کدام توافق دائمی با ایران؟

نخست وزیر اسرائیل دو هفته بعد از تهاجم نظامی به ایران در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید با ترامپ وارد رایزنی شد. پیش از دیدار ترامپ و نتانیاهو که دوشنبه‌شب به وقت تهران انجام شد، رئیس جمهور آمریکا از کار با رژیم صهیونیستی روی دستیابی به توافق دائم با ایران خبر داده بود. ترامپ بامداد دوشنبه مدعی شد که ایالات متحده در حال کار روی مسائل زیادی با اسرائیل است و یکی از آنها احتمالا یک توافق دائمی با ایران باشد. مشخص نیست ترامپ درباره چه توافقی صحبت می‌کند.

رئیس جمهور آمریکا روز شنبه مدعی شد که ایران با بازرسی ها در ارتباط با برنامه هسته ای خود و همچنین دست کشیدن از غنی سازی اورانیوم موافقت نکرده است. طبق گزارش رویترز، ترامپ در مسیر بازگشت از نیوجرسی به واشنگتن و در گفت وگو با خبرنگاران در هواپیمای ریاست‌جمهوری، مدعی شد که برنامه هسته ای ایران به صورت دائم به عقب برگشته اما ایران ممکن است در مکان دیگری آن را از سر بگیرد.

تهران و واشنگتن پیش‌تر از تاریخ 12 آوریل پنج دور مذاکره برگزار کردند اما دور ششم به دنبال حمله تجاوزکارانه اسرائیل به ایران در 13 ژوئن لغو شد. در این بین اختلافات دو طرف درباره غنی سازی در داخل خاک ایران همچنان یکی از گره های کور هرگونه مذاکرات احتمالی است. البته با توجه به شرایط پیش‌آمده و تلاش های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برای کاهش تنش ها در منطقه شاید درنهایت ایران و آمریکا به مدلی برای توافق دست پیدا کنند که راه آن البته از مسیر تامین شروط تهران محقق می‌شود.

تلاش های بی ثمر

رئیس جمهور آمریکا که سودای به ثمر رساندن یک توافق صلح را در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود در سر می پروراند، تاکنون در هیچ پرونده درگیری توفیقی نداشته است. ترامپ در طول درگیری اسرائیل با ایران با دخالت در این تهاجم به واسطه عملیات علیه سه تاسیسات هسته ای ایران، شریک جنگی این رژیم محسوب می‌شود. هرچند روز سه شنبه سوم تیر‌ماه آتش بس با میانجی‌گری قطر و آمریکا بین تهران و تل آویو برقرار شد، اما ترامپ با سیاست های یک جانبه خود مشخص نیست بتواند در این مسیر به موفقیتی دست پیدا کند، زیرا او دائما از لزوم پایان غنی سازی در ایران سخن می گوید و مدعی است که تاسیسات غنی سازی ایران را با بمباران از بین برده است؛ این در حالی است که مقامات ایران ضمن تاکید بر تداوم غنی سازی در کشور می گویند که تاسیسات آسیب جدی دیده ولی از بین نرفته است.

همزمان با صحبت های ترامپ، استیو ویتکاف، مذاکره کننده ارشد آمریکا، نیز ادعا کرد توافقی با ایران که غنی سازی اورانیوم را در این کشور متوقف کند، قابل‌دستیابی است. با‌این‌حال ویتکاف مشخص نکرده که منظور او از توقف غنی‌سازی چیست و آیا به منزله نداشتن حق غنی‌سازی است؟ اما موضوع مهم دیگری که به نظر می‌رسد هدف اصلی سومین سفر نتانیاهو به آمریکا در دوره دوم ترامپ است، بحث توافق با حماس است. تلاش هایی در این راستا در هفته های گذشته صورت گرفته و ترامپ می گوید که شانس خوبی برای رسیدن به توافق با حماس در طول این هفته وجود دارد.

بحث دیگر هم جنگ بین روسیه و اوکراین است که ترامپ در آن پرونده نیز با هیچ گشایشی روبه‌رو نشده است و حتی بعد از آخرین تماس تلفنی ترامپ با پوتین، روسیه یکی از شدیدترین حملات پهپادی خود علیه اوکراین را به انجام رساند. طبق گزارش رویترز، ترامپ در بخش دیگری از صحبت های خود گفت مکالمه خوبی با ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین داشته اما گفت وگو با ولادیمیر پوتین، همتای روس او، ناامیدکننده بوده است.

