پزشکی قانونی، پرکار در سال 98

سازمان پزشکی قانونی کشور سالانه حدود 2.5 میلیون گزارش و گواهی در پاسخ به مقامات قضایی و دستگاه‌های استعلام کننده صادر می‌کند، امروزه سازمان پزشکی قانونی کشور با استفاده از روش‌های علمی روز دنیا و تجهیزات و امکانات نوین و پیشرفته به یکی از قطب‌های علمی کشور و منطقه در امور تخصصی پزشکی قانونی مبدل شده به گونه‌ای که در پاره‌ای از عرصه‌های علمی از مراکز منحصر به فرد کشور به شمار می‌رود. تبادلات علمی و آموزشی گسترده سازمان پزشکی قانونی با مراکز علمی در داخل و خارج از کشور و همکاری با بخش‌های اجرایی و پیشگیری در سطح کشور، به طور بالقوه و بالفعل این سازمان را از پتانسیل بالایی برای امور پژوهشی و آموزشی کاربردی جهت ارتقای کمی و کیفی خدمات کارشناسی خود و حوزه‌های مرتبط با بهداشت و سلامت و نیز توسعه مبانی علمی کشور برخوردار ساخته است. سازمان پزشکی قانونی با بهره گیری از علوم روز پزشکی قانونی، مسیر صدور احکام قضایی را برای قاضی و مرجع صدور حکم هموار می‌کند.

راه اندازی آزمایشگاه ها و تجهیز مراکز پزشکی قانونی در تشریح عملکرد حوزه پزشکی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی در سال گذشته می توان به تکمیل تجهیزات آزمایشگاهی 11 مرکز، تهیه و تامین تجهیزات واحدهای معاینات بالینی 14 مرکز پزشکی قانونی، راه اندازی 9 مرکز تشریح در شهرستان‌های فاقد تالار تشریح و تکمیل تجهیزات مورد نیاز واحدهای تشریح 12 مرکز و تکمیل تجهیزات گروه‌های بررسی صحنه جرم سه مرکز در سطح کشور اشاره کرد. با تلاش همکاران این سازمان میزان متوسط زمان پاسخدهی در حوزه‌های مختلف تخصصی طی سال‌های قبل کاهش یافته به طوری که متوسط زمان پاسخ دهی در حوزه معاینات از دو ساعت در سال‌های گذشته به حدود یک ساعت، در حوزه کمیسیون‌ها از حدود پنج ماه به کمتر از یک ماه و در حوزه تشریح از حدود 6 ماه به نزدیک دو ماه رسیده است. با توجه به افزایش کیفیت گواهی‌های صادره را از جمله اهداف اساسی سازمان در کنار سرعت بخشی به ارائه خدمات و برگزاری 185 دوره آموزشی تخصصی در حوزه‌های مختلف فعالیت‌های سازمان در سال 1397 و نیز تدوین، بازنگری و اصلاح 23 دستورالعمل مربوط به حوزه‌های مختلف معاینات، کمیسیون ها، آزمایشگاه و تشریح را در این راستا از خدمات این سازمان در سال گذشته است. با توجه به حضور موثر کادر تخصصی سازمان پزشکی قانونی در بحران‌های مختلف، تجهیز استان‌ها به تجهیزات مدیریت بحران و ایجاد فضای فیزیکی مختص مدیریت بحران را از دیگر اقدامات سازمان پزشکی قانونی کشور در یکسال گذشته است و مراکز 5 استان کشور در راستای افزایش دامنه و کیفیت ارائه خدمات در زمان وقوع بحران‌ها به تجهیزات مدیریت بحران تجهیز شدند و همچنین در پنج استان دیگر، فضای فیزیکی مناسب جهت استفاده در مواقع بحران ساخته و یا مورد بهسازی قرار گرفته است.

