وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در مهمترین رتبه‌بندی‌های جهانی در سال 1403

به گزارش مهر، دانشگاه‌های ایرانی در سال 1403 در رتبه‌بندی های مشهور جهانی از جمله «کیواس»، «تایمز»، «شانگهای»، «ISC»، «تایوان» و «یواس نیوز»، «وبومتریکس»، «لایدن»، «نیچر ایندکس» و «سایماگو» حضور داشته اند که در برخی از این رتبه بندی ها با افزایش و در برخی از آنها با کاهش رتبه و تعداد مواجه شدند.

رتبه بندی کیو اس

رتبه بندی کیو اس یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه بندی بین المللی است که توسط مؤسسه کاکارلی سیموندز انگلستان صورت می‌گیرد. یکی از رتبه بندی‌های مهمی که این پایگاه به صورت سالانه انجام می‌دهد ارزیابی و سنجش دانشگاه‌ها در حوزه‌های موضوعی مختلف است.

رتبه بندی موضوعی کیو اس بر اساس 5 شاخص شهرت دانشگاه با وزن 40 درصد، ارزیابی کارفرمایان با وزن 10 درصد، نسبت اعضای هیأت علمی بین المللی با وزن 5 درصد، نسبت دانشجویان بین المللی با وزن 5 درصد، میزان استنادات به ازای هر عضو هیأت علمی با وزن 20 درصد و نسبت اعضای هیأت علمی به دانشجو با وزن 20 درصد جهت ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها بهره برد.

در این رتبه بندی دانشگاه‌های جهان در 55 موضوع در قالب 5 حیطه کلان هنر و علوم انسانی، مهندسی و فناوری، علوم زیستی و پزشکی، علوم طبیعی و نیز علوم اجتماعی و مدیریت مورد ارزیابی قرار گرفتند. از کشور جمهوری اسلامی ایران 90 گروه آموزشی از 17 دانشگاه در 21 رشته موضوعی حضور دارند.

در ویرایش 2025 میلادی، «کیو. اس» داده‌های بیش از 16 میلیون مقاله و دیدگاه‌های 151 هزار دانشگاهی و 100 هزار کارفرما را تحلیل کرد و در مجموع 18333 جایگاه جهانی را به موسسه‌ها در زمینه‌های گوناگون علمی اختصاص داد که سهم ایران 90 جایگاه بوده است. دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف، به ترتیب، با برتری در 18 و 12 زمینه علمی عملکرد بهتری داشته‌اند.

جدول رتبه و امتیاز مؤسسه‌های ایرانی در شاخص‌های ارزیابی نظام رتبه‌بندی موضوعی کیو اس، ویرایش 2025 میلادی

موضوع دانشگاه‌ها و رتبه 2025 علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف 301 - 350. دانشگاه تهران 351 - 400. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 551 - 600. دانشگاه علم و صنعت ایران 601 - 650. دانشگاه آزاد اسلامی 751 - 850. دانشگاه شهید بهشتی 751 - 850 مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی شریف 251 - 300. دانشگاه تهران 251 - 300. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 450. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450 مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 275 مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 250. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 351 - 400. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450 مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف 151 - 200. دانشگاه تهران 201 - 250. دانشگاه علم و صنعت ایران 251 - 300. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 301 - 350. دانشگاه تبریز 401 - 450. دانشگاه صنعتی اصفهان 501 - 575. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 501 - 575 مهندسی نفت دانشگاه صنعتی شریف 20. دانشگاه تهران 22. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 51 - 100. دانشگاه صنعتی اصفهان 101 - 150. دانشگاه شیراز 101 - 150. دانشگاه تبریز 101 - 150. دانشگاه آزاد اسلامی 151 - 175. دانشگاه تربیت مدرس 151 - 175 کشاورزی دانشگاه تهران 101 - 150. دانشگاه تبریز 251 - 300. دانشگاه فردوسی مشهد 351 - 400. دانشگاه صنعتی اصفهان 351 - 400. دانشگاه شیراز 351 - 400. دانشگاه آزاد اسلامی 401 - 475 آناتومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد 51 - 100. دانشگاه علوم پزشکی تهران 101 - 170 زیست‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران 401 - 450. دانشگاه تهران 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی ایران 601 - 650. دانشگاه آزاد اسلامی 651 - 700. دانشگاه تربیت مدرس 651 - 700 پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران 251 - 300. دانشگاه علوم پزشکی ایران 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی مشهد 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 451 - 500. دانشگاه علوم پزشکی تبریز 501 - 550. دانشگاه تهران 501 - 550. دانشگاه شهید بهشتی 701 - 850 پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایران 151 - 225. دانشگاه علوم پزشکی تهران 151 - 225 داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201 - 250. دانشگاه علوم پزشکی مشهد 251 - 300. دانشگاه تهران 251 - 300. دانشگاه علوم پزشکی تبریز 301 - 350. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 351 - 400 شیمی دانشگاه تهران 301 - 350. دانشگاه صنعتی شریف 351 - 400. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450. دانشگاه تبریز 401 - 450. دانشگاه تربیت مدرس 451 - 500. دانشگاه صنعتی اصفهان 501 - 550. دانشگاه آزاد اسلامی 501 - 550. دانشگاه شیراز 501 - 550. دانشگاه فردوسی مشهد 551 - 600. دانشگاه شهید بهشتی 551 - 600. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 601 - 700 محیط زیست دانشگاه تهران 201 - 250 ژئوفیزیک دانشگاه تهران 201 - 250 ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف 301 - 350. دانشگاه تهران 301 - 350. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 450. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 450. دانشگاه آزاد اسلامی 401 - 450. دانشگاه فردوسی مشهد 501 - 600. دانشگاه تبریز 501 - 600 علم مواد دانشگاه صنعتی شریف 251 - 300. دانشگاه تهران 351 - 400. دانشگاه صنعتی امیرکبیر 401 - 550. دانشگاه علم و صنعت ایران 401 - 550 فیزیک دانشگاه صنعتی شریف 351 - 400. دانشگاه تهران 451 - 500. دانشگاه آزاد اسلامی 551 - 600. دانشگاه علم و صنعت ایران 601 - 675 کسب و کار دانشگاه صنعتی شریف 601 - 650 اقتصاد و اقتصادسنجی دانشگاه تهران 551 - 700 آمار دانشگاه تهران 151 - 200. دانشگاه صنعتی شریف 201 - 250

