بررسی احزاب اکثریت مجلس شورای اسلامی از دوره نخست تا دوره یازدهم

به گزارش خبرنگار حوزه احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، چند روز از برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی گذشته و اغلب احزاب و جریانات سیاسی لیست‌های افراد موردنظر خود را به مردم معرفی کردند.

برخی از جناح‌ها در این میان به رد صلاحیت نامزد‌های خود اعتراض داشتند. البته این اعتراض‌ها و انتقاد به وضعیت تائید یا رد صلاحیت‌ها امری غیر عادی نیست و از نخستین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی وجود داشته است. تاکنون 10 دوره از مجلس شورای اسلامی تشکیل شده و این آرای مردم بوده که همواره جمهوریت نظام را اثبات کرده و نامزد‌های موردنظر مردم به مجلس شورای اسلامی وارد شده اند.

البته در این میان نقش برخی از افراد و گروه‌ها در حمایت از نامزد‌ها و یا افراد خاص بی تاثیر نبوده است. این حمایت‌ها گاهی حتی بر آرای مردم نیز تاثیر داشته و در برخی اوقات باعث ورود برخی طیف‌های خاص به مجلس شده، امری که طبق قوانین انتخابات خلاف و غیرقانونی است.

در این گزارش قصد داریم تا بررسی کنیم که کدام طیف‌ها و جریانات در این 10 دوره به مجلس وارد شده و اقلیت یا اکثریت را برعهده داشته اند.

24 اسفندماه 58 است، یکسال از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن ماه سال 57 گذشته که کشور و انقلاب برای برگزاری انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی آماده می‌شود. اما کشور در شرایطی قرار دارد که دولت موقت به ریاست مهدی بازرگان در اردیبهشت همان سال استعفا داده و 15 بهمن ماه ابوالحسن بنی صدر به ریاست جمهوری رسیده، اما چون نظام کشور هنوز پارلمانی است رئیس جمهور باید منتظر تشکیل مجلس باشد تا نخست وزیر موردنظر وکلای ملت انتخاب شود.

در این انتخابات چند جریان با نام های ائتلاف بزرگ، دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور، گروه همنام، حزب توده، جبهه ملی ایران، شورای مرکزی کاندیداهای انقلابی و ترقی‌خواه و مستقل‌ها در این دوره شرکت داشتند.

احزاب حاضر

ائتلاف بزرگ؛ شامل جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی معلمان، نهضت زنان مسلمان، سازمان فجر اسلام، اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهر ری و بنیاد الهادی - 31 درصد به رهبری حجت الاسلام و المسلمین سید علی خامنه‌ای

جبهه ملی ایران؛ 3 درصد

گروه همنام؛ نهضت آزادی 7 درصد به رهبری مهدی بازرگان

دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور؛ حامیان ابوالحسن بنی صدر - 12 درصد

شورای مرکزی کاندیدا‌های انقلابی و ترقی‌خواه؛ گروهک منافقین - بدون نماینده: مسعود رجوی رهبر منافقین از تهران (با 530 هزار رأی) و 29 کاندیدای دیگر آنها از شهرستان‌ها به مرحله دوم رسیدند، اما هیچ‌یک از آن‌ها در دور دوم انتخاب نشدند.

مستقل‌ها؛ 43 درصد

در اولین اقدام مجلس که در تعامل با رئیس‌جمهور وقت برای تعیین نخست وزیر صورت گرفت، حاکی از همراهی منفرد‌ها با فراکسیون ائتلاف بزرگ بود و به‌طور تقریبی 2/3 کل نمایندگان با فراکسیون نیرو‌های مذهبی همراهی می‌کردند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره ساز و کار خاصی برای احراز صلاحیت ها وجود نداشت و ملاک بیشتر مردم برای انتخاب نمایندگان، توصیه های امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بود. در این دوره مجموعا 3 هزار و 694 نفر برای شرکت در انتخابات داوطلب شدند که از این میزان حدود 1900 نفر برای شرکت در انتخابات نهایی شدند.

