پکن برجام می‌خواهد
چند ماه پس از توافق ایران و عربستان به میزبانی چین، دیپلمات ارشد این کشور از بهبود روابط بین تهران و ریاض تمجید کرد و خواستار از سرگیری کامل توافق هسته‌ای توسط جمهوری اسلامی شد. الجزیره در گزارشی به تاریخ 21 اوت - 30 مرداد نوشت: وانگ یی وزیر خارجه چین می گوید، توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری پکن، موجی از آشتی را ایجاد می‌کند. دیپلمات ارشد چین گفت که تنش‌زدایی ایران و عربستان سعودی...
به گزارش خبرگزاری شینهوا چین، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین روز یکشنبه طی تماس تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود این اظهارات را بیان کرد. وانگ به امیرعبداللهیان گفت که پکن از اقدامات اخیر ایران برای بهبود روابط با عربستان سعودی، از جمله دیدار وی با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در جده، قدردانی می‌کند. وانگ همچنین متعهد شد «به حمایت از کشورهای خاورمیانه در کاوش مسیر توسعه متناسب با شرایط ملی خود، تقویت ارتباطات و گفت‌وگو، پایبندی به وحدت و خودسازی، و تحقق حسن همجواری و دوستی ادامه دهد.» تنش زدایی غیرمنتظره بین ایران و عربستان سعودی که با میانجی‌گری چین در ماه مارس انجام شد، به دنبال سال‌ها رقابت شدیدی صورت گرفت که چند کشور خاورمیانه از جمله عراق، سوریه، لبنان، یمن و بحرین را بی ثبات کرده بود.
مقامات تهران و ریاض گفته‌اند که بدتر شدن روابط دو کشور با آمریکا یکی از دلایل اصلی تغییر سیاست آنها بوده است. مقام های ایرانی گفته اند که تهران می خواست به انزوای سیاسی و اقتصادی اعمال‌شده توسط آمریکا پس از خروج واشنگتن از توافق مهم محدودکننده برنامه هسته ای تهران پایان دهد و روابط جدید با عربستان سعودی را راهی برای انجام این کار می دید. در همین حال، عربستان سعودی اعتماد خود را نسبت به تعهدات ایالات متحده به رفع نگرانی‌های مشترک امنیتی منطقه از دست داده بود و می‌خواست روابط خود را با چین که روابط خوبی با ایران حفظ کرده است، تقویت کند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، از زمان تنش زدایی در 10 مارس -19 اسفند، دو کشور به سمت بازگشایی نمایندگی‌های دیپلماتیک در پایتخت‌های یکدیگر حرکت کرده اند و شاهزاده محمد دعوت امیرعبداللهیان را برای سفر به تهران پذیرفته است.
وزیر امور خارجه ایران در جریان تماس روز یکشنبه خود با وانگ از چین به دلیل نقش سازنده‌ای که در پیشبرد عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی ایفا کرد، صمیمانه تشکر کرد. وزیر خارجه چین همچنین در جریان آخرین پیشرفت ها در مذاکرات ایران با آمریکا در مورد توافق هسته ای موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) قرار گرفت. شینهوا نوشت، وانگ به نوبه خود خواستار اجرای کامل و موثر برجام برای حل و فصل موضوع هسته‌ای شد. مذاکرات ایران و آمریکا با میانجی‌گری اتحادیه اروپا دو سال پیش در وین آغاز شد، اما همچنان به بن‌بست رسیده و هیچ نشانه علنی از پیشرفت در آن وجود ندارد. با این حال، اوایل ماه جاری، ایران پنج آمریکایی زندانی در این کشور را به بیرون از زندان منتقل کرد و طبق گزارش رسانه ها، ممکن است در نهایت آنها را به عنوان بخشی از توافقی که بر اساس آن 6 میلیارد دلار از سرمایه های مسدود‌شده ایران در کره‌جنوبی رفع توقیف می‌شود، آزاد کند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفته است که مذاکرات هسته ای و آزادی احتمالی زندانیان «مساله‌ای کاملا مجزا» است.
نظم در حال تغییر
تلاش های چین برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان سعودی از سوی تحلیلگران به عنوان نشانه های گسترده تری از «نظم جهانی در حال تغییر» تلقی شده است. عربستان سعودی و ایران 10 مارس توافق کردند که روابط دیپلماتیک خود را از سر بگیرند و سفارت‌های خود را ظرف دو ماه بازگشایی کنند. در این توافق‌نامه همچنین بر «احترام به حاکمیت دولت‌ها و عدم‌مداخله در امور داخلی کشورها» تاکید شده است.