بانک ژنتیک در راستای تشکیل بانک هویت ژنتیک ایران، بر اساس برنامه پنجم توسعه و در راستای تسهیل و ارتقای کیفیت رسیدگی به پرونده ها، قوه قضائیه با همکاری سازمان پزشکی قانونی، دادستانی کل کشور و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلف به تهیه شناسنامه ژنتیکی از افراد با بهره گیری از نیروهای متخصص و روش‌ها و تجهیزات کارآمد شد. با جذب و تربیت نیروهای متخصص در این حوزه و راه اندازی 10 مرکز ژنتیک در سطح کشور، بزرگ‌ترین و به نوعی منحصر به فردترین شبکه آزمایشگاه‌های ژنتیک در منطقه شکل گرفت و این شبکه گسترده در برهه‌های مختلف زمانی در مدیریت حوادث دسته جمعی و اتفاقات ناگواری که برای هموطنان در داخل یا خارج از کشور حادث شده است کارایی خود را به اثبات رسانده و در تمامی موارد فصل الخطاب تعیین و تشخیص هویت قربانیان بوده است. با نشست‌های مشترک بین نمایندگان سازمان پزشکی قانونی کشور، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و دادستانی کل کشور این امر محقق شد و 89 عنوان مجرمانه به عنوان دامنه شمول بانک ژنتیک تعیین و مورد تصویب هیئت مدیره بانک ژنتیک قرار گرفت. اخذ نمونه از مجرمین در حل پرونده‌های جنایی حل نشده و جلوگیری از گمنامی مجرمین و پیشگیری از وقوع جرم می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد، از اخذ بیش از 52 هزار نمونه بیولوژیک با همکاری سازمان زندان‌ها در سراسر کشور و تهیه بیش از ده هزار پروفایل ژنتیکی مجرمین در سال 97 می توان نام برد. نرم افزار داخلی بانک ژنتیک با اتکا به دانش نیروهای متخصص داخلی تولید شده است که به زودی و با طی مراحل پایانی و گذراندن تست‌های مربوط مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. با تولید این سامانه، کشورمان در زمره معدود کشورهای دارنده نرم افزار مستقل بومی بانک جامع ژنتیک قانونی قرار خواهد گرفت. در تشریح عملکرد حوزه آموزش و پژوهش سازمان پزشکی قانونی کشور می توان گفت، در یکسال گذشته 69 دوره آموزشی ویژه قضات دادگستری با عناوین مختلف از جمله تازه‌های پزشکی قانونی، آشنایی با فرآیندهای پزشکی قانونی، بررسی صحنه جرم جهت قضات، ژنتیک قانونی، آشنایی با مواد مخدر، روانگردان‌ها و عوارض جسمی آنها، تروماتولوژی قانونی، مرگ‌شناسی، اصول و معیارهای تعیین سن، تحمل کیفرو ابعاد قضایی آن، رسیدگی به دعاوی و تغییر جنسیت، تاثیر پزشکی قانونی در دادرسی‌ها و... برگزار شده است. اجرای 73 دوره آموزه‌های قانونی جهت آموزش جامعه پزشکی با عناوین مرگ و میرهای مرتبط با بارداری، قوانین و حقوق حرفه‌ای پزشکی، آشنایی با قوانین و مقررات و پیشگیری از قصور پزشکی، سقط درمانی و اندیکاسیون‌های قانونی، مسئولیت کادر درمان در قصور پزشکی، تعیین علت فوت و صدور جواز دفن، کارگاه معاینات زنان جهت متخصصین زنان و زایمان، اخلاق حرفه‌ای و قصور پزشکی و ملاحظات پزشکی قانونی، مبانی قصور و حقوق حرفه‌ای و...، همچنین ارائه آموزش به دستیاران تختصصی در رشته‌های مختلف از جمله پزشکی قانونی، روانپزشکی، طب کار و... و نیز ارائه آموزش به دانشجویان رشته‌های مختلف پزشکی، حقوق، مامایی و.. از دیگر اقدامات مورد اشاره رییس سازمان پزشکی قانونی در حوزه آموزشی سازمان در سال 1397 بود. با توجه به توسعه روز افزون علوم پزشکی‌قانونی و لزوم به روزرسانی علمی سازمان در تمامی حوزه‌های تخصصی، حوزه پژوهشی تلاش می‌کند تا با انجام و یا همکاری در طرح‌های پژوهشی علاوه بر دستیابی به نتایج علمی جدید، زمینه ارتقاء و بهبود روش‌های بالینی و آزمایشگاهی را فراهم آورد، بهره گیری از همکاری‌های مشترک با دانشگاه‌های علوم پزشکی و مجموعه‌های علمی داخل و خارج از کشور و شرکت در همایش‌های علمی و ارائه مقاله در مجلات داخلی و خارجی و چاپ مجله علمی پزشکی قانونی و کتب تخصصی از عرصه‌های فعالیت حوزه پژوهش در سازمان به شمار می‌رود. در اجرای پروژه‌های مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در حوزه‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی و جرایم می توان به اجرای 87 پروژه و پژوهش تحقیقاتی مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در 18 استان کشور در کنار انجام 16 طرح پژوهشی مستقل، از دیگر اقدامات سازمان در حوزه پژوهشی اشاره کرد. اجلاس دوم روسای پزشکی قانونی کشورهای در حال توسعه که منجر به تشکیل سازمان بین المللی پزشکی قانونی شد را از جمله اقدامات سازمان در حوزه بین الملل در سال گذشته است