نامزدهای نهایی حدود 1900 نفر بودند (540 نفر برای تهران) که سر 270 کرسی رقابت می‌کردند. از این 270 کرسی، 85 کرسی معادل 36/32 درصد به حزب ائتلاف بزرگ اسلامی، 33 کرسی معادل 14/1 درصد به دفتر هماهنگی همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور، 20 کرسی معادل 8/54 درصد به نهضت آزادی، 4 کرسی معادل 1/7 درصد به جبهه ملی ایران اختصاص پیداکرد. گروهک منافقین، اما حائز هیچ کدام از آراء نشد.

در واقع بیشتر آراء در این دوره به نیرو‌های پیرو خط امام اختصاص داشت. این مجلس از 7 خرداد 1359 تا 6 خرداد 1363 فعالیت کرد. این مجلس به ترتیب شهید محمدعلی رجایی و میرحسین موسوی را به نخست وزیری برگزید. با توجه به ترکیب اعضاء می‌توان مجلس اول را متنوع‌ترین و سیاسی‌ترین مجلس در طول حیات جمهوری اسلامی تا به امروز خواند.

در واقع با بررسی نماینده های این دوره از مجلس مشاهده می‌کنیم که حزب جمهوری اسلامی که در آن زمان راست سنتی خطاب می شد اکثریت کرسی ها را در اختیار داشت.

انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که عراق از سال 59 تهاجم خود را به کشورمان آغاز کرده بود و ایران در وضعیت تحریم شدید سیاسی، نظامی و اقتصادی قرارداشت. سکان اداره کشور از ابتدای دهه 60 در اختیار حجت الاسلام سید علی خامنه‌ای رئیس جمهور و میرحسین موسوی نخست وزیر قرار داشت. انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی در دو مرحله یعنی در روز‌های 26 فروردین و 27 اردیبهشت 1363 برگزار شد.

احزاب حاضر

حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز به ریاست آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان جناح راست سنتی و دفتر تحکیم وحدت به رهبری حجت الاسلام مهدی کروبی به عنوان جناح چپ در این دوره شرکت کردند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی، حدود 1592 نفر آمادگی خود را برای کاندیداتوری اعلام و ثبت‌نام کردند که از این بین حدود 266 نفر از داوطلبان صلاحیت‌شان توسط هیئت‌های اجرایی و شورای نگهبان رد شد. از تعداد 1326 نفر تأیید صلاحیت شده، 115 نفر انصراف دادند.

برگزاری

برگزاری انتخابات این دوره مجلس با تصرف بخش‌هایی از مناطق مرزی کشور توسط نیروهای بعثی عراق مصادف بود. ولی با این وجود، انتخابات در 193 حوزه انتخابیه برای انتخاب 270 نماینده در موعد مقرر برگزار شد. نحوه اجرای انتخابات نیز به سه صورت برگزار شد: 1 - سراسری مستقیم، 2 - سراسری غیرمستقیم و 3 - سراسری برای اقلیت‌های دینی

انتخابات سراسری مستقیم شامل 187 حوزه انتخابیه بود و انتخابات سراسری غیرمستقیم در شهرهای جنگ‌زده شامل آباده، دهلران، مهران، دشت آزادگان، قصرشیرین و خرمشهر انجام شد. انتخابات سراسری برای اقلیت‌های دینی نیز شامل ارامنه شمال و ارامنه جنوب، آشوری و کلدانی، کلیمیان و زرتشتیان بود.

نتیجه

در این دوره تعداد کرسی‌های مجلس تغییر نکرد و رقابت بر سر هر 270 کرسی مجلس شورای اسلامی انجام شد. در این دوره حزبی می‌توانست پیروز شود که 50 درصد به علاوه 1 یعنی 136 کرسی را کسب کند.

در این انتخابات، کاندیدا‌های حزب جمهوری اسلامی و جامعه روحانیت مبارز اکثریت آراء را از آن خود کرده و به پیروزی قاطع در انتخابات دست یافتند.

