فصل جدید مذاکرات با کارویژه اقتصادی / ایران در وین چه می‌خواهد؟

پس از گذشت 23 هفته از پایان ششمین دور گفتگوهای ایران و سایر اعضای باقی‌مانده در برجام، اکنون ساعت صفر برای برگزاری دور جدید مذاکرات برای رفع تحریم‌های ظالمانه فرارسیده است.

خبرگزاری مهر، گروه سیاست - محمد مهاجرانی: پس از گذشت 23 هفته از پایان ششمین دور گفتگوهای ایران و سایر اعضای باقی‌مانده در برجام، اکنون ساعت صفر برای برگزاری دور جدید مذاکرات برای رفع تحریم‌های ظالمانه فرارسیده است.

قرار است تا ساعاتی دیگر علی باقری به همراه سایر اعضای هیئت مذاکره کننده در مقابل سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) به همراه چین و روسیه قرار گیرد.

این تیم جامع که در بدو ورود به وین توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد، افرادی از دستگاه‌های مختلف و مرتبط با موضوع رفع تحریم‌ها هستند که مذاکره‌کننده‌ی ارشد کشورمان را همراهی می‌کنند.

تیم جامع و متخصص ایران برای حضور در مذاکرات

طبق اعلام برخی منابع خبری، دو ماه پیش دستگاه‌های درگیر با تحریم نامه‌ای از وزارت امور خارجه دریافت کردند. در این نامه خواسته شده بود برای تقویت تیم مذاکره کننده کارشناسانی معرفی کنند که واجد سه خصوصیت باشند؛ به موضوعات حوزه کاری خود اشراف داشته باشند، پیچیدگی‌ها و ظرایف تحریم را بشناسند و با حقوق بین‌الملل آشنایی داشته باشند.

این نامه را تمام دستگاه‌هایی که به نوعی درگیر تحریم‌های ظالمانه بودند، از جمله وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانک مرکز، وزارت صمت، وزارت نفت و وزارت راه و شهرسازی دریافت کردند.

این خبر مهم را می‌توان حاوی چند نشانه مثبت از عزم جدی تهران برای رفع تحریم‌های ظالمانه دانست؛ اول اینکه تیم مذاکره کننده کشورمان در 5 ماهه گذشته با برنامه‌ریزی و مطالعه دقیق شرایط، برنامه جامع و مدونی برای رفع تحریم‌ها تنظیم کرده است و این موضوع بر خلاف برخی از ادعاهای داخلی مبنی بر بی‌برنامگی کشور برای مذاکرات است.

دوم، افرادی که در این تیم حضور دارند عمدتا از دستگاه‌های اقتصادی مانند بانک مرکزی هستند و این نشان‌دهنده‌ی این است که اولویت ایران در آغاز مذاکرات، رفع تحریم‌های ظالمانه و بهره‌مندی از منابع مالی مسدود شده کشورمان است و تا زمانی که این تحریم‌ها رفع نشود خبری از مذاکره در خصوص مسائل هسته‌ای نیست!

اسلامی: مذاکرات در خصوص مسائل هسته‌ای نیست

موضوعی که اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان بر آن صحه گذاشت و گفت: «مذاکرات آتی در وین درباره بازگشت طرف‌های دیگر به اجرای تعهدات خواهد بود و نه درباره مسائل هسته‌ای.»

سوم، استفاده از تجربه تیم سابق است که این افراد با حضور در تیم مذاکره‌کننده می‌توانند به خوبی گره‌های قبلی و فریبکاری‌های برخی از اعضا را روشن کنند.

چهارم، حضور چند معاون وزیر در تیم اعزامی به وین است که نشان‌دهنده حساسیت فنی ایران بر موضوعات مورد گفتگو است که این اتفاق برخلاف دوره‌های گذشته که اعضای تیم مذاکره کننده، بیشتر محدود به کارشناسان سیاسی بود، رخ می‌دهد.

سفارت آمریکا در اتریش 570 نفر کارمند دارد

اگرچه تعداد نفرات تیم مذاکره‌کننده دارای اهمیت ویژه‌ای نیست، اما لازم به ذکر است که سفارت آمریکا در وین 570 نفر کارمند دارد و در زمان مذاکرات قبلی، تعداد نفرات تیم آمریکایی به 70 نفر نیز می‌رسیدند.

تغییر رویکرد کشورهای منطقه نسبت به ایران

باقری قبل از عزیمت به اتریش، ترجیح داد به منطقه نیز سفر کند و در اولین مقصد به امارات عربی متحده سفر کرد و با «انور قرقاش» مشاور عالی سیاست خارجی بن زائد رئیس کشور امارات و «شاهین المرر» وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات دیدار و گفتگو کرد

پس از سفر به امارات، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان به کویت سفر کرد و با «احمد ناصر المحمد الصباح» وزیر خارجه و وزیر مشاور در امور هیأت وزیران، «مجدی الظفیری» قائم مقام وزیر خارجه و «ولید علی الخبیزی» معاون کشورهای آسیایی وزارت خارجه کویت دیدار و گفتگو کرد.

