، برای اولین بار «قارچ اتمی» مشهور پدیدار گشت. اتم، قدرت مهیب خویش را آشکار ساخت اما باید منتظر 6 و 9 اوت سال 1945 میلادی بود تا سراسر جهان متوجه خطر اتم گردد: هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن در کسری از ثانیه ویران گشت و 220 هزار قربانی برجای ماند!

این جنایت که تا به امروز، تنها مورد استفاده از سلاح هسته‌ای در جامعه بشری و هولناکترین جنایت در کشتار دسته جمعی انسان ها بوده است؛ با گذشت سه ربع قرن همچنان بر پیشانی سیاه آمریکا مانده است و داغ آن هرگز از بین نمی رود و جای پرونده این جنایت اتمی آمریکا روی میز محاکم و مجامع بین المللی مدعی ایجاد صلح و امنیت در جهان برای رسیدگی و مجازات عاملان خالی است.

حال در هفتاد و پنجمین سالگرد این فاجعه و با وجود تاکید بسیاری از کشورهای جهان برای شگل گیری جهان عاری از سلاح های هسته ای از جمله پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر شگل گیری «جهان عاری از سلاح های هسته ای» که از سوی سازمان ملل نیز به تصویب رسید، باید پرسید چه اقدام عملی مثبتی برای منع تولید و گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهت جلوگیری از تکرار چنین فجایعی انجام شده، جز اینکه آمریکا به عنوان عامل جنایت بمباران و فاجعه تاریخی هیروشیما و ناکازاکی و متحدانش از جمله رژیم صهیونیستی، از هیچ تلاشی برای ایجاد ناامنی و بی ثباتی در جهان از جمله ممانعت در شکل گیری «جهان عاری از سلاح های هسته ای» دریغ نکرده و حاضر به نابودی زرادخانه های خود نیستند!؟

جنایتکار و عامل این بمباران های فجیع تاریخی، دولتی است که به جای پاسخگویی، مدعی یکه‌تاز مقابله با سلاح‌های کشتار جمعی است! آمریکا اولین و تنها کشوری که در حملات خود به هیروشیما و ناکازاکی از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کرد و بزرگ‌ترین زرادخانه‌های سلاح هسته‌ای را در خود جای داده، با خروج تدریجی از معاهدات و نهادهای بین‌المللی، و همچنین متحد آن در منطقه یعنی رژیم غاصب صهیونیستی که به پرچمداران نقض حقوق بین الملل و ذبح حقوق بشر شهرت یافته اند و جهان را به صحنه بی ثبات‌تری تبدیل کرده اند که در آن، دیگر هیچ محدودیتی برای استقرار و کاربرد سلاح‌های اتمی نخواهند داشت؛ این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره در صدد ایجاد منطقه خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای بوده و در کنفرانس های بین المللی در این زمینه حضور فعالی داشته است؛ طرح و تصویب پیشنهادات دکتر روحانی در جریان برگزاری شصت و هشتمین نشست سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای خلع سلاح هسته ای و حرکت به سمت جهانی عاری از سلاح های هسته ای، نمونه بارز عزم جدی ایران برای امحای سلاح های هسته ای در جهان است اما تاکنون با کارشکنی های متعدد آمریکا و رژیم صهیونیستی که بزرگترین زرادخانه های اتمی جهان را در اختیار دارند، چنین هدفی محقق نشده است.

«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اخیرا با انتشار پیامی توئیتری اظهار داشت: امروز تسلیحات اتمی آمریکا و رژیم اسرائیل منطقه ما را تهدید می‌کند.

دراین پیام که در سالگرد حمله اتمی آمریکا به هیروشیما نوشته، افزوده است: 75 سال پیش در چنین روزی ایالات متحده بدنامی تبدیل شدن به اولین و تنها استفاده‌کننده از تسلیحات هسته‌ای را برای خود رقم زد و این کار علیه بی گناهان انجام شد.

وزیر خارجه ایران در این پیام تصریح کرده، باید مدت ها پیش از این به کابوس هسته ای و دکترین دیوانه وار «نابودی حتمی متقابل» پایان داده می شد.