میزان رضایتمندی از عملکرد دستگاه قضایی از 30 درصد به 78 درصد رسیده است سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده بر اساس نظرسنجی های صورت گرفته در شهریور گذشته، میزان رضایتمندی از عملکرد دستگاه قضایی از 30 درصد به 78 درصد رسیده است. افزایش اطمینان به دستگاه قضایی به خاطر ساز و کار جدیدی است که در قوه قضائیه ایجاد شده و کاهش اطاله دادرسی را به همراه داشته است زیرا مردم همواره نگران طولانی شدن زمان رسیدگی به پرونده ها هستند، مردم و به ویژه قشر محروم که چه بسا زبان گویایی در دفاع از خود نداشته باشند، باید قوه قضاییه را ملجا و پناهگاه خود بدانند که تلاش می کنیم در این زمینه به درستی عمل کرده و حقوق مردم را تامین کنیم. در پزشکی قانونی از دیرباز ظرفیت های علمی و مردمی مورد استفاده قرار گرفته اند از جمله در کمیسیون ها که هم اکنون بیش از 4 هزار پزشک و کارشناس با کمیسیون های پزشکی قانونی همکاری می کنند. امروز در قوه قضاییه و به ویژه پزشکی قانونی چند هدف مهم در دستور کار است که از آن جمله می توان به دقت در صدور گواهی ها، کم کردن زمان رسیدگی به پرونده ها و تکریم و حفظ شان و منزلت مردم اشاره کرد.

 پزشکی قانونی و گواهی فوت های حادثه کرمان در خصوص علت فوت اعلام شده درگذشتگان حادثه مراسم تشییع سردار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی در کرمان، روند انجام معاینات متوفیان و صدور گواهی ها در این سازمان بر اساس موازین علمی انجام شده و علل فوت نیز بر اساس استاندارد های تعیین علت فوت تدوین و اعلام شد.