البته در رتبه بندی جهانی کیو اس سال 2025 که در سال 2024 منتشر شده است نیز 9 دانشگاه از ایران حضور داشتند که در مقایسه با سال گذشته با رشد نسبی مواجه شدند. در رتبه بندی دانشگاه‌های جهانی کیواس 2025 بیش از 1500 دانشگاه در 106 سیستم آموزش عالی را مورد بررسی قرار گرفتند.

9 دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران شامل دانشگاه صنعتی شریف با رتبه = 342، دانشگاه تهران با رتبه = 368، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با رتبه = 403، دانشگاه علم و صنعت ایران با رتبه = 436، دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه = 489، دانشگاه تبریز با رتبه = 552، دانشگاه شیراز با رتبه 700-691، دانشگاه شهید بهشتی با رتبه 851-900 و دانشگاه فردوسی مشهد با رتبه 951-1000 در این دوره از رتبه بندی حاضر بودند.

نظام رتبه‌بندی جهانی مؤسسه آموزش عالی تایمز

رتبه‌بندی جهانی «مؤسسه آموزش عالی تایمز» در بخش موضوعی مؤسسه‌های برتر جهان را در 11 زمینه علمی، شامل هنر و علوم انسانی (شناسایی 750 مؤسسه)، اقتصاد و کسب‌وکار (شناسایی 990 مؤسسه)، علوم رایانه (شناسایی 1122 مؤسسه)، علوم تربیتی (شناسایی 767 مؤسسه)، مهندسی و فناوری (شناسایی 1488 مؤسسه)، حقوق (شناسایی 389 مؤسسه)، علوم زیستی (شناسایی 1143 مؤسسه)، علوم پزشکی بالینی، پزشکی پایه، و بهداشت (شناسایی 1150 مؤسسه)، روانشناسی (شناسایی 654 مؤسسه)، علوم فیزیکی (شناسایی 1447 مؤسسه)، و علوم اجتماعی (شناسایی 1093 مؤسسه) بر پایه پنج شاخص کیفیت پژوهش، درآمدهای صنعتی، چشم‌انداز جهانی، فضای پژوهش، و آموزش و 17 سنجه منتشر شد.

در ویرایش 2025 «مؤسسه آموزش عالی تایمز» که در سال 2024 میلادی منتشر شد نام 81 مؤسسه ایرانی را در سیاهه مؤسسه‌های برتر جهان در زمینه‌های گوناگون علمی آورده شد و نام این مؤسسه‌های ایرانی، روی هم، 204 بار در زمینه‌های گوناگون علمی آمده است.

مؤسسه‌های ایرانی در 10 زمینه از 11 زمینه موضوعی تایمز جایگاه جهانی به دست آورده‌اند. حقوق، تنها زمینه موضوعی است که هیچ مؤسسه ایرانی در آن جایگاه جهانی نداشت. از ایران، 48 مؤسسه در علوم فیزیکی، 46 مؤسسه در مهندسی، 31 مؤسسه در علوم پزشکی و سلامت، 27 مؤسسه در علوم زیستی، 15 مؤسسه در علوم رایانه، 10 مؤسسه در علوم اجتماعی، هشت مؤسسه در کسب‌وکار و اقتصاد، هفت مؤسسه در علوم تربیتی، هفت مؤسسه در روانشناسی و پنج مؤسسه در هنر و علوم انسانی جایگاه جهانی به دست آورده‌اند.

دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شهیدبهشتی و اصفهان با برتری در 9 زمینه علمی عملکرد برجسته‌تری در برابر دیگر مؤسسه‌های ایرانی داشته‌اند. در میان کشورهای منطقه، ترکیه در رتبه نخست و ایران در رتبه دوم جای گرفته است.

