آیا سرنوشت لیبی در برلین تعیین خواهد شد

انتظار می رود که در این کنفرانس بین المللی در خصوص مسائل مربوط به حل بحران لیبی از جمله مسئله پایان اقدامات جنگی و برقراری آتش بس دائمی بین طرف‌های متخاصم و آغاز گفت و گوهای سیاسی و وحدت ملی تحت نظارت سازمان ملل تبادل نظر شود.

البته "هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان پیشتر تاکید کرده بود که پیام نشست برلین واضح است و آن اینکه بحران لیبی راه حل نظامی ندارد و همه طرف ها باید از این فرصت برای بازگشت به روند سیاسی تحت نظارت سازمان ملل و به دور از دخالت های خارجی استفاده کنند.

"آنتونیو گوترش" دبیرکل سازمان ملل متحد نیز چهارشنبه گذشته اعلام کرد که نشست برلین قرار است به 6 محور اساسی شامل پایان دادن به درگیری ها و آتش بس دائمی، ممنوعیت استفاده از سلاح، اصلاح نظام امنیتی، بازگشت به روند سیاسی، اصلاحات اقتصادی و احترام به قوانین حقوق بشری در لیبی بپردازد.

کشورهایی همچون آمریکا، روسیه، ترکیه و مصر، امارات، چین، فرانسه، انگلیس، الجزایر، تونس، قطر و سازمان های منطقه ای و جهانی از جمله اتحادیه اروپا، اتحادیه آفریقا، اتحادیه عرب و سازمان ملل در این نشست شرکت خواهند کرد.

پیشتر "آنگلا مرکل" صدر اعظم آلمان گفته بود که برلین میزبان کنفرانس صلح لیبی خواهد بود و از همه طرف های درگیر در این کشور و نمایندگان 11 کشور برای شرکت در کنفرانسی که حل بحران این کشور را هدف قرار می دهد، دعوت کرد.

لیبی به دلیل اختلافات داخلی به دو بخش دولتی تحت حمایت سازمان ملل و بخش غیر دولتی تقسیم شده که بخش دوم در دست نیروهایی است که تصرف پایتخت و تسلط کامل بر لیبی را دنبال می‌کنند.

لیبی از سال 2011 میلادی در پی خیزش مردمی و حمله نظامی نیروهای ناتو با هدف برکناری "معمر قذافی" حاکم وقت این کشور، تنش‌های سیاسی و درگیری‌های نظامی بسیاری را شاهد بوده است.

این کشور در نهایت به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد. در بخش غربی با مرکزیت طرابلس دولتی موسوم به "دولت وفاق ملی" به ریاست "فائز السراج" بر سرکار آمده که مورد تایید و حمایت سازمان ملل متحد است و در بخش شرقی "خلیفه حفتر" ژنرال بازنشسته ارتش کنترل امور را در دست گرفته است.

در حالی که السراج از پشتیبانی ترکیه، قطر و برخی کشورهای اروپایی برخوردار است. ژنرال حفتر هم خود را تحت حمایت عربستان، مصر، امارات، اردن، روسیه و برخی دیگر از کشورها می‌بیند.

درگیری‌ها در این کشور طی روزهای اخیر به دنبال تصمیم حفتر فرمانده نیروهای موسوم به "ارتش ملی لیبی" برای به کنترل در آوردن طرابلس پایتخت و سرنگونی دولت وفاق ملی وارد مرحله جدیدی شد که بازیگران و یا صاحبان منافع داخلی و خارجی از جمله روسیه و آلمان را بر آن داشت تا چاره ای برای جلوگیری از وخیمتر شدن بحران قدرت در این کشور بیندیشند.

بعد از آنکه مذاکرات طرف‌های درگیر لیبی دوشنبه گذشته در مسکو به نمایندگی هیات‌های لیبیایی به سرپرستی السراج رئیس دولت وفاق ملی و ژنرال حفتر رئیس ارتش شرق این کشور نتوانست به نتیجه مطلوبی برسد، آلمان طرح ابتکاری برگزاری کنفرانس برلین را مطرح کرد.

البته السراج و حفتر مستقیما در مسکو دیداری انجام ندادند و فقط پیش‌نویس سندی که جزئیات آتش‌بس پیشنهادی مورد نظر روسیه و ترکیه را داشت، بررسی کردند.

در همین حال گزارش ها حاکی است، همزمان با شکست مذاکرات ارتش ملی لیبی و دولت وفاق ملی در مسکو، درگیری ها در جنوب طرابلس پایتخت این کشور نیز آغاز شده است.