رتبه اول پزشکی قانونی در سطح منطقه در سال 2019 رتبه پزشکی قانونی کشور در سطح دنیا 15 بود در حالیکه این رتبه در سطح منطقه خاورمیانه اول است، هر چند در تولیدات علمی و طرح های پژوهشی در کشور رشد قابل توجهی داشت، اما در شاخص توسعه نیروی انسانی رتبه کشور در دنیا 65 است که باید ارتقای این رتبه را هم مورد توجه قرار گیرد. در حوزه تولیدات علمی در سطح جهان در جایگاه شانزدهم قراردارد در حالی که در سطح منطقه در رتبه اول قرار داریم. پزشکی قانونی به عنوان دستگاهی مستقل در قوه قضاییه است که با همگرایی دیدگاه های فقهی، حقوقی و پزشکی، عرصه ای برای ارائه نظرات کارشناسی در امور پزشکی، با هدف تشخیص صحیح موضوع در روند دادرسی در محاکم قضایی را فراهم می سازد و طی این فرآیند، در اجرای عدالت در جامعه اسلامی نقشی بی بدیل را برعهده دارد. این سازمان با مطالعات و تحقیقات مستمر و نشست های هم اندیشی مکرر با کارشناسان زبده فقهی، حقوقی و پزشکی مراکز علمی و تحقیقاتی، درخصوص کارشناسی تعیین خسارت، در جرائم علیه تمامیت جسمانی اشخاص، در چارچوب موازین فقهی، قانونی وعلمی، صاحب سبک بوده و مدعی مرجعیت علمی در این زمینه در میان تمامی کشورهای اسلامی است. در حال حاضر با عنایت به حضور متخصصین متبحر پزشکی قانونی و ژنتیک قانونی و وجود تالارهای تشریح مجهز در مراکز قطب آموزشی و داشتن ده مرکز آزمایشگاهی ژنتیک قانونی مجهز در 10 استان کشور، در بحث مدیریت اجساد متلاشی به جای مانده در حوادث دسته جمعی و تعیین هویت آن ها با حداکثر سرعت و دقت، قابلیت استقرار در قله مرجعیت علمی در منطقه را داراست. در حوزه آموزش پزشکی، سازمان پزشکی قانونی کشور، با توجه به دارا بودن فضاهای فیزیکی مناسب شامل تالارهای تشریح، آزمایشگاه های قانونی مجهز، بخش های معاینات بالینی و کمیسیون ها، با گستردگی هرچه تمام تر و با عنایت به حضور متخصصان پزشکی قانونی و متخصصان سم شناسی، روانپزشکی، ژنتیک و پاتولوژی قانونی متبحر و با تجربه و مراجعه کیس های فراوان و متنوع، به منظور آموزش علوم پزشکی قانونی، برای بسیاری از گروه های پزشکی و غیرپزشکی در عرصه های داخلی و بین‌الملل در مسیر مرجعیت علمی قرار دارد و برای نائل شدن به مرتبه مرجعیت علمی، نیاز مبرم به همکاری دانشگاه های علوم پزشکی و گروه های آموزشی دانشگاه ها نظیر گروه های پزشکی قانونی، روانپزشکی، آسیب شناسی، آناتومی و.... دارد.

شناسایی اجساد جانباختگان سقوط هواپیمای اوکراین تمامی پیکرهای دارای نمونه ژنتیکی بستگان، مورد شناسایی قرار گرفتند و از اجساد شناسایی شده به خانواده ها تحویل شده است و از قربانیان حادثه سقوط هواپیمای اوکراین 169 پیکر در مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران شناسایی شدند، تمام پیکرهایی که بستگان آنان برای اخذ نمونه به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند و یا پروفایل ژنتیکی آنان برای تطبیق به پزشکی قانونی تهران ارسال شد، شناسایی شده اند. یک فروند هواپیمای بوئینگ 737 متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال با شماره پرواز 752 با 167 مسافر در ساعت 6 و 12 دقیقه صبح چهارشنبه 18 دی ماه از فرودگاه امام (ره) به مقصد کی‌یف پرواز خود را آغاز کرد.

اسامی جانباختگان حادثه واژگونی اتوبوس آزادراه زنجان - تبریز هویت هشت تن از جانباختگان حادثه واژگونی اتوبوس مسافربری اصفهان - تبریز توسط پزشکی قانونی استان زنجان احراز و برای آنان جواز دفن صادر شد در این حادثه که بامداد روز 14 مهر ماه در کیلومتر 20 اتوبان زنجان به تبریز اتفاق افتاد، 9 نفر از هموطنان جان خود را از دست دادند که اجساد آنان برای برای تعیین علت فوت و صدور جواز دفن به پزشکی قانونی زنجان منتقل شد.

فرایند ارزیابی سلامت متقاضیان دریافت جنین اهدایی در مراکز پزشکی قانونی یکی از خدمات سازمان پزشکی قانونی کشور در بخش معاینات بالینی، معاینات مربوط به اهدای جنین است که به طور متوسط سالانه حدود سه هزار مراجعه را در بر می گیرد. زوجینی که متقاضی دریافت جنین اهدایی هستند برای ارزیابی سلامت جسمانی و روانی به پزشکی قانونی ارجاع می شوند که پس از بررسی های کارشناسی در صورت تأیید سلامت برای آنان گواهی صادر می شود.