البته در سال 1403 تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه‌بندی جهانی تایمز 2025 از 73 مؤسسه به 84 مؤسسه افزایش یافت و این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. این در حالی است که در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهانی تایمز در سال 2025، بیش از 2 هزار مؤسسه از 115 کشور و منطقه را رتبه‌بندی شدند.

در این رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان بر اساس 18 شاخص در پنج حوزه کلیدی آموزش، محیط تحقیقاتی، کیفیت تحقیق، مشارکت صنعت و چشم‌انداز بین‌المللی رتبه‌بندی می‌شوند.

جدول وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی جهانی تایمز 2025

رتبه در تایمز 2025 دانشگاه‌ها 301-350 دانشگاه صنعتی شریف 351-400 دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت ایران 401-500 دانشگاه‌های علوم پزشکی کرمانشاه، تهران 501-600 دانشگاه‌های صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شیراز، علوم پزشکی تهران 601-800 دانشگاه‌های علوم پزشکی البرز، علوم پزشکی بابل، علوم پزشکی بقیه‌الله، گلستان، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، علوم پزشکی ایران، صنعتی اصفهان، علوم پزشکی کردستان، علوم پزشکی لرستان، علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی قزوین، علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی تبریز، تبریز، علوم پزشکی ارومیه 801-1000 دانشگاه‌های علوم پزشکی اراک، علوم پزشکی بیرجند، فردوسی مشهد، علوم پزشکی گلستان، علوم پزشکی گیلان، علوم پزشکی ایلام، بین‌المللی امام خمینی، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی کرمان، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، علوم پزشکی مشهد، شهید بهشتی، علوم پزشکی شهرکرد، شیراز، علوم پزشکی شیراز، کاشان، ارومیه، علوم پزشکی زاهدان 1001-1200 دانشگاه‌های شهید مدنی آذربایجان، حکیم سبزواری، علوم پزشکی همدان، صنعتی سهند، سمنان، صنعتی شاهرود، اصفهان، محقق اردبیلی، صنعتی ارومیه، علوم پزشکی زنجان 1201-1500 دانشگاه‌های بوعلی سینا همدان، ایلام، خوارزمی، لرستان، خلیج فارس، علوم پزشکی قم، رازی، شهید باهنر کرمان، شهید چمران اهواز، علوم پزشکی شهید صدوقی، شهرکرد، گیلان، مراغه، مازندران، علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، یاسوج، یزد 1501+ دانشگاه‌های علامه طباطبایی، الزهرا، اراک، دامغان، علوم پزشکی هرمزگان، پیام نور، بیرجند، هرمزگان، قم، سیستان و بلوچستان، زنجان، ولی‌عصر رفسنجان Reporter دانشگاه‌های صنعتی اراک، مؤسسه آموزش عالی دانش‌پژوهان پیشرو، آزاد اسلامی واحد شهر قدس، صنعت نفت

همچنین نظام رتبه بندی تایمز در حوزه اثرگذاری دانشگاه‌ها در شاخص‌های 17 گانه اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد در سال 2024 یک رتبه بندی منتشر کرد که 33 دانشگاه ایرانی در جمع 1500 دانشگاه برتر قرار گرفتند. تعداد دانشگاه‌های ایرانی حاضر در این رتبه بندی از 27 دانشگاه سال گذشته به 33 دانشگاه رسید.

رتبه بندی دانشگاه‌های تأثیرگذار دانشگاه‌ها را بر اساس اهداف 17 گانه توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) ارزیابی شدند. در نسخه سال 2024 تعداد 2 هزار و 152 دانشگاه از 125 کشور / منطقه ارزیابی شدند. بر اساس معیارهای نظام بین‌المللی تایمز اگر داده‌های مرتبط با هر دانشگاه حداقل با 3 هدف مرتبط بوده در این رتبه بندی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نظام بین‌المللی رتبه بندی تایمز تقسیم بندی نمرات هر یک از اهداف را در روش تحقیق خود تشریح کرده است.

دانشگاه الزهرا (س)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه کردستان، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دانشگاه صنعتی شیراز، دانشگاه کاشان، دانشگاه زنجان، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشگاه ایلام، دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه هرمزگان، دانشگاه مراغه، دانشگاه مازندران، دانشگاه علم و فرهنگ، دانشگاه سیستان و بلوچستان 29 دانشگاه حاضر در نسخه 2024 هستند.

سه دانشگاه علوم پزشکی گیلان، دانشگاه بناب و یک مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی در بخش شاخص شماره 17 یا مشارکت برای اهداف ذکر شده اند و دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد در برخی از شاخص‌ها وجود دارد و در جدول دارای نمره نهایی ذکر نشد.

