آمریکا در برزخ تصمیم‌گیری

متحدان ایران در عراق و سوریه از آغاز جنگ غزه تاکنون حدود 140 حمله موشکی و پهپادی علیه نیروهای آمریکایی انجام داده اند. به گفته فرماندهی مرکزی آمریکا، شاید شدیدترین آنها در 20 ژانویه با شلیک رگبار «موشک های بالستیک و راکت های متعدد» به پایگاه عین‌الاسد در غرب عراق رخ داد. گزارش ها حاکی از آن است که پدافند هوایی پاتریوت اکثر آنها را رهگیری کرد، اما برخی از آنها به پایگاه اصابت کردند و تعداد نامعلومی از آمریکایی ها و عراقی ها یا دچار ضربه مغزی یا مجروح شدند.

تاکنون عملیات آمریکا علیه نیروهای محلی نیابتی بوده است. اما بایدن اکنون با فشار فزاینده ای برای انجام اقدامات قوی تر علیه ایران مواجه خواهد شد. این یک معضل برای آمریکا است: «اگر هیچ کاری نکنند، آمریکا ضعیف به نظر می رسد؛ اگر تلافی کنند، رئیس‌جمهور در یک سال باقی مانده تا انتخابات با خطر جنگ جدیدی روبه‌رو خواهد شد.» در همین حال، در یمن، آمریکا هفتمین یورش خود را علیه نیروهای شبه نظامی یمن که بخش اعظم کشور را اداره می‌کند، انجام داد؛ این حملات آمریکا در تلاش برای جلوگیری از شلیک موشک به کشتی هایی بود که از تنگه باب‌المندب عبور می‌کنند. حوثی ها اعلام کرده اند که در حمایت از فلسطینی ها، علیه کشتی هایی که به سمت اسرائیل حرکت می‌کنند یا کشتی های جنگی غربی، اقدام می‌کنند.

بایدن اعتراف کرده که حملات آمریکا، ارتش یمن را متوقف نخواهد کرد. با این حال، واشنگتن پست گزارش می‌دهد که دولت بایدن با وجود تردید برخی مقامات در حال تهیه پیش نویس طرح هایی برای یک «کارزار نظامی پایدار» در یمن است. به گزارش اکونومیست، در همین حال، در لبنان، قدیمی ترین و قدرتمندترین متحد منطقه ای ایران، حزب الله، گروه شبه‌نظامی شیعه که یک حزب سیاسی هم به شمار می‌رود، دائما با نیروهای اسرائیلی در حال تبادل آتش است. این کشور حمایت خود را از حماس اعلام کرده اما وارد جنگ علیه اسرائیل نشده است. دولت بایدن بلافاصله پس از حملات 7 اکتبر به اسرائیل کمک کرد تا از حمله پیشگیرانه علیه حزب‌الله منصرف شود. اما اسرائیل تهدید کرده که اگر دیپلماسی نتواند نیروهای حزب‌الله را متقاعد کند که تیراندازی را متوقف کنند و از منطقه مرزی دور شوند، در خاک لبنان اقدام خواهد کرد.

بنابراین، آمریکا و ایران در حال انجام یک اقدام متعادل کننده پرمخاطره هستند. ایران به متحدان خود در «محور مقاومت» کمک کرده است تا حملاتی را با هدف تضعیف اسرائیل، جابه‌جایی آمریکا و بی اعتبار کردن کشورهای عربی که با اسرائیل صلح کرده اند (یا به دنبال آن هستند) ترتیب دهند. آمریکا نیز به نوبه خود دست به اقدامات تلافی جویانه محدودی زده است. باوجودی‌که هر دو از درگیری مستقیم اجتناب کرده اند اما ممکن است تعادل برقرار نباشد.

اسرائیل در کنار رویارویی آشکار با حماس و حزب الله، جنگی نه‌چندان محرمانه علیه ایران و متحدانش به راه انداخته است. در اواخر دسامبر یک فرمانده سپاه در حمله هوایی مشکوک اسرائیل در دمشق جان باخت. یک هفته بعد، صالح العاروری، یکی از مقامات ارشد حماس، در حمله ای به پایگاه حزب‌الله در جنوب بیروت ترور شد. در 20 ژانویه یک حمله موشکی دیگر در دمشق پنج عضو سپاه از جمله حجت الله امیدوار، رئیس اطلاعات نیروی قدس سوریه، بازوی عملیات خارجی سپاه ترور شد. در 4 ژانویه، مشتاق الجواری، یکی از رهبران حرکت النجبا، گروهی که در حمله به نیروهای آمریکایی دست داشت، با حمله پهپادی آمریکا به مقر او در بغداد جان باخت.

