به بهانه درگذشت آیت الله مجتهد شبستری؛ بزرگ مرد دیانت و سیاست

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، آیت الله محسن مجتهد شبستری از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی، روز گذشته در سن 84 سالگی به علت ایست قلبی در یکی از بیمارستان‌های تهران درگذشت. فرزند "میرزا کاظم"، در سال 1316 در "شبستر" واقع در آذربایجان شرقی متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات حوزوی در قم، توانست به درجه اجتهاد برسد.

آیت الله مجتهد شبستری؛ از تولد تا تحصیل

حضرت آیت الله محسن مجتهد شبستری فرزند میرزا کاظم، در سال 1316 در شبستر واقع در آذربایجان شرقی متولد شد. پدر وی که امامت جمعه تبریز را بر عهده داشت به همراه جدش "ملاعلی اشرف" در شمار فقها و علمای آذربایجان به شمار می آمدند.

آیت الله مجتهد شبستری نیز پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی برای تحصیل علوم حوزوی عازم حوزه علمیه قم شد و با بهره‌مندی از اساتید برجسته حوزه، توانست به درجه اجتهاد برسد.

ایشان پس از فراگیری دروس مقدماتی در سال 1332 عازم حوزه علمیه قم شد و دوره‌های سطح متوسط و عالی را سپری کرد و سپس در کلاس درس خارج فقه و اصول حضرات آیات سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد، سید محمد رضا گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و حضرت امام خمینی (ره) شرکت کرد و فلسفه و تفسیر را نزد علامه سید محمد حسین طباطبایی آموخت. وی از جلسه‌های درس اخلاق نیز غافل نبود و از کلاس درس آیت‌الله حسین فاطمی قمی و شیخ عباس تهرانی نیز بهره‌مند شد. در سال 1351 به دعوت جمعی از اهالی تهران، به آن شهر رفت و در مسجد طلاچیان به تدریس علوم دینی و نیز ارشاد مردم پرداخت.

فعالیت‌های سیاسی پیش از انقلاب

مرحوم مجتهد شبستری با همراهی آیت الله شهید مطهری، شهید مفتح و شهید بهشتی جامعه روحانیت مبارز را در تهران تأسیس کردند و بیشتر فعالیت‌های مبارزاتی وی علیه رژیم در سال‌های پیش از انقلاب به انتشار اعلامیه و بیانیه و فعالیت در این حزب می‌گذشت.

ایشان نگارش متن اعلامیه‌های روشنگرانه جامعه روحانیت مبارز پس از کسب رهنمودهای لازم از امام (ره) و مشورت با اعضای جامعه را بر عهده داشت و در منطقه شش تهران، رهبری تظاهرات و فعالیت‌های سیاسی و سخنرانی علیه رژیم پهلوی از فعالیت‌های دیگر ایشان بود. بخاطر این فعالیت‌ها، بارها توسط ماموران ساواک احضار و باز داشت شد ولی پس از آزادی، رویه خود در مبارزه با رژیم را ترک نمی‌کرد.

ایشان در یک بازداشت دسته‌جمعی در یکی از شب‌های ماه مبارک رمضان سال 1356، 21 نفر از علمای تهران پس از حادثه اصفهان دستگیر شدند و حضرت آیت الله مجتهد شبستری نیز جزء بازداشت شده‌ها بود. ماجرا از این قرار بود که جلسه‌ای در منزل یکی از علمای تهران در منطقه "تهران ویلا" تشکیل یافت، این جلسه تا نزدیک سحر به طول انجامید. پس از پایان جلسه ناگهان منزل در محاصره پلیس قرار گرفت و هنگام خروج از جلسه همه را دستگیر کردند.

وی در آن جلسه یادداشت‌هایی نوشته بود و قرار بود فردا شب در حضور آیت الله امامی کاشانی، آن را به صورت اعلامیه‌ای درآورده و پس از امضای اعضای روحانیت مبارز تهران (که گاهی تعداد امضا کنندگان به 60 نفر می‌رسید) طبع و منتشر شود ولی آن یادداشت‌ها را موقع تفتیش از جیب وی درآوردند و پیش‌بینی می‌شد که جرم او سنگین‌تر از جرم دیگران باشد، ولی سرانجام پس از 18 ساعت بازداشت، همگی آزاد شدند؛ زیرا دستگیری بیش از 20 تن از ائمه جماعات معروف تهران آن هم در ماه مبارک رمضان، بازتاب بدی داشت و این موضوع برای رژیم سنگین تمام می‌شد. ازاین رو، ناچار شدند همه را آزاد کنند.