مذاکرات پنهانی!

در این بین و همزمان با سفر نتانیاهو به ایالات متحده آمریکا، روزنامه انگلیسی تلگراف مدعی شد که ایران به‌صورت پنهانی و به‌رغم مخالفت شدید برخی جریان های داخلی، مذاکرات غیرمستقیم هسته ای با آمریکا را از سر گرفته است. به گزارش تابناک، روزنامه تلگراف در این گزارش نوشته که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، هفته جاری در اسلو مذاکرات هسته ای با فرستاده دونالد ترامپ را از سر می‌گیرد. پیش‌تر پایگاه خبری آمریکایی آکسیوس به نقل از دو منبع آگاه خبر داده بود که استیو ویتکاف، نماینده ویژه کاخ سفید، قصد دارد هفته آینده در اسلو با وزیر خارجه ایران دیدار کند تا مذاکرات هسته ای از سر گرفته شود. در آن گزارش و به نقل از این منابع آمده بود که تاریخ نهایی این دیدار هنوز تعیین نشده و هیچ یک از دو کشور به طور رسمی این ملاقات را تایید نکرده اند. اما در صورت انجام، این دیدار نخستین گفت وگوی مستقیم میان تهران و واشنگتن از زمان حمله بی سابقه ارتش آمریکا به تاسیسات هسته ای ایران در ماه گذشته میلادی خواهد بود که به دستور دونالد ترامپ رئیس جمهوری این کشور انجام شد.

عراقچی این هفته در یک روزنامه لبنانی نوشت، پذیرش درخواست توقف جنگ از سوی ایران، فرصتی دیگر برای دیپلماسی جامع ایجاد کرده است. البته او بارها از خیانت به دیپلماسی و نفس مذاکره توسط واشنگتن سخن گفته و همزمان تاکید داشته که تهران هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده و نمی کند. وزیر خارجه در گفت وگوی تلویزیونی پنج‌شنبه پنجم تیرماه تاکید کرد که دیپلماسی الان هم وجود دارد و تبادل پیام‌ها و صحبت‌ها ادامه دارد.

روزنامه تلگراف در بخش دیگری از این گزارش به تصویب قانون مجلس شورای اسلامی و ابلاغ آن توسط رئیس جمهور به سازمان‌های مربوطه در خصوص منع ورود هرگونه بازرس، از جمله مدیرکل آژانس به کشور و توقف نصب دوربین های پادمانی و فراپادمانی اشاره کرد. این در حالی است که مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه، در این خصوص اخیرا به ان بی سی توضیح داد که این تصمیم ایران به گزارش غلط دبیرکل بازمی‌گردد، زیرا آن گزارش به‌اصطلاح جامعی که او ارائه داد و بسیار بدموقع، نامنصفانه و غیرواقعی بود، زمینه را برای اعمال فشار سیاسی و اقدام نظامی علیه ایران هموار کرد. تخت روانچی با اشاره به اینکه تصویب این مصوبه به این معنا نیست که ما قرار است همکاری خود با آژانس را قطع کنیم، افزود: «در آن قانون بندهایی وجود دارد که می‌تواند فضایی را برای همکاری ما با آژانس فراهم کند.»

«ریسپانسیبل استیت کرفت» بررسی کرد

پشت پرده سفر نتانیاهو به واشنگتن

دنیای اقتصاد: در آستانه سفر سوم نتانیاهو به واشنگتن در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، گمانه زنی ها درباره احتمال اعلام آتش بس در غزه، پیوستن سوریه به توافق ابراهیم و مجوز حمله جدید به ایران بالا گرفته است. نشریه «ریسپانسیبل استیت کرفت» در تحلیلی از پشت پرده سفر نتانیاهو به واشنگتن و دیدار با ترامپ می‌نویسد: روز دوشنبه، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برای سومین بار طی دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ عازم واشنگتن خواهد شد؛ سفری که هم زمان با گذشت 21ماه از جنگ بی پایان اسرائیل علیه غزه انجام می‌شود.

