هیچ‌گاه بر اساس توافق، از مزایای برجام بهره‌مند نشدیم

خبرگزاری مهر 1399/03/17 - 14:29 مشاهده در مرجع

سفیر ایران در اوکراین گفت: متاسفانه قبل از ترامپ و به‌ویژه بعد از آن که آمریکا از توافق خارج شد، هیچ‌گاه بر اساس توافق از مزایای برجام بهره‌مند نشدیم.

به گزارش خبرگزاری مهر، منوچهر مرادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در اوکراین در گفتگویی با شبکه تلویزیونی «ناش» اوکراین به سوالات خبرنگار این شبکه پاسخ داد.

وی در گفتگوی خود با اشاره به عدم بهره‌مندی ایران از مواهب اقتصادی برجام، گفت: متاسفانه قبل از آقای ترامپ و به ویژه بعد از آنکه آمریکا از توافق خارج شد هیچ گاه بر اساس توافق از مزایای برجام بهره مند نشدیم.

سفیر ایران در اوکراین کرونا را بلای جهانی دانست که این ویروس در کنار تحریم آمریکا، فشار مضاعفی به ایران بود که با مدیریت خوب، کرونا تا حدودی مهار شده است.

مرادی اظهار داشت: تحریم آمریکا باعث نشد که ما دست روی دست بگذاریم و سلامت و امنیت مردم خود را فدای تحریم‌ها یا فشار حداکثری ایالات متحده کنیم.

وی تاکید کرد: شما در آمریکا می‌بینید که بسیاری همچنان اعتقاد دارند که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای یک اشتباه استراتژیک بود.

سفیر کشورمان در تهران خاطرنشان کرد: همه سیاستمداران عاقل دنیا اعتقاد دارند آمریکا از 2231 خارج شده، هیچ حقی ندارد که درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را بکند. باور داریم که کشورهای آزاد و کشورهایی که برای آن‌ها حقوق و توافقات بین الملل و قطعنامه‌های شورای امنیت اهمیت دارد، اجازه نخواهند داد آمریکا به هدفی که دارد یعنی زیرپا گذاشتن قطعنامه 2231 و تمدید تحریم تسلیحاتی ایران برسد.

مشروح این مصاحبه بدین شرح است:

متاسفانه در سال جاری ماه مبارک رمضان و روزهای مهم با اقدامات بهداشتی در سراسر جهان در شرایط شیوع بیماری کرونا مصادف شده است. ما در اوکراین تحولات مربوط به مبارزه با بیماری را در ایران رصد کردیم. ایران یکی از اولین کشورهایی بود که به طور گسترده با این بیماری مواجه شد و شماری از مقامات عالی رتبه ایران از جمله نمایندگان مجلس مبتلا شدند. می‌خواستیم از شما بپرسیم روند مبارزه با بیماری کرونا چطور بوده و ایران چگونه به ثبات در این رابطه رسیده است و این بیماری چه تاثیری در اوضاع ایران به طور کلی و در اقتصاد کشور شما داشته است؟

از خداوند بخواهیم که به همه سلامتی عطا کند و دنیا را از شر ویروس کرونا رها نماید. همچنین از خداوند بخواهیم ثبات و آرامش در همه نقاط جهان برقرار شود. اجازه می‌خواهم عید سعید فطر را به همه مسلمانان به‌ویژه مسلمانان عزیز اوکراین تبریک عرض کنم. عید فطر برای ما مسلمانان مناسبت بسیار بزرگی است. بعد از یک ماه روزه داری، خداوند را بابت فرصتی که به ما داده است تا او را عبادت کنیم شکر می‌کنیم و آن را جشن می‌گیریم. به سهم خودم عید سعید فطر را تبریک می‌گویم و برای همه مسلمانان آرزوی سلامتی و بهروزی دارم.

همان طور که شما اشاره کردید، کروناویروس یک بلای جهانی است که تمام کشورهای دنیا را دربرگرفت و هر کدام از کشورها به تناسب آثار و صدمات، با این ویروس مواجه شدند. بعضی کشورها توانستند به موقع عمل کنند و بعضی کشورها دیرتر به مبارزه پرداختند و تلفات بیشتری متحمل شدند. همانطور که اشاره شد، ایران از جمله کشورهایی بود که در موج اول مبارزه با کروناویروس قرار گرفت. ما در قیاس با کشورهایی که از امکانات بهتری برخوردار بودند با مشکلات بیشتر و با شرایط دشوارتری مواجه هستیم. مهمترین مشکل ما تحریم‌های ظالمانه رژیم آمریکا علیه مردم ایران بود که تاثیر بسزایی در مبارزه‌ی ما با کروناویروس داشت. به هر حال شما می‌دانید که کرونا ویروس غیر از بهداشت و سلامتی مردم، کسب و کارها و معیشت را هدف قرار داده است و تعداد زیادی از مردم دنیا را با مشکلات اقتصادی از جمله بیکاری مواجه ساخته است. خیلی از کشورها از منابع مالی بین المللی و از کمک دیگر کشورها برای مقابله با کروناویروس استفاده می‌کنند، در حالی که متاسفانه به دلیل تحریم‌های ظالمانه رژیم آمریکا و علی رغم درخواست جهانی برای برداشتن تحریم‌ها در این مقطع، امریکا متاسفانه نه تنها هیچ اقدامی انجام نداد بلکه برخی تحریم‌ها را هم اضافه کرد. ما با چنین مشکل مضاعفی مواجه بودیم ولی با مدیریت خوب دولت و با تشکیل ستاد ملی مبارزه با کرونا و با پایداری و پایبندی همه ی مردم ما و به ویژه مراکز دینی توانستیم ویروس کرونا و بیماری کووید 19 را در کشور مهار کنیم به گونه‌ای که امروز شیب سرایت بیماری و شیب ابتلای بیماری منفی است. بسیاری از مراکز اقتصادی ما در حال باز شدن است. دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ما به مرور باز می‌شوند و این اخبار خوبی است.