آیت‌الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی که آن دوره به عنوان گزینه اصولگرایان و نیروهای خط امام با پیروزی در این انتخابات به ریاست مجلس رسید و بیشتر کرسی های این دوره به اصولگرایان یا همان جناح راست سنتی رسید. نواب رئیس حجج الاسلام محمد یزدی، مهدی کروبی و محمدمهدی ربانی املشی بودند.

انتخابات سومین دوره مجلس شورای اسلامی در شرایط برگزار شد که کشور در حال عبور و گذر از پیچ و گردنه دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بود. این انتخابات در دو مرحله و در روزهای 19 فروردین 1367 و 23 اردیبهشت 1367 برگزار شد.

احزاب حاضر

دو حزب جامعه روحانیت مبارز به ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان جناح راست سنتی و مجمع روحانیون مبارز به ریاست حجت الاسلام مهدی کروبی به عنوان جناح چپ دو طیف عمده حاضر در انتخابات سومین دوره مجلس بودند.

آمار تائید و یا رد صلاحیت

در این دوره از انتخابات یک هزار و 999 نفر برای نمایندگی مجلس داوطلب شدند که از میزان تائید و یا رد صلاحیت های این دوره آمار دقیقی در دسترس نیست.

نحوه برگزاری 

در طول دوره‌ی سوم مجلس شورای اسلامی چند انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار شد؛ که از میان آن‌ها انتخابات میان‌دوره‌ای در تاریخ 7 آبان 1367 و 24 آذر 1368 مهم‌تر هستند. در انتخابات سراسری مرحله‌ی اول و دوم، انتخابات پانزده حوزه بنا به دلایلی توسط شورای نگهبان باطل گردید و نیز اعتبارنامه‌ی نماینده‌ی منتخب حوزه بروجرد نیز در مجلس رد شد و بدین ترتیب 16 حوزه‌ی مجلس شورای اسلامی فاقد نماینده بودند؛ بنابراین انتخابات میان‌دوره‌ای هفتم آبان‌ماه در 16 حوزه‌ی انتخابیه از بین 111 داوطلب برگزار گردید.

انتخابات میان‌دوره‌ای 24 آذر 1368 در شش حوزه‌ی انتخابیه‌ی تهران برای 4 نماینده و کرج، کاشان، کرمان، کردکوی و بندر ترکمن، کوهدشت و چگنی هر کدام یک نماینده از بین 73 داوطلب برگزار شد. پنج نماینده که از تهران و کاشان می‌بایست به مجلس راه پیداکنند، باید جایگزین نمایندگانی می‌شدند که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دوره‌ی پنجم و تشکیل هیأت وزیران، از نمایندگان مجلس استعفا و به سمت‌های دیگر انتخاب شده بودند.

کرج به خاطر استعفای نماینده از سمت نمایندگی، در کرمان به جای نماینده‌ی فوت شده، در کردکوی و کوهدشت نیز به واسطه عدم تائید صحت انتخابات به وسیله شورای نگهبان به انتخابات میان‌دوره‌ای کشیده شد.

نتیجه

در انتخابات مجلس سوم حزب مجمع روحانیون مبارز به عنوان طیف چپ با دبیر کلی حجت الاسلام مهدی کروبی به پیروزی رسید و حدود دو سوم کرسی‌های مجلس را به دست آورد و در طرف مقابل، اما حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب 100 کرسی دومین حزبی بود که وارد مجلس شد.

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با رای نمایندگان به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. حجج اسلام حسین هاشمیان و اسدالله بیات نواب رئیس این دوره بودند.

یکی از وقایع مهم مجلس در این دوران ارتحال حضرت امام (ره) بود که باعث شد تا آیت‌الله رفسنجانی برای ریاست جمهوری نامزد شده و با رای مردم به مقام ریاست جمهوری اسلامی رسید. ریاست مجلس شورای اسلامی پس از او به حجت الاسلام مهدی کروبی رسید. در واقع نخستین رئیس مجلس سوم اصولگرا و رئیس بعدی هم یک اصلاح طلب بود.

انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در حال برگزار شد که سه سال از ارتحال بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) گذشته بود و آیت الله سید علی خامنه ای رهبری انقلاب و حجت الاسلام علی اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس را در دست داشتند.

