بیم و امیدهای یک انقلاب و آمارهای بر جای مانده

عصر ایران؛ سجاد بهزادی- این یادداشت ناظر بر سخنان برخی صاحبنظران و مسئولانی است که هر کدام به نوعی نشانه ای از وضعیت بیم وامید در بعد از وقوع انقلاب ایران است. در بخش نخستین یادداشت، این سخنان عینا بازنشر داده می شود و در بخش دومین، نویسنده بر آن تحلیل کوتاهی خواهد داشت. منابع هر کدام از سخنان بازنشر داده شده با یک جستجوی ساده در رسانه ها قابل دریافت است.

• حسن نوروزی، نایب رئیس کمیسیون قضایی مجلس" قبل از انقلاب 16 هزار زندانی داشته‌ایم اما اکنون 240 هزار زندانی داریم که وضعیت اسف باری است."
• رئیس قوه قضاییه " اعتراف میکنم هیچ تحولی در قوه رخ نداده است و زندانیان بعد چهل سال چند برابر شده اند."
• رئیس اتاق ایران " سهم کشور از اقتصاد جهانی نسبت به 40 سال قبل نصف شده است و جایگاه ایران در انتهای زنجیره ارزش آسیا است. به بیان ساده، در طول چهل سال اخیر درحالیکه سرانه کره جنوبی 8 برابر و ترکیه 3 برابر شده، سرانه ایران نه تنها نسبت به چهل سال پیش که نسبت به پنجاه سال پیش نیز سقوط کرده است."
• محمدرضا جهانپرور، اقتصاددان "هزینه یک انقلاب" تخمین میزند که در بازه زمانی مورد مطالعه، هر شهروند ایرانی بین 25 تا 50 درصد درآمد سرانه اش را به علت انقلاب 57 و سیاستهای اتخاذ شده از سوی جمهوری اسلامی، از دست داده است."
• 600 برابر شدن قیمت مسکن در 30 سال، گوشه‌ای از عملکرد طلایی مدعیان مدیریت جهانی در ایران است.
• به گزارش "نود اقتصادی" مهاجرت اساتید بخشی از روند فرار مغزهاست که از انقلاب 1979 سیری صعودی داشته است. طبق مطالعات دانشگاه استنفورد در سال گذشته، از انقلاب تا کنون حدود سه میلیون و 100 هزار ایرانی کشورشان را ترک کرده‌اند. این حدود 3،7 درصد جمعیت فعلی ایران است. در همین فاصله زمانی حدود 700 هزار متولد ایران، تحصیلات خود را در خارج از کشور انجام داده‌اند. در حال حاضر 130 هزار نفر در خارج از ایران تحصیل می‌کنند که بالاترین رقم در دوره‌های مختلف است. اگر در سال 1979 حدود 90 درصد می‌خواستند پس از اتمام تحصیلات خود دوباره به کشورشان برگردند و آنجا زندگی کنند، اکنون تحقیقات استنفورد نشان می‌هد که این رقم به کمتر از 10 درصد رسیده است. در حال حاضر حدود 110 هزار ایرانی در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی خارج از ایران مشغول به کار هستند. این رقم معادل یک سوم افرادی است که در مراکز دانشگاهی و تحقیقی داخل ایران مشغول به کارند."
• عبدالصمد خرمشاهی، حقوقدان " آمار طلاق در کشور ما بالا است و بعد از کشور گینه، بیشترین آمار ازدواج دختران کم سن و سال را داریم. بسیاری از ازدواج‌های دختران زیر 13 سال بدون مراجعه به دادگاه صورت می‌گیرد. عامل اصلی آن هم فقر فرهنگی و فقر مالی است."
• سعید محمد دبیر شورای عالی مناطق آزاد "بعد از گذشت 39 سال هنوز کیش برق ندارد. یکی از مریض ترین اقتصادهای دنیا را داریم. رشد نقدینگی و خلق پول وحشتناک است و تولیدکننده‌ها از قوانین بی حساب و کتاب خون گریه می‌کنند."