هنوز جزئیات این سفر در هاله ای از ابهام قرار دارد و تحلیل ها و گمانه زنی ها به اوج خود رسیده است: آیا قرار است ترامپ و نتانیاهو بالاخره خبر از یک آتش بس واقعی در غزه بدهند؟ آیا ممکن است سوریه نیز به قطار توافقات ابراهیم بپیوندد؟ یا شاید این سفر به منزله صدور مجوز آمریکا برای عملیات گسترده تر اسرائیل علیه ایران باشد؟

پیش از سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن، دونالد ترامپ با انتشار پیامی هشدارآمیز در شبکه اجتماعی «تروث سوشال»، اعلام کرد اسرائیل با یک آتش بس 60روزه موافقت کرده است. او خطاب به حماس تاکید کرد که باید این شرایط را بپذیرد و هشدار داد در غیر این صورت «اوضاع وخیم تر خواهد شد». ترامپ در واقع تلاش کرد با این اظهارات، حماس را تحت فشار قرار دهد و بار دیگر بر روایت همیشگی خود مبنی بر اینکه این گروه سد راه صلح است، پافشاری کرد.

دونالد ترامپ با گره زدن آشکار کمک های نظامی آمریکا به پرونده های قضایی نتانیاهو، بی سابقه ترین نوع دخالت در امور داخلی اسرائیل را رقم زده و عملا قوه قضائیه این کشور را تحت فشار قرار داده است؛ اقدامی که آشکارا به سود نخست وزیر اسرائیل تمام می‌شود. ترامپ همچنین نشان داده که قصد دارد دامنه توافقات ابراهیم را گسترش دهد. دولت سوریه تایید کرده است که گفت وگوهای مستقیم و غیرمستقیم، با میانجی‌گری امارات، میان دمشق و تل آویو در جریان است. با‌این‌حال، مانند بحث آتش بس در غزه، تلاش ها برای ورود سوریه به قطار عادی سازی بیشتر رنگ وبوی یک مانور سیاسی به خود گرفته است.

در شرایطی که بازیگران منطقه ای، خصوصا کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، با نگرانی تحولات شکننده میان تهران و تل آویو را رصد می‌کنند، برخی رسانه های اسرائیلی گزارش داده اند که نتانیاهو تلاش می‌کند در این سفر از ترامپ مجوز حمله مجدد به ایران را بگیرد. تقابل 12روزه اخیر با ایران، موقعیت سیاسی نتانیاهو را تقویت کرده است. پس از آنکه نتانیاهو در 11ژوئن به‌سختی توانست از سد رای عدم‌اعتماد عبور کند و ضعف سیاسی اش آشکار شد، جنگ با ایران بار دیگر موقعیت او را تقویت کرده است. برخی ناظران بر این باورند که افزایش قدرت و استقلال سیاسی نتانیاهو شاید او را به سمت پایان دادن به جنگ غزه سوق دهد؛ چراکه اکنون کمتر از گذشته ناگزیر به جلب رضایت افراطی ترین اعضای ائتلاف خود است. با‌این‌حال، گروهی دیگر هشدار می‌دهند که همین اعتماد‌به‌نفس جدید، ممکن است نخست وزیر اسرائیل را به سمت سیاست های تهاجمی تر در سطح منطقه سوق دهد و در نهایت، بی ثباتی بیشتری برای خاورمیانه رقم بزند.

در نهایت، ممکن است دیدار روز دوشنبه چیزی فراتر از یک شوی سیاسی پرسروصدا و بی محتوا نباشد؛ آن هم در شرایطی که اسرائیل با تکیه بر تسلیحات آمریکایی، همچنان مردم غزه را در محاصره و زیر بمباران نگه می‌دارد. تا زمانی که ایالات متحده فشار واقعی و ملموسی برای توقف عملیات نظامی غیرقانونی، پایان دادن به جنایات و حرکت به سوی صلح و تحقق حقوق فلسطینیان وارد نکند، این دیپلماسی پرهیاهو نه تنها گره ای از بحران‌ها باز نخواهد کرد، بلکه صرفا بر تنش ها و بن بست های موجود خواهد افزود.