اسامی متوفیات زلزله آذربایجان شرقی سازمان پزشکی قانونی کشور اسامی پنج کشته زلزله بامداد 17 آبان ماه را که در استان آذربایجان شرقی اتفاق افتاد، اعلام کرد.

شناسایی هویت 12 جانباخته حادثه برخورد تریلی با مینی‌بوس در گنبد هویت 12 تن دیگر از جانباختگان حادثه برخورد تریلی با مینی بوس در گنبد کاووس که 30 شهریورماه امسال اتفاق افتاد، مشخص شد. با بررسی و انجام آزمایش DNA بر روی اجساد حادثه برخورد تریلی با مینی بوس در محور مراوه تپه - گنبد، هویت 12 تن دیگر از جانباختگان این حادثه پس از انجام آزمایشات DNA در پزشکی قانونی شیراز مشخص شد.

تهیه و ذخیره 20 هزار پروفایل ژنتیکی از مجرمان تحت پوشش بانک ژنتیک بانک‌های ژنتیکی با کاربرد هویتی و کمک به شناسایی مجرمین و تسریع حل پرونده‌های قضایی و جنایی در کشورهای پیشرفته دنیا شکل گرفته است و عملا نشان داده است که نه تنها توانایی تسریع در پاسخدهی به پرونده‌های مربوطه را دارد بلکه می‌تواند نقش پیشگیری از وقوع جرم داشته باشد. بانک هویت ژنتیک ایران درراستای گسترش عدالت اجتماعی در قانون پنجم برنامه توسعه به صورت صریح طرح و براساس این قانون قوه قضاییه با همکاری سازمان پزشکی قانونی کشور، دادستانی و نیروی انتظامی مکلف به تشکیل بانک ژنتیک از افراد با هدف جلوگیری از اطاله دادرسی، پیشگیری از وقوع جرم، احقاق حق و تقویت بررسی صحنه جرم تشکیل شد. در سال 92 رئیس وقت قوه قضاییه در قالب یک آیین نامه سازمان پزشکی قانونی کشور را به تشکیل این بانک مکلف کرد که که متعاقب آن، این سازمان نیز نسبت به تقویت زیر ساخت‌های آزمایشگاهی و نیروی انسانی متخصص اقدام نمود. در حال حاضر 10 آزمایشگاه ژنتیک قانونی در سطح کشور مشغول به فعالیت هستند، آزمایشگاه‌های سازمان در کنار وظایف خود در حل و فصل پرونده‌های قضایی، به صورت موازی به این پروژه ملی در حوزه علمی کشف جرم کمک می‌کنند؛ آزمایشگاه تشخیص هویت پلیس آگاهی ناجا نیز در کنار وظایف محوله، دراین حوزه نیز با بانک ژنتیک همکاری داشته و جهت کشف علمی جرم و مطابقت نمونه‌های بیولوژیک در صحنه‌های جرم از خدمات این سامانه استفاده خواهند نمود.

شمار کشته های سیل ابتدای سال به 76 نفر رسید وقوع سیل دراواخر سال 97 وابتدای سال 89 در مناطق و استان های مختلفی در کشور منجر به جانباختن هوطنان متاثر از سیل شد که اجساد این در گذشتگان به پزشکی قانوی ارجاع و شناسایی و تعیین هویت شد و به خانوادهایشان تحویل داده شد.

افتتاح ساختمان و ادارات پزشکی قانونی در سالی که گذشت سازمان پزشکی قانونی ساختمان ها و ادارات پزشکی قانونی را در شهرستان ها افتتاح کرد که از آن جمله می توان به افتتاح سالن تشریح پزشکی قانونی یاسوج، اداره پزشکی قانونی شهرستان نهاوند، افتتاح ساختمان پزشکی قانونی شهرستان پاوه، افتتاح ساختمان جدید پزشکی قانونی شهرستان بابل، امضای تفاهم نامه همکاری با پزشکی قانونی با پژوهشگاه قوه قضایی، بررسی پروند ها در کمیسیون طریق ویدئو کنفرانس و امضای تفاهم نامه پزشکی قانونی با کمیته تحقیقات قضایی کشور بلاروس اشاره کرد.

• سازمان پزشکی قانونی کشور
• قوه قضاییه