• وزیر کشور" اگر انقلاب بخواهد ضربه ببیند از ناحیه زنان است. هیچ نیازی نداریم که از فکر ناقص، ضعیف و مادی غرب بهره بگیریم و نشان دهیم که زن جایگاه مهمی دارد. اعتقاد دارم اگر انقلاب بخواهد ضربه ببیند، از ناحیه زنان است و اگر موفق هم بشود باز هم از ناحیه بانوان خواهد بود. غربی‌ها در دریایی از غفلت در حال غرق‌شدن هستند ولی ما یک مانیفست و منشور بسیار قوی در خصوص بانوان داریم."
• دکتر محسن رنانی، استاد برجسته اقتصاد سیاسی کشور نامه‌ای سه قسمتی با عنوان آخرین فرصت جمهوری‌اسلامی ایران برای رهبر انقلاب می نویسد " با وجود نتایج فراوانی که نظام مدیریت کشور در این چهار دهه داشته اما دستاوردهای آن قابل دفاع نیست: نزدیک به 10 میلیون بیکار، بیش از 40 سال تورم دو رقمی، شاخص فلاکتی سه برابر متوسط جهانی. این درحالی است که در دو دهه گذشته، سرشارترین درآمدهای نفتی کل تاریخ ایران را داشته‌ایم و همه این‌ها نشانه آن است که نظام مدیریت کشور، روز‌به‌روز در حال پس‌روی است و دیگر توان مدیریت بحران‌های انباشت‌شده ملی را ندارد و در صورت ادامه، با سَر باز کردن هر بحران، سونامی چهل - سی (=40 میلیون جوان زیر 30 سال) کشور را با خود خواهد برد."
• کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران " در این شرایط هم وضعیت مردم از ابتدای انقلاب بهتر است. صف مردم برای مسافرت به شمال را ببینید؛ این یعنی رفاه / دست خدا با انقلاب ماست. وضعیت مردم در مقایسه با ابتدای انقلاب بهتر است و سطح رفاه مردم بالاتر از آن دوران است. اکنون می بینیم با پیش آمدن هر تعطیلی، مردم برای عزیمت به گردشگاه‌ها در شمال کشور صف می کشند که اینها نشان از سطح رفاه در کشور است."
• وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی " ما مشکلات زیادی داریم و در حال گذار از دوران سختی هستیم، حال مردم خوب نیست و باید با مردم با هر فکر و سبکی دارند، زندگی کرد."
• معین‌الدین سعیدی نماینده مردم چابهار "بی عدالتی بعد 44 سال عمر انقلاب؛ ادامه دارد. آیا باید برای مصلی تهران 1000 میلیارد تومان اختصاص داده شود اما چهار شهرستان حوزه سواحل مکران که مقام معظم رهبری تاکید مؤکد بر توسعه‌اش دارد، بدون حتی یک تخت بیمارستانی باشند؟ آیا عدالت در توزیع اعتبار بدین صورت است؟"
• مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش " در ابتدای انقلاب ازدواج آسان تر بود اما امروز شاهد وجود حدود 13 میلیون جوان در سن ازدواج هستیم."
• حمیدرضا گلپایگانی، مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران " تلاشگران عرصه صنعت نفت در این شرکت در 42 سال گذشته موفق به حفاری و تکمیل 4 هزار و 806 حلقه چاه نفت و گاز در مناطق نفتخیز خشکی و دریایی کشور شدند."
• فرشاد مومنی، اقتصاددان " آیا شهروندان گرامی و حکومت گران می‌دانند که در بدترین سال‌های جنگ بر اساس گزارش های رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار، خانواده‌های این مملکت سالانه 122 کیلو گوشت قرمز مصرف کرده‌اند و این میزان الان به 6 تا 7 کیلو در سال رسیده است؟"
• فعال محیط زیست " در 70 سال گذشته هفت میلیون هکتار از جنگل‌های زاگرس از بین رفته و در حال حاضر تنها پنج میلیون هکتار جنگل در زاگرس باقی مانده است. این چنین که به نابودی جنگل‌ها و مراتع کشور کمر همت بسته‌ایم متاسفانه تا 50 سال آینده تمامی جنگل‌ها و در 80 سال آینده تمامی مراتع را از دست می‌دهیم."