پیش‌تر مذاکره‌کننده ارشد کشورمان گفتگوهایی با مقامات ترکیه، پاکستان، قطر و عمان داشت.

البته صرفا باقری نبود که قبل از شروع مذاکرات، به منطقه سفر کرد، بلکه در هفته‌های گذشته «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به امارات متحده عربی، فلسطین اشغالی، عربستان سعودی و بحرین سفر کرد که بر اساس اعلام سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا این سفر با هدف «رایزنی با شرکاء و شرکت در تعاملات منطقه‌ای» انجام شده است.

آمریکا: برجام برای کشورهای منطقه مهم است

مالی همچنین در خصوص سفرهای منطقه‌ای خود می‌گوید: «من فکر می‌کنم که تمامی کشورهای خلیج فارس و برخی از آن‌ها ارزیابی متفاوتی از مزایای این توافق (برجام) دارند اما همگی موافق هستند که بازگشت به این توافق در حال حاضر بسیار مهم است.»

این اظهارنظر از سوی کشورهای منطقه که تا چندی پیش صرفا سیاست‌های تخاصمی خود در مقابل ایران را دنبال می‌کردند، نشان‌دهنده موفقیت ابتدایی دیپلماسی منطقه‌ای تیم جدید وزارت امور خارجه کشورمان است.

همزمان با اعزام تیم مذاکره‌کننده به وین، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز از تهران به پشتیبانی و تبیین خطوط سیاسی کشورمان در مذاکرات پیش‌رو می‌پردازد.

امیرعبداللهیان در یک پیام ویدوئی با اشاره به فضای سیاسی حول مذاکرات آتی می‌گوید: «از این هفته گفتگوهای وین را کلید خواهیم زد. ما همه مقدمات را در صورتی که طرف‌های مقابل به تعهدات کامل‌شان برگردند، برای رسیدن به یک توافق خوب و سریع فراهم کردیم و به‌صراحت مواضع و مطالبات خودمان را در ادامه گفتگوهایی که از گذشته وجود داشته و سندی که به عنوان برجام و قطعنامه سازمان ملل به تصویب رسیده، بیان کردیم.»

به گفته امیرعبداللهیان «نظر صریح و روشن جمهوری اسلامی ایران این است که در میز مذاکره حقوق و منافع ملت ایران باید تأمین شده و تحریم‌ها لغو شود و ما امیدواریم که در مسیر گفتگوهای وین بتوانیم گام‌های اساسی و موفقیت آمیز رو به جلویی را داشته باشیم.»

امیرعبداللهیان: ایران در مذاکره دست بسته نخواهد بود

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین می‌گوید: «قطعا دست جمهوری اسلامی ایران بسته نخواهد بود. گزینه‌های مختلفی در مقابل ما قرار دارد. ما از گزینه گفتگو و مذاکره در وین کار را شروع می‌کنیم.»

در همین راستا، امیرعبداللهیان در تماس تلفنی با «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه تاکید می‌کند: «روشن است که نتیجه نهایی در 6 دور مذاکرات وین به دست نیامده است، لذا تمام مواردی که لازم است مورد حل و فصل قرار گیرند از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی مورد توجه قرار دارد.»

وزیر امور خارجه می‌گوید: «باید تضمین جدی و کافی وجود داشته باشد که آمریکایی که به آن اعتمادی وجود ندارد، دوباره از برجام خارج نخواهد شد.»

در این میان علیرغم اینکه از طرف ایران حسن‌نیت و جدیت در مذاکره در دستور کار قرار دارد، اما همچنان آمریکایی‌ها به عنوان متهم ردیف اول در تخریب برجام بر مواضع دوگانه و خصمانه خویش تاکید دارند و درصددند با اعمال فشار و تهدید فضای مذاکرات را تحت تأثیر قرار دهند.

آمریکایی‌ها پس از خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در روز 18 اردیبهشت 1397 از برجام، آنها دیگر در ترکیب مذاکرات جایی ندارند، اما همزمان با برگزاری گفتگوهای ایران و 1+4 در محل مذاکرات (هتل کوبرگ) حضور دارند.

رفتارهای دوگانه آمریکا در مذاکرات

آمریکایی‌ها در ماه‌های اخیر و پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، علیرغم اصرارهایی که برای آغاز مذاکرات و تعیین تکلیف برجام دارند اما حسن‌نیتی جهت انجام تعهدات برجامی خود نشان نمی‌دهند و صرفا قصد دارند با تهدید و هشدار، سناریوهای خود را در مورد ایران پیش ببرند.

«رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اخیرا در سخنانی با مضامینی تهدیدآمیز می‌گوید: «اگر ایران بخواهد از فرصت مذاکرات به عنوان پوششی برای تسریع برنامه هسته‌ای خود استفاده کند، ناگزیر خواهیم شد پاسخی بدهیم که ترجیح‌مان نیست. در این صورت کسی نباید از افزایش فشار بر ایران متعجب شود.»

از طرف دیگر «رافائل‌گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که این روزها بیش از آنکه به مباحث فنی ورود کند، تبدیل به یک سیاستمدار شده است، در اظهارنظرهای غیرمرتبط، قصد ایجاد تشنج در جو حاکم بر مذاکرات را دارد.