نکته مهمی‌که لازم است حتما به آن اشاره کنم توان پزشکی ما و ایثار و فداکاری پزشکان ما است که جانانه پای کار ایستادند و توانستند با دست خالی و دانش و همت خود بر کروناویروس غلبه کنند نکته مهمی‌که لازم است حتما به آن اشاره کنم توان پزشکی ما و ایثار و فداکاری پزشکان ما است که جانانه پای کار ایستادند و توانستند با دست خالی و دانش و همت خود بر کروناویروس غلبه کنند. البته ما در روزهای اول غافلگیر شدیم و تلفات و شمار مبتلایان ما افزایش پیدا کرد؛ ولی امروز من می‌توانم اعلام کنم که خوشبختانه جمهوری اسلامی یکی از کشورهای موفق در مبارزه با کروناویروس بوده و ایران در حال ساخت کیت‌های تشخیص بیماری و در حال تهیه واکسن مبارزه با کرونا است. این‌ها همه نتیجه دستاوردهایی است که ما این سال‌ها با اتکا به خود و مردم و دانشمندان خودمان کسب کرده‌ایم. در شرایطی که کشور ما سالهاست تحت تحریم قرار دارد و این تحریم‌ها متاسفانه در یکی دو سال اخیر به شدت افزایش پیدا کرده؛ اما به هر میزان که ما تحت فشار بودیم اتکا به مردم و داشته‌ها و ظرفیت‌های ملی افزایش پیدا کرده و از این بابت بسیار خوشحال هستیم.

شیوع کرونا با افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران مصادف شد و این تحریم‌ها هم جنبه حقوقی و هم سیاسی داشته‌اند. همچنین تحریم‌ها نه فقط ایران بلکه کشورهای دیگر مثل ترکیه و چین را شامل شده‌اند. من خودم وقتی در ماه ژانویه برای کنفرانس تهران در ایران بودم دیدم نمایندگان کشورهای دیگر از جمله کویت، ترکیه و افغانستان حضور داشتند؛ این به همسایگان ایران محدود نمی‌شود بلکه کشورهای دیگر و کشورهای مختلف جهان علاقه زیادی به اوضاع ایران و روابط با ایران نشان می‌دهند. سوال من این است که چگونه ایران در وضعیت شیوع کرونا و افزایش تحریم‌ها توانست اقتصاد خود و ساختار اقتصادی را حفظ کند؟ و تحریم‌ها چه تاثیری بر اقتصاد ایران گذاشته و در حال حاضر در این وضعیت روابط بین آمریکا و ایران چگونه است؟

دولت آمریکا بعد از خروج از توافق هسته‌ای در هشت می 2018 با اعمال سیاست فشار حداکثری بر ملت ایران تحریم‌های زیادی علیه ما وضع کرد. در دوره مبارزه با کروناویروس علاوه بر تروریسم اقتصادی که قبلا بود به اعتقاد ما تروریسم پزشکی و درمانی نیز به جنایات آمریکا علیه ملت ایران اضافه شد. در پاسخ به سوال اول گفتم که متاسفانه به رغم درخواست بسیاری از شخصیت‌های معتبر جهانی و بسیاری از سازمان‌های معتبر بین المللی برای لغو تحریم‌ها در دوره مبارزه ایران با کروناویروس، دولت آمریکا به به هیچ عنوان به خواست جهانیان عنایتی و توجهی نداشت. اما این باعث نشد که ما دست روی دست بگذاریم و سلامت و امنیت مردم خود را فدای تحریم‌ها یا فشار حداکثری آمریکا کنیم. به هر حال دولت با استفاده از سیاست‌های اقتصادی سنجیده و استفاده از صندوق‌های ارزی که ما از سال‌های قبل در اختیار داشتیم و برای چنین مواقعی دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران تدابیری اندیشیده بودند که بتوانیم از این منابع مالی استفاده کنیم، توانستیم به افراد آسیب دیده و کسب و کارهایی که در جریان شیوع کروناویروس آسیب دیده بودند کمک کنیم و خوشبختانه نتیجه قابل قبولی هم داشته‌ایم.

تحریم آمریکا باعث نشد که ما دست روی دست بگذاریم و سلامت و امنیت مردم خود را فدای تحریم‌ها یا فشار حداکثری ایالات متحده کنیم ما در مقابله با تحریم چه اقتصادی و چه پزشکی معتقدیم با تکیه بر ظرفیت‌های ملی و توانمندی‌های علمی، فنی و تکنولوژیک ایرانی همواره در برابر خطراتی که ظرف 40 سال گذشته رژیم آمریکا علیه ایران ایجاد کرده و تحریم‌هایی که علیه ما داشته موفق عمل کرده‌ایم و از این به بعد نیز به همین شکل خواهد بود. برای همه آشکار است که تحریم‌ها و فشار حداکثری یا هر اسم دیگر و هر ظلمی که علیه ملت ایران اعمال می‌کنند، عملا هیچ نتیجه‌ای نداشته و تشدید و ادامه تحریم‌ها نیز بیانگر این است که این تحریم‌ها تاکنون هیچ اثری نداشته است. قصد دولت آمریکا این است که ملت ایران را تحت فشار قرار دهد و ملت بر دولت و حکومت ایران فشار بیاورند تا ایران پای میز مذاکره با دولت آمریکا برود. طبیعی است که هیچ گاه ملت ایران که یک ملت ریشه دار و دارای تمدن چند هزار ساله است، تحت فشار زیر بار هیچ مذاکره‌ای نخواهد رفت. امیدواریم مسئولین آمریکایی سر عقل بیایند و دست از فشار و تهدید و قلدری بردارند، زیرا این شیوه هیچ گاه تاثیری در اراده و قدرت ملت ایران برای محافظت از خود و منافع آن ایجاد نخواهد کرد.

همانطور که می‌دانید موضوع تحریم‌های آمریکا علیه ایران کاملا مطابق با توافق هسته‌ای یا برجام است و آمریکا که از برجام خارج شده در ماه اکتبر سال جاری میلادی در پی اجرای برنامه‌ای است که مجددا موضوع تحریم‌ها مورد بررسی قرار گیرد و تصمیم اتخاذ شود که مجددا تمدید شوند یا خیر؟ حتی در حال حاضر کشورهای مختلف به دو قسمت تقسیم شده‌اند. برخی طرفدار و برخی مخالف این تحریم‌ها می‌باشند و بسیاری از کشورهای اروپایی بسیاری از مقامات و مسئولین مخالف تمدید تحریم‌ها علیه ایران هستند. حتی در داخل خود آمریکا نیز مواضع در این ارتباط تقسیم شده است. مثلا حزب دموکرات یک موضع دارد، حزب جمهوری خواه موضع دیگری و ترامپ یک موضع خاصی در این ارتباط دارد. من در ماه مارس وقتی آنجا (آمریکا) بودم شنیدم که سندرز یکی از نامزدهای حزب دموکرات نظر خود را ابراز داشته که به دنبال آشتی و مصالحه با ایران می‌باشد و خواستار این است که توافقی برسند که اوباما رسیده بود و تحریم‌ها لغو شده بود. نظر شما چیست؟ آیا در اکتبر سال جاری تحریم‌ها تمدید می‌شوند یا خیر و همچنین موضع جنابعالی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران و برجام چیست؟

ابتدا لازم است این نکته را بگویم که دنیا به مخالفین و موافقین اقدامات آمریکا تقسیم نشده است. تقریبا تمام دنیا مخالف اقدامات یک جانبه، غیر قانونی و ظالمانه آمریکا است. معدود محافلی در خود آمریکا از جمله برخی مسئولین امریکائی که اشاره نمی‌کنم، حامی این رویکرد هستند. در جامعه آمریکا حتی اکثریت توافق هسته‌ای را یک توافق خوب و بازی برد - برد برای طرفین می‌دانند. شما در آمریکا می‌بینید که بسیاری همچنان اعتقاد دارند که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای یک اشتباه استراتژیک بود.

در مورد توافق هسته‌ای باید بگویم که در واقع توافق هسته‌ای حاصل تلاش و خرد جمعی و آینده نگری تقریبا همه کشورهای دنیا بود. گرچه ما با 6 قدرت بین المللی مذاکره می‌کردیم؛ اما همه دنیا از توافق هسته‌ای ایران حمایت کردند و این توافق توانست به یکی از مهمترین مسائل بین المللی یعنی برنامه هسته‌ای ایران به شیوه مسالمت آمیز و مرضی الطرفین پاسخ دهد و آن را حل کند. توافق هسته‌ای توانست خاورمیانه را با ثبات و آرام کند. توافق هسته‌ای توانست سایه جنگ را از سر منطقه بردارد. همه این‌ها دستاوردهای توافق هسته‌ای بود ولی متاسفانه دولت جدید آمریکا و دولت ترامپ بدون توجه به این دستاوردها و صرفا چون این توافق در دوره اوباما صورت گرفته بود از آن خارج شد. این خروج مخالف اصل توافق، مخالف تصمیمات آژانس بین المللی انرژی اتمی و از همه مهم‌تر زیر پا گذاشتن قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. شاید در تاریخ دنیا اولین باری باشد که یک عضو دائم شورای امنیت نه تنها یک قطعنامه را زیر پا می‌گذارد و نقض می‌کند، بلکه کشورهای دیگر را هم بخاطر عمل به این قطعنامه تحریم می‌کند و تحت فشار قرار می‌دهد و این یک پدیده‌ی عجیبی است که امروز شاهد آن هستیم.

شما در آمریکا می‌بینید که بسیاری همچنان اعتقاد دارند که خروج آمریکا از توافق هسته‌ای یک اشتباه استراتژیک بود ما از ابتدا در پی تفاهم و مصالحه بودیم، چه در دوره مذاکرات و چه بعد از آن ایران تمامی تعهدات خود را در قبال توافق هسته‌ای انجام داد و انتظار داشتیم در قبال تعهداتی که انجام دادیم از مزایای برجام به موقع استفاده کنیم. متاسفانه قبل از آقای ترامپ و به ویژه بعد از آنکه آمریکا از توافق خارج شد هیچ گاه بر اساس توافق از مزایای برجام بهره مند نشدیم. حتی پس از خروج آمریکا به احترام جامعه بین المللی و به خصوص کشورهای اروپایی که از ما خواستند از برجام خارج نشویم ما تا یک سال خارج نشدیم و هیچ اقدامی نکردیم و همه تعهداتمان را هم مطابق گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام دادیم. ولی پس از آنکه کشورهای اروپایی از عهده تعهدات خود که بعد از خروج آمریکا به ما داده بودند برنیامدند، اگر اشتباه نکنم 19 تعهد داده بودند که امتیازات و درخواست‌های ایران را برآورده کنند ولی هیچکدام متاسفانه تا امروز انجام نشده، ما هم تصمیم گرفتیم تعهدات خود را در برجام به تدریج و گام به گام کاهش دهیم و تا امروز این کار را انجام داده‌ایم. همواره هم اعلام کرده‌ایم اگر آمریکا به برجام برگردد و تعهدات خود را انجام دهد و تحریم‌ها را به طور کامل بردارد، آمادگی داریم گام‌هایی که برداشتیم را برگردانیم و تعهدات خود را انجام دهیم. من اعتقاد دارم که شکست توافق هسته‌ای چند پیامد منفی در دنیا و در منطقه ما، بخصوص منطقه پر آشوب خاورمیانه خواهد داشت. مهمترین پیامد منفی آن در عرصه جهانی این است که چند جانبه گرایی از بین خواهد رفت. اینکه یک کشور بتواند با قلدری اراده خود را بر دیگران تحمیل کند جا خواهد افتاد. در بقیه موضوعات هم شما می‌بینید آمریکا فقط از برجام خارج نشد، بلکه خیلی از قراردادهای معتبر بین المللی را از بین برد. در اوج بحران کرونا سازمان بهداشت جهانی را تحریم کرد و این سازمان را که وظیفه اش مبارزه با این بیماری بود از منابع مالی محروم کرد. لذا این شیوه نباید جا بیافتد که یک کشور بتواند برای تمام دنیا تصمیم بگیرد. برداشت ما این است که به هر حال از بین رفتن برجام که امروز در دست امریکا و کشورهای اروپایی است پیامدهای زیادی خواهد داشت. موجب بی ثباتی در خاورمیانه خواهد شد. خطر جنگ را در خاورمیانه افزایش خواهد داد، خطر اشاعه هسته‌ای را افزایش خواهد داد و آثار و تبعاتی را در مبارزه با تروریسم و بسیاری از عرصه‌ها بر جای خواهد گذاشت. البته ما به تحریم‌ها عادت کرده‌ایم لکن مایل نیستیم که همیشه تحریم باشیم. اگر ناچار باشیم از خودمان دفاع می‌کنیم. در واقع به هر تهدید آمریکا همان طور که در مقابله با ترور سردار شهیدمان سردار سلیمانی نشان دادیم پاسخ خواهیم داد و در این مورد تردید نخواهیم کرد.

آ مریکا هیچ حقی ندارد که درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را بکند در مورد قطعنامه 2231 تقریبا همه حقوقدانان، همه مراکز معتبر بین المللی، همه سیاستمداران عاقل دنیا اعتقاد دارند آمریکا از 2231 خارج شده، هیچ حقی ندارد که درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را بکند. باور داریم که کشورهای آزاد و کشورهایی که برای آن‌ها حقوق و توافقات بین الملل و قطعنامه‌های شورای امنیت اهمیت دارد، اجازه نخواهند داد آمریکا به هدفی که دارد یعنی زیرپا گذاشتن قطعنامه 2231 و تمدید تحریم تسلیحاتی ایران برسد. پیش بینی ما این است آمریکا در این تلاش یعنی زیرپا گذاشتن قطعنامه 2231 موفق نخواهد شد و در واقع قطعنامه و لغو تحریم‌ها همچنان بر جای خود باقی خواهد ماند.

در دی ماه هنگام شهادت شهید سلیمانی، من در تشییع جنازه ایشان بودم و دیدم چه اهمیتی دارند و مردم ایران چه احترامی‌به مقامات و مسئولین نظامی خویش می‌گذارند و مراسم تشییع جنازه با حضور عموم مردم صورت پذیرفت. بعد از شهادت سردار سلیمانی وضعیت در خاورمیانه به طور کامل رو به تنش گذاشت. در هر حال سیاست خارجی ایران منحصر به فرد است و این است که ایران در تلاش دوستی و روابط مودت آمیز با همه همسایگان خود چه افغانستان، چه عراق، چه ترکیه، ارمنستان و.. است، لکن به هر حال جز نقاط بحرانی در خاورمیانه هم هست. بحران سوریه، یمن، عراق و هیچ فرآیندی بدون حضور ایران در روند حل و فصل بحران حل نخواهد شد. یعنی همه این وضعیت نیاز به حضور فعال ایران دارد و من وقتی در دی ماه در کنفرانس تهران شرکت کردم جناب دکتر ظریف همواره در مصاحبه‌های خود همه را به صلح و ثبات فرا می‌خواندند. نظر جنابعالی با توجه به وضعیت بحران آمیز خاورمیانه و شیوع جدید ویروس کرونا در همه جهان از جمله این منطقه چیست؟ شما چه چشم انداز و دورنمایی دارید؟

اجازه دهید من چند نکته را در مورد خاورمیانه به شما بگویم. نخست آنکه خاورمیانه از آن کشورهای خاورمیانه است. خاورمیانه خانه ماست و متعلق به ما و کشورهای این حوزه است لذا برای ما حضور کشورهای خارج از منطقه و کشورهایی که چند هزار کیلومتر دورتر هستند، در این منطقه جای سوال دارد و مساله این است که هدف از حضور آنها در این منطقه چیست؟

نکته دوم آن است که ایران امروز با بسیاری از کشورهای خاورمیانه رابطه بسیار نزدیک و خوبی دارد. در حوزه خلیج فارس رابطه بسیار نزدیکی با قطر، عمان، کویت و عراق داریم. دو کشور هست که رابطه خوبی با آنها نداریم. به طور طبیعی معلوم است و البته مشکل از ناحیه ما نیست. آن‌ها در پی دشمنی با ما هستند تا اینکه ما بخواهیم با کشوری دشمنی کنیم.

ما از پیشگامان مبارزه با تروریسم هستیم. تروریسم بلایی است که در خاورمیانه بر ثبات، امنیت و آرامش ما تاثیر بسزائی گذاشته است. ایران در مقابله با تروریسم بهای سنگینی را پرداخته است نکته سوم آنکه ایران همواره به دنبال ثبات، امنیت و آرامش منطقه خاورمیانه بوده است. وزیر خارجه ما بارها آمادگی خود را برای مذاکره با همسایگان ما از جمله کشورهایی که با ما تخاصم دارند اعلام کردند. ما چند ماه پیش یک طرح ابتکاری را تحت عنوان امنیت در خلیج فارس برای کشورهای منطقه ارائه کردیم که البته با استقبال بسیار خوبی مواجه شد. این نشان می‌دهد ما به دنبال تنش نیستیم. جمهوری اسلامی ایران به دنبال تنش در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس نیست.

نکته بعدی این است که از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران امنیت یک مقوله فراگیر است یعنی یا امنیت برای همه هست یا امنیت برای هیچکس نیست. این برای ما قابل قبول نیست که ایران در ناامنی باشد؛ اما بقیه کشورها امن باشند. طرح‌هایی هم که دادیم بر این مبناست که امنیت را برای همه می‌خواهیم.

نکته بعدی این است که ایران در مبارزه با عوامل بی ثباتی در منطقه بسیار جدی است. ما از پیشگامان مبارزه با تروریسم هستیم. تروریسم بلایی است که در خاورمیانه بر ثبات، امنیت و آرامش ما تاثیر بسزائی گذاشته است. ایران در مقابله با تروریسم بهای سنگینی را پرداخته است. شهدای زیادی را تقدیم کردیم، هزینه‌های زیادی پرداخت کردیم و همانطور که شما گفتید ما شهید بزرگ سردار قاسم سلیمانی را در مبارزه با تروریسم از دست دادیم. وی قهرمان مبارزه با داعش و گروه‌های افراطی و جنگ طلب بود که متاسفانه توسط تروریست‌های آمریکایی شهید شد. امروز می‌دانید که داعش مجدد در حال بازسازی خود است و اخبار و تحولاتی که وجود دارد نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها کاملا از داعش و حیات مجدد آن حمایت می‌کنند. تحرکات داعش در منطقه در مرزهای سوریه و عراق کاملا روشن است و برای ما جای سوال است. رویکرد جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه رویکردی صلح طلبانه است و دنبال جنگ نیستیم لکن اگر جنگی علیه ما صورت بگیرد قطعا از خودمان در نهایت شدت دفاع خواهیم کرد.

با توجه به اهمیت و حساسیت اقدامات اسرائیل در خاورمیانه، حملات آن علیه سوریه و یا نوار غزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ دیدگاه ایران در خصوص موضوعاتی مانند معامله قرن که ممکن است با پیامدهای ژئوپلتیک همراه باشد، چیست؟

ما اعتقاد داریم که روند تحولات به سمتی خواهد رفت که مردم فلسطین بر سرنوشت خودشان حاکم خواهند شد و اجازه نخواهند داد که توطئه آمریکا و رژیم صهیونیستی تحت عنوان معامله قرن تحقق پیدا کند نکته مهمی‌که باید به آن توجه کرد، نقش مخرب رژیم صهیونیستی در مسائل منطقه خاورمیانه است. اساسا موجودیت رژیم صهیونیستی بر جنگ، خشونت، کشتار، تجاوز و نژادپرستی استوار است. این بار هم با ترفندی جدیدی تحت عنوان معامله قرن جلو آمده‌اند برای اینکه بخشی دیگر از سرزمین‌های فلسطین را تصرف کرده و سلطه نحس خود را بر منطقه گسترش دهند. رژیم اسرائیل و حامی آن یعنی دولت آمریکا، به دنبال جنگ، تفرقه و دشمنی بین کشورهای منطقه هستند. ما دنبال صلح، همزیستی و دوستی هستیم. در آستانه جمعه آخر ماه رمضان هستیم و آخرین جمعه ماه مبارک رمضان از همان سال‌های ابتدای انقلاب اسلامی‌توسط امام خمینی (ره) به عنوان روز قدس نام گذاری شده است. در این روز مردم مسلمان دنیا تظاهرات خواهند کرد و اعتراض خود را به رژیم صهیونیستی نشان خواهند داد.

ما اعتقاد داریم که روند تحولات به سمتی خواهد رفت که مردم فلسطین بر سرنوشت خودشان حاکم خواهند شد و اجازه نخواهند داد که توطئه آمریکا و رژیم صهیونیستی تحت عنوان معامله قرن تحقق پیدا کند و طرح‌ها و اقدامات آن‌ها از جمله انتقال پایتخت اسرائیل به قدس، ضمیمه سازی بلندی‌های جولان به خاک اسرائیل و همین طور الحاق بخش‌های باقیمانده از کرانه باختری را به دولت اسرائیل ضمیمه کنند. رژیم اسرائیل در پی برقراری رژیم آپارتاید است که شهروندان فلسطینی شهروند درجه دو خواهند بود. اعتقاد داریم آینده از آن ملت مظلوم فلسطین و کشورهای مستقل منطقه است و اقدامات و نقشه‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی در نهایت نقش بر آب خواهد شد.

رویکرد ما در قبال مسئله فلسطین بسیار روشن است. رهبر جمهوری اسلامی ایران یک طرحی را سال‌ها قبل اعلام کردند مبنی بر اینکه یک رفراندوم در کل سرزمین فلسطین با حضور ساکنان مسلمان، مسیحی و یهودی و آوارگانی که به اجبار طی دهه‌های گذشته توسط حاکمان صهیونیستی آواره شدند برگزار شود، هر آنچه که آنها انتخاب کردند، هر حاکمیتی را که آنها انتخاب کردند برای ما قابل قبول است. این طرح سال‌ها قبل ارائه شده و جمهوری اسلامی همچنان بر این طرح اعتقاد دارد.

اعتقاد داریم تروریسم افراطی ابزار تسلط رژیم صهیونیستی و سیاست‌های تجاوزکارانه آن است. اگر با تروریسم مقابله کنیم به ارتباط نزدیک ملت‌ها و دوستی و ثبات در منطقه کمک خواهد کرد.