در آن مقطع رسانه‌ها تصاویر و فیلم‌هایی از دست دادن علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی ایران با مساعد بن محمد العیبان، مشاور امنیت ملی عربستان و وانگ یی، ارشدترین دیپلمات چینی که در میان آنها ایستاده بود، منتشر کردند. نقش چین به عنوان میانجی در حل و فصل مسائل دیرینه بین دو دشمن منطقه ای قبل از اعلام این خبر علنی نشده بود. وانگ گفته است که چین به ایفای نقش سازنده در رسیدگی به مسائل کانونی و نشان دادن مسوولیت به عنوان یک کشور بزرگ ادامه خواهد داد. وی افزود که چین به عنوان یک میانجی «خوش‌نیت» و «قابل اعتماد» به وظایف خود به عنوان میزبان گفت‌وگو عمل کرده است.
این دو کشور خلیج‌فارس سال 2016 زمانی که عربستان سعودی یکی از علمای برجسته شیعه را اعدام کرد، روابط خود را قطع کردند. در طول این سال‌ها هر دو طرف در مقابل هم ایستادند و در بسیاری از مناطق درگیری در خاورمیانه درگیر جنگ‌های نیابتی بوده‌اند. رابرت موگیلنیکی، محقق ارشد مقیم موسسه دولتی خلیج فارس در واشنگتن دی سی، به الجزیره گفت که میانجی‌گری نشان‌دهنده حضور رو به رشد چین و علاقه فزاینده این کشور به ایفای نقش در منطقه است. وی گفت: از آنجا که ایالات‌متحده روابط خوبی با ایران ندارد، چین «در موقعیت خوبی برای میانجی‌گری توافق است». موگیلنیکی افزود: «این یک فعالیت نسبتا کم‌خطر و با پاداش بالا برای چین است که در آن مشارکت کند، زیرا چینی‌ها به هیچ نتیجه خاصی متعهد نیستند.»
روابط دیپلماتیک بهتر بین عربستان سعودی و ایران، احتمال درگیری‌ها و تنش‌های منطقه‌ای را کاهش می‌دهد. این یک چیز خوب برای چین، ایالات متحده و همچنین برای بازیگران منطقه‌ای است. سینا طوسی، کارشناس ارشد غیر‌مقیم مرکز سیاست بین‌الملل در واشنگتن، به الجزیره گفت که چین «علاقه آشکار» به بهبود روابط و ثبات در منطقه دارد، زیرا خلیج فارس منبع حیاتی انرژی برای پکن است. در سال 2019، زمانی که تاسیسات نفتی عربستان توسط حوثی ها هدف قرار گرفت، به طور موقت بر تولید نفت این کشور تاثیر گذاشت و منجر به افزایش بیش از 14 درصدی قیمت جهانی نفت شد که بزرگ‌ترین افزایش بیش از یک دهه اخیر به شمار می‌رفت. طوسی گفت این بدترین سناریو برای چین است که درگیری در خلیج فارس بر تامین انرژی و منافع اقتصادی این کشور تاثیر می‌گذارد.
تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی نیز به الجزیره گفت که ایالات متحده «به طور فزاینده‌ای از سیاست‌های منحرف‌شده‌ای دنباله‌روی می‌کند که به سادگی نمی‌تواند یک میانجی معتبر باشد». پارسی گفت: ایالات متحده به طور فزاینده‌ای در مناقشات منطقه‌ای وارد می‌شود که ایفای نقش صلح‌آمیز را برای آن بسیار دشوار می‌کند. چین سمت طرفی را نگرفت و بسیار سخت کار کرده تا وارد درگیری آنها نشود و در نتیجه می‌تواند نقشی صلح‌آمیز داشته باشد. در دهه های گذشته، برای کشورهایی مانند عربستان سعودی آمریکا تنها شریک قابل دوام بود. اکنون این کشورها گزینه‌های دیگری دارند.
چین می‌تواند از آنها حمایت زیادی کند با توجه به روابط اقتصادی، سیاسی، نظامی. روسیه نیز می‌تواند این کار را انجام دهد. به نفع هر دو است که در کنار یکدیگر زندگی کنند. در بیانیه سه‌جانبه منتشر شده همچنین به طور قابل‌توجهی به توافق‌نامه امنیتی 2001 و توافق‌نامه همکاری‌های گسترده‌تر در سال 1998 که ایران و عربستان سعودی به آن دست یافتند، اشاره شده که یک پیشرفت بزرگ پس از قطع روابط دیپلماتیک در دهه 1980 به حساب می‌آید.»
--> اخبار مرتبط