رتبه‌بندی موضوعی شانگهای 2024

نظام رتبه‌بندی شانگهای در سال 2024 میلادی برای هشتمین سال متوالی، رتبه‌بندی جهانی موضوعات دانشگاهی (GRAS) را منتشر کرده است. این رتبه بندی در سال 2024 در 55 رشته در قالب 5 حوزه کلی شامل: حوزه علوم طبیعی (8 رشته)، حوزه مهندسی (23 رشته)، حوزه علوم زیستی (4 رشته)، حوزه علوم پزشکی (6 رشته) و حوزه علوم اجتماعی (14 رشته) صورت گرفته است.

اسامی بیش از 1900 دانشگاه از بین 5000 دانشگاه مورد بررسی از 96 کشور جهان در فهرست نهایی این رتبه‌بندی قرار گرفتند.

تعداد 29 دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی موضوعی شانگهای 2024 حضور دارند. این 29 دانشگاه در 120 رشته محل حضور داشتند و دانشگاه‌های کشور در حوزه‌های مهندسی و علوم پزشکی به ترتیب با 71 و 24 رشته محل بهترین عملکرد را داشته اند.

جدول جایگاه دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی موضوعی شانگهای 2024

حوزه موضوعی علوم طبیعی ریاضیات دانشگاه علم و صنعت ایران 201-300. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان 301-400. دانشگاه فردوسی مشهد 401-500 جغرافیا دانشگاه تهران 201-300 زمین شناسی دانشگاه تهران 401-500 شیمی دانشگاه تربیت مدرس 301-400 حوزه موضوعی علوم مهندسی مهندسی مکانیک دانشگاه شیراز 200-151. دانشگاه‌های فردوسی مشهد، بین المللی امام خمینی، علم و صنعت ایران، صنعتی شریف و تهران 201-300. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی نوشیروانی بابل، تربیت مدرس و تبریز 301-400 مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه‌های صنعتی شریف و تهران 201-300. دانشگاه شیراز 301-400 مهندسی مخابرات دانشگاه صنعتی شریف 151-200. دانشگاه تهران 201-300 علوم و فناوری ابزار آلات دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی شیراز و تهران 101-150. دانشگاه‌های شیراز و تبریز 151-200. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان و خواجه نصیرالدین طوسی 201-300 مهندسی علوم کامپیوتر دانشگاه تهران 301-400. دانشگاه صنعتی شریف 401-500 مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران 50. دانشگاه تهران 76-100. دانشگاه شیراز. 101-150. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، تربیت مدرس و تبریز 151-200. دانشگاه‌های فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان و صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 201-300 مهندسی شیمی دانشگاه تهران 201-300. دانشگاه‌های علم و صنعت ایران، رازی، صنعتی شریف و تبریز 301-400. دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر و تربیت مدرس 401-500 مهندسی مواد دانشگاه صنعتی امیرکبیر 301-400 علوم و مهندسی انرژی دانشگاه تهران 151-200. دانشگاه‌های صنعتی شریف و تبریز 201-300. دانشگاه‌های صنعتی نوشیروانی بابل و تربیت مدرس 301-400 علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران 201-300. دانشگاه‌های صنعتی شریف و علوم پزشکی تهران 400-301 منابع آب دانشگاه تهران 51-75. دانشگاه تبریز 76-100. دانشگاه تربیت مدرس 151-200 علوم و فناوری غذایی دانشگاه تهران 101-150. دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه تبریز 151-200. دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شیراز، علوم پزشکی شیراز و ارومیه 201-300 فناوری زیستی دانشگاه تهران 301-400. دانشگاه صنعتی اصفهان، شیراز و علوم پزشکی تبریز 401-500 مهندسی معدن دانشگاه تهران 51-75. دانشگاه صنعتی امیرکبیر و تربیت مدرس 76-100 مهندسی متالورژی دانشگاه تهران 76-100. دانشگاه علم و صنعت ایران 151-200 علوم و مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر 20 حوزه موضوعی علوم پزشکی پزشکی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300. دانشگاه علوم پزشکی ایران 301-400. دانشگاه‌های علوم پزشکی بابل، علوم پزشکی گیلان، علوم پزشکی اصفهان، علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی مازندران، علوم پزشکی شیراز و علوم پزشکی تبریز 401-500 بهداشت عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران 151-200. دانشگاه علوم پزشکی کرمان 300-201. دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی 301-400. دانشگاه‌های علوم پزشکی کرمانشاه، علوم پزشکی مشهد و علوم پزشکی شیراز 401-500 پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران 151-200. دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تبریز 201-300 داروسازی و علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران 51-75. دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تبریز 151-200 دندانپزشکی و علوم دهانی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300 حوزه موضوعی علوم زیستی علوم کشاورزی دانشگاه‌های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و تهران 101-150. دانشگاه تربیت مدرس 201-300. دانشگاه‌های فردوسی مشهد، شیراز، تبریز و ارومیه 301-400. دانشگاه صنعتی اصفهان 401-500 علوم دامپزشکی دانشگاه شیراز 101-150. دانشگاه‌های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، تربیت مدرس و تهران 201-300 زیست شناسی انسانی دانشگاه علوم پزشکی تهران 201-300. دانشگاه علوم پزشکی شیراز 301-400 حوزه موضوعی علوم اجتماعی اقتصاد دانشگاه تهران 401-500 مدیریت دانشگاه علم و صنعت ایران 201-300. دانشگاه تهران 301-400 آموزش دانشگاه خوارزمی 301-400. دانشگاه تهران 401-500