نکته دیگر آن است که بایستی به مقررات و قوانین بین المللی در منطقه احترام گذاشته شود. متاسفانه از زمانی که دولت جدید آمریکا روی کار آمده است به هیچیک از مقررات و قوانین بین المللی در منطقه احترام گذاشته نشده و همه توافقات زیر پا گذاشته شده است. من گفتم قدس مطابق با همه قوانین و مقررات بین المللی و مطابق قطعنامه‌های شورای امنیت یک سرزمین اشغالی است. انتقال پایتخت از سوی آمریکا به عنوان عضو دائم شورای امنیت در واقع دهن کجی به همه مقررات و قواعد بین المللی می‌باشد. الحاق جولان به رژیم صهیونیستی خلاف قوانین بین المللی است. الحاق کرانه باختری که امروز نقشه آن در حال تهیه است نیز مخالف قواعد بین المللی می‌باشد لذا اعتقاد داریم که تا این مسائل وجود دارد، تا زمانی که دخالت آمریکا وجود دارد، تا زمانی که خوی تجاوزکارانه وجود دارد و جنگ طلبی رژیم صهیونیستی وجود دارد، منطقه خاورمیانه همچنان درگیر تنش آشوب و جنگ خواهد بود و این چیزی نیست که ما می‌خواهیم. ما می‌خواهیم که منطقه با حل ریشه‌ای مسائل در آرامش باشد اگر مسائل حل نشوند همچنان دور باطلی از جنگ درگیری و تنش را در منطقه خواهیم داشت و امیدواریم که به هر حال حکومت‌های منطقه، حکومت‌های مسلمان منطقه درست عمل کنند، خردمندانه عمل کنند و با حمایت از آرمان فلسطین اجازه ندهند که این ملت مظلوم در تاریخ محو بشود و در سیاستهای تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و حامی اصلی آن یعنی رژیم آمریکا هضم شود.

روابط دوجانبه ایران با اوکراین در چه وضعیتی قرار دارد؟

نگاه ما به روابط با اوکراین نگاهی مثبت است و اعتقاد داریم که اگر اوکراین در پی منافع ملی خود می‌باشد، رابطه با ایران باید برای این کشور یک رابطه مهم و حائز اهمیت باشد ا نتخاب رویکرد سیاست خارجی هر کشوری در اختیار مقامات آن کشور از جمله رئیس جمهور و وزیر امور خارجه آن است. ما به انتخاب اوکراین در سیاست خارجی همواره احترام گذاشته‌ایم و تلاش داشته‌ایم روابط دو جانبه دو کشور را مبتنی بر رویکرد و منافع دو کشور تنظیم کنیم. البته من در مبارزات انتخابات جناب آقای زلنسکی بخاطر دارم که ایشان توجه خود را به لزوم گسترش روابط با کشورهای شرقی معطوف داشتند. ایشان در اظهارات خود و در مناسبت‌هایی که وجود داشت، بر این نکته تاکید کردند که اوکراین بنا دارد که ضمن حفظ و تقویت روابط با کشورهای غربی، ارتباط با کشورهای شرق را هم توسعه بدهد. ایشان در این مدت که رئیس جمهور بوده‌اند سفرهایی را به کشورهای آسیایی داشتند و این بسیار مهم و مطلوب است. برای ما مهم این است که بتوانیم از ظرفیت‌های دو کشور به خوبی استفاده کنیم.

من از ابتدای ورودم به اوکراین روی چند نکته همواره تاکید کرده‌ام. ما به انتخاب اوکراین در سیاست خارجی احترام می‌گذاریم، اوکراین را یک کشور مستقل می‌دانیم که می‌تواند تشخیص بدهد که منافعش در کدام منطقه تامین خواهد شد. اوکراین برای جمهوری اسلامی ایران یک کشور مهم و رابطه و توسعه روابط یک اولویت است. اعتقاد داریم که اقتصاد دو کشور یک اقتصاد مکمل است، یعنی بسیاری از نیازهای ما می‌تواند از اوکراین تامین شود زیرا اوکراین یک کشور صنعتی وکشاورزی است و ظرفیت‌های بسیار خوبی برای ما دارد. همین طور ما می‌توانیم بسیاری از نیازهای اوکراین را برآورده بکنیم. حتی در شرایط تحریم هم من پیشنهاداتی دادم که در واقع تجارت و روابط ما نه تنها متوقف شود بلکه توسعه نیز یابد. به هر حال ما در مذاکره بودیم و در تلاش هستیم که بتوانیم این روند را ادامه بدهیم.

نگاه ما به روابط با اوکراین نگاهی مثبت است و اعتقاد داریم که اگر اوکراین در پی منافع ملی خود می‌باشد، رابطه با ایران باید برای این کشور یک رابطه مهم و حائز اهمیت باشد. ما هیچ نیت سوئی نسبت به اوکراین نداریم و هیچ نقطه تاریکی در رابطه دو کشور وجود ندارد. از ابتدای استقلال اوکراین ما تلاش کردیم که با این کشور یک ارتباط نزدیک برقرار کنیم، جز اولین کشورهایی بودیم که استقلال اوکراین را به رسمیت شناختیم و جز اولین کشورهایی بودیم که سفارتخانه خود را در اینجا ایجاد کردیم و از آن زمان ما پر تلاش و با انرژی در زمان همه سفرای خود، حفظ ارتباط و گسترش تعامل در همه حوزه‌ها را با اوکراین پیگیری کرده‌ایم.

دو کشور در سطح سیاسی طی این سال‌ها همواره ارتباط خوبی داشته و رفت و آمدهای بسیار سطح بالایی از جمله در سطح رییس جمهور داشته‌ایم. در بعد اقتصادی حجم رابطه گرچه تحت تاثیر تحریم‌های آمریکا متاسفانه با کاهش مواجه شده است، اما همواره رقم قابل ملاحظه‌ای بوده و این برای ما قابل توجه است.

در بعد فرهنگی مردم اوکراین علاقه بسیار زیادی به تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران دارند و سفارت هم تلاش کرده است که از این ظرفیت خوب استفاده کند و برنامه‌های متنوعی همیشه در سطح عامه مردم اوکراین داشته‌ایم. همواره تلاش کردیم با جامعه اوکراین و با نخبگان اوکراینی ارتباط داشته باشیم و تصور می‌کنم که در این تلاش به اندازه زیادی موفق بوده‌ایم. تعداد زیادی دانشجوی ایرانی در اینجا حضور دارند که خود این‌ها می‌توانند نمایندگان خوبی برای اوکراین بوده و معرف فرهنگ و جامعه اوکراین باشند.