• علم‌الهدی " متأسفانه پس از گذشت 43 سال از انقلاب، هنوز حکمرانی دینی در کشور برقرار نشده است."
• فرشاد مؤمنی اقتصاددان " اوضاع و احوال جایگاه ایران در بین کشورهای دنیا از نظر پاکدامنی اقتصادی یکی از شرم آورترین جایگاه‌ها در دنیا است. ما می‌توانیم در مقام شعار و ادعا بگوییم ما چنین و چنانیم اما با استانداردهای مشخصی معلوم می‌شود که آنچه ادعا می‌کنیم با آنکه که عمل می‌کنیم زمین تا آسمان با هم فرق دارند. ارزش پول همه جای دنیا به عنوان نماد هویت ملی تلقی می‌شود؛ با مراجعه به گزارش‌های بانک مرکزی متوجه می‌شویم که در 20 ساله‌ی منتهی به سال 1396 به طور رسمی 200 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است. جامعه‌ای که بنیه‌ی تولیدی آن ضعیف شده است برای تامین مایحتاجش باید متوسل به دنیای خارج شود و نتیجه این می‌شود که شما در مقام شعار و تبلیغات و ژست، حرف‌های خیلی رادیکالی را علیه نظم بین‌المللی می‌زنید اما همزمان دارید به آنها وابسته‌تر می‌شوید. کاری که زنده‌یاد هدی صابر کرد این است که می‌گوید در سال‌های 53 یا 54 به بعد سطوحی از آگاهی حتی در بدنه کارشناسی حکومت پهلوی ظاهر شده بود. به خاطر اینکه جایگاه نسبی ساواک متزلزل شده است. اینها بیشتر جرأت کردند که حتی آن هشدارها و نقد گذشته را به صورت خیلی شفاف در اسناد پشتیبان برنامه و اسناد ارزیابی برنامه بیاورند."
• احمد توکلی " 72 درصد مردم ایران مستحق اعانه هستند. مجلس وقتی تصمیم گرفت یارانه بدهد اعلام کرد به 60 میلیون نفر تعلق می‌گیرد که این میزان حدود 72 درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود، یعنی ما می‌پذیریم 72 درصد مردم ایران مستحق اعانه هستند. ما نباید خود را فریب دهیم، در 40 سال گذشته اعتماد مردم به حکومت ما هیچ‌گاه از این میزان فعلی پایین‌تر نبوده است.
• حجت الاسلام رفیعی "آمار طلاق به 25 درصد رسیده، من بعضی شهرها مثل یزد رفتم میگفتند قبل از انقلاب یک طلاقم نداشتیم یا در سمنان میگفتند ما اصلا محضر طلاق نداشتیم اینقدر کم بود باید میرفتیم تهران برای طلاق!" 41 هزار و 757 رویداد طلاق در بهار 1400 به ثبت رسیده است که این آمار در قیاس با آمار مشابه خود در بهار 99 با رشد 16.4 درصدی همراه بوده است.
• عضو هیات رئیسه مجلس" امروز سه دهک جامعه برای خرید یک واحد 70 متری 120 سال باید انتظار بکشند. براساس آمار به طور میانگین قیمت زمین در تهران در طول 10 سال گذشته حدود 40 برابر و قیمت مسکن حدود 20 برابر شده است".
• مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس "امروز حاکمیت یک سفره برای خودش پهن کرده و یک سفره برای مردم. اگر واقعا ما ادعای انقلابی‌گری داریم باید بر سر سفره‌ای بنشینیم که مردم بر سر آن هستند."
• ایران در جدول شاخص اعتبار گذرنامه کشورهای جهان که نهاد پژوهشی «پاسپورت ایندکس هنلی» منتشر کرد، از آخر در جایگاه 16 قرار گرفت و با کشور جمهوری دموکراتیک کنگو هم‌رده است. ایران پارسال در رده‌بندی این نهاد پژوهشی از آخر در رده 13 بود و علت بالاتر رفتن سه پله‌ای جایگاه آن فقط ناشی از این نکته است که سودان، سری‌لانکا و لبنان که پارسال با ایران در یک رده بودند، امسال یک پله سقوط کرده‌اند.