احزاب حاضر

دو حزب جامعه روحانیت مبارز به دبیر کلی حجت الاسلام ناطق نوری و مجمع روحانیون مبارز به دبیر کلی حجت الاسلام مهدی کروبی دو حزب اصلی حاضر در انتخابات بودند. البته ائتلاف خانه کارگر ابوالقاسم سرحدی‌زاده را در صدر لیست‌هایشان نشاندند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره 3 هزار و 233 نفر برای حضور در مجلس داوطلب شدند، در این دوره هم مانند دوره سوم هم آمار دقیقی از روند و تعداد تائید و یا رد صلاحیت شدگان وجود ندارد.

نحوه برگزاری 

انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی، در 21 فروردین 1371 برگزار شد. در این دوره 34/763/927 نفر واجد رای گیری بودند که از این رقم مجموعا 18/767/042 رای معادل 57/81 درصد به صندوق‌ها ریخته شد. در این دوره میزان مشارکت در سراسر کشور 57/81 درصد و در تهران 39 درصد اعلام شد.

نتیجه 

جامعه روحانیت مبارز در دور اول انتخابات از 270 کرسی موجود با به دست آوردن 134 کرسی، حائز اکثریت مجلس چهارم شد. اما پس از برگزاری دور دوم انتخابات مجلس، جامعه روحانیت مبارز و حامیان مستقلش، حدود سه چهارم کرسی‌های مجلس را به دست آورند. نکته جالب در مجلس چهارم این بود که 162 نفر از منتخبان، برای اولین بار به مجلس راه پیدا کرده بودند.

حجت الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی با رای نمایندگان به ریاست مجلس شورای اسلامی انتخاب شد.

نمایندگان ملت نخستین جلسه خود را در تاریخ 7 خرداد 1371 اولین جلسه مجلس را برگزار کردند.

پس از تشکیل مجلس چهارم، حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری رئیس مجلس و حجج اسلام محمدعلی موحدی کرمانی، حسن روحانی و حسین هاشمیان و علی اکبر پرورش نواب رئیس بودند.

انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی در حالی برگزار شد که کشور با ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال 68 وارد دوران سازندگی شده بود و همه بخش‌های کشور مشغول جبران خرابی‌های ناشی از جنگ تحمیلی بودند. انتخابات مجلس پنجم در 18 اسفند 74 برگزار شد.

احزاب حاضر

در این دوره دو حزب مشهور جامعه روحانیت مبارز به دبیر کلی حجت الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری و حزب کارگزاران سازندگی که از اعضای دولت سازندگی تشکیل شده بود. البته دو حزب دیگر به نام های ائتلاف نیروهای خط امام و جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی نیز حضور داشتند که به رغم ناآشنا بودن اسامی آنها دبیر کل های آنها افراد مشهوری بودند. حجت الاسلام عبدالله نوری دبیر کل جبهه پیروان خط امام و حجت الاسلام محمد محمدی‌نیک (ری شهری) بود که هر دو از روحانیون مشهور انقلاب بودند.

حجت الاسلام ری شهری در ابتدای انقلاب کمیته انقلاب اسلامی را تاسیس کرده بود و مناصبی چون وزیر اطلاعات، دادستان انقلاب اسلامی، حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی، دادستان ویژه روحانیت و برخی دیگر از موارد مهم را در کارنامه خود داشته است. از طرفی حجت الاسلام عبدالله نوری وزیر کشور دولت هاشمی رفسنجانی و برخی از مناصب مهم کشوری و لشکری را هم در کارنامه خود دارد.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره، 5 هزار و 365 نفر برای نمایندگی ثبت نام کردند. مجمع روحانیون مبارز که مدعی بود در روند تائید و یا رد صلاحیت ها شورای نگهبان اعضای آن را به صورت گسترده رد صلاحیت کرده بود از ارائه لیست خودداری کرد.

نحوه برگزاری 

از مجموع 34/763/927 نفر واجد شرایط رأی، مجموعا 24/682/386 از مردم در انتخابات شرکت کردند. مشارکت در سراسر کشور 71 درصد و در تهران 55/78 درصد بود. در این دوره 71 درصد از آرای مردم به صندوق‌ها ریخته شد.