گروسی هفته‌ی پیش و پس از چندین نوبت اصرار بر گفتگو با مقامات عالی‌رتبه سیاسی کشورمان به تهران سفر کرد و علاوه بر محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان نیز به گفتگو نشست.

این دیپلمات آرژانتینی ترجیح داد تا وقتی در تهران است سخن نگوید اما به محض بازگشت به وین در اظهاراتی، مذاکراتش در تهران را بی‌نتیجه خواند.

به اعتقاد ناظران سیاسی، شاید منظور مدیرکل آژانس از «نتیجه» توقف کامل پیشرفت‌های هسته‌ای کشورمان در پاسخ به عدم اجرای برجام است و موضوعاتی از قبیل تعمیر دوربین‌های نظارتی که در حمله خرابکارانه رژیم‌صهیونیستی آسیب دیده‌اند، صرفا بهانه‌ای بیش نیست و این نهاد صرفا اهداف آمریکا علیه کشورمان را دنبال می‌کند.

کمالوندی: امیرعبداللهیان به گروسی تذکر داد!

بنابر روایت بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان، امیرعبداللهیان نسبت به رفتارهای سیاسی گروسی، به او تذکر داده است.

کمالوندی همچنین در خصوص آخرین وضعیت هسته‌ای کشورمان گفت: «در حال حاضر بیش از 30 کیلوگرم اورانیوم 60 درصد داریم و در یکی دو روز آینده میزان اورانیوم 20 درصد نیز به 2 برابر ظرفیت تعیین شده توسط مجلس شورای اسلامی در قانون اقدام راهبردی خواهد رسید.»

البته ایران بارها ثابت کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای خود را در چارچوب قوانین بین‌المللی پیگیری می‌کند و همواره تحت شدیدترین نظارت‌ها مورد راستی‌آزمایی قرار گرفته است اما دستاوردهای اخیر هسته‌ای کشورمان که در چارچوب مفاد برجام حاصل شده است، می‌تواند پشتوانه تیم اعزامی به وین را تقویت کند.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در پاسخ به تهدیدات اخیر غرب و همچنین بیانیه تروئیکای اروپایی پس از اظهارات گروسی گفت: «در آستانه گفتگوهای وین، آمریکا و تروئیکای اروپایی بیانیه‌های متقلبانه صادر می‌کنند، بر تحریم‌ها می‌افزایند، روایت‌های تحریف شده سرهم می‌کنند، در برابر تهدیدات اسرائیل سکوت می‌کنند.»

بیانیه‌های غیرسازنده پی‌درپی غرب علیه ایران

تروئیکای اروپایی پس از اظهارات مدیرکل آژانس اتمی بود که طی بیانیه‌ای و در ادامه سیاسی‌بازی گروسی تاکید کردند: «اقدام ایران در ارتقای توانمندی‌های هسته‌ای جامعه بین‌المللی را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد.»

البته این تنها اقدام غیرسازنده آمریکایی‌ها و شرکای اروپایی آنها نیست. پس از پایان اجلاس گروه 20 بود که آمریکا و سه کشور اروپایی با صدور بیانیه‌ای ایران را به توقف مذاکرات متهم کردند و مدعی شدند که، «ایران گام‌های تحریک آمیز هسته‌ای نظیر تولید اورانیوم با درصد غنای بالا و اورانیوم فلزی غنی شده را شتاب بخشیده است.»

در پاسخ به تهدیدات رژیم صهیونیستی نیز محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه‌ای تاکید کرد: «رژیم صهیونیستی باید پیش از تهدید به هدف قرار دادن سایت‌های هسته‌ای ایران، نگاهی به حد و اندازه واقعی خود در آینه بیندازد.»

به نظر می‌رسد این پاسخ از طرف رئیس سازمان انرژی اتمی حاوی یک پیام ویژه برای صهیونیست‌ها است.

همچنین در روزهای اخیر، رسانه‌های غربی مدعی تمایل آمریکایی‌ها برای شکل‌گیری یک توافق موقت برای توقف پیشرفت‌های هسته‌ای کشورمان شدند که به‌نظر می‌رسد صرفا حاوی مصرف داخلی در آمریکا و کاهش فشار سیاسی بر روی دوش دموکرات‌ها است.

چهار محور مطالبه مقدماتی ایران از غرب

می‌توان مطالبات علی باقری و تیم همراهش از کشورهای 1+4 را سه مورد خلاصه کرد؛

اول؛ اطمینان از لغو تحریم‌ها قبل از مذاکره برای سایر موارد از طریق «راستی‌آزمایی عملی»

دوم؛ ارائه تضمین در سه حوزه مکانیسم ماشه، عدم اعمال تحریم‌های جدید و عدم سرپیچی از اجرای برجام (مانند اجرای لغو تحریم‌های تسلیحاتی، دسترسی کامل ایران به منابع مالی)

سوم؛ اطمینان از عدم تکرار رفتار آمریکایی‌ها در خروج از برجام و همچنین کشورهای اروپایی برای همراهی با آن‌ها.

چهارم؛ اجرای کامل قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد