گمانه زنی رسانه روسی درباره مذاکرات چیزی را عوض نمی کند / تعیین تکلیف برجام صرفا به عنوان یک سند

به گزارش مرکز مقابله با شایعات فضای مجازی سازمان فضای مجازی سراج، انتشار خبری مبنی بر نزدیک بودن توافق در مذاکرات برجامی منجر به این شد تا شایعه عقب نشینی ایران از مواضع خود شکل بگیرد؛ موضوعی که در صورت صحت نیز به عنوان یک راهبرد مطرح است.

ششم تیرماه بود که روزنامه کیهان به نقل از یک رسانه روسی خبری را منتشر کرد که در آن رسانه روسی مدعی شده بود از سرگیری مذاکرات برجام به دلیل آمادگی ایران برای پذیرش حفظ نام سپاه پاسداران در لیست گروه های تروریستی آمریکاست.

موضوعی که هرچند با مواضع صریح مسئولان دولتی و نظامی ایران در تناقض بود اما مطرح شدن آن در افکار عمومی ایران از این منظر که بالاخره این ایران بود که از موضع خود عقب کشید. به نوعی هزینه تراشی غرب برای کشورمان محسوب می شود.

این در حالیست که بررسی کنش ها و واکنش های ماه های اخیر به خصوص بعد از به بن بست رسیدن مذاکرات حاوی نکات دیگری است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

تحکیم شالوده اقتصادی کشور هدف اصلی اقدامات

شاید بتوان مهم ترین گفتمان دولت سیزدهم را در اتخاذ راهبرد گره نزدن اقتصاد کشور به خارج از مرزها دانست؛ بر همین مبنا این دولت تاکنون سعی داشته بر این نکته تأکید کند که با وجود تحریم ها با برنامه ریزی نیز می توان در زمینه اقتصادی پیشرفت کرد و کشور را معطل نگذاشت.

به عنوان مثال حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه در ابتدای تشکیل دولت اعلام کرد: «حدود 40 درصد برنامه سیاست خارجی دولت سیزدهم را دیپلماسی اقتصادی تشکیل می دهد و در این راستا 25 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه نشان از دییلماسی فعال اقتصادی دولت سیزدهم است که نقش مهمی در بی اثر کردن تحریم ها دارد.

علاوه بر این طبق گفته های سعید خطیب زاده سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه: «امروز روابط ما با ترکیه، عمان، عراق و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین حوزه آسیای مرکزی و قفقاز از نظر آمار کمی رشدهای بسیار زیادی داشته و روابط تجاری ما با ترکیه نزدیک به دو ونیم برابر شده و با عراق و دیگر کشورها نیز همین طور است.»

به این ها باید سفرهای پی در پی مقامات به خصوص سفر هیات های منطقه ای به کشور را نیز اضافه کنیم که البته این سفرها در پاسخ به حسن نیتی است که دولت سیزدهم از خود نشان داده است.

چنانچه رئیس جمهور قزاقستان در سفر به تهران» توسعه روابط و این سفر و امیدواری به گشایش ها در آینده در روابط ایران و قزاقستان را مدیون تفکر حجت‌الاسلام رئیسی و اتاق فکر این دولت دانستند.

در همین زمینه دکتر محمدحسین دهقانی. کارشناس مسائل استراتژیک با بیان اینکه دولت در حل مسائل اقتصادی داخلی بدون توجه به بیرون تلاش های بسیاری داشته گفت: عمده تلاش های نزدیک به یک سال دولت سیزدهم متمرکز بر اصلاح وضعیت شکننده ارزی بوده است.

وی با بیان اینکه وضعیت ارزی بر تورم و معیشت مردم تاثیر گذاشته افزود: این برنامه ریزی ها بیشتر ناظر به محکم کردن شالوده اقتصادی کشور برای برنامه ریزی های دقیق تر بوده که به عنوان مثال در دو حوزه «عدم استقراض از بانک مرکزی» و «پرداخت بدهی های دولت قبل» خلاصه می شود که ما حصل این اتفاق عدم کسری بودجه دولت در بودجه سال جدید است.

کسری بودجه، دال مرکزی دولت های یازدهم و دوازدهم

بررسی عملکرد اقتصادی دولت های یازدهم و دوازدهم حکایت از آن دارد که پاشنه آشیل دولت جهت اداره کشور استقراض مستمر از بانک مرکزی بوده و که البته این موضوع موجبات افزایش هرچه بیشتر تورم را فراهم کرده است.

طبق گفته های رئیس کل بانک مرکزی، دولت قبل در نیمه نخست پارسال به میزان 54 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی به طور مستقیم استقراض کرده بود.