فعالیت‌های پس از انقلاب

این روحانی و سیاست‌مدار ایرانی اهل آذربایجان، پس از پیروزی انقلاب، به نمایندگی از مردم آذربایجان شرقی به عضویت مجلس خبرگان رهبری درآمد. ایشان همچنین چهار دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از مردم تهران را نیز در کارنامه خود دارد. آیت الله مجتهد شبستری در سال 1374 با حکم رهبر معظم انقلاب امامت جمعه تبریز را عهده دار شد.

متن حکم انتصاب توسط رهبر معظم انقلاب به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حاج میرزا محسن مجتهد شبستری (دامت افاضاته)

اکنون که امام جمعه محترم تبریز پس از سال‌ها خدمت سودمند و تلاش صادقانه و مجاهدت‌آمیز در میان مردم انقلابی و پرشور و با ایمان آن شهر عزیز، برای خدمات علمی به حوزه عالی‌مقام قم منتقل می‌شوند، جنابعالی را که برخوردار از شایستگی علمی و عملی و خود فرزند صالح آن شهر علم و فرهنگ می‌باشید و در اداره حوزه‌های علمیه و فعالیت‌های خطیر دینی و سیاسی دارای سوابق درخشان هستید به نمایندگی ولی فقیه در استان و امامت جمعه تبریز منصوب می‌کنم.

فعلا با توجه به اشتغالات با اهمیت جنابعالی در تهران و در سنگر مجلس شورای اسلامی، این انتصاب به طور موقت است و امید است در مدت اقامت خود در میان مردم عزیز تبریز، با بیان و عمل خود همچون چراغ هدایتی در میان آن مردم قدردان و وفادار بوده باشید. سلام اینجانب را به اهالی محترم تبریز و دیگر شهرها و روستاهای آذربایجان شرقی ابلاغ فرمائید.

والسلام علیکم و رحمه‌الله

سیدعلی خامنه‌ای

3 خرداد 1374»

مرحوم آیت الله مجتهد شبستری سخنگوی کمیسیون تحقیق مجلس خبرگان رهبری در دوره چهارم بود که در دوره‌های اول، دوم و سوم نیز نماینده مجلس خبرگان رهبری بوده و چهار دوره، نماینده مجلس شورای اسلامی از تهران نیز بوده است. مرحوم مجتهد شبستری از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران و از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بود.

آثار و تألیفات

تمامی آثار و تألیفات حضرت آیت‌الله مجتهد شبستری که غالبا در زمینه‌های تفسیر، عقاید، فقه و اصول بوده است به چاپ نرسیده است اما کتب زیر از آثار منتشر شده معظم له می‌باشد:

*تفسیر سوره جمعه و منافقون

*کتاب عبادالرحمن با ویرایش جدید

*تجلی نور

*ولایت فقیه استمرار ولایت امامان علیه السلام

*نگرشی تفسیری بر سوره ی حمد و اخلاص

*نگرشی بر فرهنگ عمومی در جامعه اسلامی

...

فعالیت‌های آموزشی

حضرت آیت الله مجتهد شبستری، در زمان حضور در حوزه علمیه قم و پس از آن در تهران به تدریس علوم مختلف حوزوی پرداخت. وی به مدت 3 سال در دانشکده الهیات دانشگاه تهران به تدریس "معارف" و "فقه" اشتغال داشت و در تبریز به تدریس درس "خارج فقه" پرداخت.

دیدگاه پیرامون حوادث سال 1388

حضرت آیت‌الله مجتهد شبستری در خطبه‌های نماز جمعه تبریز در 27 آذرماه 1388 در خصوص برخورد با عوامل حوادث بعد از انتخابات سال 1388 گفت: «ما از قوه قضائیه می‌خواهیم تا در محاکمه این افراد که جرمشان محرز شده تسریع کرده و موجب آرامش ملت شود.

تاکید بر جایگاه اهمیت ولایت فقیه

آیت الله مجتهد شبستری 21 شهریور 1389 در خصوص اهمیت و نقش ولایت فقیه بیان داشت: «امروز لبه تیز پیکان حملات دشمن به سمت ولایت فقیه متوجه شده و بر همین اساس موضع‌گیری اعضای مجلس خبرگان در اجلاس پیش‌رو حول دفاع از اصل ولایت فقیه و مقام معظم رهبری است.