آمریکا در حالی این روزها و ماه های اخیر برای جلب حمایت از قطعنامه ناکام و یکجانبه گرایانه خود برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به عنوان یکی از ثمرات برجام به شدت مشغول ایران هراسی و توسل به تهدید بود که خود از پیمان منع موشک های هسته ای میان برد (INF) به عنوان یکی از مهمترین معاهدات خلع سلاح هسته‌ای در جهان که در سال 1987 میان میخائیل گورباچف، آخرین رهبر شوروی سابق و رونالد ریگان، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا امضا شد و بر اساس آن دو طرف متعهد شدند از تولید و استقرار موشک‌های کروز یا بالستیک زمینی با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر خودداری کنند، خارج شده است. از آنجا که دولت آمریکا از سرگیری آزمایش‌های هسته ای را پس از سه دهه در دستور کار قرار داده، این امر نه تنها کمکی به ساختن جهانی امن تر نخواهد شد، بلکه باعث تشدید رقابت های تسلیحاتی در حوزه سلاح های هسته ای در جهان خواهد شد.

«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل نیز به مناسبت هفتاد و پنجمین سالروز بمباران شیمیایی شهرهای هیروشیما و نازاکی از سوی ایالات متحده آمریکا، پیام ویدیویی ارسال کرد و در این پیام تاکید کرد: «تنها راه برای از بین بردن خطر هسته ای، از بین بردن کامل تسلیحات هسته ای است».

دبیرکل سازمان ملل با بیان اینکه خطر افزایش سلاح های هسته ای بیشتر شده است خواستار اقدام محدود کننده در این حوزه شد.

صلیب سرخ جهانی (ICRC) در توئیتی به مناسبت فرارسیدن هفتاد و پنجمین سالگرد اقدام آمریکا در بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، نسبت به تسلیحات هسته‌ای موجود در جهان هشدار داد و اعلام کرد: در حال حاضر حدود 14 هزار بمب هسته‌ای در جهان وجود دارد که هرکدام به مراتب قوی تر و مخرب تر از بمب های اتمی هیروشیما و ناکازاکی ژاپن هستند.

ممنوعیت کاربرد سلاح های هسته ای در پرتو حقوق بین الملل

به دنبال حوادث جنگ جهانی دوم و استفاده از سلاح های اتمی در این جنگ، دنیای وحشت زده از این سلاح های مهیب، آژانس بین المللی انرژی اتمی را تاسیس کرد. این سازمان با توجه به حوادثی که استفاده های غیر صلح آمیز انرژی اتمی ممکن است برای مردم جهان به بار آورد، بایستی در راستای نظارت هر چه تمام تر بر استفاده های صلح آمیز عمل نماید و دولت های عضو می بایست به تصمیمات آن جامه عمل بپوشانند. این موضوع در قواعد و مقررات اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز منعکس شده است به گونه ای که در ماده 2 اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی آمده است: آژانس می کوشد تا به استفاده از انرژی اتمی برای تقویت صلح، سلامت و پیشرفت بشر در سراسر جهان تسریع بخشد و تا حد امکان تضمین خواهد نمود که کمک هایش به دولت ها، یا کمک هایی که به درخواست وی، تحت نظارت یا کنترل آژانس به دولت ها صورت می گیرد، استفاده های نظامی نداشته باشند.

همچنین پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان. پی. تی) در سال 1967 میلادی نخست به صورت محدود و سپس به صورت گسترده میان کشورها امضا و تصویب شد که کشورها را هر چند به صورت تبعیض آمیز اما از تولید سلاح های هسته ای منع کرده است. رژیم صهیونیستی به رغم دارا بودن بیش از 200 سلاح هسته‌ای در انواع مختلفی همچون بمب‌های خوشه‌ای، سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی، قابلیت‌های حملات الکترومغناطیس هسته ای، سلاح های پرتویی پیشرفته و مین‌های زمینی هسته‌ای، تاکنون به این پیمان نپیوسته است. افزون بر آن، رژیم صهیونیستی که گستاخانه کشورهای منطقه را به نابودی با سلاح اتمی تهدید می‌کند، به رغم دارا بودن سلاح‌های شیمیایی و یک برنامه جنگ بیولوژیکی اعلام نشده، عضو سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی و بیولوژیکی نیست.

کنوانسیون‌های 1899 و 1907 راجع به قوانین و عرف های جنگ زمینی مبنی بر محدود نبودن حق متخاصمین در به کارگیری از وسایل ضربه زدن به دشمن که به نحوی از انحا در بند 1 ماده 35 پروتکل اول 1977 الحاقی به کنوانسیون ژنو نیز منعکس شده است؛ شرط مارتنس (Martens Clause)؛ نظر مشورتی دیوان بین المللی دادگستری راجع به مشروعیت تهدید یا کاربرد سلاح های هسته ای مورخ 1996 میلادی که بیان داشت: «نمی توان نتیجه گرفت که اصول و مقررات حاکم بر حقوق بین الملل بشردوستانه که در زمان مخاصمات مسلحانه به کار می روند در مورد سلاح های هسته ای کاربرد نداشته باشند...»؛ مقررات مندرج در اعلامیه کنفرانس 1874 بروکسل، همچنین ماده 23 کنوانسیون 1907 لاهه و بند 2 ماده 35 پروتکل اول 1977 مبنی بر ممنوعیت استفاده از سلاح و تجهیزاتی که ماهیتا موجب درد و رنج زاید می‌شود؛ قاعده عرفی و معاهده ای اصل تفکیک میان نظامیان و غیرنظامیان و هدف صلح و امنیت مندرج در منشور سازمان ملل متحد را می توان مهمترین قواعد و مقررات عام این حوزه دانست.