این مذاکرات در حالی برگزاری شد که آتش بس در لیبی با توافق طرفین درگیر قرار بود از یکشنبه گذشته اجرایی شود، اما دو طرف بارها یکدیگر را به نقض آن متهم کرده و می کنند.

این درحالی است که طرف های درگیر در لیبی شنبه گذشته پذیرفته بودند که از یکشنبه اقدامات جنگی را متوقف کنند و قرار شد برای رسمیت بخشیدن به این آتش بس، یک توافقنامه رسمی را در مسکو امضا کنند.

مذاکرات طرفهای درگیر در لیبی در مسکو در ابتدا در قالب 2+2 با شرکت وزیران خارجه فرانسه، روسیه و ترکیه برگزار شد و سپس هیات های طرف های لیبی به آن پیوستند.

السراج رئیس دولت وفاق ملی لیبی در جریان مذاکرات مسکو پیش نویس توافقنامه آتش بس را امضا کرد، اما خلیفه حفتر بامداد سه شنبه بدون امضای آن سند مسکو را ترک کرده بود. شکست کنفرانس بین المللی مسکو موجب شد اروپایی ها با انجام رایزنی هایی بخواهند بحران در لیبی را به عنوان کشوری در مجاورت خود با راه حل های خودشان حل کنند، ابتکاری که در واقع قدم آن نه صرفا از سوی آلمان بلکه توسط اتحادیه اروپا برداشته شده است.

اگرچه دعوتنامه های رسمی برای شرکت در نشست بین المللی برلین با موضوع بحران لیبی از سوی "آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان به بسیاری از کشورهایی که گمان می رفت در تعیین سرنوشت داخلی لیبی نقش دارند، فرستاده شد و صدراعظم در تماس مستیم با سران این کشورها شفاها آنها را برای شرکت در این کنفرانس متقاعد و دعوت کرد، اما در آستانه برگزاری این نشست، "جوزپه کونته" نخست وزیر ایتالیا در چارچوب تلاش های دیپلماتیک کشورهای حوزه مدیترانه برای حل و فصل درگیری ها در لیبی به چندین کشور منطقه از جمله مصر، ترکیه، الجزایر و چند کشور دیگر رفت و "هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان نیز همزمان به لیبی و چند کشور دیگر سفر کرد.

البته الجزایر به عنوان کشور همسایه لیبی هفته گذشته میزبان "لوئیجی دی مایو" و "سامح الشکری" وزیران خارجه ایتالیا و مصر برای گفت و گو در خصوص آخرین تحولات لیبی بود و پیشتر نیز میزبان رجب طیب اردغان، رئیس جمهوری ترکیه بود.

هایکو ماس وزیر خارجه آلمان پنجشنبه پیش به شهر "بنغازی" در شرق لیبی سفر کرد و بعد از رایزنی زیاد موفق شد موافقت خلیفه حفتر را برای شرکت در کنفرانس برلین جلب کند.

البته وزیرخارجه آلمان در برگشت از لیبی اعلام کرد که ژنرال حفتر فرمانده نیروهای ارتش ملی لیبی بر پایبندی خود به آتش بس موجود تاکید کرده است. شبکه الجزیره قطر نیز به نقل از منابع خبری گزارش داد که حفتر پنجشنبه گذشته پس از دیدار با ماس، مخفیانه برای انجام مذاکراتی به آتن سفر کرد. به رغم ابراز تمایل یونان برای شرکت در کنفرانس برلین، این کشور برای مشارکت در این کنفرانس دعوت نشده است. البته یونان از امضای همکاری نظامی و دریایی دولت وفاق ملی لیبی با ترکیه به شدت خشمگین است. با این وجود، در سفر غیرمنتظره حفتر به آتن موضوع انعقاد یک توافقنامه دریایی جدید میان ارتش شرق لیبی با یونان نیز مطرح شد و دو طرف متعهد شدند هرچه زودتر این توافقنامه را امضاء کنند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، "نیکوس دندیاس" وزیر خارجه یونان اعلام کرد که حفتر روز جمعه پذیرفت که یک توافق آتش بس باید "بی اعتبار بودن قرارداد غیرقانونی میان ترکیه و دولت فائز السراج" را تصدیق کند.

قابل یادآوری است که یونان به‌صورت کتبی به سازمان ملل اعلام کرده، توافق اخیر بین ترکیه و لیبی برای تقسیم مناطق نفوذ در دریای مدیترانه از نظر آتن اعتبار ندارد.