به همین دلیل هم از ابتدا موضوع کسری بودجه 1400 به یکی از دغدغه های اصلی دولت روحانی در ساماندهی امور اقتصادی کشور تبدیل شد اما دولت جدید این مساله را در سال جاری با بستن بودجه ای با حداقل کسری در دستور کار قرار داد.

طبق گفته‌های رئیس سازمان برنامه وبودجه برخلاف سال گذشته که در 5 ماه ابتدای سال بیش از 50 هزار میلیارد تومان از تنخواه بانک مرکزی استفاده شد.

دولت سیزدهم کشور را در نخستین ماه امسال بدون استقراض از بانک مرکزی اداره کرد و همین روند تا پایان سال ادامه خواهد داشت.

علاوه بر این دولت سعی داشته بدهی های دولت قبل را پرداخت کند؛ طبق گفته های رئیس جمهور در اردیبهشت سال جاری دولت هر ماه مبلغ زیادی بابت بدهی های خود یرداخت می کند و هم اکنون هر ماه بین 10 تا 12 هزار میلیارد تومان و حتی 11 هزار میلیارد تومان هزینه هایی را که از قبل انجام شده پرداخت می‌کند.

درحالی که این هزینه ها ییش از این دولت انجام شده بود و دولت فعلی باید آن را یرداخت کند.

تعیین تکلیف برجام صرفاً به عنوان یک سند بالادستی

یس از توقف مذاکرات در اسفندماه سال گذشته که یکی از دلایل اصلی آن موضوع خروج سپاه از لیست موسوم به لیست تروریستی آمریکا عنوان شد بسیاری بر این باور بودند که حرکت های اصلاحی در کشور ممکن نخواهد بود.

در همین زمینه دکتر دهقانی با بیان اینکه نگاه دولت در خصوص گره نزدن مسائل به خارج از کشور نوعی دیپلماسی فعال را زنده کرده بیان داشت: در ذیل این مساله موارد متعددی از جمله رفت و آمدهای همسایگی، قراردادهای تجاری و مانند این ها وجود دارد که می توان در دیپلماسی فعال به آن اشاره کرد.

قوای نظامی مکمل یکدیگر در تامین امنیت

پس از ماجراهای بوجود آمده در مذاکرات مبنی بر اختلاف نظر در مورد وجود نام سپاه یاسداران در مذاکرات احیای توافق هسته ای وزیر امور خارجه اعلام کرد: «مقامات ارشد سپاه همواره به ما یادآوری می کنند در راستای منافع ملی کشور هرچه لازم است انجام بدهید و موضوع سپاه پاسداران را در اولویت خود قرار ندهید و این از خود گذشتگی سپاه یاسداران است، اما بالاخره سپاه از مجموعه های اصلی کشور است و با وجود اجازه مقامات سپاه اما این موضوع (خروج نام سپاه از لیست تروریستی آمریکا) از موضوعات اصلی ما است.»

این موضوع به معنای این است که ایران هرچند تلاش می‌کند کند به هر راه ممکن برای خروج نام سپاه پاسداران از لیست اقدام کند، اما برای عدم خروج از لیست نیز آمادگی دارد و در این راه نیز پیام هایی ارسال کرده است.

در همین زمینه دکتر دهقانی با اشاره به استراتژی دست برتر ایران در قوای نظامی خود گفت: حتی در زمانی که به اذعان طرف های غربی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ذیل گروه های تروریستی آمریکا قرار داشت» رو نمایی از شهر پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران پیام آشکاری برای غرب داشت.

وی افزود: به نظر می رسد این رونمایی سیگنالی بوده برای آمریکایی ها تا به آنان نشان دهد ایران تنها به روی سپاه پاسداران تکیه ندارد و قدرت دفاعی ایران محدود به یک قوا نیست.

جمع آوری دوربین های فراپادمانی اقدامی رو به جلو

پس از انتشار گزارش رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی و همچنین تلاش سه کشور اروپایی و آمریکا برای تهیه قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس که در نهایت به صدور قطعنامه منجر شد، مقامات جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کردند که پاسخ ایران به این اقدامات متناسب خواهد بود که در نهایت سازمان انرژی اتمی در بیانیه خود اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران باتوجه به اقدامات آژانس و شورای حکام تصمیم گرفته فعالیت دوربین های فراپادمانی دستگاه اندازه گیری بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسئولان مربوطه داده شده است.