• سید مسعود خاتمی نماینده مجلس " شعار دادیم و به مردم گفتیم که شما ولی نعمت هستید، اما در دل خود انگار ما ارباب هستیم و مردم رعیت."
• هشدار معاون وزیر کشور درباره تغییر نگرش مردم نسبت به حکومت دینی " اگر به دلیل ناکارآمدی‌ها، نگرش مردم به این سمت برود که حکومت دینی در حل چالش‌ها موفق نیست و شاید حکومتی سکولار بتواند مشکلات را حل کند، زنگ خطر برایمان به صدا درمی‌آید."
• معاون وزیر کشور همچنین مواردی از آسیب های اجتماعی را گوشزد کرده است از جمله؛ "نگرش مثبت 27 درصد مردم به مصرف مواد مخدر / اقدام به خودکشی سالانه 100 هزار نفر در ایران / اعتقاد 50 درصد مردم به تحقق کم «عدالت» و برابری در جامعه / سکونت 11 الی 13 میلیون نفر در سکونتگاه‌های غیر رسمی / 300 تا 400 هزار، آمار سالانه سقط جنین غیرقانونی / صیغه‌یابی، آسیب در حال گسترش در فضای مجازی / کاهش تاب آوری مردم ظرف سالیان اخیر و افزایش میل مردم به مهاجرت"
• فردین علیخواه؛ جامعه شناس " می‌دزدند، می‌دزدند و می‌دزدند. مدیر برق می‌گوید تجهیزات برق شهر را می‌دزدند./ مدیر تلفن می‌گوید سیم‌ها و کابل‌های تلفن شهر را می‌دزدند./ پلیس راهور می‌گوید تابلو‌ها و دوربین‌های راهنمایی و رانندگی شهر را می‌دزدند./ مدیر آب و فاضلاب می‌گوید درپوش‌های آهنی سطح خیابان‌ها در شهر را می‌دزدند./ شهردار می‌گوید تجهیزات روشنایی و اقلام آهنی پل‌های سواره و پیاده شهر را می‌دزدند./ می‌دزدند، می‌دزدند و می‌دزدند و من از خودم می‌پرسم دقیقاً چه اتفاق‌هایی باید بیفتد تا مقامات کمی درباره سرنوشت این کشور به فکر روند تا شاید نگران شوند."
• آیت‌الله جوادی آملی "ملت اگر بخواهد بایستد، باید جیبش پر باشد / فقیر از حکومت حرف شنوی ندارد. در اسلام، از «مال» به ستون فقرات یک ملت تعبیر شده، چرا که گاهی مشکلات اقتصادی باعث می شود حتی یک حکومت بزرگ سقوط کند. مسئولان تلاش کنند بین مردم و نان جدایی نیفتد. دست خود را پیش دیگران دراز نکنیم و متکی به خود باشیم. نان طلب کردن از دیگران ننگ است. ما چنین عقیده ای را باید حفظ کنیم و دست خود را پیش دیگران دراز نکنیم و متکی به خود باشیم و مشکلات اقتصادی و سایر مشکلات باعث بی اعتنایی به اصل انقلاب نباشد."
• مهدی‌نصیری، سردبیر پیشین کیهان در کانال شخصی خود نوشت" گزارش «سازمان شفافیت بین‌الملل» درباره شاخص «کنترل فساد مالی داخل کشور» در سال 2021 منتشر شد. طبق این گزارش، ایران در میان 180 کشور، از لحاظ گستردگی فساد مالی در جایگاه 150 و هم‌ردیف با کشورهای گینه، گواتمالا و تاجیکستان قرار گرفته است. در شاخص ادراک فساد کشورها، حتی کشورهایی مانند اوگاندا، بنگلادش، موزامبیک و آنگولا هم پاکتر از ایران بررسی شده‌اند. وضعیت فساد در ایران طی سال‌های اخیر با شتاب قابل ملاحظه‌ای وخیم‌تر شده است به گونه‌ای که مثلا، ایران از لحاظ شاخص ادراک فساد نسبت به سال 2017 میلادی (1395 شمسی)، 20 پله تنزل پیدا کرده است. ایران در آن سال در رتبه 130 قرار گرفته بود."