سخنان مهم آیت الله شبستری درباره انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبری

آیت الله محسن مجتهد شبستری در گفت و گویی در 25 مهر ماه سال 1396، کم و کیف موضوع شورایی شدن بحث رهبری در مجلس خبرگان را تشریح کرد و اظهار داشت: در جلسه‌ای که بعد از ارتحال امام تشکیل شد، در 14 خرداد مجلس خبرگان تشکیل و بعد از قرائت وصیت‌نامه الهی سیاسی امام توسط مقام معظم رهبری که آن زمان رئیس‌جمهور بودند، بحث به انتخاب رهبر رسید. چون در قانون اساسی آن زمان تجدیدنظر نشده بود و در تجدیدنظری که انجام گرفت، عنوان شورای رهبری حذف شد لذا آن زمان هنوز حذف نشده بود، آقایان این پیشنهاد را دادند که اول درباره شورای رهبری بحث شود، تقریبا حدود 2 ساعت درباره این موضوع بحث کردیم، من البته در ضمن این بحث یادداشتی به هیئت‌رئیسه دادم که امام (ره) درباره رهبر آینده یک‌چیزهایی فرموده‌اند و خطاب به آن‌ها گفتم آن مطلب را مطرح کنید. آقای هاشمی در جواب پیام ما که یادداشت داده بودیم، گفتند باید مسئله شورایی تمام شود و زمانی که به بحث فرد رسیدیم آن مسئله مطرح می‌شود.

ما هم ساکت شدیم تا بحث شورایی به اتمام برسد، افراد موافق و مخالف درباره شورایی شدن رهبری صحبت کردند و وقتی رأی‌گیری شد، شورایی شدن رهبری رأی نیاورد و بنا شد به مصادیق بپردازیم و رهبری «فرد» باشد؛ در این وضعیت اسامی افرادی مانند آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی مطرح شد که ما دیدیم اگر این مسائل مطرح شود معلوم نیست به کجا برسد لذا دوباره یادداشت کتبی دادم و هم سرپا بلند شدم و گفتم آن یادداشتی که بنده درباره توصیه امام در خصوص رهبر آینده داده بودم، الآن وقتش است که آن را بگویید، مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی که جلسه را اداره می‌کرد - گرچه مرحوم آیت‌الله مشکینی نیز حضور داشتند - به اعضای خبرگان گفت که پیشنهاد آقای شبستری این است که اشاراتی که امام درباره رهبری آینده داشته‌اند را بگویم چراکه من اطلاع دارم.

ایشان گفت از من خواسته‌اند آن مطالبی را که امام فرموده شهادت دهیم و بگوییم آیا موافقید؛ صدای اکثر آقایان بلند شد و گفتند بلی، اگر الآن نگویید پس کی خواهید گفت؟ بنابراین ایشان شروع به بیان کردند.

آقای هاشمی گفت یک مورد نظر امام بعد از عزل منتظری از قائم‌مقامی مطلبی را شنیدیم که در پاسخ به کسانی که می‌گفتند ما با عزل منتظری دچار مشکل می‌شویم، گفتند باوجود «آسید علی خامنه‌ای» شما مشکل و غصه‌ای نخواهید داشت. یک‌بار هم وقتی مقام معظم رهبری در کره سخنرانی می‌کردند آن زمان که رئیس‌جمهور بودند و از تلویزیون پخش می‌شد، حاج احمد آقا خدمت امام بود و به ایشان گفته بود که صحبت آقای خامنه‌ای خوب مجلس را گرفته و جذب کرده است که امام آنجا فرموده بودند ایشان شایستگی رهبری دارد.

این دو مطلب را ایشان نقل کردند و گفتند من و آقای موسوی اردبیلی نیز آنجا حضور داشتیم که امام این مطالب را درباره رهبر آینده فرمودند؛ آقای موسوی اردبیلی نیز در آن جلسه حضور داشتند و این موضوع را تائید کردند بنابراین این مسئله زمینه را فراهم کرد که تصمیم‌گیری زودتر انجام گیرد؛ البته این را سابقا گفته‌ام و بازهم می‌گویم اگر برفرض اشارات حضرت امام هم نبود قطعا غیر از آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای ما به فرد دیگری نمی‌رسیدیم چراکه از ایشان صالح‌تر کسی وجود نداشت منتها به اینکه موضوع به این سرعت انجام گرفت و با اکثریت قاطع به اتمام برسد قطعا نظرات امام مؤثر بود؛ درواقع توصیه‌های امام باعث سرعت در تصمیم‌گیری و نظر اکثریت قاطع شد.