چون شورای وزیران دولت مستقر در طرابلس (دولت وفاق ملی لیبی) سال گذشته میلادی با دولت ترکیه توافقنامه‌ای در زمینه تعیین قلمرو دریایی منعقد کرد؛ توافقنامه‌ای که نه تنها اتحادیه اروپا بلکه کشورهای روسیه، ایالات متحده، رژیم صهیونیستی و مصر نیز آن را به شدت محکوم کرده و آنرا عامل تشدید تنش ها در شرق مدیترانه خواندند.

این در حالی است که پیش از این مقامات یونان با ادعای اینکه منافع حیاتی آنها در معرض خطر است، خواستار شرکت در فرآیند صلح لیبی شده بودند، اما از آنها برای شرکت در کنفرانس لیبی نه در مسکو و نه در برلین دعوتی بعمل نیامد.

در همین حال خبرگزاری ایتارتاس روسیه عصر جمعه به نقل از دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین، از نامه ژنرال حفتر فرمانده ارتش شرق لیبی به "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه برای پذیرش دعوت از او برای شرکت در نششست برلین خبر داد.

در عین حال گزارش ها حاکی است که حضور پوتین و اردوغان روسای جمهوری روسیه و ترکیه در این نشست قطعی شد و اتحادیه اروپا نیز به عنوان میزبان این نشست با همه قوا در آن حضور دارد و برای از دست ندادن منافع اقتصادی تاریخی در این کشور آفریقایی از هیچ تلاشی دریغ نمی ورزد.

هفته نامه آلمانی "تاگس اشپیگل" امروز گزارش داد که "جوزف بورل" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از تصمیمات این اتحادیه برای عملیات نظامی در لیبی برای نظارت بر آتش بس انجام شده در آن کشور خبر داد.

وی امروز یکروز قبل برگزاری این نشست مهم بین المللی در گفت وگو با این نشریه اظهار داشت که اگر آتش بسی در لیبی شکل گیرد، بنابراین اتحادیه اروپا باید این آمادگی را داشته باشد که در اجرا و نظارت بر این آتش بس احتمالا با اعزام نیروهای نظامی به آن کشور کمک کند.

حتی خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز امروز گزارش داد که "ابراهیم کالین" سخنگوی ریاست‌جمهوری ترکیه دیشب طی تماس تلفنی با "رابرت اوبرایان" مشاور امنیت ملی آمریکا آخرین تحولات در لیبی به ویژه برقراری آتش‌بس و نشست برلین برای پایان دادن بحران در این کشور را مورد بحث و ارزیابی قرار داد.

از سوی دیگر، روزنامه "الشرق الاوسط" نیز امروز به نقل از "غسان سلامه" فرستاده ویژه سازمان ملل در امور لیبی گزارش داد که این سازمان قرار است برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی در این کشور آفریقایی طرحی را در این کنفرانس در آلمان مطرح کند.

وی در گفت وگو با این روزنامه چاپ لندن تأکید کرد، کنفرانس برلین به دنبال حل تمامی مشکلات لیبی نیست، بلکه به دنبال ایجاد یک چتر بین‌المللی حمایتی از توافق‌های بعدی لیبیایی‌ها است. چون قرار است این کنفرانس به عنوان یک چتر حمایتی از توافق‌های آتی لیبیایی‌ها در سطوح اقتصادی، سیاسی و نظامی عمل کند. سلامه ضمن ابراز امیدواری برای تشکیل یک دولت وحدت ملی از طریق گفت‌وگوی ملی طی هفته‌های آتی برای پایان دادن به پدیده دو دولت موازی در لیبی گفت:"تاکنون تعداد زیادی نظامیان خارجی از بیش از 10 کشور در لیبی می‌جنگند که آخرین آنها از سوریه آمده‌اند. طرح امنیتی برای خروج همه این نظامیان با هر تابعیتی از لیبی تدوین شده است".

در هر حال هنوز تا برگزاری این نشست مهم بین المللی برای تعیین سرنوشت کشور ثرورتمند لیبی با یک جمعیت کم نزدیک به 7 میلیون نفر با 48 میلیارد متر مکعب نفت و حتی گاز یک روز باقی مانده است و بنابراین موفقیت یا عدم موفقیت میزبان و بازیگران در این بحران بستگی به رفتاری خواهد داشت که هر یک از صاحبان سهم داخلی و خارجی در این کشور با هم داشته باشند و چقدر به سهمی در این بحران خواهند برد راضی باشند.