همچنین رتبه بندی جهانی شانگهای یا رتبه‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال 2024 (ARWU) یک رتبه بندی پیشگام شناخته می‌شود و در 6 شاخص «تعداد فارغ التحصیلان برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد اعضای هیئت علمی برنده جایزه نوبل یا فیلد مدال»، «تعداد محققان پراستناد در 21 حیطه موضوعی»، «تعداد مقالات منتشر شده در دو مجله Nature و Science»، «تعداد مقالات نمایه شده در نمایه‌نامه‌های توسعه یافته علوم و علوم اجتماعی» و «عملکرد دانشگاهی با توجه به اندازه سازمان» مؤسسات را رتبه بندی می‌کند.

در سال 2024 بیش از 2500 مؤسسه مورد بررسی قرار گرفتند و 1000 دانشگاه برتر جهان منتشر شدند که 9 دانشگاه ایرانی در جمع 1000 دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند و دانشگاه علوم پزشکی تهران با ارتقا رتبه در صدر دانشگاه‌های ایرانی قرار گرفت و با کسب رتبه در بازه 401-500 در جمع 500 دانشگاه برتر دنیا قرار دارد.

جایگاه دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه بندی شانگهای 2024

رتبه دانشگاه‌های دارای رتبه 500-401 دانشگاه علوم پزشکی تهران. دانشگاه تهران 700-601 دانشگاه تربیت مدرس 800-701 دانشگاه علوم پزشکی ایران. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. دانشگاه صنعتی شریف 1000-901 دانشگاه صنعتی امیرکبیر. دانشگاه علم و صنعت ایران. دانشگاه تبریز

رتبه‌بندی جهانی وبومتریکس

پشتیبانی از دسترسی آزاد، دسترسی الکترونیکی به انتشارات علمی و دسترسی به دیگر منابع دانشگاهی از نخستین هدف‌های این نظام رتبه‌بندی است.

در این نظام رتبه بندی، وب سایت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی براساس 3 شاخص تعداد ارجاع یا لینک‌های برقرارشده از سایر سایت‌ها به سایت دانشگاه (شاخص Visibility) با وزن 50 درصد، تعداد استنادات 310 نویسنده پراستناد دانشگاه در گوگل اسکالر (شاخصOpenness /Transparency) با وزن 10 درصد و تعداد مقالات کیفی دانشگاه قرارگرفته در بین 10 درصد مقالات پراستناد موضوع مربوطه در سایت سکیمگو (شاخص Excellence/Scholar) با وزن 40 درصد ارزیابی و رتبه‌بندی می‌شوند.

نسخه بتای رتبه‌بندی وبومتریکس که در ژانویه 2025 منتشر شده نشان از حضور 64 دانشگاه علوم پزشکی کشور داشت. آزمایشگاه «سایبرمتریکس» سالانه دو ویرایش از نظام «وبومتریکس» در ماه‌های ژانویه و ژوئیه منتشر می‌کند و هدف کلیدی از این رتبه‌بندی نه تنها رتبه‌بندی وبگاه‌ها بلکه بهبود انتشارات وبی دانشگاه‌ها است.

در این رتبه‌بندی دو دانشگاه تهران (رتبه 335) و دانشگاه علوم پزشکی تهران (رتبه 468) رتبه زیر 500 را کسب کرده‌اند. از 64 دانشگاه علوم پزشکی کشور سه دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و مشهد به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کردند.

رتبه بندی گروه D8 یا 8 کشور مسلمان

گروه D8، هشت کشور مسلمان در حال توسعه که کشورهای اندونزی، جمهوری اسلامی ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر و نیجریه در آن عضویت دارند را شامل می‌شود. به منظور رتبه بندی دانشگاه‌های کشورهای گروه D8، اطلاعات پژوهشی بیش از 1700 سازمان از کشورهای عضو گروه D8 در پایگاه اطلاعاتی InCites در فاصله سالهای 2021-2019 بررسی شد.

مؤسسه ISC به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشورهای گروه D8 در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها یعنی پژوهش، نوآوری، آموزش و فعالیت‌های بین‌المللی را در نظر می‌گیرد و اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WOS، Incites، وب سایت دانشگاه‌ها و سایر سایت‌های مرتبط اخذ می‌شود.

دانشگاه‌هایی که بیش از 150 مدرک را در این بازه زمانی منتشر کرده بودند جامعه هدف رتبه بندی را تشکیل دادند. تعداد دانشگاه‌هایی که این شرایط را داشتند 519 دانشگاه بود که در رتبه بندی D8-2023 حضور یافتند و از میان آنها کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه‌های حاضر در این رتبه بندی را دارند.