مجمع عمومی ملل متحد تا کنون ضمن صدور قطعنامه های متعددی به موضوع سلاح های هسته ای واکنش نشان داده است. برای مثال یکی از مهم ترین قطعنامه هایی که در این زمینه صادر شده است، قطعنامه شماره 1653 مورخ 24 نوامبر 1961 است. در این قطعنامه با اشاره به مسئولیت مجمع عمومی در ارتباط با خلع سلاح و با تاکید بر قواعد عام راجع به ممنوعیت به کارگیری سلاح های کشتار جمعی، استفاده از سلاح هسته‌ای را بر خلاف روح و متن و اهداف ملل متحد و ناقض منشور توصیف کرده است. همچنین ضمن صدور قطعنامه های تاریخ 14 دسامبر 1978؛ تاریخ 11 دسامبر 1979؛ تاریخ 12 دسامبر 1980 و نیز تاریخ 9 دسامبر 1981، مجددا تاکید شده است که کاربرد سلاح های هسته‌ای ناقض منشور ملل متحد بوده و از موجبات ارتکاب جنایت علیه بشریت محسوب می شود.

معاهده منع جزئی آزمایش‌های هسته ای معروف به PTBT مورخ 1963 میلادی که بر اساس آن کشورهای عضو متعهد شدند در راستای اهداف ملل متحد و دستیابی به توافق برای پایان دادن به رقابت تسلیحاتی، از هر گونه آزمایش انفجاری سلاح هسته‌ای در جو و ماورای جو و زیر آب (در دریا) خودداری کنند، و همچنین معاهده منع جامع آزمایش های هسته‌ای معروف به CTBT از جمله معاهدات خاصی است که راجع به ممنوعیت کاربرد این سلاح ها وجود دارد.

عزم جامعه بین المللی بر جهانی عاری از سلاح های هسته ای و صلح پایدار جهانی

افزایش مناقشات بین المللی، خطرناک بودن زرادخانه های هسته ای، فجایعی چون بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، زخمی و کشته شدن هزاران و صدها هزار انسان بی گناه، قدرت تخریبی و کشتار بسیار بالای این تسلیحات باعث شده است تا بیشتر مردم دنیا و کشورها خواستار جهانی عاری از تسلیحات اتمی باشند.

مناطق عاری از سلاح هسته ای به این معنی است که کشورهای منطقه ای خاص با درک ضرورت حذف سایه سنگین سلاح های هسته ای از حیات شهروندان و انسان های بی گناهی که ممکن است قربانی دکترین منسوخ بازدارندگی شوند، بر اساس ماده (7) معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای که حق گروهی آن ها را مبنی بر انعقاد پیمان های منطقه ای به منظور حصول اطمینان از نابودی کامل چنین سلاح هایی مجاز می دارد، تصمیم می گیرند ضمن انعقاد معاهدات منطقه ای اعلام نمایند که تحت هیچ شرایطی حتی به صورت آزمایش های صلح آمیز، به کاربرد سلاح های هسته ای متوسل نگردند. در حال حاضر شش منطقه به عنوان مناطق عاری از سلاح هسته ای شناخته شده اند که عبارت اند از:

1- منطقه قاره ی قطب جنوب (جنوبگان) بر اساس معاهده 1959 واشنگتن

قطب جنوب با مساحت 14 میلیون کیلومتر مربع که مربوط به کشوری خاص نبوده و متعلق به همگان (Res communis) است، به نوعی میراث مشترک بشریت محسوب می گردد. از دسامبر سال 1959 میلادی وفق معاهده جنوبگان، این منطقه به عنوان یک منطقه عاری از سلاح هسته ای اعلام شده است که بر اساس آن کاربرد هر گونه سلاح، انفجارهای هسته ای و بیرون ریختن پساماند های رادیو اکتیو ممنوع است.

2- منطقه آمریکای لاتین بر اساس معاهده 1967 تلاتلولکو

بر اساس معاهده 1967 مربوط به منع استقرار سلاح های هسته ای در آمریکای لاتین و منطقه کارائیب، موسوم به معاهده تلاتلولکو، آمریکای لاتین و منطقه کارائیب به عنوان منطقه عاری از سلاح هسته ای اعلام شده است.