هفته گذشته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز با حضور در نیروگاه اتمی بوشهر، ضمن اشاره به جانمایی آب شیرین کن 70 هزار مترمکعب در راکتورهای در حال ساخت در بوشهر خبر از آغاز عملیات بتن ریزی دیواره ساختمان واحد دوم نیروگاه اتمی بوشهر داد.

دکتر دهقانی در این زمینه گفت: به نظر می رسد حضور رئیس سازمان انرژی اتمی در بوشهر نشانگر جدیت ایران در ادامه فعالیت های هسته ای خود فارغ از روند کند یا تند مذاکرات است؛ این یعنی دولت بدون توجه به آنکه برجام احیا شود یا نشود به گسترش فعالیت های صلح آمیز هسته ای خود می پردازد.

فروش نفت بدون توجه به برجام

دولت در زمینه فروش نفت با برنامه ریزی به این موضوع توجه داشته که حتی اگر برجام به ثمر نرسد فروش نفت ایران به صورت پایدار ادامه یابد؛ بنابراین در دولت جدید علی رغم لورفتن شبکه فروش نفت ایران در دوره برجام عملاً میزان صادرات نفت ایران به صورت قابل توجهی افزایش یافت و دولت توانست میزان فروش نفت را تا سطح پیش از برجام افزایش دهد.

 اتخاذ دیپلماسی همسایگی گامی روبه جلو

دولت از ابتدای حضور خود سعی داشته تا شعار خود مبنی بر گره نزدن مسائل کشور به اتفاقات خارج کشور را جامه عمل بپوشاند و در این راستا سعی کرده تا در زمینه مسائل داخلی، دیپلماسی فعال و مذاکرات هسته ای، اقدامات و عملکردش به گونه ای باشد که به شعارش پایبند باشد.

در ابتدا دولت سیاست منطقه ای خود را بر مبنای دیپلماسی فعال و گسترش روابط با همسایگان تنظیم کرد و در زمینه مذاکرات هسته ای نیز ضمن پیگیری توافق به گونه ای عمل کرد که در صورت به ثمر نرسیدن توافق بتواند اداره کشور را به خوبی انجام دهد.

هرچند در شرایط فعلی افزایش قیمت کالاها و فشار روانی ناشی از آن فضای متفاوتی را رقم زده است.

دولت در مسائل مرتبط با برجام به حصول توافق نظر داشته و درعین حال مقتدرانه و با عنایت به سیاست عدم توجه به خارج در مسائل مرتبط با عدم حصول توافق که گویا مربوط به اصرار ایران بر خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا بوده عمل کرده است.

همه عوامل کاهش نرخ ارز و سکه

در زمینه مسائل داخلی نیز دولت با تمرکز بر عدم استقراض از بانک مرکزی و پرداخت بدهی های دولت سابق توانسته به عهد خود مبنی بر عدم استقراض از بانک مرکزی پایبند باشد و درحالی که دولت قبل در سال 1400 تنها در ماه فروردین بیش از 23 هزار میلیارد تومان از تنخواه بانک مرکزی استفاده کرده بود دولت سیزدهم تاکنون از تنخواه استفاده نکرده است.

به این ها تدبیر دولت جهت کاهش نرخ ارز از کانال 33 هزار تومان به 29 هزار تومان و همچنین کاهش دو میلیون تومانی قیمت سکه از 16 میلیون تومان به کانال 14 میلیون تومان را نیز باید افزود؛ البته می بایست عوامل مختلفی را در کاهش قیمت ها مانند وصول بدهی گازی دولت عراق به مبلغ 1.6 میلیارد دلار، مذاکرات مجدد برای تعیین تکلیف برجام و موارد دیگر دخیل دانست که بدون تردید در این میان، احتمالا وزن اخبار مربوط به مذاکرات اثر بیشتری دارد.

 گمانه زنی رسانه روسی چیزی را عوض نمی کند

بررسی این مسائل می تواند نوید دهنده روزهای خوبی حتی در صورت عدم احیا برجام باشد و هرچند برخی معتقدند بهبود شرایط باید در زندگی مردم قابل لمس باشد اما باید گفت دولت شالوده و اساس کار را آماده کرده

و این اقدامات کلان برای تأثیر گذاری در زندگی مردم نیاز به زمان دارد و در کوتاه مدت نمی توان آن را لمس کرد.

به گزارش مرکز مقابله با شایعات فضای مجازی سازمان فضای مجازی سراج، بنابراین صرف نظر از این که خبر رسانه روسی درباره توافق احتمالی ایران با کشورهای عضو در ماجرای برجام درست باشد یا خیر، مسیری که دولت سیزدهم در پیش گرفته نشان می دهد حتی با وجود عدم توافق نیز کشور رو به جلو حرکت خواهد کرد.