ما حلقه‌های وصل زیادی با یکدیگر داریم و نباید اجازه بدهیم که این حلقه‌های اتصال گسسته شوند. تلاش مسئولین جمهوری اسلامی ایران و سفارت جمهوری اسلامی ایران و من این است که بتوانیم این رشته‌های پیوند را هر چه بیشتر محکم‌تر کنیم و اجازه ندهیم که تحت تاثیر عنصر ثالث که شما اشاره کردید، این رشته‌ها نازک‌تر شده و خدای ناکرده بریده شود.

نکته دیگر این است که در بحث مبارزه با ویروس کرونا، جمهوری اسلامی ایران تجارب بسیار ارزشمندی کسب کرده است و در تولید برخی تجهیزات به خودکفایی رسیده و در حال صدور هستیم به گونه‌ای که اخیرا برخی تجهیزات پزشکی را به کشورهای آلمان و ترکیه صادر کردیم البته امروز همه کشورها رابطه شان متاثر از عناصر ثالث است. ارتباط کشورها خیلی به هم تنیده و فاکتورهای متعددی در این روابط تاثیر گذار هستند ولی من تصور می‌کنم که اگر ایران و اوکراین نه بر اساس مواضع سیاسی بلکه بر اساس منافع ملی و نیازهای دو ملت عمل کنند، رابطه دو کشور گسترش خواهد یافت.

من لازم می‌بینم در اینجا به نکته مهمی اشاره کنم. قبلا یادآور شدم که ما دانشجویان زیادی داریم و هنگام شیوع ویروس کرونا تلاش زیادی کردیم تا بخشی از دانشجویان که متقاضی بودند را به ایران بازگردانیم که اخیرا موفق شدیم که تعدادی از دانشجویان و ایرانیان مقیم را با یک پرواز به ایران و تعدادی از اوکراینی‌هایی که در ایران هستند را به اوکراین بازگردانیم. آن‌ها با پروازی که از ایران آمد به اوکراین بازگشتند. البته این پرواز مستقیم نبود، از طریق خاک ارمنستان بود ولی به هر حال تحول مثبتی بود و من می‌خواهم که از این تریبون و از طریق این دوربین، از مسئولین اوکراینی که برای این کار بشردوستانه و دوستانه به ما کمک کردند تا این دانشجویان به دامن خانواده‌های شان برگردند تشکر کنم.

در مذاکره تلفنی اخیر وزاری خارجه دو کشور، جناب آقای دکتر ظریف آمادگی ایران برای ارسال برخی کمک‌ها، تجهیزات و همچنین تبادل تجارب با اوکراین را اعلام داشتند لذا به سهم خود آمادگی هر گونه همکاری در حوزه‌های مختلف پزشکی، درمانی را داریم.

در مجموع، سطح روابط را مثبت ارزیابی می‌کنیم، هرچند به اعتقاد من ظرفیت‌ها خیلی بیشتر از وضعیتی هست که ما امروز داریم و اگر تلاش کنیم و به یکدیگر کمک کنیم، می‌توانیم از این ظرفیت‌ها در جهت خدمت به منافع دو ملت استفاده کنیم.

با توجه به تاثیر گذاری سانحه سقوط هواپیمای مائو، آخرین تحولات مربوط به پی‌گیری این موضوع چیست؟

این حادثه یک تراژدی بود و هنوز بسیاری در ایران از حادثه متاثر هستند، زیرا یک فاجعه و باعث کشته شدن افراد بسیاری شد. شهروندان ایرانی که در این حادثه کشته شدند از نخبگان و دانشجویان برتر ما بودند. خیلی برای ما تلخ بود. می‌خواهم از این تریبون استفاده کنم و مجدد مراتب تسلیت خودم را به خانواده‌های تمامی‌کشته شدگان بخصوص خانواده جانباختگان اوکراینی ابراز نمایم و از خداوند برای آن‌ها صبر و بردباری مسئلت دارم.

حادثه سقوط هواپیمای مائو دارای سه جنبه سیاسی، فنی و حقوقی است. در بعد سیاسی که منظور من ارتباطات بین مقامات سیاسی دو کشور می‌باشد، از همان روز اول ارتباط نزدیکی بین مقامات سیاسی ما برقرار شد. دوبار روسای جمهور تلفنی با یکدیگر صحبت کردند و جناب آقای روحانی دستور دادند و برخی خواسته‌های جناب آقای زلنسکی بلافاصله اجرا شد که مهم‌ترین آن تحویل به موقع اجساد کشته شدگان اوکراینی بود. با وجود آنکه پروسه شناسائی اجساد بسیار دشوار بود و اجساد متلاشی شده بودند و باید DNA گرفته می‌شد، این کار بموقع انجام شد زیرا جناب آقای زلنسکی رئیس جمهور محترم وعده‌ای به مردم داده بودند. علاوه بر این، وزرای خارجه چند بار درباره ابعاد مختلف این موضوع با هم گفتگو داشتند. در حاشیه نشست امنیت مونیخ وزرای خارجه ایران و اوکراین با یکدیگر گفتگو داشتند. وزرای خارجه ما در جلسه پنج جانبه کشورهای درگیر در حادثه نیز گفتگو داشتند. وزیر راه ما به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور برای عرض تسلیت و توضیح و تشریح برخی موضوعات به اوکراین سفر کردند و ملاقات بسیار خوبی با جناب آقای زلنسکی، وزرای خارجه و وزیر زیرساخت اوکراین داشتند. دبیر شورای امنیت ملی و دفاع اوکراین سفری به ایران داشتند و با همتای خود ملاقات کردند. این دو چند تماس تلفنی دیگر هم انجام دادند. در آخرین مورد هم وزرای خارجه ما در حدود یک هفته پیش مکالمه تلفنی طولانی انجام دادند و ابعاد مختلف این حادثه را مورد بررسی و مشورت قرار دادند. لذا از روز اول حادثه تا به امروز ارتباط بین مسئولان و مقامات ما و تصمیم گیرندگان ما و اوکراین همواره برقرار بوده است.