در عین حال، در داخل ایران نیز برخی عملیات های تروریستی انجام شد که می‌توان به بمب گذاری انتحاری در مراسم سالگرد قاسم سلیمانی در کرمان اشاره کرد؛ عملیاتی که گروه داعش خراسان مسوولیت آن را بر عهده گرفت. همچنین اخیرا عملیاتی را در شرق بلوچستان توسط گروهک جیش العدل شاهد بودیم که به جان باختن دست کم 11 پلیس منجر شد. علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران استدلال می‌کند که حکومت ایران اکنون احساس می‌کند باید «بازدارندگی را بازگرداند» و اوضاع را به دست بگیرد.

هفته گذشته ایران عملیات موشکی را علیه مواضع تروریست ها در سه کشور همسایه انجام داد؛ یعنی علیه اهداف تروریستی در سوریه و پاکستان و یک پایگاه جاسوسی اسرائیل در کردستان عراق. حمله به پاکستان منجر به حمله موشکی تلافی‌جویانه به ایران شد؛ اما به نظر می‌رسد هر دو کشور اکنون از لبه پرتگاه عقب نشینی کرده اند. آقای واعظ می گوید: «ایرانی ها همچنان از ریسک گریزان هستند. آنها می خواهند این تصور را که آنها در نقطه ضعف هستند، تغییر دهند. اما به طور همزمان این تصور وجود دارد که اسرائیل برای آنها تله گذاشته است؛ حال یا برای توجیه تمدید جنگ یا کشاندن ایالات متحده به آن.»

از جانب دولت بایدن، مقامات اصرار دارند که خواهان جنگ منطقه ای نیستند. در سال 2020، دونالد ترامپ، سلف بایدن، در پاسخ به حملات شبه‌نظامیان طرفدار ایران به نیروهای آمریکایی، دستور ترور قاسم سلیمانی را صادر کرد. این امر باعث شد تا شلیک موشک های بالستیک ایران به سمت عین الاسد را شاهد باشیم. یعنی شبیه به همین حملاتی که 20 ژانویه انجام گرفت. اما ترامپ به حملات ژانویه2020 پاسخی نداد. بایدن محتاط است. او نمی خواهد در زمانی که آمریکا با حمایت از اوکراین در جنگ خود علیه روسیه ضعیف شده و تلاش می‌کند از جنگی دیگر علیه چین بر سر تایوان جلوگیری کند، به جنگی در خاورمیانه کشیده شود. علاوه بر این، بایدن به دنبال انتخاب مجدد در سال‌جاری است.

در عراق و سوریه، نیروهای آمریکایی متناسب و به همان میزانی که به مواضع آنها حمله می‌شود، پاسخ نمی دهند. به طور مشابه در یمن نیز، آمریکا با حملات محدود به آنها پاسخ داد. یعنی در ابتدا به سرنگونی موشک ها و پهپادهایی که اسرائیل را تهدید می کردند یا عبور و مرور کشتی های عبوری را محدود کرده بودند، روی آوردند. همچنین آمریکا پیش از حمله مستقیم به حوثی ها هشدار داده بود و با قطعنامه شورای امنیت اقدامات بعدی خود را تضمین کرد. آرون دیوید میلر از بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، یک اتاق فکر در واشنگتن دی سی، می گوید: «دولت می داند که مشکلی بدون راه حل دارد. فقط می‌تواند برای مدیریت آن تلاش کند.»

جو بایدن بسیار امیدوار است که اسرائیل به زودی پیروز شود، یا حداقل جنگ خود در غزه را محدود کند، و به این ترتیب از خشونت در سراسر منطقه بکاهد. اما اسرائیل نه حماس را توانسته از بین ببرد و نه گروگان هایش را بازگردانده است و نشانه اندکی از آمادگی برای توقف جنگ نشان می‌دهد. تعداد کشته‌شدگان فلسطینی از 25000 نفر گذشته است. برخی اسرائیل را به نسل‌کشی متهم می‌کنند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به صراحت درخواست بایدن برای تشکیل کشور فلسطینی در آینده را رد می‌کند.

در حالی که بایدن برای حفظ میدان در خاورمیانه تلاش می‌کند، آقای میلر می گوید که یک حمله ناگوار یا تروریستی ممکن است با جنگ منطقه ای فاصله‌ای داشته باشد. اما اگر این روند ادامه پیدا کند و یکی از این حملات منجر به کشته شدن تعداد قابل‌توجهی از آمریکایی ها شود، دولت چاره ای جز حمله نخواهد داشت.

• احتمال جنگ منطقه‌ای گسترده پایین است
• هسته‌ای زیرسایه جنگ غزه
• توافق غیر‌رسمی ایران و آمریکا هنوز محتمل است
• دفاع رئیسی از ماهیت دموکراتیک حماس
• هشدارهای کلمه‌ای ایران و آمریکا