از جمهوری اسلامی ایران تعداد 87 دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند که دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. کشورهای ترکیه، جمهوری اسلامی ایران و پاکستان و اندونزی بیشترین تعداد دانشگاه‌های حاضر در رتبه بندی را داشته اند.

جدول رتبه‌های اول تا دهم رتبه بندی D8 2023

رتبه دانشگاه کشور 1 دانشگاه قاهره مصر 2 دانشگاه علوم پزشکی تهران جمهوری اسلامی ایران 3 دانشگاه مالایا مالزی 4 دانشگاه COMSATS اسلام آباد پاکستان 5 دانشگاه تهران جمهوری اسلامی ایران 6 دانشگاه Ain Shams مصر 7 دانشگاه Hacettepe ترکیه 8 دانشگاه Middle East Technical ترکیه 9 دانشگاه علوم پزشکی ایران جمهوری اسلامی ایران 10 دانشگاه Sains Malaysia مالزی

رتبه‌بندی تایوان

یکی از مؤسسات رتبه‌بندی دنیا که با عنوان «رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان» یا «رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان» شناخته می‌شود براساس پژوهش کار می‌کند.

«دانشگاه ملی تایوان» برای انتشار فهرست مؤسسه‌های برتر جهان از سه شاخص (بهره‌وری پژوهشی، تأثیر پژوهشی، و تعالی پژوهشی) و هشت سنجه (شمار مقاله‌های 11 سال پیش، شمار مقاله‌های سال پیش، شمار استنادهای 11 سال پیش، شمار استنادهای دو سال پیش، میانگین استنادهای 11 سال پیش، شاخص «اچ» دو سال پیش، شمار مقاله‌های پراستناد 10 سال پیش، و شمار مقاله‌ها در نشریه‌های با ضریب تأثیر بالا در دو سال پیش) بهره‌برداری می‌کند.

در نظام رتبه‌بندی عملکرد مقاله‌های علمی دانشگاه‌های جهان یا رتبه‌بندی تایوان در سال 2024 تعداد 21 مؤسسه ایرانی در فهرست 1200 مؤسسه برتر جهان قرار گرفتند. در سال 2023 میلادی 18 مؤسسه از ایران در این نظام رتبه‌بندی جایگاه جهانی به دست آورده بودند.

جدول وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در نظام رتبه‌بندی تایوان سال 2024

مؤسسه رتبه جهانی دانشگاه تهران 291 دانشگاه علوم پزشکی تهران 359 دانشگاه علوم پزشکی کردستان 491 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 540 دانشگاه تربیت مدرس 577 دانشگاه علوم پزشکی تبریز 593 دانشگاه علوم پزشکی ایران 601-650 دانشگاه علوم پزشکی مشهد 651-700 دانشگاه تبریز 651-700 دانشگاه صنعتی شریف 651-700 دانشگاه صنعتی امیرکبیر 651-700 دانشگاه علم و صنعت ایران 701-750 دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه 701-750 دانشگاه علوم پزشکی شیراز 801-850 دانشگاه صنعتی اصفهان 801-850 دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل 851-900 دانشگاه فردوسی مشهد 951-1000 دانشگاه کاشان 1051-1100 دانشگاه شیراز 1051-1100 دانشگاه شهید بهشتی 1101-1150 دانشگاه بین‌المللی امام خمینی 1151-1200 دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی - دانشگاه یاسوج -

رتبه بندی USNews

رتبه‌بندی بهترین دانشگاه‌های جهان از سوی مؤسسه USNews برای فهم بهتر مقایسه موسسه‌ها در جهان پدید آمده است. این رتبه بندی در پی آن است که بهترین دانشگاه‌هایی که در جهان شهرت دارند و پژوهش‌های علمی بسیاری انجام می‌دهند را برای دانشجویان متقاضی از سراسر جهان معرفی کند.

شاخص ارزیابی این مؤسسه به گونه‌ای است که تنها موسسه‌هایی در این نظام ارزیابی می‌شوند که دست‌کم 1250 مقاله در پنج سال گذشته در نمایه‌نامه «وب‌آوساینس» داشته باشند.

مؤسسه «یو. اس. نیوز» از 13 سنجه کلیدی (آوازه جهانی پژوهشی، آوازه منطقه‌ای پژوهشی، شمار انتشارات، کتاب‌ها، همایش‌ها، تأثیر استنادی تعدیل‌شده، شمار همه استنادها، شمار انتشارات در میان 10 درصد انتشارات باکیفیت، نسبت انتشارات در میان 10 درصد انتشارات باکیفیت، شمار همکاری جهانی [نسب به کشور]، شمار همکاری جهانی، شمار مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت، و نسبت مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت) برای ارزیابی موسسه‌ها بهره می‌گیرد.

داده‌های ارزیابی این سنجه‌ها با همکاری شرکت «کلاریویت آنالیتیکس» (ناشر پایگاه‌های «وب‌آوساینس» و «اینسایتس») گردآوری می‌شوند.