در بخش فنی نیز از همان روز نخست، شاید شب اول یا دوم بود که هیئت 40 نفری اوکراین با دریافت ویزا به ایران عزیمت کردند و با دستان باز تحقیقات خود را انجام دادند. آزادانه از تمامی اماکن مورد نظر بازدید کردند و از بقایای هواپیما نمونه برداری کردند و تحقیقات وسیعی را انجام دادند. هیئت فنی ما نیز سفری به اوکراین داشت. در اینجا مذاکرات خوبی انجام شد و از آزمایشگاه‌های اوکراینی دیدن کردند و با مسئولین اوکراینی دیدار کردند. برداشت‌های مفیدی از این سفر حاصل شد. علاوه بر این، در سازمان ایکائو جلسات فنی برگزار شد و هنوز هم ادامه دارد. البته وضعیت شیوع بیماری کرونا بر این پروسه و ارتباطات ما تاثیر گذاشته و یک مقدار روند کند شده است لکن هیچگاه این ارتباط متوقف نشده است. به هر حال به صورت تماس تلفنی، ویدیوکنفرانس و نیز ملاقات حضوری این ارتباطات انجام می‌شود.

دادستانی نظامی ایران فعالانه موضوع سقوط هواپیمای اوکراینی را پیگیری می‌کند در بعد حقوقی این حادثه نیز باید گفت از همان روز نخست، ارتباط بین دادستانی اوکراین و قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران و دادستان کل جمهوری اسلامی ایران به شکل مکاتبات مستمر و حتی گاهی روزانه برقرار بوده است. ما اخیرا بررسی کردیم، مشاهده شد حدود 100 صفحه مسئولین دو طرف با یکدیگر مکاتبه داشته‌اند. سوالاتی مطرح شده است و این پروسه در حال انجام است و قطع نشده است. دستگاه‌های قضایی دو کشور و دادستان‌ها در حال بررسی موضوع هستند. بر اساس اطلاعات دادستانی ایران برخی افراد در این باره دستگیر شدند و در حال بازجویی هستند. دادستانی نظامی ایران فعالانه موضوع را پیگیری می‌کند. به محض اینکه نتایج روشنی کسب شود حتما طرف اوکراینی در جریان قرار خواهد گرفت. علاوه بر تمامی ارتباطات فوق، سفرای دو کشور یعنی من و همتای اوکراینی جناب آقای بوردلیاک در تهران بطور مستمر با وزارتخانه‌های امور خارجه و مسئولین ذیربط در تماس هستیم.

به هر حال، این پرونده قطعا راکد و بایگانی شده نیست و کار در حال انجام است. ماهیت و طبیعت این پرونده‌ها نیز زمان بر است. این گفته من نیست و چند مسئول اوکراینی نیز در همان ابتدا اعلام کرده‌اند، چنین پرونده‌هایی طولانی مدت خواهد بود. همچنان که در موارد مشابه در حوادث و سوانح هوایی دیگر هم هیچگاه این مسائل به یکباره حل نشده است. لازم است ابعاد مختلف از جمله نحوه و میزان پرداخت غرامت، در خصوص نحوه و محل تحویل جعبه‌های سیاه هر کدام بطور مجزا نیاز به مذاکره و رایزنی و مشورت وجود دارد. بر این اساس، ما برخی پیشنهادات را به طرف اوکراینی ارائه کرده‌ایم. در واقع ما نوعی مدالیته را به طرف اوکراینی پیشنهاد کرده‌ایم تا مراحل حل و فصل موضوع را با همکاری یکدیگر پیش ببریم. در انتظار پاسخ طرف اوکراینی هستیم. امیدواریم بعد از آنکه ما توانستیم این پیشنهادات و این مدالیته را نهایی کنیم، روند اجرای مفاد این مدالیته در اولین فرصت آغاز شود. هر چند باید اشاره شود، شرایط شیوع ویروس کرونا در جهان و توقف پروازهای بین المللی یک مقدار کار را دشوارتر کرده است ولی در همین شرایط هم در صورتی که پاسخ طرف اوکراینی به پیشنهادات خود را هر چه سریع‌تر دریافت کنیم، امیدوارم بتوانیم مراحل اجرایی را پیگیری کرده و ادامه دهیم.

آقای سفیر از شما تشکر می‌کنم که توجه عمده‌ای به مسائل دشوار سیاسی، سیاست منطقه‌ای، ژئو پلتیکی و سیاست خارجی ایران معطوف داشتید. تشکر می‌کنم شما جزییات روابط دوجانبه ایران و اوکراین را مطرح کردید. برای شما و ملت ایران در این مقطع نه چندان ساده با توجه به مقابله با شیوع بیماری کرونا و مشکلات اقتصادی آرزوی موفقیت دارم و امیدوارم شرایط مطلوب حاصل شود.

من هم از شما تشکر می‌کنم. همچنین از مسئولین شبکه ناش تی. وی برای هماهنگی این مصاحبه تشکر می‌کنم. امیدوارم توضیحات و صحبت‌های من بتواند دانش و اطلاعات مردم اوکراین را نسبت به جمهوری اسلامی ایران، نسبت به مردم ایران، نسبت به مواضع اصولی و سازنده جمهوری اسلامی ایران در تمامی حوزه‌های روابط بین الملل افزایش دهد. مجددا تکرار می‌کنم ما مردم اوکراین را یک مردم دوست و همراه خود می‌دانیم. من نزدیک دو سال است جز دوستی و محبت از مردم اوکراین چیزی ندیدم. برای مردم اوکراین آرزوی بهترین‌ها را دارم. امیدوارم هر روز شاهد تحولات بهتر، رفاه، صلح و دوستی و آرامش در این کشور باشیم و این کشور بتواند با توجه به ظرفیت‌های وسیع و شایستگی خود، عضو برجسته ای در نظام بین الملل باشد و این خواست مردم ایران و سفارت جمهوری اسلامی ایران در اوکراین است. از شما مجدد بابت این مصاحبه تشکر می‌کنم.