نتیجه

حزب جامعه روحانیت مبارز در این دوره 110 کرسی، حزب کارگزاران سازندگی 80 کرسی، ائتلاف نیروهای خط امام 58 کرسی را به دست آوردند. نخستین جلسه مجلس پنجم در تاریخ 12 خرداد 1375 تشکیل شد. ائتلاف حزب نیروهای خط امام با کارگزارانی ها یک فراکسیون اقلیت موثر را شکل داد.

حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری با اختلاف 11 رأی بیشتر از حجت الاسلام عبدالله نوری همچون دوره چهارم ریاست مجلس را به دست آورد. حجج اسلام حسن روحانی و محمدعلی موحدی کرمانی نواب رئیس دوره پنجم بودند.

مجلس ششم شورای اسلامی یکی از مجالس پرتلاطم در تاریخ جمهوری اسلامی است. انتخابات این دوره از مجلس در شرایطی برگزار شد که دو سال از آغاز ریاست جمهوری حجت الاسلام سید محمد خاتمی گذشته بود. افزایش تعداد نمایندگان از 270 به 290 نفر براساس اصل 64 قانون اساسی از مهم‌ترین اقدامات این دوره است.

احزاب حاضر

در این دوره سه حزب اصلی جبهه مشارکت به دبیر کلی سید محمدرضا خاتمی، جبهه پیروان خط امام و رهبری به دبیر کلی حجت الاسلام محمدعلی موحدی کرمانی و سپس غلامعلی حدادعادل و کارگزاران سازندگی ایران اسلامی به دبیر کلی غلامحسین کرباسچی در انتخابات ششمین دوره مجلس شورای اسلامی حضور داشتند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره، 6 هزار و 853 نفر داوطلب حضور در خانه ملت شدند. در این دوره روند تائید یا رد صلاحیت ها به نحوی بود که تمامی افراد منتسب به اصلاح طلبان و جبهه دوم خرداد برای انتخابات تائید صلاحیت شدند. این اتفاق سبب شد تا طیف گسترده ای از اصلاح طلبان وارد مجلس شوند.

نحوه برگزاری

این دوره از انتخابات در دو دور و در روزهای 29 بهمن 1378 و 16 اردیبهشت 1379 برگزار شد. در این دوره از مجموع 38/726/431 واجد شرایط رای دادن، 26/082/157 در انتخابات شرکت کردند که مردم درصد مشارکت 67/35 درصدی را ثبت کردند.

نتیجه

از مجموع 270 کرسی نمایندگی مجلس، حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی 184 کرسی، جبهه پیروان خط امام و رهبری 54 کرسی و حزب کارگزاران سازندگی ایران اسلامی 42 کرسی را بدست آوردند. این نتایج نشان می‌داد که جبهه دوم خرداد توانسته بود که در مجموع 65% کرسی‌های مجلس را به دست آورد.

در تهران بزرگ، فهرست نامزد‌های پیشنهادی حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی، 90 درصد کرسی‌های این حوزه را کسب کرد. نکته جالب توجه در این دوره از انتخابات مجلس این بود که بر طبق نتایج اولیه منتشر شده توسط وزارت کشور 18 نفر اول راه یافته از تهران به مجلس ششم توانستند بیش از یک میلیون رأی کسب کنند.

متوسط آراء 30 نفر اول تهران بر طبق نتایج اولیه 1/057/000 رأی بود که در نوع خود یک رکورد به حساب می‌آید. به ویژه آرای کسب شده توسط نفر اول حوزه انتخابیه تهران، شمیرانات، ری و اسلامشهر یعنی سید محمدرضا خاتمی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران یک رکورد به شمار می‌رود.

حجت الاسلام مهدی کروبی در این دوره رئیس مجلس، بهزاد نبوی نائب رئیس اول و محمدرضا خاتمی نائب رئیس دوم مجلس ششم بودند. این ترکیب نشان از این داشت که اکثریت مجلس ششم در اختیار اصلاح طلبان بود.