در رتبه بندی USNews سال 2025-2024 تعداد 69 دانشگاه ایرانی در این رتبه بندی جهانی قرار گرفتند که از این تعداد 9 دانشگاه بدون درج رتبه در جدول مربوط به ایران قرار داشتند. تعداد دانشگاه‌های ایرانی در سال گذشته حدود 52 دانشگاه بوده است که رتبه بندی جدید رشد تعداد دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد.

بهترین دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی 2025-2024 دانشگاه‌های جهانی USNews

رتبه جهانی نام دانشگاه رتبه جهانی نام دانشگاه 275 تهران 1563 کردستان 374 آزاد اسلامی 1595 بوعلی سینا همدان 516 صنعتی شریف 1601 خوارزمی 516 علوم پزشکی تهران 1601 شهید چمران اهواز 521 تبریز 1614 صنعتی شاهرود 649 صنعتی امیرکبیر 1618 سمنان 665 تربیت مدرس 1631 علوم پزشکی همدان 726 علوم پزشکی تبریز 1653 رازی کرمانشاه 743 علوم پزشکی ایران 1659 زنجان 758 علوم پزشکی شهید بهشتی 1699 علوم پزشکی بقیه الله (عج) 761 علوم پزشکی مشهد 1706 یاسوج 769 صنعتی نوشیروانی بابل 1710 شهید مدنی آذربایجان 789 علم و صنعت ایران 1725 مازندران 818 صنعتی اصفهان 1739 علوم پزشکی جندی شاپور اهواز 822 علوم پزشکی مازندران 1769 صنعتی سهند 822 علوم پزشکی شیراز 1938 لرستان 913 علوم پزشکی بابل 1965 تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان 923 شیراز 1972 پیام نور 1005 فردوسی مشهد 2095 تربیت دبیر شهید رجایی 1039 شهید بهشتی 2153 الزهرا (س) 1073 صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی 2165 شاهد 1089 علوم پزشکی کرمانشاه 2185 اراک 1114 علوم پزشکی اصفهان 2190 بیرجند 1210 کاشان 2200 سیستان و بلوچستان 1215 بین المللی امام خمینی (ره) بدون رتبه علوم پزشکی گلستان 1252 علوم پزشکی کرمان بدون رتبه ایلام 1259 ارومیه بدون رتبه صنعتی کرمانشاه 1291 صنعتی شیراز بدون رتبه علوم پزشکی کردستان 1304 محقق اردبیلی بدون رتبه علوم پزشکی لرستان 1369 اصفهان بدون رتبه علوم پزشکی قزوین 1465 شهید باهنر کرمان بدون رتبه علوم پزشکی سمنان 1465 گیلان بدون رتبه علوم پزشکی شهرکرد 1472 یزد بدون رتبه مراغه 1551 شهرکرد بدون رتبه علوم پزشکی زاهدان 1551 علوم پزشکی ارومیه

رتبه‌بندی «نیچر ایندکس»

نیچر ایندکس گزارش سالانه خود را تحت عنوان پیشگامان پژوهش منتشر کرد. این گزارش بر اساس داده‌های این پایگاه در بازه زمانی اول ژانویه 2023 تا 31 دسامبر 2023 است. در گزارش 2024 پیشگامان پژوهش، جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه 32 شده است.

نیچر ایندکس پژوهش‌ها و همکاری‌های با کیفیت را با استفاده از معیارهای ساده، شفاف و جاری، بررسی می‌کند. این پایگاه، یک پایگاه داده با دسترسی آزاد است که بر اساس وابستگی نویسندگان و روابط سازمانی، مشارکت در مقالات پژوهشی منتشر شده در مجلات باکیفیت علوم طبیعی و علوم بهداشت که بر اساس شهرت توسط گروه مستقلی از محققان انتخاب شده‌اند، را دنبال می‌کند و اطلاعات یک دوره 12 ماهه را بر روی وبگاه خود نمایش می‌دهد.

در گزارش 2024 پیشگامان پژوهش که بر اساس داده‌های نیچرایندکس از 1 ژانویه 2023 تا 31 دسامبر 2023 است، کشور ایران در میان کشورهای جهان حائز جایگاه 32 شده است و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، دانشگاه تهران و دانشگاه شریف رتبه اول تا سوم را دارند.

بر اساس 5 حوزه موضوعی کلی فیزیک، شیمی، علوم بهداشت، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی بهترین جایگاه جمهوری اسلامی ایران در حوزه موضوعی فیزیک با جایگاه جهانی 28 بوده است. در این گزارش 107 سازمان ایرانی حضور دارند که 86 سازمان ماهیت دانشگاهی دارند.

رتبه بندی لایدن

نظام رتبه‌بندی لایدن، یکی از نظام‌های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هرساله دانشگاه‌های برتر دنیا را بر اساس مجموعه پیچیده‌ای از شاخص‌های معتبر علم‌سنجی مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌دهد. دانشگاه‌های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه‌بندی لایدن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

در رتبه‌بندی لایدن از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در نمایه‌های پایگاه WoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه‌ها 2022-2019 و استنادها تا پایان سال 2023 است. در این رتبه‌بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته‌شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب‌های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و... از بررسی حذف می‌شوند.

براساس نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا نظام رتبه‌بندی لایدن در سال 2024 میلادی تعداد 46 دانشگاه از ایران را در جمع 1506 دانشگاه برتر جهان قرار داده است. ایران با 46 دانشگاه، رتبه اول را در میان کشورهای اسلامی دارد. تعداد دانشگاه‌های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه‌بندی نسبت به تعداد دانشگاه‌ها در سال گذشته تفاوتی نداشته است.

رتبه‌بندی موضوعی ISC

مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) به‌عنوان مرجع رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، از سال 2018 در کنار رتبه‌بندی دانشگاه‌های داخلی، رتبه بندی دانشگاه‌های جهان را نیز آغاز کرده است.

رتبه‌بندی های بین‌المللی ISC شامل رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، دانشگاه‌های جهان اسلام، رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشورهای عضو D8 و رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان است.

در رتبه‌بندی جهانی ISC بر اساس موضوع، از طرح تقسیم‌بندی سلسله مراتبی OECD استفاده‌شده است. در این طرح، کلیه حوزه‌های موضوعی در 6 رده اصلی و 42 زیررده قرار می‌گیرند. 6 رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی و دامپزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر است.

در رتبه‌بندی موضوعی ISC، دانشگاه‌های هدف به‌منظور رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه‌هایی می‌باشند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جز 700 دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله (2021-2019)، حداقل 150 مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.

در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-2023 شاهد حضور 43 دانشگاه جمهوری اسلامی ایران در 6 رشته حوزه علوم طبیعی، 11 رشته حوزه مهندسی و فناوری، حوزه پزشکی و بهداشت، حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی، حوزه علوم اجتماعی و حوزه علوم انسانی و هنر هستیم.

رتبه بندی آزمایشگاه «سایماگو»

نخستین هدف آزمایشگاه «سایماگو» از انتشار سیاهه دانشگاه‌های برتر، نه رتبه‌بندی موسسه‌ها، بلکه ارائه یک ابزار فراگیرِ علم‌سنجی برای سیاست‌گذاران، موسسه‌ها، و مدیران پژوهشی است. از این رو، آنها می‌توانند برون‌دادهای پژوهشی خود را تحلیل و ارزیابی کنند و راه‌هایی برای بهبود بیابند.

رتبه‌بندی «سکیمگو» از فراگیرترین نظام‌های رتبه‌بندی جهانی مؤسسه‌های آموزشی، پژوهشی، و بهداشتیِ دولتی، و خصوصی در جهان به شمار می‌رود. پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی سه بُعدی هستند که 20 سنجه کلیدیِ ارزیابی موسسه‌ها را در این نظام پوشش می‌دهند. در جدول یک رتبه فراگیر مؤسسه‌های ایرانی در جهان و رتبه جهانی آنها در ابعاد پژوهش، نوآوری، و تأثیر اجتماعی در این نظام آمده است (ترتیب بر پایه رتبه جهانی فراگیر موسسه‌ها).

آزمایشگاه «سایماگو» در ویرایش سال 2024 میلادی نام 197 مؤسسه ایرانی (از بخش‌های دولتی، بهداشت، آموزش عالی، و خصوصی) را در میان مؤسسه‌های برتر جهان آورده است. بر پایه این فهرست، دانشگاه «علوم پزشکی تهران» در جایگاه نخست ملی و 452 جهان جای گرفته است. پیش از این 194 مؤسسه ایرانی در میان برترین‌های جهان جای گرفته بودند.

جدول رتبه 10 مؤسسه برتر ایرانی در نظام رتبه‌بندی «سکیمگو» در سال 2024 میلادی

ردیف مؤسسه رتبه فراگیر رتبه در پژوهش رتبه در نوآوری رتبه در تاثیر اجتماعی 1 دانشگاه علوم پزشکی تهران 452 175 3516 377 2 دانشگاه تهران 827 290 3469 1004 3 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 1382 846 4164 962 4 دانشگاه علوم پزشکی مشهد 1655 995 3220 2055 5 دانشگاه علوم پزشکی تبریز 1700 1068 3004 2338 6 دانشگاه تربیت مدرس 2015 1123 3665 2988 7 دانشگاه علوم پزشکی ایران 2022 1383 4506 1590 8 دانشگاه علوم پزشکی شیراز 2544 1440 4778 2842 9 دانشگاه صنعتی شریف 3090 3383 2625 4826 10 پژوهشگاه رنگ 3122 5442 735 8702

به گزارش مهر، وضعیت دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی‌های بین المللی دستخوش تغییراتی شده است که نشان می‌دهد باید مسئولان امر به آن توجه کنند. در برخی از رتبه بندی‌های با وجود افزایش تعداد اما کاهش رتبه قابل مشاهده است و همین امر بر این نکته تاکید دارد که حوزه‌های جدید علوم و نوآوری و ارتباط مؤثر با صنعت از اهمیت ویژه ای در رتبه بندی دانشگاه‌های جهان برخوردار است.