3- منطقه اقیانوس آرام جنوبی بر اساس معاهده 1985 راروتونگا

از سال 1985 میلادی بر اساس معاهده منطقه عاری از سلاح هسته ای اقیانوس آرام جنوبی، موسوم به معاهده راروتونگا، منطقه اقیانوس آرام جنوبی به عنوان یک منطقه عاری از سلاح هسته ای، اعلام و مطابق با آن تمامی آزمایش های هسته ای اعم از صلح آمیز و غیرصلح آمیز ممنوع شد.

4- منطقه آسیای جنوب شرقی بر اساس معاهده 1995 بانکوک

از سال 1985 میلادی وفق معاهده منطقه عاری از سلاح هسته ای آسیای جنوب شرقی، موسوم به معاهده بانکوک، منطقه آسیای جنوب شرقی به عنوان منطقه عاری از سلاح های هسته ای اعلام شد.

5- منطقه آفریقا بر اساس معاهده 1996 پلیندابا

از سال 1996 میلادی وفق معاهده منطقه عاری از سلاح هسته ای آفریقا، موسوم به معاهده پلیندابا، قاره آفریقا نیز به عنوان یک منطقه عاری از سلاح هسته ای اعلام شد.

6- منطقه آسیای مرکزی بر اساس معاهده 2006 سیمپالاتینسک

سرانجام از سال 2006 میلادی نیز کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان بر اساس معاهده منطقه ای عاری از سلاح هسته ای آسیای مرکزی نسبت به اعلام این منطقه به عنوان منطقه عاری از سلاح های هسته ای اقدام کردند.

آمریکا و رژیم صهیونیستی بزرگترین مانع خاورمیانه عاری از سلاح های هسته ای

موضوع خاورمیانه عاری از سلاح اتمی برای نخستین بار از سوی ایران مطرح شد. خاورمیانه یکی از مناطق حساس جهان است که با دخالت غرب و وقوع درگیری های مختلفی چون جنگ های شش روزه؛ جنگ تحمیلی عراق علیه ایران؛ اشغال کویت از سوی عراق؛ جنگ آمریکا و متحدانش علیه عراق؛ جنگ عربستان علیه یمن؛ درگیری های گروه های تروریستی مختلفی چون داعش و... نیازمند اعلام آن به عنوان منطقه عاری از سلاح های هسته ای است.

به رغم اعلام مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه و پیگیری های مکرر مقامات و نمایندگان کشور در مجامع بین المللی از جمله کنفرانس های سازمان ملل متحد تحت عنوان «ایجاد یک منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه»، و به رغم فتوای مقام معظم رهبری که فرمودند: «به اعتقاد ما افزون بر سلاح هسته ای، دیگر انواع سلاح های کشتار جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی می‌شوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملت ها خطر تولید و انباشت این گونه سلاح ها را حس می‌کند و آماده است همه امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد. ما کاربرد این سلاح ها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفه همگان می دانیم». متاسفانه کارشکنی و اخلال آمریکا و رژیم صهیونیستی که بزرگترین زرادخانه های سلاح های کشتار جمعی از جمله تسلیحات هسته‌ای در جهان را در اختیار دارند، و همچنین تلاش مستمر برای لغو کنفرانس های مشابه در سال های مختلف، مهمترین مانع بر سر راه تحقق چنین امری بوده است. در واقع اعمال نفوذ ایالات متحده آمریکا و برخی از کشور های اروپایی طرفدار رژیم صهیونیستی را باید مانع اصلی تحقق این هدف در منطقه توصیف کرد.

روشن است تشکیل منطقه بدون سلاح های کشتار جمعی در خاورمیانه ایجاب می‌کند که رژیم صهیونیستی به کلیه اسناد مربوط به حقوق بین الملل مرتبط بپیوندد. مهمتر از همه، این رژیم باید بدون پیش شرط به ان پی تی هم بپیوندد و تمام تاسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای خود را تحت نظارت جامع آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهد؛ اما آیا با جولان آمریکا و متحد آن در منطقه یعنی رژیم کودک کش صهیونیستی به عنوان سردمداران نقض حقوق بشر و جنایات ضدبشری در یمن، سوریه، عراق... و حامیان اصلی تروریسم در منطقه؛ چشم امید به خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای و دستیابی انسانها به جهانی امن را به سرابی خیالی تبدیل نخواهد کرد؟

• برجام
• ایالات متحده آمریکا
• خاورمیانه
• رژیم صهیونیستی