توصیه به اعتدال و میانه روی

آیت الله مجتهد شبستری در مصاحبه ای با تاکید بر اعتدال عنوان کرد: نه تنها در معیشت و اقتصاد به میانه روی توصیه شده بلکه در معنویات اعتقادی و عبادی نیز به این امر تاکید شده است؛ بنابراین انسان در همه امور باید پایبند به اصل اعتدال باشد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه ائمه جماعات در مساجد اهل میانه روی باشند، گفت: طولانی شدن رکعات نماز جماعت برای برخی افراد طاقت‌فرسا است و ائمه جماعات نباید در عبادات اهل افراط و تفریط باشند.

مواضع انتخاباتی آیت الله مجتهد شبستری 

آیت الله مجتهد شبستری در پیامی ویدیویی در آستانه انتخابات 1400 عنوان کرد: حضور مردم پای صندوق‌های رأی و مشارکت در انتخابات از مصادیق بارز مردم سالاری است و شرکت مردم در انتخابات به هر میزان گسترده‌تر و پرشورتر باشد قطعا پشتوانه بزرگی برای نظام به شمار خواهد آمد و نشانگر اقتدار ملی خواهد بود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: بخصوص در شرایطی که دشمنان اسلام به ویژه آمریکا و اسرائیل که مردم را به ترک حضور و عدم شرکت در انتخابات دعوت می‌کنند حضور مردم عزیز و آگاه پاسخ دندان‌شکنی خواهد بود برای این یاوه‌گویی‌ها و خصومت‌هایی که دشمن علیه ملت ایران نشان می‌دهد.

او با تاکید بر اینکه قهر کردن از انتخابات قطعا باعث رفع مشکلات نمی‌شود، اظهار داشت: مسلم است در کشور مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیاری وجود دارد ولی با نیامدن به پای صندوق‌های رأی و رأی ندادن، مشکلی را حل نمی‌کند بلکه مردم با حضور و انتخاب دولت تحول خواه است که می‌توانند مشکلات اقتصادی، فرهنگی و تبعیض را حل و با فساد مبارزه کنند.

مواضع درباره FATF

آیت‌الله محسن مجتهد شبستری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، اسفندماه 99 در گفت و گویی در رابطه با ارزیابی و پیش‌بینی خود از تمدید بررسی لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام و سرنوشت این لوایح اظهار کرد: لوایح FATF در کمیسیون‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است و در هفته‌های آتی به صحن علنی می‌آید.

وی ادامه داد: در صورت پذیرش در مجمع، تصویب لوایح FATF مشروط خواهد بود و در صورتی‌که این کارگروه به تعهدات خود عمل کند، این معاهده عملیاتی می‌شود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: دولت معتقد است که تصویب این لوایح می‌تواند موانع مراودات مالی ایران با کشورهای دیگر را برطرف کند؛ اما کارشناسان خروج ایران از لیست سیاه FATF را گره‌گشا نمی‌دانند.

آیت‌الله مجتهد شبستری افزود: برخی از افراد ناآگاه خیال می‌کنند با ملحق شدن به کارگروه اقدام مالی FATF، مشکلات اقتصادی، بانکی و معیشت مردم حل می‌شود.

مواضع علیه پان ترکیسم

آیت‌الله محسن مجتهد شبستری، نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی در گفتگویی در سال 93، با ابراز تأسف از انتشار جزوات ضد اسلامی در دانشگاه شهید مدنی تبریز اظهار داشت: در این نشریات موهن که بنده خود آن ها را دیده ام به مقدسات اسلام توهین شده و از پان ترکیسم حمایت شده و مطالبی منافی با اسلام، اسلامیت و جمهوری اسلامی درج شده است.

عضو خبرگان رهبری با بیان این که این عمل بسیار قبیح و مضر بوده است، تصریح داشت: ما انتشار این جزوات را قطعا محکوم می کنیم و بر مسئولین و دانشجویان دانشگاه و بر همگان لازم است که در برابر این جریانات چرکین پان ترکیستی و حرکت های زشت شان که ضد انسانی و ضد اسلامی است بایستند و این قبیل اقدامات را محکوم کنند.

درگذشت آیت الله محسن مجتهد شبستری

آیت‌الله شیخ محسن مجتهد شبستری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده سابق ولی فقیه در آذربایجان شرقی، روز گذشته در یکی از بیمارستان‌های تهران بر اثر ایست قلبی، دار فانی را وداع گفت.

23219