برگزاری این دور از انتخابات مصادف شد با سال های پایانی دولت سیدمحمد خاتمی که کشورهای اروپایی و آمریکا با اتهام زنی به ایران در حال القای این موضوع به جامعه جهانی بودند که فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز نبوده و در راستای جنگ طلبی است. ایران با در همان سال ها مذاکرات خود را با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی کشورها آغاز کرد که نتیجه آن پروتکل الحاقی بود.

پروتکل الحاقی البته بعدها از سوی اروپایی ها نقض شد و ایران نیز به فعالیت های صلح آمیز هسته ای خود ادامه داد. البته دیگر حادثه متفاوت آن روزها را می توان حمله به برج های دوقلوی تجارت جهانی آمریکا بود که آن هم واکنش های زیادی را به همراه داشت.

در این دوره محل برگزاری جلسات مجلس شورای اسلامی براساس یکی از مصوبه‌های مجلس ششم از محل مجلس سابق (معروف به مجلس سنا) در آبان ماه سال 1383 به بهارستان انتقال یافت.

احزاب حاضر

انتخابات دوره هفتم مجلس با حضور جبهه آبادگران ایران اسلامی شامل جامعه روحانیت مبارز و حزب موتلفه اسلامی به رهبری غلامعلی حدادعادل، مجمع روحانیون مبارز به دبیر کلی حجت الاسلام مهدی کروبی و حجت الاسلام علی اکبرمحتشمی پور و همچنین جبهه مستقلین برگزار شد.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره، 8 هزار و 172 نفر برای حضور در بهارستان نامزد شدند. در این دوره مانند برخی دوره‌ها آمار دقیقی از روند و تعداد تائید و یا رد صلاحیت شدگان وجود ندارد.

نحوه برگزاری

این انتخابات در روز‌های اول اسفندماه 1382 و 18 اردیبهشت 1383 برگزار شد. در این دوره 46/351/032 نفر واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان 23/438/030 در انتخابات شرکت کردند که مشارکت 50/57 درصدی را ثبت کردند.

تعداد شعب اخذ رأی سراسر کشور 39 هزار و 885 شعبه بود که از این میزان 20 هزار و 542 (52 درصد) مختص شعب شهرها و 19 هزار و 343 (48 درصد) مختص شعب روستاها بود.

نتیجه

از مجموع 290 کرسی نمایندگی مجلس، ائتلاف آبادگران ایران اسلامی 196 کرسی، مجمع روحانیون مبارز 47 کرسی و جبهه مستقلین 42 کرسی را بدست آوردند.

رئیس این دوره از مجلس غلامعلی حدادعادل و محمدرضا باهنر و حجت الاسلام محمدحسن ابوترابی فرد نواب رئیس بودند.

انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که بیش از دو سال از آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نگذشته بود و از سوی دیگر هم نیروهای آمریکایی با حمله به عراق و کشتن صدام حسین این کشور را تصرف کرده بودند.

احزاب حاضر

در این دوره حزب جبهه متحد اصولگرایان به دبیر کلی حجت الاسلام محمدعلی موحدی کرمانی، ائتلاف اصلاح طلبان، حزب اعتماد ملی و ائتلاف فراگیر اصولگرایان برای حضور در بهارستان با یکدیگر به رقابت پرداختند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره از انتخابات، بیش از هفت هزار نفر از شهروندان ایرانی، در مهلت قانونی ثبت نام نامزد‌های انتخابات مذکور، به مراکز دولتی مربوطه، مراجعه و نامزد تصدی این مسئولیت شدند. از این تعداد، تنها 4/500 نفر تایید صلاحیت شدند.

نحوه برگزاری

انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی در دو دور و طی روزهای جمعه 24 اسفند1386 و 6 اردیبهشت 1387 برگزار شد. در این دوره 43/824/254 واجد شرایط برای رای دادن بودند که از این میزان تنها 24/279/717 شرکت کردند که مشارکت 55/4 درصدی را نشان می داد. این آمار مربوط به دور اول برگزاری این انتخابات است.

در دوم 21 میلیون واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان فقط کمی بیش از 5 میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند.