سخن دومین

بخش دومین این یادداشت که ناظر بر تحلیل کوتاه نویسنده است را با چند پرسش آغاز می کنم.

آیا اصولا می توان آمارهای آورده شده در بخش نخست یادداشت را نشانه ای از شکست کارکردهای سیستم در حوزه های مختلف دانست ویا اینکه نظام برآمده از انقلاب ایران از ابتدا تا کنون، دریای از موفقیت ها و اقدامات سترگی بوده است که هرگز آمارهای آمده شده در این متن گردی بر دامن پاکش نخواهد بود؟

جمهوری اسلامی برآمده از انقلاب به کدام سو می رود؟ آیا آمارها وعبارت های گفته شده برایش بیمناک است و یا اینکه همگی از یک آبشخور تغذیه می شود وهیچ جای نگرانی نیست؟

آنچه از این آمارها می توان فهمید اینکه امروز در آغاز چهل وسومین عمر پیروزی انقلاب، بنظر می رسد وضعیت در بیشتر حوزه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با تلاطم همراه است و جامعه این وضعیت را با بیم وامید دنبال می کند. باید کاری کرد بیم ها را کاهش و امیدها را بیشتر زنده نگه داشت. معاش جامعه پس از 43 سال وابسته به سیاست های دولت هاست و مفهوم عدالت همچنان نهادینه نشده است. طبقه متوسط از هم پاشیده شده و زنگ خطر به صدا درآمده است. اهمیت زمان در توسعه یافتگی و کاستن از مشکلات کنونی برای ما روشن نیست و جامعه نمی داند پس از 4 دهه دیگر، کدام یک از مشکلات کنونی برطرف شده و فرزندان ایران زمین چه سهمی از رفاه و خوشبختی را خواهند داشت. تردیدی نیست اقدامات مهمی نیز در این مدت انجام شده است اما آمارهای رسمی منتشر شده نشان می دهد تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم.

بیش از 4 دهه از عمر انقلاب گذشته است و زمان و سرعت تحولات علیه ماست. یک واقعیت مسلم اینکه، بر خلاف اتوپیای انقلاب؛ ما در منظومه جهان امروز، چندان جایگاهی نداریم و نتوانسته ایم به انسجام در شفافیت و عقلانیت در مناسبات خود با دیگر کشورها برسیم.

انقلاب ایران با تز جمهوری اسلامی بر دوران پادشاهی مهر باطل زد. گفتمان اخلاق، عدالت وبرابری را برجسته کرد و ندای رفاه و خوشبختی را برای فراتر از جامعه خود سرداد؛ اما امروز معاون وزیر کشور درباره تغییر نگرش مردم نسبت به حکومت دینی هشدار می دهد. همه ایرانیان آرزو دارند یک روز بیم و نگرانی در جامعه کمتر شود وامیدها جوانه بزند و آمارهای حقیقی از رشد، توسعه وعقلانیت در گفتار مسئولان جاری گردد.