نتیجه

در این دوره از 290 کرسی نمایندگی مجلس، جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصولگرایان با کسب 216 کرسی در مقابل ائتلاف اصلاح طلبان و حزب اعتماد ملی که فقط 58 کرسی را بدست آورده بودند به پیروزی رسید.

علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر نائب رئیس اول مجلس بود.

انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد کشور پیچ تاریخی فتنه 88 را پشت سر گذاشته بود و دولت دهم به ریاست محمود احمدی نژاد در سال‌های پایانی خود قرارداشت. در این دوره نرخ نفت در بازار‌های جهانی رشد چمشگیری داشت و حتی به فراتر از بشکه‌ای 100 دلار نیز رسید. کشورمان با فروش نفت خود در بازار‌های جهانی درآمد‌های بسیاری را بدست آورد، این درآمد تا بیش از 92 هزار میلیارد تومان رسید که تا آن موقع یک رقم بی سابقه بود.

احزاب حاضر

در این همانند دوره اول احزاب زیادی در انتخابات حاضر بودند؛ جبهه متحد اصولگرایان به دبیرکلی علی لاریجانی و غلامعلی حدادعادل، جبهه پایداری انقلاب اسلامی به دبیرکلی مرتضی آقاتهرانی، جبهه ایستادگی ایران اسلامی به دبیرکلی محسن رضایی، حزب مردم سالاری به دبیرکلی مصطفی کواکبیان، حزب جبهه بصیرت و بیداری اسلامی به دبیرکلی سیدشهاب‌الدین صدر، جبهه مردمی اصلاحات به دبیرکلی حجت الاسلام محمد زارع فومنی، حزب صدای ملت به دبیرکلی علی مطهری، حزب جبهه توحید و عدالت به دبیرکلی بهمن شریف زاده و حزب خانه کارگر به دبیرکلی علیرضا محجوب در انتخابات شرکت کردند.

روند تائید صلاحیت‌ها

در این دوره از انتخابات، 7 هزار و 600 نفر داوطلب شدند تا در بهارستان حضور پیداکنند. در انتخابات مجلس شورای اسلامی (1391-1390) که بیش از سه‌هزار نفر تأیید صلاحیت شدند.

نحوه برگزاری

این دوره از انتخابات در دو مرحله و طی روزهای 12 اسفند 1390 و 15 اردیبهشت 1391 برگزار شد. در این دوره البته شاهد برگزاری یک انتخابات میان‌دوره‌ای هم بودیم که به منظور تعیین تکلیف 4 کرسی باقیمانده، در 24 خرداد 1392 همزمان با یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران برگزار گردید. این انتخابات در چهار حوزه شهرستان دماوند، شهرستان ایلام، شهرستان تویسرکان و شهرستان تنکابن برگزار گردید.

در این دوره 48/288/799 واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان 30/905/605 در انتخابات شرکت کردند که این آمار حاکی از مشارکت با 63/87 درصد دارد.

نتیجه

با شمارش آرای مردم در انتخابات مشخص شد که از 290 کرسی نمایندگی مجلس؛ جبهه متحد اصولگرایان 125 کرسی، جبهه پایداری انقلاب اسلامی 82 کرسی، جبهه ایستادگی 72 کرسی، حزب مردم سالاری 21 کرسی، جبهه بصیرت و بیداری اسلامی 64 کرسی، جبهه مردمی اصلاحات 26 کرسی، صدای ملت 2 کرسی را به دست آوردند، دو حزب دیگر جبهه توحید و عدالت و خانه کارگر از کسب کرسی ناکام ماندند. این دوره با واقعه تلخ فتنه 88 هم مصادف شده بود که نمایندگان مجلس با صدور بیانیه‌های مختلف ضمن اعلام مخالفت با فتنه، خواستار محکومیت سران فتنه هم شدند.

در این دوره علی لاریجانی رئیس مجلس و محمدرضا باهنر و حمیدرضا حاجی بابایی نواب رئیس مجلس بودند.

انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی در شرایطی برگزار شد که حجت الاسلام حسن روحانی در سال 92 به ریاست جمهوری رسیده بود. او تلاش داشت تا با مجلس نهم همکاری خوبی داشته باشد، چراکه خود او 20 سال نماینده مجلس بود و به نوعی خود را فرزند مجلس می‌دانست. در سال‌های آخر دوره دهم مجلس دوباره پرونده مسائل هسته‌ای ایران باز شد و یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی برای ریاست جمهوری حل این مسئله بود.

شاید بتوان مهم‌ترین اقدام نمایندگان در این دوره را تصویب برجام دانست.

احزاب حاضر

در این دوره چهار حزب اصلی وجود داشتند؛ حزب لیست امید با متحد کردن چند حزب اصلاح طلب مانند کارگزاران سازندگی، اتحاد ملت، مردم سالاری، ندای ایرانیان، بنیاد امید و اعتماد ملی به سر لیستی محمدرضا عارف، ائتلاف بزرگ اصولگرایان با متحد کردن جبهه پایداری انقلاب اسلامی، جامعتین، موتلفه اسلامی، رهپویان انقلاب اسلامی، جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و جبهه یکتا به ریاست غلامعلی حدادعادل، حزب اعتدال و توسعه به عنوان حزب حامی رئیس جمهور به دبیرکلی محمدباقر نوبخت و حزب چهارم متشکل از اقلیت های مذهبی در این دوره حاضر بودند.

روند تائید صلاحیت‌ها

حدود 12 هزار نفر در این انتخابات نام نوشتند که حدود 40 درصد از آن‌ها تأیید صلاحیت شدند. در میان افرادی که صلاحیتشان تأیید نشد، چند تن از نمایندگان مجلس نهم و برخی از چهره‌های مشهور سیاسی حضور داشتند، که می‌توان به عنوان نمونه از حمید رسایی، کمال‌الدین پیرمؤذن، مصطفی معین و محسن مهرعلیزاده نام برد.

نحوه برگزاری

این دوره از انتخابات در دو مرحله و طی روزهای 7 اسفند 1394 و 10 اردیبهشت 1395 برگزار شد. در دور نخست 54/915/024 واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان 33/956/651 در انتخابات شرکت کردند که میزان مشارکت در دور اول 61/83 درصدی اعلام شد. دور دوم انتخابات در حالی برگزار شد که 17/626/335 واجد شرایط رای دادن بودند که از این میزان، 5/901/297 نفر در انتخابات شرکت کردند که میزان مشارکت در دور دوم 33/48 درصدی بود.

نخستین انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس دهم، همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و شورا‌های پنجم، در 29 اردیبهشت 1396 برگزار شد. انتخابات برای تعیین نمایندگان حوزه‌های اصفهان، اهر و هریس، مراغه و عجب‌شیر، بندرلنگه و بستک و پارسیان انجام شد. که درنتیجه آن حسن کامران دستجردی به عنوان نماینده اصفهان، بیت الله عبداللهی نماینده اهر و هریس، علی جلیلی شیشوان نماینده مراغه و عجب‌شیر و ناصر شریفی به عنوان نماینده بندرلنگه، پارسیان و بستک انتخاب شدند.

براساس اعلام وزارت کشور، 62% از واجدین شرایط در کل کشور در این انتخابات شرکت کردند. رقم مشارکت در تهران حدود 50% بود.

نتیجه

از مجموع 290 کرسی مجلس، لیست امید 122 کرسی، ائتلاف فراگیر اصولگرایان 80 کرسی، حزب اعتدال و توسعه 46 کرسی و اقلیت‌های مذهبی با 37 کرسی حائز کرسی‌های نمایندگی مجلس شدند؛ بنابراین در این دوره اصلاح طلبان اکثریت قاطع را بدست آوردند.

در این دوره نیز مانند دوره هشتم و نهم، علی لاریجانی رئیس مجلس بود. مسعود پزشکیان در هر چهار دوره به عنوان نائب رئیس اول، علی مطهری به عنوان نائب رئیس دوم در سال های اول و دوم و سوم، عبدالرضا مصری نائب رئیس دوم در سال چهارم مجلس فعالیت کردند.

انتهای پیام /